Morgunblaðið - 28.05.1980, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ1980
Árið 1634 voru fyrstu píslar-
leikarnir settir á svið í Ober-
ammergau. Frá þeim tíma hafa
þeir ávallt verið fluttir tíunda
hvert ár. Þeir hafa gert litla
þorpið í bayersku Ölpunum
ákaflega eftirsótt.
Leikhúsið í Oberammergau.
Píslarleikamir í
Oberammergau
Hundrað kílómetra fyrir
sunnan Miinchen, við ána Amm-
er og umlukin bayersku Ölpun-
um, er fjallabærinn Oberamm-
ergau í 850 m hæð yfir sjárvar-
máli. Komi ferðamaður til bæj-
arins við venjulegar aðstæður,
getur hann varla ímyndað sér,
að staðurinn geti á nokkurn hátt
talist miðpunktur eins eða neins.
Ekki vegna þess að bærinn og
umhverfi hans sé ekki nógu
hrífandi, það vantar ekki. Dal-
verpið, sem hann er í, er afar
frjósamt vegna árinnar Ammer,
og þótt það sé hátt uppi í
fjöllunum. Fjallið Kofel gnæfir
upp í himininn fyrir sunnan
bæinn og í norðri eru Wiesen-
berge. I austri er bærinn um-
kringdur fögru umhverfi Alp-
anna með tignarlegum . fjalls-
tindum.
Margir staðir í heiminum eru í
undurfögru umhverfi án þess þó
að verða samkomustaður fólks
alls staðar að úr heiminum. Um
aldir hafa menn hvaðanæva að
komið til Oberammergau, sem
hefur aðeins um 5000 íbúa, fólk
af öllum litarháttum og kynþátt-
um. Öll þau tungumál, sem
heyrast á litlu bæjargötunum fá
menn til að hugsa um frásögn
Biblíunnar af hvítasunnuatburð-
inum fyrir u.þ.b. 2000 árum. En í
honum er einmitt að finna or-
sökina að frægð Oberammergau.
Hann færir fólk aftur í tímann,
svo að menn standa andspænis
þessum stórkostlegu atburðum,
sem eru alveg óháðir tíð og tíma:
Þjáningum Jesú Krists, dauða
hans og upprisu. Það skeður í
sambandi við píslarleikina
heimsfrægu, sem settir eru á
svið tíunda hvert ár og sem hafa
gert bæinn álíka eftirsóttan
fyrir suma eins og Landið helga.
Ástæðan fyrir upp-
færslu píslarleikanna
Fyrsti píslarleikurinn í Ober-
ammergau var árið 1634 og var
efnd á loforði, sem bæjarbúar
höfðu gefið Guði vegna svarta-
dauða faraldursins sem geisaði á
þeim tíma í Evrópu. Sagt hefur
verið frá því, að stór svæði í
Þýskalandi hafi orðið pestinni
að bráð, sem var svo smitandi að
jafnvel fólk í afskekktustu
fjallaþorpum og dalabyggðum
smitaðist og stráféll. Prestin
náði að lokum til næsta ná-
grennis Oberammergau, en
vegna traustra varnaraðgerða
var bærinn lengi vel laus við
svipu hennar. En þrátt fyrir
ströngustu aðgát og vörslu tókst
einum af þorpsbúunum, sem
hafði dvalist á einu af sýktu
svæðunum að laumast inn í
bæinn í gegnum leynigöng bæj-
armúrsins. Tveimur dögum síðar
dó hann úr pestinni. A stuttum
tíma létust 87 manns af 600
íbúum eftir að sjúkdómurinn
hafði breiðst út í allar áttir. Þá
var það, að þorpsbúar völdu 18
trúaða menn, sem fyrir hönd
allra eftirlifandi fóru til kirkj-
unnar. Fyrir framan altarið gáfu
þeir það loforð, að bærinn mundi
tíunda hvert ár setja á svið
píslarleik, ef Guð vildi þyrma
þeim við pestinni. Gamli bæjar-
annállinn (árbókin) segir frá því,
að eftir þennan dag hafi enginn
þorpsbúi í Oberammergau látist
af völdum pestarinnar, enda þótt
margir hefðu þá þegar tekið
smit.
Allar sögupersónurnar, sem
koma fram í leiknum, eru leikn-
ar af heimamönnum, ekki at-
vinnuleikurum. Allir taka hlut-
verk sín mjög alvarlega og er
undravert nversu góður árangur
næst.
Leikurinn tekur sex og hálfa
klukkustund með stuttum hléum
Götumynd frá Oberammergau.
og tveggja stunda matarhléi.
Sviðið er úti undir berum himni
en áhorfendasvæðið er yfir-
byggt, því eru leikarnir settir á
svið hvern einasta dag alveg
óháð veðri. Síðast voru þeir
haldnir 1970. Nú í sumar verða
þeir því settir á svið ennþá einu
sinni og er allur undirbúningur
þegar fyrir löngu hafinn bæði
við æfingar svo og að skipu-
leggja móttöku þeirra ótal
mörgu ferðalanga sem munu
sækja bæinn heim.
AUGAÐ MITT
OG AUGAÐ ÞITT
LeikféJag Blönduóss
Skáld-Rósa
eftir Birgi Sigurðsson.
Leikstjóri:
Ragnheiður Steindórsdóttir.
Hvers vegna heppnast leiksýn-
ing? Er það vegna þess að saman
fer bóður leikur, áhrifamikill
texti, traust bygging, ljúf sviðs-
mynd, jákvæðir áhorfendur? Ég
held að framangreindar forsendur
þurfi að vissu marki að vera fyrir
hendi — en eitthvað meira þarf
til. Þetta „eitthvað" verður ekki
skýrt með orðum. Hver skilur
„partí" sem heppnast? Húsnæðið
var svo sem ekkert sérstakt, veit-
ingar svona í meðallagi, en samt
var gaman. Allt um það þá var
sannarlega ekki „sofið á sjöunda
bekk“ undir sýningu L.B. á Skáld-
Rósu Birgis Sigurðssonar. Máski
vegna þess að undirritaður „vænti
sér einskis“ af sýningunni. Nú, en
það sem mest kom á óvart var
hinn óvenju skýri framburður
leikara. Slíkur sem ekki verður
drukkinn nema með móðurmjólk-
inni. Þessi skýri framburður leik-
ara kom hinum náttúruskotna
texta Birgis svo vel til skila, að
ekki er ég frá því að töðuilm hafi
brugðið fyrir í salnum.
Einn lærður atvinnuleikari var í
sýningunni, sjálfur leikstjórinn
Ragnheiður Steindórsdóttir, er lék
Rósu. Gafst þarna kjörið tækifæri
að bera saman atvinnu- og áhuga-
leik. Virtist mér munurinn helst
sá að Ragnheiður lék á fleiri
strengi — blæbrigði raddarinnar,
sveigjanleika líkamans, hnitmiðuð
beiting þagna léði túlkun hennar
meiri vídd. Þannig að áhorfandinn
sá hana líkt og höggmynd, en hina
leikarana — sem svo mjög áttu
þátt í ágætri heildarstemmningu
— fremur sem lágmyndir sem að
vissu marki sköguðu út úr marm-
arahellu síns eigin persónuleika,
en losnuðu ekki alveg frá, til þess
skorti þá tækni atvinnumannsins
eins og eðlilegt er. Þó var þarna
ein undantekning, Sveinn Kjart-
ansson í hlutverki Ólafs, manns
Rósu, sem óx svo ásmegin í lokinn,
að hann fór ekki aðeins út í þriðju
víddina heldur andartak í þá
fjórðu. En slíkt telst hola í höggi
nema hjá þrautþjálfuðum at-
vinnuleikurum. Þá var greinilegt
að Þórhallur Jósefsson sem lék
Lelkllst
eftir ÓLAF M.
JÓHANNESSON
Natan er meitlaður úr góðu leik-
araefni. Hvers vegna sendir ekki
leikhúsið menn að sjá sýningar
áhugamanna utan af landi. Með
það í huga að finna efnivið sem á
skóla? Víða um lönd er sá háttur
hafður á með val íþróttamanna í
æfingabúðir. Væri slíkt ekki einn
þáttur í byggðastefnu? Kæmi í veg
fyrir að afbragðsmenn koðnuðu
niður við óhagstæð skilyrði?
Ragnheiður Steindórsdóttir sem
leikur og leikstýrir Skáld-Rósu
hjá L.B. og Leikfélag Reykjavíkur
sem selur því leiktjöld sín í þessa
sýningu, vinna sannarlega í anda
þeirrar stefnu. Það er vel gert að
koma þannig til móts við þá sem
draga mesta björg í bú í okkar
litla þjóðfélagi, og það er í anda
Skáld-Rósu er orti:
Mitt er þitt og þitt er mitt,
þú veist hvað ég meina.