Morgunblaðið - 04.06.1980, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ1980
Furugrund
Kópavogi
Til sölu 4ra herb. íbúö tilbúin
undir tréverk og málningu til
afhendingar í júlí næstkomandi.
Upplýsingar í s: 40092 og
43281, á kvöidin og um helgar.
FURUGRUND
KÓPAVOGI
3ja herb. íbúö 90 ferm. á 2.
hæð.
SLÉTTAHRAUN
HAFNARF.
2ja herb. íbúö ca. 60 ferm. á 1.
hæö. Verð 26 millj.
ÁLFTAMÝRI
4ra herb. íbúö á 1. hæö, 110
fm. Bílskúrsréttur.
LAUGARNESHVERFI
2ja herb. íbúð á 2. hæö.
KÓPAVOGUR
2ja herb. íbúð 65 fm. á 2. hæð.
Verö 26 millj.
VÍÐIMELUR
2ja herb. íbúö í kjallara ca. 65
fm.
SKOLAVÖRDUSTÍGUR
Ný 4ra herb. íbúö á 4. hæð.
Stórar suöursvalir. 3 svefnherb.
Afhent fljótlega tb. undir
tréverk og málningu. 2ja til 3ja
herb. íbúö getur gengiö upp í
kaupverö.
NORÐURBÆR
HAFNARFIRÐI
3ja til 4ra herb. íbúö á 1. hæö,
ca. 105 fm.
AUÐARSTRÆTI
3ja herb. íbúö á 2. hæð, ca. 90
fm. Óinnréttaö ris. Bílskúrsrétt-
ur.
DVERGABAKKI
3ja herb. íbúö á 3. hæö ca. 87
fm. Útb. 20 millj.
VESTURBÆR
3ja herb. íbúö á jaröhæö, ca. 85
fm. Útb. 19 til 20 millj.
EINBYLI í MOSF.SV.
Höfum til sölu 155 fm einbýlis-
hús á einni hæö. Bílskúr fylgir.
Skipti á 3ja til 4ra herb. íbúö í
Reykjavík koma til greina.
LYNGBREKKA KÓP.
4ra herb. sérhæö, 123 fm. Verö
45 millj.
BRÆÐRA-
BORGARSTÍGUR
Lítiö einbýlishús, ca. 75 fm.
Verö 25 millj.
BALDURSHAGALAND
Lítiö einbýlishús, 1400 fm. lóö
fyigir.
ASBÚÐARTRÖÐ
HAFNARFIRÐI
5 herb. íbúö á 2. haaö, 120 fm.
Aukaherb. í kallara fylgir. Verö
36 til 37 millj.
SKAFTAHLÍÐ
6 herb. íbúö á 2. hæö, 167 fm.
Verö 55 til 60 millj.
KJARRHÓLMI KÓP.
3ja herb. íbúð á 3. hæð.
Suöursvalir.
NJÁLSGATA
3ja herb. kjallaraíbúð, ca. 70
fm.
ENGJASEL
4ra herb. íbúö á 1. hæö, 110
fm. Bflskýli fylgir.
EINBÝLISHÚS KÓP.
ibúöin er á einni hæö, 157 fm. 4
svefnherb. 35 fm. bílskúr fylgir.
HÖFUM FJÁRSTERKA
KAUPENDUR AÐ RAÐ-
HÚSUM, EINBÝLISHÚS-
UM OG SÉR HÆÐUM,
2JA, 3JA OG 4RA HERB.
ÍBUDUM Á REYKJA-
VÍKURSVÆÐINU,
KÓPSVOGI OG HAFN-
ARFIRÐI.
Pétur Gunnlaugsson, lögfr.
Laugavegi 24,
símar 28370 og 28040.
Erindi
flutt
hjá
Rótary-
klúbbi
Reykja-
víkur
21. maí
sl.
sjórnmálaflokka í olíuviðskipta-
nefnd.
Ríkisstjórnin ákvað í haust að
hefja frekari könnun á hugsan-
legri aðild íslands að Alþjóða-
orkustofnuninni og í kjölfar þess
var umrædd starfsnefnd sett á
laggirnar. Hefur málið síðan verið
kannað nánar með viðræðum við
fulltrúa stofnunarinnar í París og
könnun allra fyrirliggjandi gagna.
Má gera ráð fyrir því, að nefndin
skili ríkisstjórninni ítarlegri
greinargerð um allar hliðar hugs-
anlegrar aðildar snemma í sumar.
Það verður síðan að sjálfsögðu
ríkisstjórnar og Alþingis að taka
ákvörðun um framhaldið, en mér
vitanlega hefur núverandi ríkis-
stjórn ekki tekið formlega afstöðu
til málsins enn.
oliuútflutningsrikja, OPEC, og
mörg olíuinnflutningslönd í þriðja
heiminum. Ekki hefur orðið vart
meiri tortryggni ríkja Austur-
Evrópu í garð IEA en annars
efnahagssamstarfs vestrænna
ríkja.
Eg gat þess áðan, að Frakkar og
Finnar væru utan samstarfsins
innan IEA, þótt báðar þessar
þjóðir eigi aðild að OECD. Frakk-
ar njóta þó óbeint samstarfsins
innan stofnunarinnar fyrir milli-
göngu Efnahagsbandalags Evr-
ópu, en samskipti IEA og EBE eru
mjög náin eins og ég gat um áður.
Mér hefur verið tjáð, að ástæðan
fyrir því, að Finnar eru ekki aðilar
að IEA, sé sú, að þeir hafi á sínum
Geir H. Haarde
hagfræðingur:
Island og
Alþjóðaorkustofnunin
í kjölfar orkukreppunnar sem
skall á á árunum 1973—1974
ákváðu vestrænar þjóðir að taka
höndum saman um víðtækt sam-
starf í olíu- og orkumálum til þess
að vera betur búin undir hugsan-
leg áföll í framtíðinni. Alþjóða-
orkustofnuninni (International
Energy Agency) var komið á fót í
þessu skyni á árinu 1974. Stofnun-
in starfar innan vébanda Efna-
hags- og framfarastofnunarinnar,
OECD, í París og eiga nú 21 af 24
aðildarríkjum OECD jafnframt
aðild að IEA. Fjögur OECD-ríki
hafa til skamms tíma kosið að
vera utan Alþjóðaorkustofnunar-
innar, þ.e. Frakkland, Finnland og
Portúgal auk íslands, en á síðustu
vikum hefur verið gengið frá
samningum um aðild Portúgals að
Alþjóðaorkustofnuninni og hófu
Portúgalir þátttöku í þessu sam-
starfi í lok apríl, þótt enn sé ekki
að fullu gengið frá fullgildingu
aðildarinnar heima fyrir.
Frá því skömmu eftir áramót
hefur verið starfandi nefnd á
vegum íslenska viðskiptaráðu-
neytisins, sem kannað hefur kosti
og galla hugsanlegrar aðildar
íslands að Alþjóðaorkustofnun-
inni. Formaður þessarar nefndar
er Jón ögmundur Þormóðsson,
deildarstjóri í viðskiptaráðuneyti,
en aðrir nefndarmenn eru Páll
Flygenring, ráðuneytisstjóri í iðn-
aðarráðuneyti, Guðmundur Ei-
ríksson, þjóðréttarfræðingur í
utanríkisráðuneyti og sá er hér
talar.
Upphaf þessa starfs má rekja til
starfsemi olíuviðskiptanefndar, er
komið var á laggirnar um mitt
síðasta ár, en sú nefnd fékk
forstjóra Alþjóðaorkustofnunar-
innar og aðallögfræðing stofnun-
arinnar hingað til lands til við-
ræðna um olíu- og orkumál á
síðasta sumri. Var litið á þær
viðræður sem lið í því starfi
nefndarinnar að kanna hverra
kosta íslendingar ættu völ á í
olíuviðskiptum. í þessum viðræð-
um var rætt vítt og breitt um
alþjóðaolíumarkaðinn og starf-
semi Alþjóðaorkustofnunarinnar,
en hún fylgist mjög náið með
öllum hræringum á alþjóðaolíu-
mörkuðum.
í framhaldi af þessum viðræð-
um og frekari gagnaöflun varð-
andi Alþjóðaorkustofnunina gerði
olíuviðskiptanefnd það að tillögu
sinni í skýrslu til ríkisstjórnarinn-
ar í september si., að ísland sækti
þegar um aðild að stofnuninni.
Var um þetta samstaða í nefnd-
inni, en þó gerði fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins fyrirvara um af-
stöðu sína til þessa atriðis. Eins og
kunnugt er sitja fulltrúar allra
N ey ðardreif ikerf ið
hornsteinn
samstarfsins
Ég mun nú gera nokkra grein
fyrir starfsemi Alþjóðaorkustofn-
unarinnar að því marki sem unnt
er á þeim tíma sem hér er til
ráðstöfunar. Ég mun einnig rekja
helstu sjáanlega kosti aðildar
fyrir íslendinga eins og frá þeim
er skýrt í áliti olíuviðskiptanefnd-
ar.
Segja má að meginmarkmið
Alþjóðaorkustofnunarinnar séu
tvö. Annars vegar að efla sjálf-
stæði aðildarríkjanna í heild í
oliumálum og draga úr hættunni á
því að þau verði fyrir óvæntum
áföllum á þessu sviði. Hins vegar
að efla samstarf aðildarríkjanna á
sviði orkumála almennt, stuðla að
orkusparnaði og rannsóknum og
þróun á nýjum orkugjöfum.
Til þess að vinna að fyrra
markmiðinu hafa aðildarríki Al-
þjóðaorkustofnunarinnar komið
sér saman um ákveðna birgða-
haldsstefnu og jafnframt sett á
laggirnar sérstakt neyðardreifi-
kerfi olíu, sem unnt er að grípa til,
verði olíuskortur á IEA-svæðinu í
heild eða í einstökum aðildarríkj-
um. Er gert ráð fyrir miðlun olíu
milli aðildarríkjanna komi til
neyðarástands, en slíkt ástand er
nákvæmlega skilgreint eftir
ákveðnum reglum.
Til þess að vinna að síðara
markmiðinu hefur IEA haft frum-
kvæði að því að samræma orku-
sparnaðarráðagerðir aðildarríkj-
anna og hvetja til slíkra aðgerða á
öllum sviðum. Jafnframt hefur
stofnunin beitt sér fyrir rann-
sóknum á ýmsum þáttum orku-
mála, m.a. jarðhita og vetnis-
framleiðslu og er þegar unnið að
tugum rannsóknarverkefnum í
löndum stofnunarinnar.
Þrátt fyrir að samband OECD
og IEA sé náið, er litið svo á, að
IEA sé sjálfstæð alþjóðastofnun,
enda hefur stofnsamningur stofn-
unarinnar verið falinn Sameinuðu
þjóðunum til varðveislu eins og
venja er þegar sjálfstæðar stofn-
anir eiga í hlut. í flestum aðild-
arríkjanna hefur þurft sérstaka
heimildarlöggjöf vegna aðildar-
innar, og í sumum tilfellum einnig
hliðarlög til að opna aðgang að
vissum upplýsingum hjá einkaað-
ilum í olíuviðskiptum sem stofn-
uninni eru látnar í té.
Stofnunin hefur ekki formlegt
samband við önnur ríki en þau,
sem beina aðild eiga að henni, en
náið samstarf er við Efnahags-
bandalag Evrópu, og vinsamlegt,
óformlegt samband við samtök
tíma óttast að aðild að stofnun-
inni kynni að stefna gömlum og
grónum viðskiptasamböndum
þeirra í Miðausturlöndum í ein-
hverja hættu. Raunar hefur komið
á daginn, að slíkur ótti, sem varð
vart við hjá fleiri þjóðum er aðilar
gerðust að IEA, var ástæðulaus.
Jafnframt má leiða getum að því,
að náið samband Sovétríkjanna og
Finnlands á sviði olíumála hafi
valdið hér einhverju um.
Gera má ráð fyrir því, að IEA
verði í vaxandi mæli miðstöð
samstarfs vesturlanda í orkumál-
um almennt og í olíumálum sér-
staklega. Stofnunin hefur komið á
fót fullkomnu upplýsingakerfi um
þessi mál, sem aðildarríkin eiga
opinn aðgang að. Það hefur einnig
komið fram, að aðildarríki IEA
gefa að einhverju leyti hvert öðru
forgang um aðgang að þeirri olíu,
sem þau flytja sjálf út. Þannig
veita t.d. Bretar aðildarríkjum
IEA og Efnahagsbandalagsins
auk annarra gamalgróinna við-
skiptavina forgang að þeirri Norð-
ursjávarhráolíu sem flutt er út.
Innan IEA er í raun um aðeins
eitt aðildarstig að ræða, þ.e. fulla
aðild, en Noregur hefur gert fyrir-
vara um nokkur atriði í stofn-
samningi og skuldbindingum að-
ildarríkjanna vegna eigin olíu-
framleiðslu og örfá önnur ríki
hafa einnig fyrirvara á um tiltek-
in atriði.
Ég mun nú fjalla nokkuð um
helstu atriði, sem máli skipta
varðandi hugsanlega aðild íslands
að IEA.
Neyðardreifikerfið er einn af
hornsteinum samstarfsins innan
IEA. Sérhvert aðildarríki hefur
skuldbundið sig til að eiga jafnan
birgðir olíu í landi sínu sem
samsvara 90 daga innflutningi
miðað við árið á undan. Þessi
skuldbinding hefur verið smáauk-
in frá því stofnunin tók til starfa
og hækkaði úr 70 í 90 daga nú um
síðustu áramót. Komi til neyðar-
ástands eru aðildarlöndin skuld-
bundin til að draga úr olíunotkun
að vissu marki og deila með sér
innbyrðis eftir settum reglum
þeirri olíu, sem fyrir hendi er, og
ganga á birgðirnar sé þess nauð-
syn. Er gert ráð fyrir því, að hvert
ríki dragi úr olíueftirspurn sinni
um sem nemur 7% notkunar, en
jafni síðan af birgðum sínum til
annarra eða fái útdeilt eftir því,
hvernig á stendur um innflutning
til viðkomandi ríkis.
Kerfið nær jafnt til olíuskorts,
er verða kann á IEA-svæðinu í
heild sem til skorts í einstökum
löndum. Er ljóst að kerfi þetta
veitir verulega tryggingu gegn
óvæntum samdrætti í olíuaðflutn-
ingum til svæðisins og verndar
jafnframt einstök ríki gegn ófyrir-
Geir H. Haarde
séðum áföllum af hvaða orsökum
sem þau kunna að verða. Jafn-
framt hefur komið í ljós, að
tilvera þessa neyðardreifikerfis
hefur stuðlað að meira samstarfi
hinna alþjóðlegu olíufélaga um
dreifingu og þannig óbeint stuðlað
að því, að ekki komi til skorts. IEA
grípur því ekki aðeins inn í þegar
ástandið er komið í óefni, heldur
hefur stofnunin einnig möguleika
á að aðstoða einstök ríki áður en
neyðarástand skellur á með því að
beita áhrifum sínum hjá hinum
alþjóðlegu olíufélögum. Er þess
dæmi, að stofnunin hafi með
þessum hætti komið tilteknu landi
til hjálpar, án þess að gangsetja
neyðardreifikerfið.
Það er ljóst, að við núverandi
aðstæður gætu Islendingar ekki
uppfyllt 90 daga neyðarbirgða-
skuldbindinguna vegna skorts á
tankrými. Er talið, að reisa yrði
nýja tanka fyrir magn sem sam-
svaraði u.þ.b. 30—40 þúsund tonn-
um eða tæplega mánaðarsölu.
Ljóst er að hér er um töluvert átak
að ræða, en komið hefur fram, að
unnt er að semja um aðlögunar-
tíma að þessu marki og hefur
verið talað um að hann gæti orðið
5 ár. Engu að síður er ljóst, að
töluverður kostnaður hlýst af því
að uppfylla þessa skuldbindingu,
en hins vegar er á það að líta að
það er nær því samdóma álit allra
sem til þessara mála þekkja, að
tankrými sé óforsvaranlega lítið á
íslandi í dag og þyrfti því að auka
það hvort eð væri, án tillits til
þess, hvort íslendingar gerast
aðilar að IEA. Það er einnig ljóst,
að meginkostnaðurinn við aukið
birgðahald er ekki sjálfur bygg-
ingarkostnaður nýrra tanka, held-
ur fyrst og fremst fjármögnun
þeirra birgða sem í tönkunum
verða geymdir. Má búast við