Morgunblaðið - 29.08.1980, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. ÁGÚST 1980
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Flugleiðir
og stjórnvöld
Loftleiðir byggðu á sínum tíma umsvif sín á Atlantshafs-
flugleiðinni á því, að halda sér utan við IATA, alþjóðasam-
tök flugfélaga, og buðu á þeirri forsendu lægri fargjöld en aðrir.
Forráðamenn fyrirtækisins lögðu áherslu á, að þeir teldu
almenna samkeppni treysta best hag farþega og neituðu þess
vegna að sætta sig við almenn fargjöld, sem samræmd voru
innan vébanda IATA. íslensk stjórnvöld studdu málstað
Loftleiða og Bandaríkjastjórn sætti sig við sérstöðu fyrirtækis-
ins. Ýmsar aðrar ríkisstjórnir voru tregar til að veita
Loftleiðavélum lendingarréttindi vegna lágra fargjalda. Má í því
sambandi til dæmis minna á baráttuna, sem háð var bæði af
íslensku ríkisstjórninni og Loftleiðamönnum fyrir lendingar-
rétti á Norðurlöndunum fyrir um það bil tíu árum. Jimmy
Carter, Bandaríkjaforseti, tók svipaða afstöðu og Loftleiða-
menn, þegar hann ákvað fyrir nokkrum árum að heimila
almenna samkeppni á flugleiðum til Bandaríkjanna yfir
Atlantshaf. Síðan hefur verið háð almennt verðstríð á þessari
flugleið og nú hafa Flugleiðir, arftaki Loftleiða, orðið að draga
saman seglin. Flugrisarnir hafa haft betur og hinir sem minna
mega sín orðið að draga sig í hlé. Ekki er séð fyrir endann á
hinni hörðu samkeppni, sem hefur orðið miskunnarlausari fyrir
þær sakir, að eldsneytiskostnaður hefur margfaldast samhliða
henni. Þeir, sem nú sitja með pálmann í höndunum, eru
neytendur, þeir fá far yfir hafið á lægra verði en nokkru sinni
fyrr.
Þessar staðreyndir er rétt að menn hafi í huga, þegar fjallað
er um þann gífurlega vanda, sem Flugleiðir glíma nú við og leitt
hefur til fjöldauppsagna á starfsfólki félagsins. Um leið og
hugsjón íslensku brautryðjendanna um frjálsa samkeppni í
flugi milli Evrópu og Bandaríkjanna rætist, verða þeir undir í
baráttunni. Við þau tímamót hljóta að vakna ýmsar spurningar.
Eðlilegt er, að því sé velt fyrir sér, hvort af hálfu íslenskra
stjórnvalda hafi verið staðið þannig að málum, að hæfileg
skilyrði hafi verið sköpuð fyrir starfsemi Flugleiða hér á landi.
Hafa íslensk stjórnvöld komið þannig fram gagnvart ríkis-
stjórnum annarra landa, að það hafi verið Flugleiðum til
framdráttar í erfiðleikum þeirra. Með ýmsum rökum má halda
því fram, að svo hafi ekki verið.
Almennt má segja, að þannig hafi verið haldið á stjórn
íslenskra efnahagsmála, að fyrirtækjum í harðri alþjóðlegri
samkeppni hafi verið gert ólíft að starfa hér. Óvissa hefur ríkt á
vinnumarkaði og í gengismálum og verðbólguhjólið hefur snúist
svo hratt, að öll áætlanagerð hefur verið miklum erfiðleikum
bundin. Ahrifamenn í stjórnarflokkum, eins og til dæmis
núverandi formaður þingflokks Alþýðubandalagsins, hafa
dylgjað um málefni og rekstur Flugleiða á Alþingi og kröfur
hafa verið uppi um það, að sérstakir fulltrúar ríkisvaldsins væru
settir stjórnendum fyrirtækisins til höfuðs. Slíkt vekur ekki
traust út á við. Ummæli ráðuneytisstjóra samgönguráðuneytis-
ins í Luxemborg géfa ekki til kynna, að af hálfu samgönguráð-
herra íslands hafi honum verið veittar haldgóðar upplýsingar
um vandræði Flugleiða. Liggur til dæmis ekki ljóst fyrir, hvort
lendingargjöldum á Keflavíkurflugvelli verði létt af vélum
Flugleiða í Atlantshafsflugi, þótt það hafi verið gert í
Luxemborg. Með því að leggja á alltof háan og ósanngjarnan
flugvallaskatt hefur skattaglöð vinstri stjórn fælt erlenda
ferðamenn frá íslandi og dregið úr ferðalögum íslendinga. Hún
fann einnig upp það ráð að taka upp tvöfalda gengisskráningu,
þannig að ferðamenn verða að greiða 10% hærra verð fyrir
gjaldeyri en aðrir. Vísitöluleikur hefur leitt til þess, að
fargjöldum á innanlandsflugleiðum hefur verið of þröngur
stakkur sniðinn miðað við rekstrarkostnað flugfélaga. Loks
hljóta menn að velta því fyrir sér, hvort skynsamlegt hafi verið
af vinstri stjórninni 1971-74 að beita sér fyrir sameiningu
Flugfélags íslands og Loftleiða með þeim hætti sem þá var gert.
Þetta allt kemur til álita við mat á vandræðum Flugleiða á
líðandi stund. Það er ósanngjarnt að skella skuldinni aðeins á
stjórnendur fyrirtækisins eins og einkum verður vart í
Þjóðviljanum, þar sem menn eru kampakátir yfir því, hvernig
komið er, slá um sig og segja: Sagði ég ekki. Er furðulegt,
hvernig menn hafa geðslag til að velta sér þannig upp úr
erfiðleikum þjóðþrifafyrirtækis og hundruða starfsmanna þess,
um leið og þeir vilja ekkert annað leggja af mörkum en
illmælgina. Flugsamgöngur innanlands og milli íslands og
annarra landa verða ekki með viðunadi hætti nema stjórnvöld
skapi einkaaðilum eðlileg skilyrði til að stunda þær.
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. ÁGÚST 1980
17
Rabbað við Runólf Hallfreðsson skipstjóra á Bjarna Ólafssyni:
„Verðum á rækju fram á haustið
— töpum svo mikið á loðnunni“
BJARNI Ólafssson AK 70 land-
aði í K»“r um 25 tonnum af rækju
i Reykjavík ok er hrúttóverðmæti
aflans um 6R milljónir króna.
Þetta var annar rækjuveiðitúr
skipsins, en í þeim fyrri fengust
38.5 tonn og var verðma'tjð þá
um 99 milljónir króna. Áhöfn
skipsins fær 29% af skiptaverði,
en 14 eru um borð, og þeir
skipverjar sem Mbl. ræddi við
inni í Sundahöfn i gær létu vel af
þessum veiðiskap og sögðust
halda að hann ka mi vel út fyrir
áhöfnina.
Skipið er byggt í Svíþjóð 1978 og
í því er 200 rúmmetra frystilest og
30 rúmmetra frystiklefi. í sumar
voru keyptir tveir frystiskápar í
skipið og var kostnaðurinn við þá
um 30 milljónir króna. Rækjan er
flokkuð í 3 flokka þegar eftir að
hún veiðist og fer mestur hluti
hennar í 2 flokka, þ.e. 40—60
rækjur í kíló eða 60—80 stykki í
kílóið. Rækjunni er síðan raðað í
eins kílós öskjur og þannig sett
inn í frystiskápa. Þaðan eru öskj-
urnar teknar þegar rækjan hefur
verið fryst og 12 öskjur settar í
kassa. Áhöfnin hefur því talsvert
umstang við rækjuna fyrir utan
sjálfar veiðarnar.
Þegar Morgunblaðið bar að í
Sundahöfn í gær var verið að
landa úr Bjarna Ólafssyni af
fullum krafti. Þrátt fyrir annríkið
gaf Runólfur Hallfreðsson útgerð-
armaður og skipstjóri sér tíma til
að spjalla við blaðamann og sagði
hann, að rækjan væri seld til
Japan. Færi hún beint úr lestum
skipsins í frystigám og héldi síðan
3. september áleiöis til Japan.
Sagði Runólfur, að rækjan væri
unnin í neytendaumbúðir um borð
og færi beint í japanskar verzlan-
ir. „Þeir vilja helzt fá rækjuna
(Ljósm. Kristján)
Heilfrystri rækjunni landað úr Bjarna ólafssyni AK 70 í Sundahöfn í gær. Rækjunni er pakkað í neyt
endaöskjur um borð í skipinu og fer þannig i verzlanir í Japan, en þarlendir borða rækjuna hráa.
svona Japanirnir, helzt með öllum
öngum og hárum, sem skepnunni
fylgja og borða hana síðan hráa.
Ef frekar væri hreyft við rækj-
unni myndu þeir borga minna
fyrir hana,“ sagði Runólfur.
„Ég er enn ekki farinn að átta
mig á því hvernig þetta kemur út
hjá okkur, en þetta ætti að geta
orðið sæmilegt fyrir mannskap-
inn. Við höfum verið á rækjunni á
Strait-banka um 140 mílur út af
Vestfjörðum, en þangað er um 18
tíma sigling frá Akranesi. Við
erum nýgræðingar í þessu, en þeir
hafa verið að segja okkur, að nú sé
bezti tíminn að byrja, því rækjan
sé orðin stór og góð á þessum
slóðum. ísinn hrjáði okkur fyrst
þegar við vorum að byrja í sumar,
en ekki lengur og þó veður geti
orðið misjöfn á þessum slóðum í
haust þá er þetta stórt og gott
skip.
Þetta hefur gengið svolítið mis-
jafnlega hjá okkur. í sumar þegar
við vorum nýbyrjaðir fengum við
ein 5 tonn í hali og vorum varla
farnir að reyna frystitækin. Það
varð hálfgert pat á okkur þegar
þetta gerðist, en sannarlega hefðu
hölin mátt verða fleiri af þessari
stærð. Annars erum við með 10
tonna frystigetu á sólarhring og
tækin hafa reynzt ágætlega. Ég
skal ekki segja um hvort rækjan
Runólfur Hallfreðsson skipstjóri
og útgerðarmaður.
sé framtíðin, en menn verða að
gera eitthvað og reyna að skapa
verðmæti. Bjartsýnn? Jú, mér
sýnist þetta vera leið. Verður
maður ekki alltaf að vera bjart-
sýnn?
Hugmyndin er að vera á rækj-
unni eitthvað fram á haustið,
jafnvel út október eftir því hvern-
ig gengur. Við töpum svo mikið á
loðnunni, að það liggur ekkert á að
byrja á henni. Við fáum að veiða
16.100 tonn, en tvö síðustu ár
veiddum við yfir 30 þúsund tonn
hvort árið. sagði Runólfur Hall-
freðsson að lokum.
Hvort rækjuveiðar eru framtíð-
in fyrir stærri skipin vildi Runólf-
ur ekki segja um, en hins vegar er
víst, að margir líta þennan veiði-
skap nú hýru auga. Djúprækju-
veiðarnar gengu yfirleitt mjög vel
í sumar og voru bátar af öllum
stærðum og gerðum á þessum
veiðum. Nefna má rækjutogarann
Dalborgu, loðnuskip, skuttogar-
ann Bessa og minni báta ailt niður
í um 30 tonn. Meðan Morgun-
blaðsmenn stöldruðu við í Sunda-
höfn komu útgerðarmaður og
skipstjóri Grindvíkings til að
ræða málin við kollega sína á
Bjarna Ólafssyni, en skipin eru
systurskip. Sjálfsagt fylgjast
fleiri með af athygli hvernig
gengur hjá Þeim Akurnesingun-
um.
Wtr/f? #/.
Ríkisstjórnin óskar eftir við-
ræðum við Seðlabankann um
framkvæmd lánskjarastefnu
MORGUNBLAÐINU barst í gær
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Seðlabankanum:
„í lögum um stjórn efnahags-
mála frá vorinu 1979 er mörkuð sú
stefna í lánskjaramálum, að kom-
ið skuli á fullri verðtryggingu
bundins sparifjár og jafnvægi
Suðurland:
Fagnaður
ismanna i
SJÁLFSTÆÐISFÉLÖGIN í Ár-
nessýslu efna til fagnaðar í Árnesi
laugardaginn 30. ágúst og hefst
hann kl. 21. Ávarp flytur Matthías
Á. Mathiesen alþingismaður og
söngvararnir Ólöf Kolbrún Harð-
milli vaxtastigs og verðbólgu fyrir
árslok 1980.
I framhaldi af þessu var ákveð-
ið, að aðlögun lánskjara að þessu
marki skyldi nást í sjö ársfjórð-
ungslegum áföngum, hinn fyrsti 1.
júní 1979, en hinn síðasti 1.
desember 1980. Næsti áfangi þess-
sjálfstæö-
Arnesi
ardóttir og Garðar Cortes syngja
ýmis kunn lög við undirleik Jóns
Stefánssonar. Þá mun hljómsveit-
in Frostrósir leika fyrir dansi
fram eftir nóttu. Fagnaðurinn er
öllum opinn.
arar aðlögunar ætti því að vera 1.
september n.k.
I samræmi við þetta hefur
bankastjórn Seðlabankans gert
ríkisstjórninni grein fyrir stöðu
þessara mála, svo og þeirri breyt-
ingu verðbótaþáttar, sem nú
þyrfti að eiga sér stað, miðað við
þær reglur, sem fylgt hefur verið
tilþessa.
í framhaldi af því samþykkti
ríkisstjórnin að taka upp viðræður
við Seðlabankann um framkvæmd
lánskjarastefnunnar, og gerir hún
þá ráð fyrir því, að vaxtakjör
haldist óbreytt þar til öðru vísi
verði ákveðið. Þessi ósk um frest-
un er byggð á áformum ríkis-
stjórnarinnar um aðgerðir gegn
verðbólgunni, sem falið gætu í sér
endurskoðun á ákvæðum laga um
stjórn efnahagsmála, að því er
varðar aðlögunartíma og aðra
framkvæmd verðtryggingar.
Ennfremur er þá gert ráð fyrir
endurskoðun á kjörum afurðalána,
sérstaklega gengisbundinna lána
útflutningsatvinnuveganna, þann-
ig að þeir njóti hagstæðari kjara
en verið hefur.
Á fundi bankaráðs Seðlabank-
ans í dag gerði bankastjórnin
grein fyrir þessari afstöðu ríkis-
stjórnarinnar, og var talið óhjá-
kvæmilegt að fresta frekari
ákvörðunum í vaxta- og verð-
tryggingarmálum, unz lokið væri
þeim viðræðum, sem ríkisstjórnin
hefur óskað eftir við Seðlabank-
ann um framkvæmd lánskjara-
stefnunnar."
Matthías Á. Mathiesen Garðar Cortes ólöf K. Harðardóttir
ÞAÐ SEM nú er að gerast í
Póllandi flettir ofan af þeirri
blekkingarhuiu. sem alþýða
austantjaldslandanna hefur
lengi verið sveipuð, sagði Magn-
ús L. Sveinsson, formaður V.R.,
er Mbl. leitaði til hans. Það ætti
nú að vera öllum ljóst, að það
sósialíska þjóðskipulag, sem
Pólland og önnur austantjalds-
lönd, hafa húið við, hefur ekki
veitt alþýðu þessara landa þau
réttindi og það frelsi, sem við
hér á Islandi teljum eins sjálf-
sagt að búa við eins og að hafa
vatn til að drekka.
Flett ofan af blekking
arhulunni í Póllandi
segir Magnús L. Sveinsson
Þvert á móti hefur þjóðskipu-
lag þessara landa fjötrað verka-
lýðinn í hlekki kúgunar og
ófrelsis, andlega og efnalega.
Krafa pólsks verkalýðs í dag er
meðal annars að fá að starf-
rækja frjáls verkalýðsfélög og
búa við ritfrelsi. Þetta lætur
undarlega í eyrum okkar hér á
íslandi, sem teljum þetta eins
sjálfsagt og að dagur rísi að
morgni. Því hefur kröftuglega
verið haldið fram af tals-
mönnum þess þjóðskipulags,
sem Pólverjar hafa búið við, að
það veiti alþýðunni fullkomið
frelsi, enda væri tryggt með
þessu dásamlaga skipulagi, að
alþýðan sjálf réði öllu, hún hefði
alræðisvald. Ekkert skipulag
gæti tryggt manninum full-
komnara frelsi og fullnægði bet-
ur þörf hvers einstaklings til
þess að ráða sér sjálfur.
Þeir eru ekki svo fáir hér á
landi, sem hafa gerst talsmenn
þessa „dýrðarríkis" og láta ekk-
ert tækifæri ónotað til að préd-
ika það á torgum og mannamót-
um. Nú verður allur heimurinn
hins vegar vitni að því, að allt
eru þetta svívirðilegar blekk-
ingar.
Jafnvel meiri blekkingar
en mestu andstæðingar þessa
kerfis hefðu sjálfir trúað. Okkur
Islendingum er hollt að bera
saman það frelsi sem við raun-
verulega búum við samkvæmt
því þjóðskipulagi, sem meiri-
hluti þjóðarinnar hefur valið
sér, við þá mynd sem okkur og
öllum heiminum birtist nú, þeg-
ar pólskur verkalýður slítur af
sér hlekki kúgunar og ófrelsis,
sem þjóðskipulag sósíalískra
ríkja hefur búið þeim og fjöldi
manna hér á landi hafa gerst
talsmenn fyrir og segja að
tryggja eigi fyrirheitna ríkið.
Kjördæmisráð Sjálfstæðisflokksins í Vestfjarðakjördæmi:
Hik og ráðleysi
einkennir aðgerðir
ríkisstjórnarinnar
AÐALFUNDUR Kjördæmisráðs
Sjálfstæðisflokksins í Vest-
fjarðakjördæmi var haldinn í
Reykjanesi við ísafjarðardjúp.
laugardaginn 23. ágúst síðast
liðinn. Á fundinn mættu þing-
menn Sjálfstæðisflokksins í
Vestfjarðakjördæmi, auk full-
trúa víðs vegar að úr kjördæm-
inu. Mikil eindrægni rikti með
fundarmönnum.
Engilbert Ingvarsson á Mýri
var endurkjörinn formaður Kjör-
dæmisráðsins. Með honum í
stjórn eru: Jón G. Stefánsson
Flateyri, Óskar Kristjánsson
Suðureyri, Sigurður Guðmunds-
son Bíldudal og Geirþrúður
Charlesdóttir ísafirði. Elísabet
Agnarsdóttir Isafirði sem gegnt
hefur störfum gjaldkera gaf ekki
kost á sér til endurkjörs og voru
henni þökkuð góð störf.
Matthías Bjarnason alþingis-
maður sem sæti á í stjórnar-
skrárnefnd, flutti framsöguer-
indi um stjórnarskrármálið og
vék ekki síst að kjördæmismál-
inu sem verið hefur ofarlega á
baugi undanfarin ár. Að lokinni
ræðu Matthíasar hófust almenn-
ar umræður sem voru málefna-
legar og stóðu lengi dags.
I lok fundarins var samþykkt
stjórnmálaályktun aðalfundar
Kjördæmisráðs Sjálfstæðis-
flokksins í Vestfjarðakjördæmi.
Er hún á þessa leið:
Um þessar mundir er hálft ár
liðið frá því að núverandi ríkis-
stjórn var mynduð. í upphafi
bundu margir vonir við þessa
ríkisstjórn og væntu þess að hún
réðist af alefli gegn þeim vanda
er að steðjaði. Nú eru þessar
vonir brostnar.
Hik og ráðleysi einkennir at-
hafnir allar. Stjórnin hefur
hneigst að ríkisforsjá, aukið
skattheimtuna og þannig fært
fjármagn og völd úr höndum
einstakiinga til ríkisins. Með
þeim hætti er búið að atvinnu-
vegunum að atvinnuöryggi fjöl-
margra er hætta búin. Álögur á
landbúnað hafa verið auknar.
Innlendir kostnaðarliðir hækka
geysilega umfram tekjuaukningu
og útflutningsgreinar eru því
reknar með stórtapi.
Gegn þessum vanda þarf að
ráðast af djörfung. Brýnasta
verkefni sjálfstæðismanna er að
sameinast gegn vinstri öflunum
og hefja hugsjónir til vegs og
virðingar, landi og þjóð til far-
sældar."
Stjórnmálaályktunin var sam-
þykkt einróma, með öllum
greiddum atkvæðum.
Þá var á aðalfundinum tekin
afstaða til hugmynda að próf-
kjörsreglum sem reifaðar hafa
verið innan Sjálfstæðisflokksins.
Samþykkti fundurinn ályktun
þar sem fram kemur afstaða til
prófkjöra og framkvæmda
þeirra. í samþykktinni segir:
„Kjördæmisráð Sjálfstæðis-
flokksins í Vestfjarðakjördæmi
samþykkir að beina því til þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins að
hann beiti sér fyrir setningu
löggjafar um samræmd prófkjör
allra flokka er fram fari á sama
tíma.“
Þessi ályktun var samþykkt
með öllum greiddum atkvæðum.
(Fréttatilkynning).