Morgunblaðið - 14.09.1980, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1980
Áö á leiðinni frá landa-
mærunum. Oft vill
veröa lítið til skipt-
anna fyrir þá, sem
mest þurfa á hjálpinni
aö halda.
SkæruliOar khmeranna. bæði
rauðra og hvítra. sem eru á
kreiki i skoutinum á landamær-
um Kampútseu ok Thailands,
lifa i vellystinKum praktugleKa
OK setfja má. að þeir haldi það
heilatft einu sinni i viku. Svo er
fyrir að þakka Barnahjálpar-
sjt'tði Sameinuðu þjóðanna.
Skæruliðarnir eÍKa erfitt með
að dylja anænju sína með þetta
óendanleKa örlæti. DaK einn
fyrir nokkru var ók staddur i
Ta Prik-búðunum, þar sem
liðsmenn Pol Pots hafa hreiðr-
að um sík, ok það, sem ég sá þar
ok upplifði, er dæmÍKcrt fyrir
það hvernÍK farið cr með mat-
arKjafir alþjóðleKra hjálpar-
stofnana.
Til að koma í veg fyrir, að
maður fyrir sveltandi fóikið félli
í hendur skæruliðunum, voru
útbúnir sérstakir „neyðarpakk-
ar“, sem afhentir voru öllum
konum yfir 10 ara aldri einu
sinni í viku. I hverjum pakka
voru 10,5 kg af hrísgrjónum, 700
gr af matarolíu og 600 gr af
niðursoðnum fiski. Eftirlit með
þessu hafði aðeins ein kona frá
bandarískri hjálparstofnun. Þó
að hún þeyttist fram og aftur um
svæðið og reyndi að vera alls
staðar samtímis gat hún ekki
fylgst með því sem fram fór.
Konur skæruliðanna lögðu mat-
arpakkana fyrir fætur manna
sinna, biðu í skógarþykkninu
nokkra stund en fóru svo og
sóttu annan pakka og síðan þann
þriðja.
Þeir úr hópi hinna innfæddu,
sem áttu að aðstoða konuna,
brostu meinfýsislega í kampinn
en eftirlitskonan, úttauguð og
uppgefin, lagði árar í bát. „Þetta
er ómögulegt," sagði hún. „Við
höfum reynt allt til að hafa
einhverja stjórn á þessu en það
er ekki hægt. Þau eru öll sem
eitt í þessu.“ Hún getur aðeins
reynt að geta sér til um hve
margt fólk þarf að fæða en
thailenski herinn og Rauðu
khmerarnir vilja ekki að það sé
talið af „öryggisástæðum", eins
og þeir segja. Annars staðar á
landamærunum sjá Thailend-
ingar um að dreifa matvælunum
og er ekkert eftirlit haft með því.
Thailendingum er umhugað
um, að skæruliðana skorti ekki
neitt og bæta oft við birgðirnar,
sem eru ærnar fyrir, mat, sem
öðrum er ætlaður. Þegar það
skarst einu sinni í odda með
skæruliðunum innbyrðis, börð-
ust þeir í vígjum, sem þeir hlóðu
úr hrísgrjónapokum.
I síðasta mánuði var ástandið
orðið svo alvarlegt, að Alþjóða
Rauði krossinn neitaði að senda
meiri matvæli til fólks í þeim
búðum, sem khmeramir ráða.
Neyðarhjálpin, sem gripið var til
í október í fyrra, bjargaði lífi
hundruða þúsunda Kambódíu-
manna en nú, ári seinna, eiga
matarflutningarnir ekkert skylt
við mannúðarstarf. Nú virðist
tilgangurinn vera sá einn að
grafa undan stjórninni í Phnom
Penh með því að fæða skærulið-
ana og klæða og sjá þeim fyrir
kínverskum vopnum. Á sama
tíma deyja börn hungurdauða
víða á þessum slóðum.
Þegar haldið er frá Battam-
bang í Kambódíu til Sisophon
má sjá aragrúa uxakerra og
hjólreiðamanna á öllum vegum á
leið til landamæranna. Hungrað
fólkið fagnar matargjöfunum en
er ekki jafn þakklátt átökunum,
sem hafa valdið því, að ekki er
hægt að erja akrana í þessu
kornforðabúri Kambódíu. í
Phnom Penh var mér sagt, að
aðeins hefði tekist að sá í 65% af
ökrunum, sem taka átti til rækt-
unar í ár. Að vísu væri það
helmingi meira en í fyrra en þó
hvergi nóg til að brauðfæða
þjóðina. Hér veldur mestu um
skortur á dráttardýrum og sáð-
korni.
Þegar ég hélt frá Phnom Penh
höfðu aðeins borist þangað
16.000 af 30.000 tonnum af sáð-
korni, sem Matvæla- og land-
búnaðarstofnun SÞ hafði útveg-
að og greitt fyrir. Kornið var
- en sult-
urinn
sverfur að
börnunum
eftir BRIAN EADS
niðurkomið í Bangkok í Thai-
landi en stjórnvöld þar höfðu
neitað um tilskilin Ieyfi fyrir
útflutningnum og nú var sáðtím-
inn liðinn. Starfsmenn hjálpar-
stofnana telja, að eingöngu
10.000 af 23.000 tonnum af sáð-
korni, sem ætluð voru kambód-
ískum bændum, hafi náð alla
Ieið.
Frá því í apríl, þegar uppskera
síðasta árs var uppurin, fram í
júlí var mjög litlum matvælum
dreift á landsbyggðinni heldur
voru starfsmenn stjórnarinnar í
Phnom Penh og verkamenn í
borgunum látnir sitja fyrir.
Bændurnir, sem annars eru van-
ir að byggja alla sína afkomu á
hrísgrjónaræktinni, tóku þá upp
á þeirri nýlundu að sá sætum
kartöflum og maís, grænmeti og
ávöxtum og veiða sér fisk í soðið.
Þá höfðu þeir í huga gamait,
kambódískt máltæki sem segir:
Þar sem vatn er, þar er fiskur.
Það reyndist líka vera svo, og
forðaði það mörgum frá skorti
og vannæringu.
Búast má við að sulturinn
sverfi að í Kambódiu á næstu
mánuðum en þó ekkert í líkingu
við það, sem var á síðasta ári,
þegar tugþúsundir manna urðu
hungurvofunni að bráð.
Fulltrúar stærstu kaupenda íslenzkra
sjávarafurða í heimsókn hér á landi
Fulltrúar Long John Silver’s ásamt Þorsteini Gíslasyni. Á myndinni eru, talið frá vinstri: Wm. Toran, Robt
Ruckriegel. Ray Brewer, Ken Munch, Wm. Harmon, Don Chiavetta. Tom Riggs, Drew Meyer og Þorsteinn
Gíslason, framkvæmdastjóri Coldwater. Ljósmynd Mbl. ói.K.M.
Veitingahúsakeðjan LonK John
Silver's er stærsta fiskveitinga-
húsakeðja í Bandarikjunum og
reyndar í öllum heiminum. Hún
var stofnuð fyrir rúmum 10 árum
og hefur vaxið mjög ört síðan. Nú
eru um 1.100 veitingahús starf-
andi á þeirra vegum í 36 fylkjum
og á næstunni verður fjöldi
þeirra aukinn verulega. Fyrir-
tækið keypti á síðastliðnu ári um
15 þúsund tonn af frystum fisk-
flökum frá Coldwater Seafood
Corporation og eru þeir lang-
stærsfi kaupandi íslcnzkra sjáv-
arafurða. Verðmæti innkaupa
þeirra sfðastliðið ár frá Coldwat-
er var um 25 milljarðar króna.
Sem dæmi um stærð keðjunnar
má nefna að á síðasta ári seldu
veitingahúsin fyrir jafnvirði
178,5 milljarða króna.
Undanfarna daga hafa fulltrúar
fyrirtækisins verið í heimsókn hér
á landi i fylgd Þorsteins Gíslason-
ar, framkvæmdastjóra Coldwater.
Þeir hafa ferðazt um landið og
skoðað frystihús, og er heimsókn
þeirra aðallega farin til þess að
kynnast gangi mála hér heima og
til að kynna óskir sínar og þarfir í
sambandi við fiskkaupin.
í samtali við forráðamenn Long
John Silver’s kom fram, að til-
gangurinn með heimsókn þeirra
hingað, er að kynna sér fram-
leiðslukeðju íslenzku fiskflakanna
og fræðast um meðferð fisksins og
vinnslu. Þeir telja að það sé þeim
mikil nauðsyn, til þess að geta
fylgzt með gæðum fisksins og til
þess að geta betur varðveitt þau
sjálfir þegar vestur er komið. Þeir
vilja einnig kynna sjónarmið sín í
sambandi við gæði og magn, því
það hvort tveggja er þeim ákaf-
íega mikilvægt. Það er ætlun
þeirra á næstu fimm árum að
auka umfang sitt verulega og á
næstu tólf mánuðum verða til
dæmis opnaðir um 100 nýir veit-
ingastaðir á vegum félagsins.
Þeir Ameríkumenn hafa nú
heimsótt nokkur frystihús hér á
landi og kváðust vera mjög
ánægðir með það sem þeir sáu.
Það kom einnig fram hjá þeim, að
þeir keyptu meiri hluta fisks síns
hjá Coldwater og það væri vegna
þess að þeir væru fullvissir um, að
íslenzki fiskurinn væri beztur.
Þeir eru ánægðir með viðskiptin
og hygðust halda þeim áfram.
Veitingahúsakeðja Long John
Silver’s er þannig upp byggð að
þeir eiga sjálfir 55% veitingahús-
anna, en afgangurinn er í eigu
sjálfstæðra aðilja, sem fá leyfi til
að nota nafnið Long John Silver’s
og eru í náinni samvinnu við alla
keðjuna, bæði í sambandi við
auglýsingar og gæðaeftirlit og
telja þeir sjálfstæðu sér mikinn
hagnað af því að fá að vera með í
þessu samstarfi veitingahúsa, sem
eru þekkt um öll Bandaríkin og
eru umtöluð fyrir gæði og vandaða
framreiðslu.