Morgunblaðið - 14.10.1980, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 1980
35
Frá nýju voitinKastofunni i Hafnarfirði. stúlkan kladd
tucky-friod“-búninKÍ. sinnir gostum.
Ný veitingastofa i Hafnarfirði
.Ken-
Kjúklingar á
Kentucky-vísu
KENTUCKY-friod heitir nýr
voitingastaður að Roykjavík-
urvegi 72 í Ilafnarfirði. bar eru
eigendur Ilolgi Vilhjáimsson og
Jón Viðar Magnússon. Sox þús-
und veitingastofur víðsvogar
um hoim munu matreiða kjúkl-
ing á Kentucky-vísu. og er þotta
í fyrsta sinn som íslendingar
gota snætt þannig tilroiddan
kjúkling i landi sínu.
Það var amerískur ofursti,
Harland Sanders að nafni, sem
hóf að matreiða kjúkling á sinn
eigin máta fyrir fimmtíu árum
og kallaði „Kentucky-fried
Chicken". Ofursti þessi á sér
langa sögu, og segir í blöðum
kjúklinga-fyrirtækisins, að ríki
hans nú sé svo víðlent að þar
gangi sól aldregi til viðar!
Dani nokkur, Sven North, og
starfsmaður „Kentucky-fried
Chicken" í tuttugu ár, staddur
hérlendis, sagði ofurstann við
hestaheilsu og níræður væri
hann enn að ferðast og kynna
kjúklinga sína heiminum. Dan-
inn sagði það hernaðarleynd-
armál hvernig Sanders ofursta
tækist að gera kjúklinga sína
öðrum kjúklingum betri. Ekki
einu sinni hann, sem verið hefði
fyrirtækinu dyggur þjónn, gegn-
um súrt og sætt öll þessi ár, vissi
hvernig ofurstinn færi að þessu.
Blm. var sýnt eldhúsið þeirra
Kentucky-fried-manna að
Reykjavíkurvegi 72, og sagði
heilbrigðisfulltrúi Hafnarfjarð-
arbæjar að eldhúsið það væri
öðrum eldhúsum fyrirmynd. Þar
hanga á veggjum fyrirmæli til
starfsfólks á ameríska vísu:
„Þvoðu þér nú“, „Hafðu kjúkl-
ingana hreina — í öllum bæn-
um“, „Slökktu á eldavélinni áður
en þú þrífur hana!“
Þá var blm. boðið að borða og
át hann eins og hann gat í sig
látið af Kentucky-fried kjúkling-
um og þeir sögðu, eigendurnir,
að íslenzkir kjúklingar væru í
engu síðri erlendum, a.m.k. ekki
væru þeir matreiddir á Ken-
tucky-vísu ...
Leiðtoganemabraut
við Skálholtsskóla
áður sagt, að afstaða landnámsins
mótaðist af afstöðu viðkomandi
jarðanefndar. Viðbrögð hans urðu
nú þau, að hann neitaði að leggja
málið aftur fyrir stjórnina, þar
sem hann var þeirrar skoðunar, að
svar jarðanefndar væri ekkert
svar, engin bein afstaða væri tekin
til málsins. Kom þarna berlega
fram, eins og samtökin vissu, að
Landnámsstjóri dró taum ábú-
enda að Hellnum og hefur ætíð
gert það síðan, sem og skrifstofu-
stjóri landbúnaðarráðuneytisins,
sem barist hefur gegn samtökun-
um af alefli. Virðast Hellnabúar
eiga þar hauk í horni, svo ekki sé
meira sagt.
Vegna neitunar Landnáms-
stjóra að leggja málið aftur fyrir
stjórnina var leitað til einstakra *
stjórnarmanna, sem virtust ekk-
ert hafa í mót því, að taka málið
aftur fyrir, enda töldu sumir
þeirra að mjög litlar upplýsingar
hefðu legið fyrir um málið við
afgreiðslu þess í stjórninni. Ekki
varð þó Landnámsstjóra haggað
eftir sem áður og virtist málið
komið í algera sjálfheldu.
Viðbrögð landbúnað-
arráðuneytisins
Það vakti því óneitanlega furðu
samtakanna þegar þeim barst bréf
landbúnaðarráðuneytisins dags.
21. ágúst 1979, þar sem tilkynnt
er, að ráðuneytið samþykki
sumarbústaðabyggingar á efra
svæðinu, þegar það er haft í huga,
að samtökin höfðu ekki óskað eftir
því, að ráðuneytið samþykkti eitt
eða neitt, enda tilgangslaust, þar
sem Landnámið hafði ekki af-
greitt málið á þann hátt, sem
samtökin voru að sækjast eftir.
Verður ekki annað ráðið, en Land-
námsstjóri hafi óskað eftir því við
skrifstofustjóra ráðuneytisins að
bréf þetta yrði sent, sem skrif-
stofustjórinn kallar síðan úrskurð
landbúnaðarráðuneytisins, greini-
lega til að vega upp á móti
úrskurði félagsmálaráðuneytisins,
sem kveðinn var upp síðar með
vísan til 7. m.gr. 8. gr. bygginga-
laga 54/1978 og vikið verður að.
I 12. gr. jarðalaga er ekki gert
ráð fyrir að landbúnaðarráðuneyt-
ið úrskurði eitt eða neitt, heldur er
umsagnaraðili og getur játað eða
neitað samþykki viðkomandi
jarðanefndar og Landnáms ríkis-
ins. Þá verður ekki séð, að ráðu-
neyti geti kveðið upp úrskurð, að
aðili sem ráðuneytinu er kunnugt
um, að er að sækjast eftir A skuli
fá B. Verður að ætla að viðkom-
andi umsóknaraðili þurfi að óska
eftir því sérstaklega, að ráðuneyt-
ið kveði upp úrskurð um viðkom-
andi mál, sé ráðuneytinu yfirleitt
ætlað að lögum að skera úr máli
með úrskurði.
Með bréfi dags. 5. júní 1979
sendu samtökin hreppsnefnd
Breiðuvíkurhrepps skipulags-
teikningu, sem sýndi afstöðu
sumarbústaðanna á hinu neðra
svæði. Með bréfi dags. 9. júní 1979
samþykkti hreppsnefndin skipu-
lagsteikninguna, með tveim minni
háttar breytingum.
Vanhæfni
byggingarnefndar
Hinn 22. júní 1979 tók bygg-
ingarnefnd Breiðuvíkurhrepps
málið fyrir. Hafnaði byggingar-
nefnd staðsetningu húsanna á
neðra svæðinu, en samþykkti, að
húsin verði staðsett á efra svæð-
inu, á því svæði er Landnám
ríkisins hafði samþykkt „með
þeim breytingum að svæðið nái
ekki eins langt suður og myndin
sýnir, en ný mynd verði gerð í
samráði við Landnámsstjóra".
Samtökin leggja áherzlu á að
þessi samþykkt byggingarnefndar
Breiðuvíkurhrepps, sem og önnur
afskipti hennar af máli þessu, er
markleysa að stjórnarfarsrétti,
þar sem tveir nefndarmanna af
þremur eru algjörlega vanhæfir
að taka þátt í meðferð málsins,
sbr. 3. m.gr. 8. gr. byggingarlaga.
Hafa þessir tveir aðilar ásamt
þeim þriðja, sem ekki á sæti í
nefndinni, beitt öllum tiltækum
ráðum til að koma í veg fyrir að
samtökin fái að byggja á neðra
svæðinu og yfir höfuð að vera á
staðnum, og hvorki sparað tíma né
fyrirhöfn í því skyni.
Úrskurður félags-
málaráðuneytisins
Með bréfi dags. 25. september
1979 staðfesti hreppsnefndin fyrri
samþykkt sína, að samtökin megi
byggja á neðra svæðinu. Þar sem
ágreiningur var þarna risinn upp
milli hreppsnefndar og byggingar-
nefndar um staðsetningu bústað-
anna skutu samtökin málinu til
félagsmálaráðuneytisins til úr-
skurðar, skv. 8 m.gr. 8. gr bygg-
ingarlaga.
Eftir að hafa leitað umsagnar
Skipulagsstjórnar kvað félags-
málaráðuneytið upp úrskurð í
málinu hinn 5. desember 1979, þar
sem samtökunum er heimilað að
byggja sumarhúsin á hinu neðra
svæði. í úrskurðinum segir m.a. að
hið neðra svæði sé utan túna
jarðarinnar og rýri lítið sem ekki
búskaparaðstöðu á jörðinni. Skal
hér í þessu sambandi ítrekað að
jörðin var leigð með þeirri kvöð,
að þetta svæði yrði tekið undir
sumarbústaði, sem var forsenda
þess að jörðin var leigð núverandi
ábúanda og forsenda kaupanna á
jörðinni á sínum tíma.
Þrátt fyrir þá staðreynd að
úrskurður félagsmálaráðuneytis-
ins lá fyrir, þar si;m úrskurðað er
af hálfu þess aðila, sem fer með
yfirstjórn byggin(,armála, að sam-
tökin megi byggja á neðra svæð-
inu, þá töldu samtökin ástæðu til,
að fenginni langri reynslu að
reyna að fá Landnám ríkisins og
landbúnaðarráðuneytið til að fall-
ast á með vísan til 12. gr.
jarðalaga, að samtökin fái að taka
neðra svæðið undan landbúnað-
arnotum.
Voru samtökin þess fullviss,
sem kom á daginn, að þeir þrír
ábúendur á Heílnum myndu sem
endra nær með vísan til 12. gr.
reyna með öllum ráðum að koma í
veg fyrir byggingu bústaðanna á
neðra svæðinu, þrátt fyrir úrskurð
félagsmálaráðuneytisins, sam-
þykki hreppsnefndar og Skipu-
lagsstjórnar ríkisins.
Öllum sátta-
tillögum hafnað
Leituðu samtökin til landbúnað-
arráðherra í þessu skyni. Að
fyrirlagi núverandi landbúnaðar-
ráðherra var haldinn fundur með
ábúendum að Hellnum og full-
trúum samtakanna. Auk þessara
aðila sátu fundinn skrifstofustjóri
landbúnaðarráðuneytisins, for-
maður Landnámsstjórnar, Land-
námsstjóri og byggingarfulltrúi
Vesturlands.
Vegna endurtekinna fullyrðinga
ábúenda þess efnis, að samtökin
myndu reisa þarna sumarbústaða-
hverfi, þá lýstu fulltrúar samtak-
anna því yfir að þeir væru reiðu-
búnir að gefa nú skriflega yfirlýs-
ingu þess efnis, að ekki yrðu reist
fleiri hús en 5 og öðrum ekki
veittur aðgangur að svæðinu.
Þá var boðist til þess, að láta
veginn að sumarbústöðunum
liggja frá þjóðveginum, þannig að
bílaumferð dvalargesta færi ekki
gegnum plássið, sem heimamenn
höfðu sífellt miklað fyrir sér.
Þá buðust samtökin til þess að
stækka á sinn kostnað tún jarðar-
innar, sem næmi því að vera
helmingi stærra svæði að flatar-
máli, en neðra svæðið er, sem
liggur utan túna jarðarinnar. Með
því móti töldu samtökin að ákvæði
12. gr. jarðalaga ætti að vera
fullnægt, enda þótt þau hafi aldrei
talið 12. gr. eiga hér við eins og
rakið verður seinna.
Að lokum lýstu þau yfir, að þau
væru reiðubúin að girða á milli
túnsins og neðra svæðisins til þess
að ekki yrði troðið á túnin eða
slysahætta gæti skapast vegna
barna, er leituðu hugsanlega í
heyvinnuvélar.
Öllum þessum tillögum til sátta
höfnuðu ábúendur á fundinum,
jafnframt því, að þeir lýstu því
yfir, að þeir myndu aldrei sam-
þykkja að byggt yrði á neðra
svæðinu, þótt landbúnaðarráðu-
neytið eða aðrir samþykktu það.
Kom nú berlega í ljós, að allar
fullyrðingar um röskun á búsetu-
aðstöðu og átroðning var fyrir-
sláttur einn af hálfu ábúenda.
Hinn raunverulegi vilji ábúend-
anna kemur fram í bréfi þeirra frá
25. október 1978, „erum því algjör-
lega mótfallnir að L.Í.Ú. byggji
sumarbústaði á jörðinni Skjald-
artröð, sem þau hafa fest kaup á“,
„heldur reyna að leysa óskir fé-
lagssamtaka L.Í.Ú. á byggingu
sumarbústaða, sem þeir gætu við
unað á öðrum stað“. Sem annan
stað hafa þeir stungið upp á
hrauninu milli Hellna og Arnar-
stapa, sem er mjög úfið apal-
hraun, og hins vegar svæði fyrir
ofan þjóðveg.
í þessu sambandi má geta þess,
að ef byggt hefði verið á efra
svæðinu en ekki á því neðra, þá
hefðu bústaðirnir risið 10—200
metrum norðar og ofan við neðra
svæðið, eftir því hvar á efra
svæðinu bústaðirnir yrðu reistir.
Ætti öllum að vera ljóst, að
fjöldi dvalargesta verður hvorki
meiri eða minni eftir því á hvoru
svæðinu verður byggt og ferðir
dvalargesta niður að ströndinni
verða hvorki fleiri eða færri á
hvorum staðnum, sem byggt ve-ð-
ur.
Hugsjón eða
peningar
Málflutningur ábúenda að
Hellnpm hefur byggst mjög á því,
að plássið muni leggjast í eyði, ef
samtökin fái að byggja bústaðina
á neðra svæðinu, vegna umferðar
og átroðnings dvalargesta sam-
takanna. Hér mætti ætía að barist
væri af hugsjón, þar sem heill
sveitarfélags væri í húfi vegna
fyrirsjáanlegs ágangs utanaðkom-
andi aðila og því lífsnauðsyn að
heimila ekki sumarbústaðabygg-
ingar á staðnum.
Eitthvað virðist þó hugsjónin
málum blandin hjá sumum þeirra
a.m.k. Má í þessu sambandi geta
þess hér, að einn þeirra, sem hvað
harðast hefur barizt gegn samtök-
unum, fór þess á leit við Ferða-
málaráð 1977, að hann fengi fyrir-
greiðslu hjá Ferðamálasjóði til að
láta skipuleggja sumarbústaða-
svæði að Hellnum, væntanlega í
sínu landi, sem er í miðju pláss-
inu, og reisa þar 3 sumarhús,
mótel, eins og það var nefnt. Þar
sem fyrirgreiðslan fékkst ekki,
varð ekkert úr framkvæmdum.
Það er kannski þarna sem oft, að
hugsjónaeldurinn slokknar þegar
aurarnir eru annars vegar og
blossar svo aftur upp þegar aðrir
eiga í hlut og um fjárhagslegan
ábata verður ekki að ræða fyrir
viðkomandi af sumarbústöðunum.
Framkvæmdir hef jast
Sé aftur vikið að áðurnefndum
fundi hinn 12. júní sl., þá lýstu
samtökin því yfir í lok hans, að
þau drægju áður nefnt tilboð sitt
til baka og myndu hefja fram-
kvæmdir við byggingu sumarhús-
anna á grundvelli úrskurðar fé-
lagsmálaráðuneytisins frá 5. des-
ember 1979. Stuttu síðar hófu
samtökin framkvæmdir og hafði
þá vara-byggingarfulltrúinn árit-
að teikningar eftir að hafa mælt
út fyrir húsunum. Nokkrum dög-
um seinna óskaði hann þess að
fyrirlagi ábúendanna, að lögregl-
an í Stykkishólmi stöðvaði fram-
kvæmdirnar, þar sem formlegt
byttKÍngarleyfi væri ekki til staðar
og var orðið að tilmælum hans.
Um framhaldið er svo öllum
kunnugt hvað skemmdarverkin á
stöplunum snertir.
SKÁLHOLTSSKÓLI var settur
miðvikudaginn 1. október. og
hófst skólasetning með guðsþjón-
ustu i Skáiholtskirkju. Séra Guð-
mundur óli ólafsson predikaði
og þjónaði fyrir altari ásamt séra
Heimi Steinssyni. Að lokinni
guðsþjónustu fór skólasetningar-
athöfn fram í kennsluálmu skól-
ans.
I skólasetningarræðu skýrði
rektor meðal annars frá því, að nú
væru lítils háttar breytingar orðn-
ar á rekstri skólans, en fleiri
stæðu fyrir dyrum. Undanfarin ár
hefur Skálholtsskóli annast rekst-
ur miðskóladeildar og síðar ní-
unda bekkjar grunnskóla fyrir
nemendur úr Biskupstungum.
Þessi starfsemi var í öndverðu
hugsuð sem bráðabirgðaráðstöf-
un, og hefur hún nú verið flutt að
Reykholti í Biskupstungum, en
þar með er Skálholtsskóli að nýju
eingöngu orðinn sá lýðháskóli,
sem honum að lögum er ætlað að
vera.
í annan stað áformar Skál-
holtsskóli nú að hefja rekstur
svonefndrar leiðtoganemabrautar
á nýbyrjuðum vetri. Hér er ætlun-
in að reyna að verða við óskum,
sem margir hafa borið fram um
árabil varðandi þjálfun fólks á
ýmsum aldri til forystu í safnað-
arstarfi og í ýmiss konar félögum.
Raunar hefur skólinn frá upphafi
haft með höndum nokkra fræðslu
af þessu tagi, lengst af í sam-
vinnuvið Ungmennafélag íslands.
Þessu sinni er fyrirhugað að bjóða
til tveggja mánaða dvalar í upp-
hafi næsta árs, og munu þátttak-
endur hafa leiðtoganám að megin-
viðfangsefni, en jafnframt eiga
þess kost að hagnýta sér hina
almennu fræðslu lýðháskólans.
Forystumaður leiðtoganema-
brautar Skálholtsskóla verður
Oddur Albertsson, æskulýðs-
fulltrúi. Gert er ráð fyrir, að
starfsemin hefjist 7. janúar 1981
og endist til jafnlengdar í mars-
mánuði sama árs. Þeir sem óska
eftir nánari upplýsingum um
áform þessi, geta snúið sér til
Æskulýðsstarfs Þjóðkirkjunnar,
Klapparstíg 27, Reykjavík, sími
1-26-40, og til Skálholtsskóla, sími
99-68-70.
Sumarstarf í Skálholti varð í ár
meira en nokkru sinni fyrr. Nám-
skeið, ráðstefnur, fundir og meiri
háttar heimsóknir entust þrjá
mánuði alls, sumarlangt. Er þá
ótalin dvöl tónlistarfólks, sem um
nokkurra vikna bil dvelur á staðn-
um til æfinga og tónleikahalds á
miðju sumri.
Veður var gott í Skálholti mið-
vikudaginn 1. október. Gamlir
nemendur sóttu skólann sinn
heim, og varð dagurinn hinn
ánægjulegasti.
Frá Skálholtsskóla.