Morgunblaðið - 04.12.1980, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 1980
T
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 1980
17

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 7.000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 350 kr.
eintakið.
Eitt mesta mis-
rétti samfélagsins
Þjóöfélagslegt misrétti mun hvergi meira en á sviði
lífeyrismála. Annarsvegar verðtryggðir lífeyrissjóðir
opinberra starfsmanna, sem vernda lífeyri þeirra í vaxandi
verðbólgu; hinsvegar sjóðir hinna almennu launþega sem
að vísu verðtryggja lífeyri en reikna hann út frá mun lægri
grunni en lífeyri opinberra starfsmanna. Stjórnvöld hafa
hvórki sýnt markverðan áhuga á því að hemja verðbólguna
né leiðrétta þetta stærsta misrétti samfélagsins.
Óhagstæð verðlagsþróun og mikil verðbólga síðustu árin
hefur leitt í ljós vangetu lífeyrissjóða í núverandi mynd til
að standa við skuldbindingar sínar, auk þess misréttis, sem
felst í ólíkri réttarstöðu almenns launþega og opinbers á
þessu sviði. Þegar til fullrar lífeyrisgreiðslu kemur við 67
ára aldur hafa sjóðfélagar almennt greitt sem svarar 3
árslaunum í iðgjaldagreiðslur. Við 67 ára aldur er ólifuð
meðalævi 14 ár. Fjárhagsdæmi hinna almennu lífeyris-
sjóða, að óbreyttu kerfi og óbreyttum ávöxtunarmöguleik-
um, lítur því mjög illa út. Sérfræðingar staðhæfa að
iðgjöld lífeyrisþega, sem hefur töku lífeyris nú, nægi aðeins
til greiðslu lífeyris hans í 30 mánuði, þrátt fyrir hæstu
leyfilega vexti. Lífeyrissjóðir í núverandi mynd geta ekki
staðið við skuldbindingar sínar til frambúðar né veitt
viðunandi lífeyri. Setja þarf því nýjar öryggisstoðir undir
lífeyriskerfi landsmanna.
Sjálfstæðismenn fluttu fyrir nokkrum árum vel unnið
frumvarp um gegnumstreymiskerfi lífeyrissjóða í stað
uppsöfnunarkerfis, sem nú viðgengst, og sýnt er að getur
ekki tryggt frambúðar öryggi lífeyrisþega. Þetta frumvarp
átti jafnframt að eyða því þjóðfélagslega misrétti sem nú
er til staðar milli launþega. Guðmundur H. Garðarsson
hafði forgöngu um þennan frumvarpsflutning, en naut
aðstoðar dr. Péturs H. Blöndals, tryggingafræðings, við
samningu þess. Nú hafa þrír sjálfstæðismenn, Eyjólfur
Konráð Jónsson, Guðmundur Karlsson og Salome Þorkels-
dóttir flutt nýtt frumvarp um Lífeyrissjóð íslands, í
aðalatriðum byggt á frumvarpi Guðmundar H. Garðars-
sonar.
Frumvarpið felurí sér þá grundvallarbreytingu frá
núverandi trygginga- og lífeyrissjóðakerfi, að í stað
svonefnds uppsöfnunarkerfis, sem felst í tugum smárra
sjóða, kemur einfalt, árangursríkt gegnumstreymiskerfi,
er byggist á iðgjöldum, sem ákveðin eru á hverjum tíma í
samræmi við tryggingarþörf og verðlag, er greiðslur eiga
sér stað.
Markmið þessa frumvarps eru:
1. Að tryggja öllum, sem eru komnir á lífeyrisaldur
viðunandi og mannsæmandi lífsviðurværi — að lokinni
starfsævi.
2. Að veita örorkulífeyrisþegum öryggi og viðunandi
tryggingabætur.
3. Að auka barnalífeyri og bæta aðstöðu þeirra, sem verr
eru settir í þjóðfélaginu.
4. Að tryggja foreldrum fæðingarlaun.
5. Að einfalda lífeyriskerfi þjóðarinnar og útrýma mis-
rétti.
Samkvæmt frumvarpinu ber Lífeyrissjóði íslands að
veita verðtryggðan ellilífeyri á grundvelli ævitekna
viðkomenda. Það nær ennfremur til örorkulífeyris, barna-
lífeyris og fæðingarlauna, en ekki er unnt að rekja
efnisatriði þess frekar í þessum umsagnarorðum. Mergur-
inn málsins er sá, að svo virðist að með óbreyttu kerfi
sitjum við innan tíðar uppi með gjaldþrota lífeyrissjóði og
mikinn fjölda lífeyrisþega, er búi við kröpp kjör. Hér er
hinsvegar bent á færa leið til að tryggja öllum viðunandi
lífeyri, á grundvelli ævitekna og ákveðins lágmarkslífeyris,
og útrýma misrétti, sem nú viðgengst og ekki má una við
til frambúðar. Þetta er viðamikið mál og þarf vandlega
skoðun — en það réttlætir ekki að slá því á „eilífðarfrest",
eins og nú er stjórnvaldstízka með hina vandmeðfarnari
viðfangsefnin. Sjálfstæðismenn hafa ítrekað stefnumótun
sína í málinu. Alþingi getur ekki öllu lengur skotið sér
undan því að taka afstöðu í því. Og ríkisstjórnin, sem að
vísu er fátækari af efndum en fyrirheitum, getur heldur
ekki setið miklu lengur í sjálfsánægju á þessu stærsta
misrétti samfélagsins óleystu.
Aflabrögð og útflutningsverðlag
ráða mestu um hag útgerðarinnar.
Þetta ár hefur verið mjög feng-
sælt með þeirri undantekningu þó,
að loðnuafli hefur minnkað mikið
vegna minnkandi loðnustofns og
strangra veiðitakmarkana af þeim
sökum. Líkur benda til að heildar-
aflinn verði um 1460 þúsund lestir,
sem er minnkun frá fyrra ári um
10%. Botnfiskaflinn mun verða
um 630 þúsund lestir og þar af
þorskur um 410 þúsund lestir.
Aukning þroskafla mun verða um
50 þúsund lestir en annarra botn-
fiska um 10 þúsund lestir. Þorsk-
afli íslendinga hefur aldrei fyrr
orðið meiri.
Þorskafli á íslandsmiðum hefur
þó áður orðið meiri, en það var á
árunum 1930—1935, en þá var
hann um 500 þúsund lestir, á
árunum 1952—60 var hann um 450
til 520 þúsund lestir og á árunum
1970 til 1972 um 460 þúsund lestir.
Á þessum árum veiddu erlendar
þjóðir um 40—50% af heildarafl-
anum.
Þrátt fyrir hinn góða afla, sem
ræður mestu um hag útgerðarinn-
ar, hafa margvíslegir erfiðleikar
hrjáð útgerðina. Ræður þar
mestu, að verðlagsþróunin innan-
lands hefur verið óhagstæð og
virðist verðbólgan nú í árslok
stefna hærra en nokkru sinni fyrr.
Þessi þróun hefur valdið gífur-
legum hækkunum á öllum aðföng-
um útgerðarinnar og hefur hækk-
un á olíu valdið mestum erfiðleik-
um auk áhrifa á verðtryggingar
lána.
Afurðaverð hefur ekki fylgt
almennum verðbreytingum, sem
bezt sést á því, að í ágúst var verð
alls vöruútflutnings 13% hærra,
en á árinu 1978, en innflutnings-
verð hafði hækkað um 41%.
Sjávarvöruframleiðslan er talin
munu nema 320 milljörðum króna
á þessu ári, sem er 49% hækkun
frá fyrra ári. Mest af þessari
hækkun í krónum stafar af lækk-
un gengis. Aðeins er um að ræða
4% aukningu á framleiðslunni,
mældri á föstu verðlagi, og 4%
verðhækkun í erlendri mynt. Þess-
ar takmörkuðu hækkanir vega
ekki upp á móti hækkun innflutn-
ingsverðlags og er því um beina
skerðingu að ræða á tekjum þjóð-
arinnar. Frystur fiskur hefur
lækkað í verði og minna magn af
fiski hefur farið til frystingar.
Verulegrar sölutregðu gætti fyrri
hluta árs og fram á sumar hlóðust
upp og ullu erfiðleikum. Afkoma
söltunar og herzlu hefur verið
skárri og þá sérstaklega skreiðar-
verkunar, en verð á skreið hefur
hækkað mikið og sölumöguleikar
aukizt.
Verð á mjöli hefur farið hækk-
andi, en verð á lýsi hefur verið
óstöðugt. Gert var ráð fyrir í
upphafi loðnuvertíðar, að Verð-
jöfnunarsjóður þyrfti að greiða
uppbót á útflutningsverðið, en
verðþróunin í haust bendir til, að
til þess þurfi ekki að koma.
AFKOMAN
Afkoma útgerðarinnar var við-
unandi framan af ári, sérstaklega
vegna góðra aflabragða. Halla tók
hinsvegar undan fæti um mitt ár,
því þá var gripið til verulegra
aflatakmarkana og verð á olíu
hækkaði um 25%. Olíugjald hafði
verið lækkað úr 5% í 2'/2% og jók
það enn á erfiðleikana. Afkomu-
skilyrði útgerðarinnar voru talin
vera, sem hér segir að mati
Þjóðhagsstofnunar eftir fiskverðs-
hækkun um 8% og hækkun olíu-
gjalds úr 2'h% Wk% eftir 1. okt:
Bátar án loðnu: Halli 1.166 millj-
ónir króna eða 1.9% af tekjum.
Minni skuttogarar: Halli 3.077
milljónir króna eða 4.4% af tekj-
um.
Stærri skuttogarar: Halli 493
milljónir króna eða 2.4% af tekj-
um.
Samtals er hallinn 4.736 millj-
ónir eða 3.1% af tekjum og er þá
rekstur loðnubátanna ekki talin
með, en hann er hlutfallslega mun
verri.
Rík ástæða er til að ætla, að
rekstraryfirlit þetta gefi ekki
rétta mynd af afkomunni, þegar
litið er til þess hve gífurleg
vanskil hafa safnast fyrir, en þau
munu nú nema yfir 30 milljörðum
króna. Dráttarvextir af þessari
upphæð nema um 17 milljörðum á
ári, eða 1425 milljónum króna á
mánuði. Framangreind afkomu-
mynd byggist á reikningum skip-
anna frá árinu 1978, og í þeirri
miklu verðbólgu, sem verið hefur,
virðist framreikningur á kostnaði
ekki hafa verið rétt metinn. Fyrir
þessi áramót á að liggja fyrir ný
afkomumynd, sem byggð er á
reikningum ársins 1979, og er þess
þá að vænta, að gleggri mynd liggi
fyrir.
Aílahoríur á
þorskvciðum
Hin miklu vanskil valda fjölda
fyrirtækja miklum erfiðleikum.
Sjávarútvegsráðherra hefur lýst
áhuga á, að hluta þessara skulda
verði breytt í föst lán og vega
olíuskuldirnar þar þyngst. Fisk-
veiðasjóður mun væntanlega
breyta vanskilum á afborgunum
og vöxtum í föst lán, gegn því að
útvegsmenn skuldbindi sig til
greiðslu á aflaandvirði umfram
það, sem Stofnfjársjóður gerir ráð
fyrir. Breyting á lausaskuldum í
föst lán leysir þó engan vanda,
nema rekstrarskilyrði veiti mögu-
leika til greiðslu lánanna og hins
daglega reksturs.
Hinn góði þroskafli fékkst þrátt
fyrir miklar veiðitakmarkanir
sem m.a. komu fram í því, að
togurunum voru bannaðar þorsk-
veiðar í nær 5 mánuði eða 142
daga, og vetrarvertíð bátaflotans
var stytt um 1 mánuð þ.e. 10 daga
um páska og 20 daga í maímánuði.
Allt frá því að sérfræðingar
Hafrannsóknarstofnunarinnar
hófu að gera tillögur um hámarks-
afla, höfum við fiskað umtalsvert
meira magn en tillögur þeirra
hafa gefið tilefni til. Á síðasta ári
veiddum við um 28% meira, en
okkur var ráðlagt og á þessu ári
um 36%.
Það eru því gleðileg tíðindi, sem
nýlega komu fram frá Hafrann-
sóknarstofnunni, að ástand
þorskstofnsins sé mun betra en
talið hefur verið.
Um aflahorfur segir stofnunin,
að verði ekki veitt meira en 400
þúsund lestir næstu 6 ár, þá muni
okkur auðnast að byggja hrygn-
ingarstofninn upp frá því að vera
á árinu 1981 um 211 þúsund lestir
í 536 þúsund lestir 1986 og heild-
arstofninn úr 1621 þúsundir Iesta í
1842 þúsund lestir. Hámarksaf-
rakstur, sem talinn er vera 450
þúsund lestir, næst þá um miðjan
næsta áratug. Þessar aflaforsend-
ur byggjast á því, að árgangar
eftir 1981 verði meðalárgangar.
Þetta er mun hægari uppbygging
en Hafrannsóknarstofnunin hefur
miðað við í sínum fyrri tillögum.
Því ber að fagna, að þróunin
hefur verið jákvæðari, en menn
bjuggust við, en því er ekki að
neita, að ítrekuð mistök Haf-
rannsóknarstofnunarinnar við
mat á þorskstofninum hafa veikt
trú manna á, að þessi vísindagrein
sé eins traust og haldið hefur
verið. Okkar lán er, að mistökin
hafa verið á þann veg, að stofninn
hefur verið vanmetinn. Óumdeil-
anlegur árangur hefur orðið af
þeim veiðitakmörkunum, sem
beitt hefur verið. Kom það m.a.
fram á sl. vetrarvertíð, þegar afli
jókst verulega, og nálgaðist að
vera, eins og við áttum að venjast
í venjulegu árferði. Það er því
sannfæring mín, að við höfum
ekki sparað þorskstofninn okkur
til skaða, og munum njóta þess á
næstu árum, að þorskinum hefur
vérið gefið tækifæri til þess að
vaxa þar til hann nær kynþroska
aidri, en það tryggir endurnýjun
hans í framtíðinni. Okkur gefst nú
sérstakt tækifæri til þess að
byggja stofninn upp, því 400
þúsund lesta aflahámark á að vera
ásættanlegt fyrir næstu ár.
Loðnuveiðar
Loðnuaflinn mun væntanlega
verða um 750 þúsund lestir á
árinu, sem er rúmlega 200 þúsund
lesta minnkun frá fyrri árum.
Vetrarvertíðin var stöðvuð og
höfðu þá veiðst um 390 þúsund
lestir eða 90 þúsund lestum meira,
en fiskifræðingar mæltu með, en
200 þúsund lestum minna en árin
á undan.
Fyrir upphaf sumarvertíðar var
ákveðið, að leyfilegur hámarksafli
til næsta vors yrði 775 þúsund
lestir, en þar af máttu Norðmenn
veiða 15% eða 116 þúsund lestir og
Islendingar 659 þúsund lestir.
Þessa ákvörðun átti að endur-
skoða í haust, og var það gert á
þann hátt eins og menn vita, að
kvótinn var minnkaður um 30%
eða um 200 þúsund lestir.
Þegar fyrir lágu upplýsingar um
að skerða átti heildarafla okkar úr
Stjórn LÍÚ hafði spurnir af þess-
ari umræðu og tilkynnti sjávarút-
vegsráðherra um afstöðu sína með
bréfi dags. 3. okt., þar sem sagði
m.a.:
„Að gefnu tilefni var samþykkt
með samhljóða atkvæðum að lýsa
fullri andstöðu við þær hugmynd-
ir, sem fram hafa komið um
skiptingu þorskafla milli lands-
hluta eða landsvæða, en mótun
fiskveiðistefnu fyrir næsta ár ætti
að miðast við að framfylgja sömu
stefnu og framkvæmd hefur verið.
í því efni væri æskilegt að leita
samráðs um að sníða helztu agnúa
af framkvæmd núverandi reglna,
t.d. með því að dreifa þorskafla
togaranna betur yfir árið en gert
var á þessu ári, og endurskoða rétt
loðnuskipa til þess að stunda
þorskveiðar með tilliti til hver
leyfilegur loðnuafli verður."
Þessi afstaða LÍÚ mótaðist af
því, að þessi leið varðveitir at-
þarf að setja viðmiðunarmörk
fyrir bátana á vetrarvertíðinni og
ákveða í upphafi þorskveiði bann-
daga fyrir togarana sem hér segir:
dagar
Jan.—apríl 44
maí—ágúst 68
sept.—des. 26
Samtals 138
í þessari hugmynd er tekið tillit
til þorskafla á úthaldsdag á
hverju framangreindra tímabila á
þessu ári. Með þessari aðferð ætti
að vera unnt að hækka leyfilegt
hlutfall þorsks í afla einstakra
veiðiferða í 25% á síðasta árs-
fjórðunginum, en jafnframt er
nauðsynlegt að dreifa banndögun-
um þannig, að þeir skiptist til
helminga á hvora 2 mánuði innan
tímabilsins.
Þessar reglur má svo herða eða
á þeim slaka til þess að tryggja að
settu markmiði verði náð.
lagðar á rekstur þeirra skipa, sem
við þegar eigum. I smíðum eru nú
6 togarar innanlands. Þegar þeir
koma í rekstur fjölgar veiðibann-
dögum um 16 hjá þeim skipum
sem fyrir eru. Gera má ráð fyrir,
að kaupverð hvers þessara skipa
verði um 4 milljarðar króna.
Miðað við núverandi lánskjör
Fiskveiðasjóðs og Byggðasjóðs
myndu afborganir og vextir af
andvirði hvers skips nema um 580
milljónum króna, en það eru um
53% af meðalaflatekjum togara á
ári, én þær eru um 1100 milljónir
króna.
Af þessu dæmi er ljóst, að það
er ekki í þágu sjávarútvegsins, að
skip þessi eru smíðuð, og ljóst er
að rekstur þeirra mun ekki standa
undir greiðsluskuldbindingum
þeirra. Verður að ætla að gert sé
ráð fyrir fjármagni úr öðrum stað
til greiðslu á þeim. Fyrir útgerð-
ina í landinu er þessum skipum

Skerðum ekki auð-
lindina í hafinu“
950 þúsund lestum niður í 659
þúsund lestir, ákvað mikill meiri-
hluti útgerðarmanna loðnuskipa
að óska eftir því við sjávarútvegs-
ráðuneytið, að aflanum yrði skipt
á skip. Var lögð fram tillaga um,
að aflanum yrði skipt á þann veg,
að helmingi aflans yrði skipt m.v.
burðargetu hvers skips og hinum
helmingnum jafnt á hvert skip.
Var kvótaskipting þessi samþykkt
af sjávarútvegsráðuneytinu og má
segja að lagt hafi verið inn á nýja
braut með þessu fyrirkomulagi.
Meirihluti útgerðarmanna taldi,
að með þessari aðferð mætti spara
í útgerðarrekstrinum. Kapphlaup-
ið um aflann myndi minnka, og
það myndi draga úr olíunotkun og
álagi á veiðarfæri og skip. Þeir,
sem þessu voru andvígir, bentu á,
að með þessari aðferð væri vegið
að þeim, sem fram úr sköruðu í
aflabrögðum. Báðir aðilar hafa
vafalítið nokkuð til síns máls, en
þegar ákvörðun um enn frekari
skerðingu heildarafla lá fyrir, var
ljóst, að slík takmörkun kom
sanngjarnar niður vegna kvóta-
skiptingarinnar.
Horfur eru á, að aðeins um 100
þúsund lestir verði óveiddar um
áramót af heildarkvótanum, og
mörg skip hafi lokið við veiðar á
úthlutuðum aflakvóta.
Áfallið vegna minnkandi heild-
arkvóta kemur því aðallega fram á
næsta ári, nema kvótinn verði
aukinn. Það er því eðlileg krafa
okkar, að allt verði gert til þess að
fylgst verði með loðnustofninum,
og loðnurannsóknir stórauknar
með hliðsjón af gildi loðnuveið-
anna fyrir þjóðarbúið.
Verði ekki um auknar loðnu-
veiðar að ræða, verður að gefa
loðnuflotanum tækifæri til ann-
arra veiða, en það mun rýra
veiðimöguleika annarra skipa.
Veiðar á humri gengu til muna
betur á þessu ári en undanfarin ár
og gefur það vonir um, að hum-
arstofninn sé að rétta við.
AÐRAR VEIÐAR
Veiðar á rækju og hörpudiski
hafa yfirleitt gengið vel og athygl-
isverðar tilraunir voru gerðar sl.
sumar til veiða á úthafsrækju og
við vinnslu aflans um borð. Gefa
þær nokkrar vonir um, að verkefni
geti skapazt fyrir stærri skip, en
mikil hætta er þó á ofveiði vegna
mikillar sóknar erlendra aðila á
rækjumiðin, sem liggja á miðlínu
milli Grænlands og Islands.
Síldveiðar okkar munu aukast
um 7 þúsund lestir eða í 52 þúsund
Ræða Kristjáns
Ragnarssonar,
á aðalíundi LÍÚ
lestir. Síldargöngur voru nú mjög
óvenjulegar _ og hélt síldin sig
aðallega inni á Austfjörðum, en
það olli erfiðleikum í dreifingu
síldarinnar til vinnslu, þannig að
möguleikar til frystingar nýttust
ekki eins vel og áður.
Hverjum loðnubáti var nú út-
hlutað 150 lesta síldarkvóta og
kemur aflaaukningin í þeirra hlut.
Var þetta gert til þess að mæta
erfiðleikum þeirra vegna minnk-
andi loðnuveiða. Var lögð á það
áherzla af útgerðarmönnum þess-
ara skipa að þeir fengju leyfi til
þess að selja síldina ferska erlend-
is því gert var ráð fyrir, að unnt
yrði að selja hana fyrir 4—6
danskar krónur hvert kíló. Fengu
aðeins fyrstu skipin það verð fyrir
síldina, en undanfarna daga hefur
verðið lækkað verulega, og harma
ég að útgerðarmenn hafa haldið
áfram að láta skipin sigla, þrátt
fyrir hið lága verð, en útgerðar-
menn hafa verið undir miklum
þrýstingi frá sjómönnum í þessu
efni. S1 föstudag fór verðið niður í
D.kr. 2.20 og var þá ekki lengur
hjá því komizt að stöðva frekari
siglingar með ferska síld.
Kolmunnaveiðar voru enn
reyndar sl. sumar en með nær
engum árangri. Er nú ljóst, að
þeim veiðitilraunum verður ekki
haldið áfram vegna gífurlegs
rekstrartaps, þrátt fyrir nokkra
fjárhagslega aðstoð sem veitt var.
FISKVEIÐISTEFNAN
Mikið hefur verið rætt um
mótun fiskveiðistefnu fyrir næsta
ár. Snemma árs tók til starfa 5
manna nefnd, sem skipuð var
einum fulltrúa frá hverjum
stjórnmálaflokki svo og sjávarút-
vegsráðherra. Af nefndarmönnum
voru 3 fyrrverandi sjávarútvegs-
ráðherrar. Nefnd þessi mun hafa
rætt ýmsar leiðir og aðallega þó
þá hugmynd sjávarútvegsráð-
herra að skipta leyfilegum þorsk-
afla milli 22 svæða og skipta þeim
afla síðan aftur milli báta og
togara á hverju svæði og síðan
afla togaranna á einstök skip.
hafna- og valfrelsi betur en aðrar
leiðir, og hlýtur það ávallt að vera
betri kostur að öðru jöfnu. Svo
virðist sem horfið hafi verið frá
þeim hugmyndum, sem uppi voru,
og á fundum í nóvember með
hagsmunaaðilum var af hálfu
sjávarútvegsráðherra kynnt fisk-
veiðistefna, sem mótast af þeim
viðhorfum, sem fram komu í bréfi
LÍÚ til ráðuneytisins.
Þótt ekki liggi fyrir endanlegar
tillögur Hafrannsóknastofnunar-
innar um þorskafla á næsta ári,
virðist augljóst m.v. svar stofnun-
arinnar um möguleika á uppbygg-
ingu stofnsins, sem fyrr er að
vikið, að miðað verði við um 400
þúsund lesta afla.
Mér virðist augljóst að skipta
verði þessum afla milli báta og
togara, ef einhverja stjórn á að
vera hægt að hafa á heildaraflan-
um. Einnig að aflakvóti verði
settur fyrir tímabil, og virðist þá
eðlilegt, að þau verði þrjú 4ra
mánaða tímabil. í tillögum sjávar-
útvegsráðherra segir, að aflanum
verði jafnt skipt milli báta og
togara og jafnframt að þá skipt-
ingu þurfi að endurskoða, þegar
ákvörðun hefur verið tekin til
þorskveiða loðnubátanna, en m.v.
horfur í þeim efnum verður að
gera ráð fyrir því, að þeir stundi
þorskveiðar á næsta ári. Ef miðað
er við jafna skiptingu, sýnist mér,
að skipting á tímabil gæti verið
eins og hér segir:
Bátar 200 þús. lestir
Jan.—apríl 70% 140 þús. lestir
maí—ágúst 18% 36 þús. lestir
sept.—des. 12% 24þús. lestir
Togarar: 200 þúsund lestir:
Jan.—apríl 35% 70 þús. lestir
maí—ágúst 30% 60 þús. lestir
sept.—des. 35% 70 þús. lestir
Samtals bátar og togarar:
þús. lestir eða %
Jan.—apríl 210 eða 52,5
maí—ágúst 96 eða 24,0
sept.—des. 94 eða 23,5
Til þess að þessum tillögum sé
hægt að fylgja eftir í framkvæmd
Helztu áhrif þessara tillagna, ef
framkvæmdar yrðu, yrðu þau, að
aflaskipting bátanna á ársþriðj-
ungana yrði lík því, sem gerðist á
þessu ári, en 15 þúsund lestir af
togaraafla fyrstu 4 mánuði þessa
árs flyttust til síðasta tímabilsins.
Afli þeirra á fyrsta ársþriðjungi
yrði þó ekki minni en hann var á
árunum 1977, 1978 og 1979. Það
sem vinnst með þessari breytingu
er að komið yrði í veg fyrir
óeðlilega birgðasöfnun fyrstu
mánuði ársins.
Reynt hefur verið að auðvelda
togurunum að veiða annað en
þorsk með 25% verðuppbót á
karfa og ufsa, en tekna hefur verið
aflað með því að ráðstafa 20% af
útflutningsgjaldi til verðjöfnunar-
deildar Aflatryggingasjóðs, en það
jafngildir 1,1% af öllum útflutn-
ingstekjum.
BÆTT FISKGÆÐI
Nokkuð hefur borið á því á sl.
árum, að kvartað væri undan
göllum á frystum fiski. Aðallega
hafa þessar kvartanir beinzt að
því, að ferskleiki fisksins væri
ekki nægur. Ástæður fyrir þessu
eru vafalítið þær, að í miklum
aflahrotum hefur ekki unnizt tími
til að vinna aflann í frystihúsun-
um nægilega snemma, svo og, að
um borð í skipunum er ekki gengið
nægilega vel frá fiskinum og í
stórum hölum togara spillist fisk-
urinn áður en gert er að honum.
Sérstök ástæða er til þess að
leggja áherzlu á, að úr þessu verði
bætt, því ekki megum við glata því
góða áliti, sem íslenzkur fiskur
hefur notið. Vegna aukinna sölu-
möguleika á skreið er hætta á, að
þess verði freistað á næsta ári, að
draga að landi mikinn afla þar
sem gæðunum verður fórnað fyrir
aflamagnið. Á þetta við bæði um
netabáta og togara. Verður því að
fylgja fast eftir settum reglum um
fjölda neta í sjó frá hverjum báti
og þeim, sem ítrekað koma með
lélegan afla að landi verði refsað
með leyfissviptingum til veiða. I
togurum verði skylt að blóðga
aflann í vatni áður en hann er
slægður.
FJOLGUN SKIPA
Það samrýmist illa mótun fisk-
veiðistefnu, þar sem áherzla er
lögð á uppbyggingu fiskistofna, til
þess að ná megi hámarksafrakstri
úr hverjum stofni, að sífellt er
verið að fjölga skipum á sama
tíma og óbærilegar hömlur eru
bezt komið fyrir hér inni á Sund-
um eða annarsstaðar í góðu vari.
Ekki verður haldur séð, að þau
muni á næstunni færa þjóðinni
auknar tekjur. Með smíði þessara
skipa er fyrst og fremst verið að
hugsa um hag íslenzkra skipa-
smíðastöðva, sem ekki standast
samanburð við verð á innfluttum
skipum. í framtíðinni þarf að
huga að endurnýjun á bátaflotan-
um, sem er nú orðinn gamall.
Verður það ekki gert með því að
banna smíði á skipum erlendis,
nema ef koma á í veg fyrir, að
einstaklingar eigi og reki þessi
skip. Jafnframt þarf að leggja
aukna áherzlu á að efla Úreld-
ingarsjóð til þess að komið verði í
veg fyrir, að endurbyggðir verði
bátar, sem úreltir eru og full-
nægja ekki þeim öryggis- og
aðbúnaðarkröfum, sem gerðar eru
í dag.
Fyrir tveimur árum gerði ég hér
að umtalsefni útgerð togarans
Fonts, sem þá var gerður út frá
því ágæta þorpi Þórshöfn. Fór allt
það eftir sem sagt var þá og gefizt
var upp á útgerðinni, en hún hafði
valdið þorpsbúum ómældum bús-
ifjum. Tilurð þess skips var rakin
til fyrirgreiðslupólitíkur alþing-
ismanna og kommissera í valda-
stofnunum í Reykjavík. Ástæða til
þess að ég nefni þetta er sú, að nú
skal hefja leikinn á ný. Keyptur
hefur verið erlendur togari og ekki
var fylgt gildandi reglum varðandi
fjármögnun þeirra kaupa, eða að
skip skuli fara úr landi í þess stað.
Sjálf ríkisstjórn landsins gengst
þannig fyrir að ómerkja allar
fyrri yfirlýsingar um kaup á
togurum. Svo virðist, að íbúar
Þórshafnar séu ekki ýkja hrifnir
af þessu nýja útgerðarævintýri,
sem ákveðið er fyrir þá við
skrifborð í Reykjavík, enda fyrir-
sjáanlegt að útgerð þessa skips
getur aldrei gengið og á það eftir
að valda íbúm þessa byggðarlags
svo óbærilegum skaða, að erfitt er
að sjá hvernig þeir geta undir
risið. Eðlilegra hefði verið að
virkja frumkvæði frá íbúunum
sjálfum til öflunar atvinnutækis,
sem ekki væri jafn áhættusamt og
rekstur þessa skips.
Erfitt er að taka þátt í mótun
fiskveiðistefnu á ábyrgan hátt,
þegar stjórnvöld landsins brjóta
eigin yfirlýsingar og leggja stein í
götu þess að árangri megi ná með
sífelldri fjölgun skipa sem byggist
á óábyrgri fjárhagslegri fyrir-
greiðslu.
ENDURNYJUN
BÁTAFLOTANS
Eg vék að því fyrr, að ekki megi
banna að smíða skip erlendis,
þegar að því kemur, að bátaflotinn
verði endurnýjaður, eða lánaregl-
um verði beitt á þann veg, að
menn verði neyddir til kaupa á
skipum, sem smíðuð eru hér á
landi. Slík einokunaraðstaða hefur
þegar leitt til þess, að skip eru nú
40—50% dýrari, ef þau eru smíðuð
hér á landi. Þetta gerist á sama
tíma og nær öll nágranna- og
viðskiptalönd okkar styrkja sinn
sjávarútveg með gífurlegum fjár-
framlögum, en það veldur því að
samkeppnisaðstaða okkar veikist
til muna og við fáum lægra verð
fyrir fiskinn en ella.
SKIPAVIÐGERÐIR
Lögð hefur verið á það áherzla
af opinberum aðilum og jafnvel
hefur verið beitt þvingunum til
þess að meiriháttar viðgerðir á
skipum fari fram hér á landi, þótt
verð sé mun hærra og verktími til
muna lengri. Af þessu tilefni
beittu samtökin sér fyrir því að
hlutlaus aðili var látinn fylgjast
með nýtingu á vinnutíma í 13
viðgerðarverkefnum á 4 verkstæð-
um í upphafi þessa árs. Niðurstað-
an var á þá leið, að virkur
vinnutími var aðeins 44,3% að
meðaltali. Bezta dæmið gaf 53,9%
en það lakasta 21%. Niðurstaðan
var á þessa leið þrátt fyrir að
stjórnendum verkstæðanna og
þeim, sem verkin unnu, væri ljóst,
að verið var að mæla virkan
vinnutíma. Við getum svo getið
okkur til um hvernig þessari
vinnu er háttað undir venjulegum
kringumstæðum. í þessu efni
verður að verða breyting til bóta
og í því efni þurfa verkstæðin að
bæta stjórnun, hafnaryfirvöld að
bæta aðstöðu til skipaviðgerða og
útgerðarmenn að undirbúa betur
viðgerðir og beita meira fyrir-
byggjandi viðhaldi.
Siglingar skipa á erlendan
markað með ferskan fisk jukust
mikið á árinu. Þessu ollu rekstrar-
örðugleikar frystihúsanna framan
af ári og í sumar. Verð á ferskfisk-
mörkuðunum var ekki hagstætt
þar til nú í haust, en þá hækkaði
það til muna.
I hafnarborgunum þremur í
Englandi hafði verið landað í lok
nóvember alls 22.300 lestum og
fyrir þennan afla fengust 10,9
milljónir £ eða að meðaltali 49
pence fyrir kílóið, sem eru 673 kr.
fyrir hvert kíló m.v. núgildandi
gengi. Verðlækkun varð frá árinu
1979, sem nam 3 pencum á hvert
kíló eða 41 kr. á kíló m.v. fast
gengi.
I Þýzkalandi voru seldar 14.550
lestir og fyrir það magn fengust
24,7 milljónir marka eða að meðal-
tali DM 1,70 á kíló eða kr. 513 fyrir
hvert kíló. Verðhækkun nemur
DM 0,05 á kíló eða 15 kr. á kíló
m.v. fast gengi.
Eins og allir vita seljum við
dýrari tegundirnar, þorsk og ýsu, í
Englandi, en karfa og ufsa í
Þýzkalandi.
Vegna ítrekaðra kvartana um
að fiskur væri skemmdur, sem
landað er erlendis, beitti LIÚ sér
fyrir setningu reglna um að þeir
aðilar, sem ítrekað gerðu sig seka
um að landa skemmdum fiski,
fengju ekki leyfi til siglinga. Hafa
þessar reglur þegar borið veru-
Iegan árangur, en ástæðan fyrir
slæmum gæðum stöfuðu nær ein-
göngu af of langri útivist.
OLÍUVERÐIÐ
Verð á olíu hefur áfram haldizt
hátt, þótt það sé ekki eins hátt nú
og það reyndist hæst á sl. ári. Verð
á gasolíu m.v. verðskráningu í
Rotterdam mun vera um 330
dollarar tonnið, en hæst komst
það í nær 400 dollara á síðasta ári.
Verð í Rotterdam er nú nánast
það sama og í samningi okkar við
SJÁ NÆSTU SÍÐU