Morgunblaðið - 19.12.1980, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1980 1 1
Svanasöngur um
jarðneskt yndi
Guðmund Frímann
dreymir undir
hauststjörnum
óðins kvon
rær á jarðar skipi
móðuK á munað.
Seglum hennar
verður siðhlaðið.
þeim er á þráreipum þruma.
Mér flýgur stundum í hug þessi
seiðmagnaða Sólarljóðavísa, þegar
ég er að lesa eftir Guðmund
Frímann. Hann er afskaplega eró-
tískur höfundur. En hann elskar
miklu fleira en konuna. Hann
elskar náttúruna í víðasta skiln-
ingi, og hann elskar orð. Mér þykir
sem hann hafi löngum látið okkur
heyra og sjá: tónbrigði lagsins,
litbrigði jarðarinnar, blæbrigði
orðsins, hambrigði konunnar, til-
brigði lífsins alls. Og Guðmundur
Frímann lætur ekkert óhreint frá
sér fara. Hann er fágaður í orði og
verki. Þið ættuð að sjá bókasafnið
hans.
Þegar ég fann að því við hann,
að ekki væru fleiri frumkveðin
ljóð í Draumi undir hauststjörn-
um, játaði hann að nóg hefði verið
til. Sér hefði bara þótt það, sem
hann skildi eftir, of mikil af-
morskvæði. Það skal fram tekið,
að afmorskvæði í gömlum íslensk-
um dönsum eru ekki klám. Við
erum ekki að tala um slíkt. En það
er gæfa Guðmundar að hafa alla
tíð getað elskað og hrifist. Á því
verður ekkert lát, enda þótt
„margt bendi til þess að eg geti
orðið allra karla elstur", svo að
notuð séu hans eigin orð í eftir-
mála þeirrar bókar sem hann
segir að geymi „örugglega síðustu
ljóð“ sín.
Það er nú svo. Þótt ég, sam-
kvæmt hans eigin orðum í eftir-
málanum, noti orðið svanasöngur
í fyrirsögninni, kæmi mér á óvart
að þessi yrði söngur Guðmundar
hinn síðasti, þótt hann sé orðinn
77 ára gamall.
Ljóðabækur Guðmundar, allt
frá Náttsólum 1922, eru orðnar 7,
þr af ein sem geymir aðeins
þýðingar. Þýdd ljóð eru reyndar
stærri hluti Draums undir haust-
stjörnum og ekki valið af verri
endanum. En ég verð að segja það
í fullri hreinskilni, og hef sagt við
Guðmund sjálfan, að miklu heldur
hefði ég viljað hafa hlutföllin á
hinn veginn. Mér þykja frum-
sömdu ljóðin í þessari siðustu bók
hans jafnbetri skáldskapur en
þýðingarnar. Þó er hann í þeim að
glíma við suma þá höfunda sem ég
hef miklar mætur á. En meiri
hluti hinna erlendu höfunda er
mér lítt kunnur, og ég hef engan
tíma haft né kunnáttu yfirleitt til
þess að bera saman frumtextana
og þýðingarnar. En ein er sú
þýðing sem lætur mig síst af öllu
ósnortinn og hefur raunar birst
áður, en er hér endurprentuð „af
persónulegum ástæðum". Þetta er
Aftakan eftir Danann Tom Krist-
ensen, skáld óttans, stórkostlegt
kvæði.
Guðmundur segir í eftirmála
um frumortu ljóðin: „Þau eru öll
mannleg í þessa orðs hefðbundna
skilningi. I kverinu eru engin
æratobbakvæði; þar verða engin
kvæði lesin aíturábak; þar verður
enga spéspeki að finna, vona eg.“
Allt þetta er rétt, „engar hunda-
kúnstir" eru hafðar við gerð þess-
Guðmundur Frímann
ara ljóða. En þau eru ekki hvers-
dagsleg, ekki tilbreytingarlaus.
Hrynjandin er breytileg, stundum
einföld og kliðmjúk, stundum
pínulitið óstýrilát og sprellandi.
Sjálft titillj óðið, ástarljóðið
Draumur undir hauststjörnum, er
fegurst í einfaldleika sínum:
Hljóðlcfta blakar húmiö væng.
hjá þér einn eg vaki.
1 sefinu bý þér brúðarsæng,
hægi vindum frá þér.
svo aö þÍK ekki saki.
Siðan hátt eg hjá þér
undlr hauststjarnaþaki.
Upphafsljóðið, Kvæðið um
Kofahlið. er skrautlegast: litmest,
orðprúðast. Gaman væri að kanna
það (ekki gera könnun á því)
hversu mikilvirkur orðasmiður
Guðmundur Frímann er. Mætti
segja mér að nýyrði hans væru
býsna mörg, ef öllu er til skila
haldið. Hitt þarf ekki að kanna
hversu hagvirkur orðsmiður hann
er og fundvís, hugmyndaríkur,
smekklegur. Hann má og heita
hagsmiður bragar að fornu tali,
því að til verksins hefur hann
þann loga heitan og fölskvalausan
alla tíð sem á afli tilfinninganna
brennur.
E» veit aö haustið gefur engu grið.
né geigvæn næturfrostin.
Er hef eg enga gleöi aö vermast við
þá vel eg hinzta kostinn
ad hlusta á vetrarstef og stormanið.
þvi strengur minn er brostinn.
Svo segir skáldið í Sumar-
kveðju. Þetta er gott og blessað,
nema að því leyti að það er ekki
satt. Strengur Guðmundar Frí-
mannssonar Frímanns er alls ekki
brostinn. Fiðlarinn dregur enn
boga sinn af sama listfengi og
áður, og ást hans til alls hins
fagra og góða á jörðinni okkar
lætur hann ekki í friði. Eg þekki
Guðmund. Ég veit hann yrkir
Bðkmenntir
eftir
Gísla Jónsson
meira til dýrðar þeim dásemdum
sem lífið býður okkur, ef við
höfuin hæfileika og nenning til að
njóta þeirra.
Skjaldborg á Akureyri gefur út
þessa nýju bók af smekklegu
yfirlætisleysi. En nærri stappar
goðgá hversu margar stafavillur -
og jafnvel orðabrengl hafa komist
inn í fögur ljóðin.
Endurbæt-
ur á Torg-
klukkunni
Kiwanisklúbburinn Katla
hefur tekið að sér rekstur
Torgklukkunnar á Lækjar-
torgi í Reykjavík. Allur ágóði
af rekstri hennar á að renna
til að bæta aðbúnað fatlaðra
í Reykjavík. Segir í frétt
klúbbsins að klukkan hafi öll
verið endurbætt og ætti að
ganga án nokkurra kvilla
næstu árin og ætti hún að
geta vakið upp gamla töfra
sína til ánægju og yndisauka
fyrir borgarbúa. Valdimar
Ingimarsson sér um gang-
verk klukkunnar og ásamt
fleirum sér hann einnig um
auglýsingarnar.
Skólavörðustíg 3, 2. hæð sími 23180.