Morgunblaðið - 03.01.1981, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baidvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr.
eintakiö.
í gerviheimi ríkis-
stjórnarinnar
Yerðbólgan riðlar öllu gildismati og ruglar menn í ríminu.
Setningar á borð við þessar hafa glumið í eyrum okkar
íslendinga nær því öll ár þess áratugs, sem við vorum að kveðja.
Óhætt er að fullyrða, að plagg það, sem ríkisstjórnin gaf út 31.
desember og ber yfirskriftina: Efnahagsáætlun ríkisstjórnarinnar
einkennist af þessari brengiun. Stefna ríkisstjórnarinnar, sem miðar
að því aðalmarkmiði „að efla atvinnulífið og tryggja öllum
landsmönnum næga atvinnu" eins það er orðað, byggir á þeirri
höfuðforsendu, að atvinnuvegirnir verði reknir með halla. Til
jöfnunar á þeim halla verði horfið ð því ráði, sem gekk sér
gjörsamlega til húðar fyrir um það oil aldarfjórðungi, að veita
stjórnmálamönnunum beinan íhlutunarrétt í rekstur fyrirtækja með
millifærslum. Sú efnahagslega gerviveröld, sem þar er mynduð er lýst
með þessum orðum: „Verðjöfnunarsjóði sjávarútvegsins skal útvegað
fjármagn til þess að tryggja eðlilega afkomu fiskvinnslunnar, ef þörf
krefur vegna stöðvunar gengissigs." Og um millifærsluna til
iðnaðarins segir: „Á hliðstæðan hátt verður útvegað fjármagn til að
tryggja afkomu samkeppnisiðnaðar og útflutningsiðnaðar." I gervi-
heimi eiga menn hænur, sem verpa gulleggjum. Ríkisstjórnin bendir
á engin ráð til að afla fjár í millifærslurnar. Líklega lítur hún á
seðlaprentun sem sína gullhænu. Hún boðar niðurgreiðslu á gengi
krónunnar um leið og því er lýst yfir, að gengið verði bundið fast.
Ósamræmið í orðum og athöfnum stjórnarliða verður þó enn
hróplegra, þegar litið er til þeirrar ráðagerðar að skerða verðbætur á
laun um 7% 1. mars næstkomandi. Sagt er, að þrátt fyrir ákvæði í
Ólafslögum „skulu greiddar fullar verðbætur á laun 1. mars“. En svo
kemur þessi setning: „Verðbætur á laun 1. mars skulu ekki vera meira
en 7% lægri en verið hafði samkvæmt ákvæðum laga nr. 13 frá 1979“
(Ólafslaga). Látið er á paþpírnum að því liggja, að þetta muni leiða til
verulegs árangurs í baráttunni við verðbólguna og því síðan bætt við,
að eftir 1. mars muni reiknast fullar verðbætur á laun, jafnvel með
betri kjörum fyrir launþega en samkvæmt svonefndum Ólafslögum,
sem áttu að binda endi á allan okkar efnahagsvanda, þegar þau voru
samþykkt 13. apríl 1979. Þessu er lýst þannig: „Kaupmáttur á hverju
verðbótatímabili rýrnar minna vegna talsvert minni verðbólgu ...“
Þeir, sem lesið hafa bók George Orwells, 1984, gætu haldið, að það ár
væri nú upp runnið, þegar þeir heyra stjórnarboðskapinn: Verðbólgan
er af hinu illa, hún rýrir kaupmáttinn, þess vegna skulum við lækka
launin til að sigrast á verðbólgunni, svo skulum við hækka þau miklu
meira aftur til að sigrast á verðbólgunni! Pappírsverðbólga
ríkisstjórnarinnar á að verða 40% í árslok. Og svo kemur setningin
frá Framsóknarflokknum: „Á næstu mánuðum verða ákveðin
tímasett mörk fyrir hámark verðhækkana í samræmi við hjöðnun
verðbólgu." Einmitt sama orðalag var notað í stjórnarsáttmálanum
og samkvæmt honum átti fyrir löngu að vera búið að ákveða þessi
mörk og birta öllum til eftirþreytni.
Frestað til næstu áramóta að verðtryggja innlán og útlán. Síðan
segir: „Skylt skal þó innlánsstofnunum að hafa á boðstólum
verðtryggða sparireikninga, þar sem binditími verði 6 mánuðir í stað
tveggja ára.“ Hvað felst í þessu? Sanngirni krefst þess, að allir
sparifjáreigendur, sem lagt hafa fé á vaxtaaukareikninga í þeirri trú,
að lögum megi treysta, fái sjálfkrafa rétt til að flytja fé sitt á slíka
reikninga. Um það verður að gefa skýrar yfirlýsingar. Þetta fólk er nú
rænt rúmlega 30 milljörðum gamalla króna. Hvernig á að afla fjár til
bankakerfisins, ef vextir á innlánum eiga að vera miklu hærri en á
útlánum?
Þá lögbindur ríkisstjórnin verðstöðvun til 1. maí með sama orðalagi
og fyrir er í lögum. Til hvers? Er verið að gefa til kynna, að
verðstöðvun verði felld úr gildi 1. maí fyrir fullt og allt? Verðstöðvun
er ekkert nema uppsafnaður vandi vinstri stjórna. Síðan er sagt, að
opinber þjónusta verði ekki hækkuð fyrr en við vísitöluútreikning í
maí-júní. Auðvitað er ekki einu orði minnst á 10% almenna hækkun
opinberrar þjónustu á gamlársdag.
Um þetta sérkennilega plagg verður ekki fjallað án þess að vekja
athygli á öllum ákvæðunum, sem veita stjórnmálamönnunum
íhlutunarrétt í atvinnurekstur og einkahagi manna. Millifærslan sker
sig auðvitað úr. Fleira kemur einnig til. Húsbyggjendur eiga að njóta
skuldbreytingar. Nú geta þeir náðarsamlegast leitað úrlausnar hjá
fjórum opinberum aðilum, sem eiga að vinna að henni. Mönnum skal
bent á að athuga vel kjörin á hinum nýju lánum og bera þau saman
við núverandi aðstæður sínar. Ríkisstjórnin getur frestað opinberum
framkvæmdum, sem nýsamþykkt fjárlög mæla fyrir um. „Ríkis-
stjórnin mun stuðla að innkaupum í stórum stíl .og stefna að því í
áföngum að veita greiðslufrest á tollum." Auðvitað var við því að
búast, að stjórnvöld byrjuðu að hugsa um slíkan greiðslufrest, um leið
og þau ákveða að hefja bein afskipti af innflutningi — eða ætlar
framsóknarmaðurinn í viðskiptaráðherrasætinu að láta SÍS eftir
hnossið sem stóra bróður? Og svo á að frakvæma hagræðingu, skipa
orkustefnunefnd og jafnvel að velta fyrir sér stofnun efnahagsráðu-
neytis.
Hér verður ekki fleira rakið að sinni. Af nógu er að taka, þegar
menn fá loksins tækifæri til að skyggnast inn í þá efnahagslegu
gerviveröld, sem ríkisstjórnin lifir í. Það er eftir efninu, að við
ákvarðanir sínar og útgáfu bráðabirgðalaganna braut ríkisstjórnin í
senn fyrirheit sitt um samráð við aðila vinnumarkaðarins og gekk svo
þvert á allar venjur um útgáfu bráðabirgðalaga, að með eindæmum
er.
Rithöfundarnir Þorsteinn Antonsson t.v. og Guðmundur Steinsson t.h. með Jónasi Kristánssyni
formanni rithöfundasjóðsins.
Verðlaunahafar ríkisútvarpsins:
Guðmundur með nýja Paradísarheimt
Þorsteinn nýtt smásagnasafn
Rithöfundarnir Guðmundur
Steinsson og Þorstcinn Ant-
onsson hlutu á gamlársdag út-
hlutun úr Rithöfundasjóði
ríkisútvarpsins. Afhenti for-
maður sjóðstjórnar Jónas
Kristjánsson þeim fjárhæðina
sem nemur nú á 25. ári sjóðsins
fimmtán hundruð þúsund krón-
um í hvors hlut við athöfn í
Þjóðminjasafni. að viðstöddum
forseta íslands Vigdísi Finn-
bogadóttur, Birgi Thorlacius
ráðuneytisstjóra menntamála-
ráðuneytis. sjóðstjórninni sem í
eru Andrés Björnsson og Hjört-
ur Pálsson frá ríkisútvarpinu
og Ása Sólveig og Birgir Sig-
urðsson frá rithöfundum. og
fleiri gestum.
Guðmundur Steinsson, sem er
einn okkar vinsælasti leikrita-
höfundur og hefur stöðugt átt
leikrit á fjölum Þjóðleikhússins
að undanförnu, sagði frétta-
manni Mbl. að hann væri nú að
leggja síðustu hönd á verk, sem
hugmyndin væri að byrja að æfa
í vor eða næsta haust. Kvaðst þó
ætla að sjá hvernig samningum
reiddi af áður. En greiðslur
höfunda fyrir slík verk væru svo
litlar að sjálfur hefði hann t.d.
ekki verið matvinnungur undan-
farin tvö ár, þótt leikrit hans
Stundarfriður hafi nú verið sýnt
80 sinnum við góða aðsókn.
Hefði höfundur ekki náð launum
eins leikara og varla væri hægt
að gera ráð fyrir slíkri velgengni
stöðugt. Rithöfundurinn gæfi
því í rauninni vinnu sína. Stund-
arfriður var sem kunnugt er
sýnt á Norðurlöndum við geysi-
góðar viðtökur og liggja leik-
tjöldin, sem vega tvö tonn, nú í
geymslu í Gautaborg, þar sem,
boð hefur komið um að sýna í
maí og júní leikritið á leiklistar-
hátíð í Wiesbaden, í Liibeck og í
Folketeatern í Kaupmannahöfn.
Kvaðst Guðmundur vona að
hægt yrði að taka því boði, en
þótt erlendir aðilar borgi hluta
af kostnaði, þá þurfi eitthvert
viðbótarfé í ferðakostnað alla
leið frá íslandi.
Nýja leikritið, sem Guðmund-
ur var að ljúka við, hefur hann
verið að vinna undanfarin 2lÆ
ár. Sagði hann það gjörólíkt
Stundarfriði. Það sé byggt á
Biblíutexta. Nafnið á því tókst
að toga út úr höfundi. Leikritið á
að heita Paradísarheimt, enda
fylgir tilvitnun í Paradísarheimt
Miltons leikritinu. Tileinkunin
er upphafið á Paradísarheimt
Miltons, sem einnig skrifaði
Paradísarmissi sem kunnugt er.
Kvað Guðmundur fimm ár síðan
hann skrifaði Stundarfrið, en
þegar því verki lauk, var hann í
tvö ár að vinna að öðru leikriti,
sem hann þá lagði til hliðar
meðan hann vann Paradísar-
heimt, og mun nú væntanlega
taka til við aftur.
Þorsteinn Antonsson gaf, sem
kunnugt er, út bókina „Fína
hverfið" fyrir jólin. Hann sagði
fréttamanni Mbl. að hann hefði
lokið við smásagnasafn í sept-
ember sl., sem ætlunin væri að
kæmi út á næsta ári. Sagði hann
að þessi úthlutun úr rithöfunda-
sjóði breytti í sjálfu sér engu um
ritstörf hans. Hann mundi halda
áfram að vinna sitt verk, en
hann kvaðst vera að hugsa um
að byrja á nýrri skáldsögu. Um
hana vildi hann aðeins segja
það, að hún væri enn eins og ferð
í þoku. Maður vissi aldrei hve-
nær henni létti. En hann kvaðst
einnig hafa verið að vonast til að
geta farið til útlanda og þessir
peningar úr úthlutunarsjóði
Ríkisútvarpsins mundu auðvelda
það.
I ávarpi sínu sagði Jónas
Kristjánsson, formaður sjóð-
stjórnar m.a.: „Höfuðstóll sjóðs-
ins var myndaður með framlagi
útvarpsins, en þótt hann hafi
nokkuð verið aukinn á liðnum
árum, þá hefur verðgildi hans
lækkað smátt og smátt, eins og
flestra annarra sjóða á landi
hér. Því hefur verið reynt að
auka öðrum tekjulindum við
vexti sjóðsins. Er þar í fyrsta
lagi um að ræða árlegt og
hækkandi framlag útvarpsins,
og í annan stað „rithöfundalaun
sem Ríkisútvarpinu ber að
greiða samkvæmt samningi en
höfundar finnast eigi að“, eins
og kveðið er að orði í skipu-
lagsskrá sjóðsins".
- E.Pá.
Tvö skip til loðnu-
rannsókna á mánudag
TVÖ hafrannsóknarskip halda til
mælinga á islenzka loðnustofnin-
um á mánudag. Hjálmar Vil-
hjálmsson. fiskifræðingur. verð-
ur leiðangursstjóri á Bjarna
Sæmundssyni og Páll Reynisson.
verkfræðingur, á Árna Friðriks-
syni.
Að sögn Hjálmars verður farið
austur fyrir land til móts við
loðnuna, en loðnan var komin á
göngu austur með landinu í des-
ember og síðustu veiðidagana
fékkst loðnan norður af Raufar-
höfn. Síðan verður farið vestur
með Norðurlandi. Sagði Hjálmar
að skipunum hefði ekki verið
ráðstafað í önnur verkefni í janú-
ar, en ef vel gengi og veður
hamlaði ekki rannsóknum ætti
þeim að geta verið lokið eitthvað
fyrir mánaðamót.
Að haustrannsóknum fiskifræð-
inga á loðnustofninum loknum var
ákveðið að minnka kvóta íslenzku
skipanna um 30% og er nú eftir að
veiða um 85 þúsund tonn af
kvótanum. Mörg skipanna eiga
eftir að veiða 1—4 þúsund tonn, en
52 skip hafa leyfi til loðnuveiða.
Mörg skipanna eru tilbúin til að
fara á veiðar og ef veður verður
skaplegt um helgina má reikna
með, að fyrstu skipin fari út.
Hjálmar sagðist vona eins og
aðrir að úr rættist og hægt yrði að
leyfa meiri veiði, en nú væri
ákveðið. Hins vegar sagðist hann
óttast, að niðurstöður yrðu ekki
þannig, að hægt yrði að auka
kvótann svo nokkru næmi. Hann
sagði, að nú væri verið að veiða úr
lélegasta loðnuárgangi, sem mælzt
hefði við seiðarannsóknir. Hins
vegar hefði árgangurinn, sem ber
uppi veiðarnar í sumar og haust
1981 og vetur 1982 verið um 50%
stærri við seiðarannsóknir, en sá
sem nú er verið að veiða úr.