Morgunblaðið - 03.01.1981, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1981
33
w
VELVAKANDI
SVARAR Í SÍMA
10100 KL. 10—12
FRÁ MÁNUDEGI
TIL FÖSTUDAGS
/írflfflfflTYWltf
erindi til barna og fullorðinna enn
í dag, eins og þegar það birtist í
Jólakveðjunni fyrir nærri 60 ár-
um, að glæða í brjóstum okkar
umhyggjusemi fyrir litlu fuglun-
um, sem leita heim til okkar í snjó
og kulda vetrarins, og jafnframt
ást til alls sem lifir.
Eg man, hve við börnin vorum
hrifin af þessu kvæði, við lærðum
það og sungum. Og enn í dag
kemur það mér oft í hug, er ég sé
litlu fuglana fleygu tina korn og
brauðmola utpn við gluggann
minn.
Foreldrar! Hvetjið börnin ykkar
til að gefa fuglunum, sem koma
heim að húsum ykkar. Það mun
veita þeim meiri og sannari
ánægju en flest annað."
Blindingsleikur
eða
Blindisleikur?
Velvakandi hefur spurt að
ýmsir hafi velkst í vafa um
nafnið sem Jón Ásgeirsson
notar á nýja ballettinn, sem
sýndur er um þessar mundir í
Þjóðleikhúsinu: Blindisleik.
Velvakandi hefur aflað sér
þeirra upplýsinga, að nafnið er
tekið úr Islenskum skemmtun-
um ólafs Davíðssonar.
í registri (bls. 379) eru þrjú
nöfn tilgreind: „blindingsleik-
ur, blindisleikur, blindkræklu-
leikur". Á bls. 5 í innganginum
að „skemmtununum" er vitnað
í ritgerð Arngríms lærða,
„Crymogaea", og þar er meðal
margra leikjanafna „Myindæ",
sem í skilgreiningu fræði-
manna á 17. og 18. öld telst
vera nafn á „skollaleik, blind-
ingsleik, blindisleik eða kræk-
ilblindu". Á bls. 195 í sömu bók
er svo aftur talað um blindis-
leik. Leiknöfnin blindingsleik-
ur og skollaleikur hafa áður
verið notuð.
Þetta varð-
ar okkur öll
V.S. skrifar 26. des.:
„Enn ein jól hjá bandarísku
gíslunum í íran, sem eru í haldi
hjá liðsmönnum Kómeinis. Allir
geta ímyndað sér það ömurlega
hlutskipti, sem þetta sendiráðs-
fólk hefur hlotið, að lenda í
klónum á þessum villimönnum og
vera í sífelldri lífshættu. Slíkt
hlýtur að hafa verið hræðileg
raun.
Vonandisýna
þeir íestu
Nú hefur það gerst að Kómeini
og klerkar hans hafa brugðið sér í
gervi fjárkúgara, þeirra stórtæk-
ustu sem sögur fara af, og heimta
20—30 milljarða dollara fyrir af-
hendingu gíslanna. Að sjálfsögðu
munu hvorki Carter né Reagan
láta undan slíkri firru, og maður
vonar að þeir sýni festu í þessu
erfiða máli.
Brotin voru
alþjóÖalög
Ferill Kómeinis er þegar orðinn
blóði drifinn. En hvernig má það
vera að íran er enn í Sameinuðu
þjóðunum og öðrum alþjóða stofn-
unum? Hafa þeir ekki fyrirgert
rétti sinum þar sem annars stað-
ar? Með árásinni á bandaríska
sendiráðið í Teheran og fangelsun-
um sendiráðsfólksins voru brotin
alþjóðalög.
Getum enn baett
úr skömminni
Norðurlandaþjóðir hafa lítið
látið í sér heyra varðandi þetta
mál og við íslendingar minnst af
öllum. Við ættum að skammast
okkar fyrir að rétta ekki vinaþjóð
okkar hjálparhönd. En við getum
enn bætt úr skömminni með því að
flytja (ásamt öðrum Norðurlanda-
þjóðum) á þingi Sameinuðu þjóð-
anna tillögu um að íran verði
rekið úr SÞ og öllum alþjóða-
samtökum, nema gíslunum verði
skilað án nokkurra skilyrða þegar
í stað. Ég skora á ríkisstjórn
íslands að taka á sig rögg í þessu
mannúðarmáli. Æskilegt væri að
fá Norðurlandaþjóðirnar sem
meðflutningsaðila að tillögu þess-
ari og á ég ekki von á því að þau
sæju sér fært að neita því. Það
þýðir ekkert í þessu máli að stinga
höfðinu í sandinn, það varðar
okkur öll.“
Nokkrir bandarisku gislanna ásamt sendiherra Alsirs i Iran,
Abdolkar im Gharaeb, en Alsír hefur annast milligöngu i gislamálinu
milli stjórnanna i Washington og Teheran.
Eignarfall
þó heiti læks
Skagamaður hringdi og bað
fyrir vísu til stuðnings Guðna
Kolbeinssyni. — Það var kunningi
minn sem orti vísuna og hún er
svona:
Vara er af vörum spræks
villa gróf i formi kæks
eða nauðsyn ótta Skræks
eignarfall þó heiti læks.
Frábærlega falleg
með góðum texta
Þ. Guðm. hafði samband við
Velvakanda og bað hann um að
koma þeirri áskorun áleiðis til
sjónvarpsins að það endursýndi
kvikmyndina Eyðibyggð, sem sýnd
var í sjónvarpinu á annan í jólum
og fjallaði um Hornstrandir. —
Flestir þeirra sem ég hef talað við
og sáu þessa mynd, ljúka upp
einum munni um ágæti hennar,
hún hafi verið frábærlega falleg
og góður texti fylgt henni.
Speki
sem ekki má
gleymast
Margt er það, sem rifjast upp
á fornum sögustöðum. ekki sízt
þar, sem sígild lífsreynsla kyn-
slóða og mannkyns frá upphafi,
hefur mótazt í orð af munni
spekinga.
Sögustaðir Heilagrar Ritning-
ar verða auðvitað helztir í þess-
um hópi, sem minnir á margt,
sem muna skal og meta sem
hornsteina heilla og lífsham-
ingju einstaklinga og þjóða.
En gæti ekki verið eitthvað
fleira en orð úr biblíunni, sem
geyma skal í huga og hjarta?
Það er sjálfsagt ekki öllum
kunnugt, hvernig biblían varð til
upphaflega sem heilög bók öllum
öðrum meira metin. Þar voru
auðvitað menn að verki, bæði
vitrir og misvitrir menn eins og
gengur í okkar veröld.
Ýmislegt var til, sem átti að
forða frá gleymsku og falið var
hinni miklu uppgötvun ritlistar
og fært á blöð og bókfell og nefnt
bækur.
Fræðimenn Gyðinga og síðar
fyrstu fræðimenn Kristinna í
þeirra fótspor, nefndir síðar
kirkjufeður, völdu úr þessum
bókum og ritum hið bezta að
sínu viti. Þetta úrval sitt nefndu
þeir „bækurnar". En orðið „bibl-
ía“ þýðir bækur eða bókasafn.
Kannske var hún í sínum tveim
aðalhlutum álitlegt safn þeirra
bóka, sem þá voru til og hand-
bærar læsu fólki.
Flestum ber saman um, að vel
hafi tekizt með val eða úrval
bókanna, sem við köllum „bibl-
íu“.
Samt er vitað, að ekki gekk
það úrval orðalaust fyrir sig,
urðu jafnvel deilur og síðast
hlutkesti um þau rit, sem hafnað
skyldi.
Testamentin urðu líka tvö. Og
vitað er, að sumir „guðsmennirn-
ir“ afskrifuðu allt fram á þennan
dag hið nýja testamenti, sem
öðrum finnst raunar hið æðsta í
heimi.
Menn eru misvitur dýr og
miða flest við stundargæði eigin
sjónarmiða.
Testamenti þýðir arfur eða
sáttmáli milli Guðs og manna í
þeirri merkingu, sen> þar er
notuð.
Samanber orð íslenzka prests-
ins Hallgríms Péturssonar:
„Þitt orð er Guð vort erfðaíé
Þann arf vér beztan fenKum."
Með þessum orðum bendir
hann auðvitað sérstaklega til
Nýja Testamentisins, sem mikl-
um hluta mannkyns er falinn
arfur og hulinn fjársjóður.
En það urðu fleiri bækur
útundan í vali hinna vitru
manna Gyðingaþjóðarinnar en
N.T., sem kom líka seinna til
skjalanna.
Þar eru bækur, sem stundum
fengu að fljóta með og stundum
ekki.
Þær eru nefndar hinar apo-
krýfu bækur biblíunnar og voru
satt að segja til á minu blessaða
en afskekkta bernskuheimili og
á íslenzku sem betur fer.
En apokrýfur þýðir leyndur
eða falinn. Þetta eru sem sagt
feluritin eða huldu bækurnar
yfir erfðafé Guðs!
Og úr því að ég mundi nú allt í
einu eftir þeim, vil ég hér taka
fram nokkrar ljóðperlur eða
gullkorn úr þessum felusjóði
sannleikans frá höndu Alföður.
Hér á Islandi varð sú þessara
leynibóka þekktust, sem kennd
var spekingnum Sirak, sem hét
víst líka Jesú.
En úr Síraksbók eru þessi
ljóðabrot til barna og ungmenna:
Hlýðið börn á réttindi feðr&nna.
Gætið þeirra. svo yður meifi heill
hlotnast.
við
gluggann
eftirsr. Árelius Níelsson
Drottinn hrfur hafirt (Aðurinn yfir
börnin.
Ilann hrfur byuKt réttindi móAur
mrðal sona hrnnar.
sá. rr fðður virðir,
friðþætnr fyrir syndir.
Sá, er móður heiðrar,
safnar dýrum sjóðum.
Fóðurblessun frstir kvistinn.
Bólvun móður, brýtur hann.
ok rifur upp mrð rótum.
son minn. annastu föður
þinn i elli hans.
Hryggðu hann ekki svo Irntri.
srm hann lifir.
Sýndu nærgætni. þótt á hann
sæki elliglöp.
Óvirð hann aldrri ævi
hans á rnda.
Gæði við foreldra glrymast
rigi.
Þau geymast og bæta fyrir
brot.
Þau syndum ryða
srm sól hrimi
Þú munt þrirra njóta á
nryðar drgi.
Ætli þetta séu ekki sígild
gullkorn úr andlegri fjárhirzlu
mannkyns, þótt sú bók skyldi
falin, sem þau geymir.
Sjaldan hefur þeirra verið
þörf fremur en nú í örbirgð, sem
birtist í óheiðarleika og aum-
ingjaskap, sem kallast falsanir
og fjársvik og tvöfaldast að sögn
með ári hverju á íslandi. Sjaldan
hefur bilið milli bernsku og elli
orðið breiðara hér en nú.
Gæti það verið orsök ógæfu og
óheiðarleika? Um leið og bilið
milli kynslóðanna breikkar,
eykst hættan á andlegum upp-
blæstri og rótslitum hins dýr-
asta gróðurs.
Sú mennt og menning, sem
ekki á rætur, djúpar rætur í
frjóum jarðvegi fornra dyggða,
verður á sviþstundu sem afskor-
ið blómstur í aldanna straumi.
Stormsveipir ' hégóma,
heimsku og tildurs, slíta allar
rætur, sem ekki eru sprottnar í
jarðvegi, sem helgaður er
reynslu kynslóðanna í sann-
leika, kærleika. réttlæti og
frelsi.
Og til þess að blanda þann
jarðveg og bæta, þarf mannrækt
með aga og ögun, einkum sjálfs-
ögun.
Þannig eflist virðing fyrir
hglgidómmn mannlífs og þjóð-
lífs. einstaklingi og samfélagi.
Slikt uppeldi með virðingu
fyrir heiðri og heillum hvers
einstaklings en ekki sízt oldnum
og ágæti fornra helgidóma, hef-
ur nú verið vanrækt um of á
Islandi í heilan mannsaldur eða
meira.
Heimtufrekja og taumlaust
eftirlæti hafa alltof víða erft það
öndvegi, sem virðingin verður að
skipa í barnssál.
Áfleiðing slíkra skipta eru fals
og svik í samskiptum, þar sem
traðkað er á góðvild og heiðri
annarra.
ávísunum ungmenna og al-
mennings annars vegar og geng-
isfalli og barnasköttum stjórn-
enda hins vegar, sýndarmennsku
allri.
En í báðum tilvikum er níðst á
þeim sem sízt skyldi, og mann-
dómur og dáðir heiðarlegs og
reglusams fólks, sparsamra öld-
unga og dugmikilla unglinga,
troðinn undir fótum á táknræn-
an hátt.
Aðrar afleiðingar þess uppeld-
is, sem gleymir virðingu og
heiðri með hæfilegum aga, eru
slys og tjón, eiturneyzla og
eitursala á vegum lands og
þjóðar hér á okkar fróni elds og
ísa, en hermdarverk og hernað-
ur á lifsbrautum landa og þjóða
um heim allan.
Því segi ég:
Heill speki hinna leyndu eða
gleymdu ritninga, sem kenna
virðingu fyrir erfðafé Guðs í
sálum og samfélagi raanna.
Rvík., 31. okt. 1980,