Morgunblaðið - 29.08.1981, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1981
19
Jón Bjarnason skólastjóri, Hólum:
Hólaskóli stendur
nú á tímamótum
Hólastaður
Góðir fundarmenn, áKætu «est-
ir.
Mér er sönn ánægja aö fá að
ávarpa ykkur hér heima á Hólum.
Eins og ykkur er kunnugt er ég
nýráðinn í starf skólastjóra við
Bændaskólann hér. Skólinn hefur
átt við örðugleika að etja nokkur
hin síðari ár og stendur nú á
vissan hátt á tímamótum.
Hins er og skylt að geta að allt
frá stofnun Bændaskólans til
þessa tíma hefur skólinn starfað
af reisn og menningarbrag, haft
víðtæk áhrif á samtíð sína og átt
ríkan þátt í að móta það líf og þau
kjör, sem við búum nú við.
Þetta tókst fyrir samstillt átak
fjölda fólks, einkum Norðlend-
inga.
Það er von að ýmsir spyrji nú,
er þörf á þessum bændaskóla? Eru
þessir sérskólar, sem verið er að
halda úti, ekki tímaskekkja? Hús-
mæðraskólarnir líða undir lok,
héraðsskólarnir gömlu eiga marg-
ir erfitt uppdráttar. Vissulega er
ekki hægt að sjá alla þróun fyrir,
en víst er um það, að þessir skólar
hafa borgað sig margfalt í verki
undanfarinna ára.
Sem betur fer hafa menntun-
armöguleikar stóraukist, þannig
að nú eru það ekki lengur nein
sérstök forréttindi að njóta
menntunar.
Rökin fyrir því, að ákveðið var
að freista þess að halda áfram
með búnaðarskóla hér eru þessi: í
fyrsta lagi er brýn þörf á sér-
menntun í landbúnaði. Kröfur um
aukna hagkvæmni í búrekstri
aukast sífellt. Og það er landbún-
aðinum nauðsyn að þeir, sem út í
þá grein fara, séu sem best undir
starfið búnir. í öðru lagi hefur
búnaðarnámið nú verið lengt í tvo
vetur og við það fækkar nemend-
um nálægt um helming sem út-
skrifast árlega frá Bændaskólan-
um á Hvanneyri eða í um 50—55.
Avarp flutt á aðal-
fundi Prestafélags
Hólastiftis hins
forna á Hólum í
Hjaltadal 17.
ágúst 1981
Jón Bjarnason
Endurnýjunarþörfin í bænda-
stéttinni miðað við óbreyttan
fjölda bænda er um 120 á ári. Ekki
fara nú allir út í búskap, sem
búnaðarnám stunda.
Eigi búnaðarnám að vera ein-
hver þáttur í undirbúningi starfs í
landbúnaði verða að vera mögu-
leikar á að veita það nám.
í þriðja lagi þurfa búnaðarskól-
ar að vera í sveit í nálægð við
almennan búrekstur og í tengslum
við ýmis rannsókna og leiðbein-
ingastörf í landbúnaði. Hólar eiga
sína hefð í hugum fjölmargra og
hér eru mannvirki, sem nýta má,
þó svo í mörgu þurfi að bæta og
auka við.
Vandi staðarins er hættan á
einangrun og fjarlægð frá þétt-
býli. Þáttur sem þeir kannast vel
við, er þekkja erfiðleika héraðs-
skólanna og margra skóla í dreif-
býli.
Ef búnaðarskóK þrífst ekki á
þessum stað er lítil von til, að
aðrir framhaldsskólar geri það.
Til þess að tryggja stöðu
Bændaskólans hér þarf að laða að
ýmsar nýjungar og rannsóknir
tengar landbúnaðinum þannig að
starfsfólk skólans fái sem víðtæk-
ust verkefni og bæði nemendur og
aðrir finni, að þeir hafi margt
hingað að sækja.
I sumar hefur verið unnið að
endurbótum og framkvæmdum.
Laxeldisstöðin nýja starfar sam-
kvæmt áætlun og eru vonir
bundnar við starf hennar. Ætlun-
in er að gera fiskiræktina að
stærri námsgrein en verið hefur.
Hitaveitan er komin hér að
húsveggjum og verður lagt í öll
íveruhús staðarins í haust.
Fyrsti áfangi nýs hesthúss verð-
ur tekinn í notkun í vetur. Ætlun-
in er að bjóða upp á aukna kennslu
í hrossarækt og jafnframt því
verða rannsóknir og ræktunar-
starf í þeirri grein aukin.
Gerðar verða verulegar endur-
bætur á heimavistarhúsnæði skól-
ans í sumar og stefnt er að því að
endurnýja skólahúsið í áföngum
og breyta því í heimavist.
Tveir kennarabústaðir verða
lagfærðir verulega, skipt um
glugga og gler og húsin einangruð
og veggir klæddir að utan.
Stórt átak hefur verið unnið í
túnrækt í sumar. Kennarar hafa
verið ráðnir og starfslið að mestu.
Skólinn mun starfa í tveim deild-
um í vetur. Eins vetrar nám þar
sem nemendur með sérlega góðan
undirbúning fá undanþágu til að
ljúka búfræðinámi. Tveggja vetra
nám samkvæmt nýrri reglugerð
um búnaðarfræðslu.
Aðsókn er ágæt og öruggt að
skólinn verður fullsetinn í vetur.
Mörg verkefni eru framundan.
Okkur vantar annað skólahús, þar
sem í verða kennsluaðstaða, bóka-
safn, mötuneyti og skrifstofur.
Hús fyrir kennslu í véla- og
verkfærafræði vantar. Útihúsin
eru gömul og óhentug og nauðsyn
að endurnýja þau. Okkur vantar
hús fyrir loðdýr, sem stefnt er að
verði hér, jafnframt aukinni
kennslu í þeirri grein.
Fleiri íbúðir fyrir starfsfólk
vantar tilfinnanlega.
Með tilkomu heita vatnsins
vaknar draumur um sundlaug,
sem yrði mikil staðarbót.
Það er því margt óunnið og
óleyst áður en hægt er að segja, að
skólinn sé kominn í höfn.
Unr.ið er að skipulagningu stað-
arins. Okkur er brýn nauðsyn á að
fá ákveðið deiliskipulag til þess að
hægt sé að halda áfram nauðsyn-
legum framkvæmdum.
Mér er kunnugt um vissar óskir
kirkjunnar um rýmri möguleika á
aðstöðu hér.
Eg fullvissa ykkur um að meðan
ég er hér skólastjóri mun ég
styðja kirkjuna af því afli sem ég
má í að koma á auknu starfi hér í
smáu og stóru ef ég finn að það er
kirkjulegu starfi til framdráttar
og til styrktar öllu því, sem hér er
unnið, staðnum til vegs.
Hins vegar tel ég hæpið, að það
þjóni beint sameiginlegum hags-
munum okkar að landi sé skipt út
og það falli undan umsjá staðar-
haldara hér. Hólastaður verður
ekki skipulagður í tvennu lagi.
Kirkjan og helgi þessa staðar,
líf hans og saga á umliðnum
öldum sem og í dag eru hluti
heildarmyndar þess lífs og þess
starfs sem hér á að fara fram.
Við þurfum í sameiningu að
finna raunhæfar leiðir til að
styrkja þennan stað og efla það
starf, sem hér er unnið.
Við endurreisum ekki fortíð
Hóla í Hjaltadal, enda stendur
hún fyrir sínu, en við getum staðið
saman í nútíð þessa staðar og
reynt að tryggja framtíð hans.
Það er ekki endilega aðeins í fáu,
stóru, heldur eins í hinu mörgu
smáu sem við getum sameinað
krafta okkar Hólastað til vegs og
þjóðinni til farsældar.
Góðir áheyrendur, ég þakka enn
á ný fyrir að fá að ávarpa ykkur
og vænti góðs samstarfs í framtíð-
inni.
Jón Bjarnason
Jón Skúlason / Þorvarður Jónsson:
Iraianbæjarskrefið
hækkaði um 35%
- ef ná ætti fram 13,9% hækkun heildarskrefa
með því að hækka eingöngu innanbæjarskrefin
Morgunhlaðinu hefur borizt
frá Póst- og símamálastofnuninni
cftirfarandi athugasemdir vegna
grcinar Jóns Ögmundar Þor-
móðssonar lögfræðings i Velvak-
anda Morgunblaðsins 21. ágúst
sl. og Kjallaragreinar Gísla
Jónssonar prófessors i Dagblað-
inu 2t. ágúst sl:
í báðum þessum greinum er því
haldið fram að svipaðan jöfnuð og
fengist með tímamælingu bæjar-
símtala mætti fá með því að
hækka skrefagjaldið og lengja
skrefalengd langlínusímtaia. Gísli
segir í grein sinni orðrétt: „í
áðurnefndri greinargerð póst- og
símamálastjóra til samgöngu-
ráðuneytisins, dags. 17. mars 1981,
er heildarfjölgun seldra skrefa
vegna fyrirhugaðrar skrefataln-
ingar áætluð 13,9%. Sömu tekju-
aukningu mætti því fá með því að
hækka skrefagjaldið um 13,9%, en
til þess að sú hækkun hefði ekki
áhrif á verð langlínusímtala,
þyrfti að lengja skrefalengd allra
gjaldflokka þeirra um sömu
hundraðstölu til viðbótar þeirri
lengingu, sem tekjuáukning gæfi
möguleika á.“
Þarna virðist prófessorinn hafa
skrifað án þess að hugsa málið til
hlítar. Ef ná skal 13,9% hækkun
heildarskrefa þ.e.a.s. summu allra
bæjarskrefa og langlínuskrefa,
með því að hækka eingöngu bæj-
arskrefin, þar sem hækkun lang-
línuskrefanna er eytt með fækkun
þeirra orsakaðri af lengingu
skrefalengda, þá verður skref-
gjaldshækkunin ekki 13,9% held-
ur 35,0%.
Til þess að sýna fram á þetta
skal eftirfarandi tekið fram um
ofannefnda áætlun póst- og síma-
málastjóra í bréfinu til samgöngu-
ráðuneytisins, 17.3. 1981:
1. Seld skref: á ársf j.
Höfuðborgarsvæðið 32,9 millj.
Dreifbýlið 38,5 millj.
3. Áætluð skrefaaukning bæjar-
simtala miðað við 6 mínútna
skrefalengd virka daga og ótak-
markaðan tíma um kvöld og
helgar er 35%.
4. Fyrir höfuðborgarsvæðið gefur
þetta 32,9x10^x0,6x0,35 = 6,9
millj. skrefaaukningu en það er
21% aukning á heildarskrefum
höfuðborgarsvæðisins.
5. .Fyrir dreifbýlið gefur þetta
38,5 x 10B x 0,22 x 0,35 = 3,0
millj. skrefaaukningi; en það er
7,8% aukning á heildarskrefum
dreifbýlisins.
6. Miðað við heildarskref alls
landsins verður aukningin
6,9 + 3,0 + 71,9 x 100 = 13,9%
Ef sami jöfnuður milli höfuð-
borgarsvæðis og dreifbýlis á að
fást með aðferð þeirra Jóns Ög-
mundar og Gísla fæst eftirfar-
andi:
1. Bæjarsímaskref höfuðborgar-
svæðisins þurfa að gefa af sér
Langlinusamtöl
40%
78%
tekjuaukningu svarandi til 6,9
millj. skrefa sbr. lið 4 hér að
ofan 0,6 x 32,9 = 19,74 millj.
skref þurfa því að hækka um
6.9 millj, en það svarar til
35,0% hækkunar á skrefagjaldi.
Eins og áður gæfi þetta 21%
aukningu gjalds heildarskrefa
höfuðborgarsvæðisins
(6,9 x 100 + 32,9 = 21%).
2. Fyrir dreifbýlið myndi 35%
hækkun skrefagjalds gefa
hækkun, sem svaraði til
38,5 x 0,22 x 0,35 = 3 millj.
skrefa, en það er sama hækkun
og í lið 5 að ofan.
3. Heildarhækkunin yrði svarandi
til verðgildis 6,9+ 3 = 9,9 millj.
skrefa eða
9.9 + 71,9 x 100 = 13,9% hækkun
heildarskrefa.
4. Komið er í veg fyrir hækkun
langlínugjalda vegna 35% verð-
hækkunar hverrar talningar
með 35% lengingu skrefsins.
5. Á móti 13,9% tekjuaukningu
heildarskrefa kæmi viðbótar-
lenging á langlínuskrefin um
23%.
6. Heildarlenging langlínuskref-
anna yrði því 35 + 23 = 58%.
Niðurstöðurnar eru því einfald-
lega þær, að til þess að fá sömu
leiðréttingu fram með hækkun
skrefagjalds eins og með skrefa-
mælingu bæjarsímtala að degi til
virka daga þarf hækkun skrefa-
gjaldsins að verða 35%. Það þýddi
til dæmis að bæjarsímtöl um
kvöld og helgar (laugardaga og
sunnudaga) myndu hækka 35%
meira en með tímamælingunni.
Aðferð Jóns Ögmundar og Gísla er
einnig öðrum annmörkum háð:
1. Hún hvetur ekki til flutnings
símanotkunar frá annatímum
virkra daga til kvölda og helga.
2. Hún hvetur ekki til styttri
símtala virka daga og þar af
leiðandi til hagkvæmrar notk-
unar símakerfisins og sparnað-
ar í tækjabúnaði.
3. Hún leysir ekki gjaldtöku-
vandamálið fyrir aðra notkun
simaþjónustu en simtala eins
og gagnasendinga til og frá
tölvúm, myndsendinga o.fl.
Notkun símans fyrir aðra þjón-
ustu sem kæmi til viðbótar
símtölum léttir gjaldabyrði
hins almenna símnotanda.
í grein sinni fjallar prófessor
Gísli um breytingu á hlutföllum
langlínutaxtanna. Á undanförnum
10 árum hefur stofnunin 8 sinnum
lengt langlínuskrefin á fjölmörg-
um leiðum með heimild hæstvirts
samgönguráðherra. Þessar að-
gerðir voru að sjálfsögðu gerðar í
sambandi við fjölgun simarása
þannig að fullyrðingar Gísla um
að breytingar á langlínutöxtum
eigi að deilast jafnt á þá alla er út
í hött.
Það er engin tilviljun að stofn-
unin leggur til lækkun á taxta nr.
2 og 4. Símanotkunin er langmest
á taxtasvæðum þessara taxta eða
um 60% langlínuumferðarinnar
samanlagt með um 80% langlínu-
talninganna samkvæmt ofan-
nefndri skýrslu.
Að lokum skal bent á leiðinlega
prentvillu á forsíðu Dagblaðsins,
en þar stendur neðst í-3. dálki að
símtöl til Suðurlands (frá Vest-
mannaeyjum) lækki um 40%, en
til annarra staða á landinu um
0%, en þessi seinni tala á að
sjálfsögðu að vera um 20%.
Jón Skúlason.
Þorvarður Jónsson.
Samtals 71,4 millj.
2. Skipting seldra skrefa milli
bæjarsímtala og langlínusím-
tala samkvæmt mælingum:
Bajarsamtöl
Höfuðborgarsvæðið 60%
Dreifbýlið 22%