Morgunblaðið - 29.08.1981, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1981
Hermál
Eftir Þórð G. Valdi-
marsson, stjórnmála-
fræðing
í leiðara í Tímanum nýlega
kemur Þórarinn Þórarinsson rit-
stjóri inn á þá staðreynd, að annar
aðaltilgangur NATO sé að vinna
að spennuslökun og draga úr
vígbúnaði, og segir þann tilgang
ekki hafa náðst til þessa. Hverjum
er um að kenna, Þórarinn minn
góður, öðrum en ráðamönnum
Sovétríkjanna? Ég veit ekki betur
en að allt mögulegt og ómögulegt
hafi verið gert sðustu 15 eða 17
slökunarár, til að koma til móts
við þá og jafnvel verið gengið
hættulega langt á því sviði, sér-
staklega í stjórnartíð Jimmy Cart-
ers.
Hver var svo árangurinn af öllu
þessu? Á meðan talað var um frið
og afvopnun hömuðust ráðamenn
Sovétríkjanna við að efla hernað-
armátt sinn. Þeir bjuggu 5 milljón
manna land- og skriðdrekaher
sinn minnstu gerðum kjarnorku-
vopna undir eins og tæknin gerði
þeim það fært. Varla var það til
þess að efla slökun eða hvað?
Eina leiðin til þess að geta ráðið
við innrás stórra skara kjarnorku-
vopnaðra skriðdreka, er kynnu að
gera innrás í NATO-ríki, er auð-
vitað nifteindasprengjan. Þar eð
NATO-ríkin hafa aldrei viljað
hafa eins margar milljónir manna
undir vopnum á friðartímum og
andstæðingar þeirra, hafa þau
orðið að reiða sig þeim mun meira
á tæknina. Bandaríski stóriðnað-
urinn var búinn að fullkomna það
vopn er gat komið á valdajafnvægi
að nýju. En þá hófu svokallaðir
friðarsinnar háværa sókn gegn
nifteindasprengjunni.
Þeir höfðu ekkert haft að at-
huga við kjarnorkuvæðingu Rauða
hersins. Það var allt í lagi, hvað þá
snerti, að sérhver skriðdreki og
fallbyssa hans gæti nú skotið
kjarnorkuskeyti. Það stafaði friði
og slökun ekki í neina hættu að
þeirra viti. Ó, nei! En hinn her-
fræðilegi og eðlilegi mótleikur,
nifteindasprengjan, gerði það,
sagði þetta áróðursfólk. Og ráða-
menn Evrópu fóru illu heilli, að
tvístíga í málinu, og hinn ístöðu-
litli forseti Bandaríkjanna, Jimmy
Carter, lét ginna sig til að stöðva
framleiðslu nifteindasprengjunn-
ar gegn ráðum færustu her- og
stjórnmálafræðinga, líklega í von
um að það mundi efla friðarvilja
kommúnista. En það var nú eitt-
hvað annað! Þeir skynjuðu bara
veikleika í þessu og hömuðust við
að byggja sig upp hernaðarlega,
meira en nokkurn tíma áður,
meðan að Carter hélt áfram að
lifa í voninni um að slökunar-
stefnan mundi að lokum bera
árangur. Þórarni Þórarinssyni
hlýtur að vera kunnugt um að
ráðamenn Sovétríkjanna hafa lát-
ið koma fyrir 200 miðdrægum 3ja
hausa kjarnorkuskeytum sem
beint er að öllúm helstu borgum
Vestur-Evrópu. Það var bein af-
leiðing af sinnuleysi Carters, sem
gekk glæpi næst, og réði miklu um
það, að bandarískir bændur og
verkamenn spörkuðu honum úr
valdastól með sögulegum hætti.
Og nú ætlar þetta áróðursfólk
Sovétríkjanna, víða um heim,
jafnt úr skálkaskjóli kirkju og
trúfélaga sem á öðrum vettvangi
vitlaust að verða, við tilhugsunina
um að komið verið fyrir Cruiser-
og Persing-skeytum í Evrópu sem
mótvægi við mörgum hundruðum
SS20-skeyta Sovétmanna. „Ráða-
menn Bandaríkjanna," segir Þór-
arinn Þórarinsson með vanþókn-
un, „vilja vopnast fyrst og tala svo
um afvopnun." Með leyfi að
spyrja, hvernig er annað hægt
eins og allt er nú í pottinn búið?
Og í þetta skipti, að fenginni
vondri reynslu, verður ekki tekið
neitt tillit til áróðursfólks Sovét-
manna á Vesturlöndum! Annað
hvort eyðileggja Sovétmenn þau
200 skeyti sem þeir nú beina að
Vestur-Evrópu, eða tilsvarandi
vopnum verður komið þar fyrir
gegn þeim. Það þarf tvo til ef um
alvöru slökun og stöðvun vígbún-
aðarkapphlaupsins á að vera að
ræða. Óg Sovétmenn verða að gera
sitt atvikalaust.
Líkt og bófi sem miðar byssu að
bankagjaldkera og heimtar pen-
ingana eða lífið, hallar Brezhnev
sér upp að SS20-skeytunum sínum
og krefst þess að Norðurlönd og
helst öll Vestur-Evrópa, verði
kjarnorkuvopnalaust svæði. Rauði
herinn einn á víst að hafa slík
vopn, en vanaleg vopn eru nógu
góð handa Norðurlöndum. Þetta
er ekki ósvipað því þegar að
nýlenduherrar sögðu við blökku-
menn: „Þið getið haft boga og
örvar og ef til vill spjót, en við
einir ætlum að hafa hríðskota- og
fallbyssur, svo að við getum haft
öll ráð ykkar í höndum vorum."
Og Brezhnev sigar öllu sínu
áróðursliði fram á ritvöllinn, jafnt
Evertsen sem Ólafi Ragnari
Grímssyni, til að flytja okkur hinn
heilaga boðskap um kjarnorku-
vopnalaus Norðuriönd. Áf hverju
er þessum köppum svo umhugað
að her Norðmanna hafi ekki
samskonar létt kjarnorkuvopn og
Rauði herinn? Vegna þess að
herfræðileg nauðsyn knýr ráða-
menn Sovétríkjanna til að hertaka
Noreg þegar í upphafi styrjaldar
vegna mikilvægis hinnar löngu
strandlengju Noregs fyrir þá.
Noregur, Danmörk, Holland og
Belgía eru því lönd er Brezhnev
hefur sérstaklega augastað á, og
vill fyrir hvern mun að séu
kjarnorkuvopnalaus, svo'hægt sé
að hertaka þau fyrirhafnarlaust!
Sovétríkin líggja sem sé afar illa
að höfunum, sér í lagi hinu
mikilvæga Átlantshafi og því er
um að gera fyrir þá að ná Noregi á
sitt vald þegar í upphafi styrjald-
ar og það mundu þeir gera með
her búnum minnstu gerðum
kjarnorkuvopna. Hvernig í ósköp-
unum eiga hinir hraustu norsku
hermenn að verjast með nokkrum
árangri, þannig vopnuðum Rauð-
um her? Þeir mundu vera í
samskonar aðstöðu og kindur sem
leiddar eru til slátrunar. Eins og
nú er málum háttað eru þeir
vígðir dauðanum af sínum eigin
ráðamönnum. Um þetta hefi ég
ritað áður, og reynt að koma þessu
inn í kollinn á ráðamönnum Norð-
urlanda. Og það vantar ekki að
óvinir NATO á Norðurlöndum
hafa risið upp og reynt að æra
norsku þjóðina með áróðursþvætt-
ingi sínum og lýsingum á skelfing-
um kjarnorkustríðs. Hins vegar
hafa stjórnendur Noregs ekki
skýrt þjóð sinni frá því hvernig
málum er háttað eða ástæðunum
fyrir því að Noregur myndi verða
fyrsta landið sem Rauði herinn
mundi hertaka í hugsanlegu árás-
aratriði á Vestur-Evrópu. Ef
norski herinn hefði yfir að ráða
minnstu gerðum kjarnorkuvopna
og t.d. nifteindasprengjum, væri
hann óárennilegur og hefði raun-
verulegan stríðsöftrunarmátt sem
nú er ekki til að dreifa. Eins og
málum er nú háttað gæti Rauði
herinn hertekið Noreg fyrirhafn-
ariaust hvenær sem honum þókn-
aðist. Nýlegur samningur Norð-
manna og Bandaríkjanna, um að
þeir síðarnefndu megi hafa birgðir
hergagna í landinu, hefur visst
sálfræðilegt gildi og áréttar þá
staðreynd að árás á Noreg væri í
rauninni það sama og árás á
Bandaríkin. Hver er svo skýringin
á hinni knýjandi hernaðarnauðsyn
sem veldur því, að ráðamenn
Sovétríkjanna horfa ágirndaraug-
um á Island og Noreg? Hana er að
finna í þeirri staðreynd að úthöfin
og kjarnorkuvopn falin í og á þeim
„mundu hafa langmesta þýðingu í
hugsanlegri heimsstyrjöld. Þegar
í stjórnartíð Kennedys heitins
forseta gátu her- og stjórnmála-
fræðingar séð það fyrir, að tæknin
myndi gera kjarnorkuskeyti stað-
sett á landi að miklu leyti úrelt.
Það yrði of auðvelt að ná til þeirra
með mikilli nákvæmni. Öðru máli
mundi gegna með skeyti á stöð-
ugri hreyfingu með skipum, í eða á
sjó.“
Það hlytu að verða aðalvopn
framtíðarinnar. Ekki svo að skilja
að ekki yrði eftir sem áður hægt
að gera heilmikinn óskunda með
hinni eldri gerð vopna. Þettá er
skýringin á hinni miklu sókn
Sovétmanna út á höfin. Þeim
fannst nauðsyn að koma sem
flestum kjarnorkuskeytum um
borð í kafbáta og skip, því síðara
höggið svokallaða var að verða
aðalhöggið í kjarnorkustríði. Þeim
hefur tekist það furðu vel, en
Sovétríkin liggja eftir sem áður
illa að úthöfunum, og það mundi
verða til þess að þau töpuðu
heimsstyrjöld. Að vísu er vart
hægt að tala um sigur í stríði, sem
mundi kosta 500 milljónir manna,
eða meira, lífið. Slíkur sigur er
ekki þess virði að vinna hann,
enda kæra NATO-ríkin sig ekki
um það ótilneydd.
Herfræðingar telja að næsti
áratugur muni einkennast af stór-
auknum þrýstingi á Noreg og
ísland. Barátta Brezhnevs, Ölafs
Ragnars Grímssonar og Evertsen
er partur af honum. Það var orðið
augljóst að atkvæðaveiðaviðhorf,
vegna væntanlegra kosninga, voru
farin að hafa óholl áhrif á ráða-
menn Noregs, þegar að tekið var í
taumana.
Reynt er að hafa áhrif á íslend-
inga með margvíslegum og vafa-
sömum hætti. Owen nokkur Wilk-
es, herfræðingur sænskra friðar-
samtaka, er leiddur fram fyrir
okkur til að bera ljúgvitni. Hann
segir að hættan sem að okkur
steðji, sé sú, að Sovétmenn séu
tilneyddir að sprengja á okkur
kjarnorkusprengju, ef við leggjum
ekki herstöðina á Miðnesheiði
niður.
Sannleikurinn er hinsvegar sá,
að sú tortímingarhætta, sem við
óneitanlega búum við, stafar af
allt öðru, sem sé legu landsins, í
miðju því svæði sem óhjákvæmi-
lega mundi verða helsti vígvöllur
kjarnorkuvopnaðra kafbáta, skipa
og flugvéla, kæmi til heimsstyrj-
aldar. Engin þjóð á því eins mikið
undir því að friður haldist og við
íslendingar, og því höfum við
réttilega reynt að tryggja hinn
mikilsverða frið með því að vera
meðlimir í NATO, friðarsamtök-
um hins Vestræna heims, og látið
þeim í té hernaðarlegt mikilvægi
Islands til að fylgjast með sovésk-
um kafbátum og flugvélum, sem
ella mundu vaða uppi allt í
kringum landið, í enn ríkara mæli,
en þeir nú gera. Aðstaðan á
íslandi er eitt af því sem gerir
NATO fært að varðveita þann
frið, sem líf íslensku þjóðarinnar
veltur á.
Owen Wilkes heldur áfram að
reyna að gabba íslendinga og
lofsyngur mjög hlutleysisstefnu
þeirra á árunum fyrir síðari
heimsstyjöldina.
Það er á honum að heyra, eins
og ráðamönnum Þjóðviljans, að
okkur sé hyggilegast að taka hana
upp aftur. Sannleikurinn er sá að
á meðan að Islendingar lifðu sælir
í þeirri blekkingu, að einhver vörn
væri í hlutleysisstefnu, var Hitler
að láta undirbúa síðari hluta
heimsyfirráðaáætlunar sinnar en
í henni spilaði ísland stóra rullu.
Foringinn hafði sem sé ákveðið
árásarstríð á Bandaríkin og Kan-
ada eftir að hann hefði lagt
Evrópu undir sig. Og þangað áttu
herir hans og flugher að stikla um
Island og Grænland!
Þetta var hárrétt aðferð, eins og
hernaðartækni þá var háttað.
Hann hafði um langan tíma látið
undirbúa hertöku íslands, sem
skyldi fara fram, skömmu eftir að
hertöku Noregs lyki. Hin lang-
vinna og hraustlega vörn Norð-
manna, sem leiddi til þess að
Þjóðverjar misstu mikið að skipa-
stól sínum, bjargaði Islandi frá
því að Hitler gæti gert alvöru úr
áætlun sinni. Roosevelt forseti,
sem hafði þroskaða kímnigáfu,
sendi Bretum orrustuflugvélarn-
ar, sem björguðu þeim frá upp-
gjöf, sömu leið og Hitler ætlaði að
senda árásarliðið til Bandaríkj-
anna, sem sé um Grænland og
ísland.
Með Ólaf Ragnar Grímsson í
fararbroddi ganga sósíalistar ber-
serksgang á ritvellinum, og bíta í
skjaldarrendurnar, i baráttu sinni
fyrir þeirri hernaðarnauðsyn Sov-
étríkjanna, að Norðurlönd og helst
öll Vestur-Evrópa, verði kjarn-
orkuvopnalaust svæði. Þessi
starfsemi þeirra, og hliðstæða
hennar á meginlandinu, er sama
eðlis, og þjónar sama tilgangi, og
friðar og afvopnunarhreyfingar
þær er Hitler gerði út fyrir
síðustu heimsstyrjöld, og áttu svo
mikinn þátt í því, hversu auðveld-
lega honum gekk að sigra Frakka
og fleiri þjóðir. Þá hafa margir
góðir drengir dáið til lítils í síðari
heimsstyrjöldinni, ef að sú sorgar-
saga á að endurtaka sig. Hvort
varð fólki ekki hugsað til friðar-
hreyfinganna hans Hitlers, er það
hlýddi á tal Einars Karls Har-
aldssonar í þættinum um „Daginn
og veginn" 10. þessa mánaðar eða
við að lesa skrif dr. Ólafs Ragnars
Grímssonar undanfarið.
Það sem þér viljið að aðrir menn
gjöri yður það skuluð þér og þeim gjöra
Eftir Unni Hermanns-
dóttur, form. For-
eldrasamtaka barna
meö sérþarfir
Þessi orð þekkja allir, en hversu
erfitt er að nota þau í reynd. Engan
hef ég fyrir hitt sem hefur getað
sagt mér hvernig sú reynsla er að
fæðast inn í þennan heim. Þær
þrengingar hefur móðir náttúra búið
út á sinn hátt, þannig að við munum
ekkert, en þar með er ekki víst að
allt fari vel.
Þegar barn fæðist er það gleðiefni
öllum foreldrum, okkur finnst svo
sjálfsagt að svo sé, að við gleymum
því í gleði okkar að um annað geti
verið að ræða, en svo kemur nístandi
efi, spurningar sem enginn gefur
svör við, eða þá óljós tilsvör og loðin.
Er eitthvað að barninu mínu? Hvert
er að ieita, hvar er helst hjálp að fá?
Áfram heldur barnið sín fyrstu
lífsskref en hvernig er tilveran því?
Barn sem er eðlilegt á allan hátt
tekur framförum stig af stigi. Þessu
er ekki þannig háttað með barnið
sem eitthvað er að.
Hvers vegna tekur barnið mitt
ekki við hlutum sem því eru réttir,
sefur lítið, talar ekki, reynir ekki að
nálgast þá hluti sem það ætti að
hafa áhuga fyrir? Stór greindarleg
augu sýna ekki þá ákefð sem er í
augum barns, sem vill hafa hönd á
þessu eða hinu. Allt þetta vekur illan
grun.
Að sjálfsögðu er haft samband við
lækni og síðan kemur að þeirri stund
þegar foreldrum eru sögð hin voða-
legu tíðindi. Oft er mannskepnan
smá í allri sinni nekt en aldrei erum
við eins vanmáttug og gagnvart
þeirri stóru sorg, barnið mitt verður
aldrei heilbrigt. Samt höldum við
áfram leit eftir hjálp, til að setja
saman þau brot sem hægt er að setja
saman, það er fullkomin ástæða til
að aðvara þá sem fást við að setja
þessi brot saman, gæta skal fyllstu
varúðar, kapp er bezt með forsjá.
Mannleg mistök geta haft í för með
sér sársauka og óbætanlegt tjón.
Þegar barn verður fyrir fötlun af
hvaða orsökum sem það er, þá fer
ekki hjá því að öll fjölskyldan verður
fyrir áfalli, systkini hins fatlaða
barns fá óhóflega stóran skammt af
lífsreynslu, foreldrar verða því að
vera mjög vel á verði við uppeldi
barna sinna af þessum sökum.
Margt hefur áunnist á síðustu
árum í málefnum þroskaheftra, t.d.
skólamál eru ofarlega á baugi, þó
eru þar mörg atriði sem þurfa
athugunar við. Má þar nefna nauð-
syn þess að strax, og vart verður við
heftingu á einhvern hátt sé hafist
handa á hæfingu og kennslu, ekki
beðið eftir 6 ára aldri. Þá má nefna
málaflokka eins og afþreyingar-
heimili, verndaða vinnustaði og sam-
býli.
Einn er sá hópur sem hefur að
mínu mati orðið útundan. Það eru
þau börn sem berjast við margskon-
ar fötlun í senn og eiga í erfiðleikum
með að tjá sig; þau geta fötlunar
sinnar vegna ekki notið þess sem að
framan er greint. Það þýðir raunar
ekkert að loka augunum fyrir því að
Unnur Hermannsdóttir
þó hæli séu neyðarúrræði verður
samt stór hópur barna og fullorð-
inna að lúta þessari staðreynd.
Nú er ég raunar komin að þeirri
setningu sem ég hóf mál mitt á. Það
er nauðsynlegt að huga að þessum
þætti með vinsemd og virðingu. Ég
vona að foreldrar beri gæfu til að
vera ávallt með í ráðum þegar búa
skal börnum þeirra stað. Á ári
fatlaðra skulum við hugleiða hvernig
við getum hlúð að fjölfötluðum. Við
viljum að þeir hafi þá aðbúð sem við
vildum sjálf hafa, ef svo væri komið
fyrir okkur.
Þessi fatlaði hópur sem ég hef gert
hér að umræðuefni er svo vanmátt-
ugur í alla staði að það hlýtur að
liggja í augum uppi að þjónusta við
hann kallar á vel menntað starfslið
og mikinn mannafla, auk þess sem
aðbúnaður allur þarf að vera með
þeim hætti að hann skapi hinum
fatlaða vellíðan og sé jafnframt
hugað að aðbúnaði þess starfsfólks
sem á að annast slíka einstaklinga.
Ég get ekki látið hjá líða að geta
þess að tjáskipti þessara barna eru
með þeim hætti að það þarf töluverð
kynni og samskipti við þau, til þess
að kunna á þeim nokkur skil fyrir þá
sem eiga að annast þessi börn. Þetta
eru þeir þegnar þjóðfélagsins sem
nánast einskis fá að njóta af því sem
við köllum lífsgæði. Það er full
ástæða til að hefja sókn þessum hópi
til handa, þar eigum við foreldrar að
leggja hönd á plóginn.
En ef vel á að takast, þurfum við
aö leggja það á okkur að kynna
okkur lög og reglugerðir þar að
lútandi, sem eru nánast þær starfs-
reglur sem unnið er eftir. Það skiptir
miklu máli að þær forskriftir séu
góðar að okkar dómi.