Morgunblaðið - 11.10.1981, Page 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1981
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1981
21
ftttfgtu Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
# Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 85 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 5 kr. eintakiö.
Iþjóðfélagi, sem byggir
afkomu sína að mestu
leyti á sjávarfangi, gerast
tæplega alvarlegri atburðir
en þegar fiskiskipum er
snúið til hafnar og sjómenn
neita að sækja björg í bú
nema orðið sé við kröfum
þeirra. íslenskir sjómenn
grípa ekki heldur til slíkra
örþrifaráða fyrr en í fulla
hnefana eins og dæmin
sanna. Sagan sýnir okkur
einnig, að komi til slíkra
atburða bregðast ráða-
menn yfirleitt við af allri
þeirri festu og lagni, sem
þeim er gefin. í forsætis-
ráðherratíð Bjarna Bene-
diktssonar reyndi á þetta
og fyrir tilstilli hans tókst
að greiða úr vandanum, áð-
ur en hann varð að illvígri
deilu. Þegar Geir Hall-
grímsson var forsætisráð-
herra og Matthías Bjarna-
son sjávarútvegsráðherra
sneru sjómenn eitt sinn
skipum sínum til hafnar,
einnig þá var brugðist
þannig við af ráðherrum,
að lausn fannst, áður en
allt var komið í hnút.
Þeirri ríkisstjórn, sem nú
situr sýnist annað betur
lagið en bregðast skjótt og
skynsamlega við, þegar
fyrir liggur, að sjómenn
ráðgera að sigla skipum
sínum í land. Óánægjan
með síldarverðið lá fyrir,
áður en oddamaður, sem
ekki tekur ákvörðun um svo
afdrifaríkt mál án samráðs
við sjávarútvegsráðherra,
og fulltrúi kaupenda í yfir-
nefnd Verðlagsráðs sjávar-
útvegsins tóku þá ákvörð-
un, sem sjómenn og útgerð-
armenn ákváðu að mót-
mæla með því að leggja
síldveiðiskipunum. „Ríkis-
stjórninni var fyllilega
kunnugt um þann vanda,
sem yfirnefndin átti við að
etja ...“ sagði Ingólfur S.
Ingólfsson, fulltrúi sjó-
manna í yfirnefndinni, á
fundinum á Eskifirði á
föstudaginn. Hann sagði
einnig, að úr því sem komið
væri yrði síldarverði ekki
breytt nema með lögum.
Sjómenn og útgerðarmenn
hafa ákveðið að hefja ekki
veiðar fyrr en „fullnægj-
andi leiðrétting" hefur
fengist á síldarverðinu.
eins og það er orðað í álykt-
uninni frá Eskifirði, sem
samþykkt var með 420 at-
kvæðum gegn 6.
Er það með vilja eða
fyrir ráðleysi og klaufa-
skap, sem ríkisstjórnin
heldur þannig á ákvörðun-
inni um síldarverðið, að
hana verður að taka fyrir á
nýsettu Alþingi? Öll rök
hníga að því, að hér sé enn
eitt dæmið um stjórnleysið
í landinu og það jafnvel hið
alvarlegasta til þessa. Bíða
sömu örlög síldarsjómanna
og Raufarhafnarbúa, sem
leituðu til ríkisstjórnarinn-
ar og virðast nú fjær var-
anlegri lausn á vanda sín-
um en nokkru sinni fyrr?
Mörg atriði koma til
álita, þegar hugað er að
lausn á deilu síldarsjó-
manna og útgerðarmanna
við stjórnvöld. Ekki þarf að
fara mörgum orðum um þá
staðreynd, að við síldveiðar
er ekki unnt að eyða meiru
en aflað er, vilji menn að
reksturinn haldist á réttum
kili. Fáum er þetta ljósara
en einmitt sjómönnum og
útgerðarmönnum. Þeim
finnst hins vegar, að við
ákvörðun á síldarverðinu
hafi tekjuskiptingunni ver-
ið raskað á sinn kostnað.
í höfn
Matthías Bjarnason, al-
þingismaður, kemst rétti-
lega að orði, þegar hann
segir hér í blaðinu í gær:
„Sjómenn sætta sig ekki
við annað en að fá sömu
launabætur og aðrir laun-
þegar í landinu og það er
ekki við því að búast, að út-
gerðin geti tekið á sig jafn
gífurlegar hækkanir og hún
hefur orðið að gera á þessu
ári.“ Og Matthías Bjarna-
son segir einnig: „Verðbólg-
an er geymd í vandamálum
atvinnulífsins og með
ákvörðun um síldarverð og
loðnuverð er gerð alvarleg
tilraun til þess að ráðast á
þessa aðila sem afla hrá-
efnis og skapa grundvöll
undir allt annað sem hægt
er að gera í landinu."
Um síðustu áramót mót-
aði ríkisstjórnin stefnu
sína í efnahagsmálum.
Þeirri stefnu hefur síðan
verið hampað af ráðherr-
um, og þeir láta sem unnt
sé að leysa allan vanda
þjóðarbúsins með því einu
að hæla henni. Nú reynir
verulega á framkvæmdina,
ráðherrum er ekki lengur
stætt á því að skjóta sér
undan vandanum með
sjálfshóli. Þeir geta ekki
heldur sett upp sparisvip-
inn og sagt, að ákvörðun
um síldarverð komi þeim
ekki við. Um allt land bíða
menn þess með eftirvænt-
ingu, hvernig ríkisstjórnin
bregst við í viðræðum við
sendinefnd sjómanna og
útgerðarmanna á næstu
dögum. Að líkindum höfum
við þó aðeins fundið smjör-
þefinn af vandanum, sem
leiðir af hinni óraunsæju
stjórnarstefnu. Formaður
Framsóknarflokksins hælir
sér af því að vera höfundur
þessarar efnahagsstefnu og
hann er einnig sjávarút-
vegsráðherra, honum ættu
því að vera hæg heimatökin
að sannfæra sjómenn og
útgerðarmenn um að þeir
hafi rangt fyrir sér en hann
rétt.
Síldarskipin
Listræn fölsun?
Eftir Braga
Ásgeirsson
Það er stórt orð Hákot, segir
máltækið on vist hrökk ég við,
er ég las þau framslátt Gunnars
Kvaran í Dauhlaðinu á dögun-
um. að Lífshlaup Kjarvals væri
listræn fölsun. Atti Gunnar þar
við, _að listaverkið hafi skipt
um eðii og í raun fengið tvíræða
formgerð og um leið tvöfaldan
lestur. Annars vegar sem mál-
verk eftir Kjarval og hins vegar
sem fornleifafræðileg hugmynd
þess eðlis að endurreisa vinnu-
stofu Kjarvais i framandi um-
hverfi. Hið nýja „listaverk“ er
ekki aðeins málverk heldur
einnig hlutir úr gömlu vinnu-
stofunni. Hurð, dyrakarmur,
miðstöðvarofn, borð og stóll eru
orðin hluti af listaverkinu. Við
erum i raun komin inn i mynd-
heim popp- og listamannsins
George Segal“.
Ósköp fannst mér þetta furðu-
legur framsláttur hjá Gunnari
Kvaran og þá ekki sízt síðasta
setningin, sem ruglar saman
umhverfi Kjarvals og mynd-
heimi George Segal. Og Gunnar
heldur áfram: „Þeir sem stóðu að
þessari „endurreisn" hafa ekki
áttað sig á gerbreyttu inntaki
list- og sjónmenntahugtaksins í
samtímalistum. Hér er því ljóst
að þyngdarpunktur verksins sem
hugsað var á veggfleti hefur nú
færst „út fyrir rammann" og
gert verkið að umhverfislist í
þrívídd, þ.e.a.s. veggurinn sjálf-
ur, hurðin, og ofninn, sem höfðu
fyrst og fremst praktískt nota-
gildi fyrir listamanninn, eru nú
orðin hluti af listaverkinu.
Listaverkið hefur verið rifið úr
sínu venjubundna samhengi og
þannig öðlast ámóta inntak og
ready-made listaverk Duchamp.
Þetta er eðlileg afleiðing þegar
peningahugleiðingar sitja í
fyrirrúmi."
Víst má hver og einn segja sitt
álit á þessari framkvæmd en það
er ábyrgðarhluti og slá slíku
fram sem óyggjandi staðreynd-
um og blanda upprunalegu um-
hverfi Kjarvals saman við til-
búinn myndheim George Segal.
Ég get alfarið viðurkennt það, að
listaverk, sem verður til á vinnu-
stofu myndlistarmanns sé komið
í framandi umhverfi um leið og
það yfirgefur uppruna sinn. Það
sama má segja um jóðið sem yf-
irgefur móðurkvið, það hefur
væntanlega skipt um eðli, fengið
tvíræða formgerð og um leið tvö-
faldan lestur. Annars vegar var
það kyrfilega falið í móðurkviði
og hinsvegar öðlast það nýjar
víddir og nýjan lestur er það
hverfur frá uppruna sínum og er
orðið að sýnilegum hlut í þrí-
vídd!
Það má koma orðum að öllu og
vafalítið má rökræða endalaust
um þetta er er óþarfi frá mínum
bæjardyrum séð. Ég hyggst ein-
göngu reyna að hnekkja þessum
framslætti með nokkrum orðum
vegna þess að mér þykir hann í
meira lagi vafasamur.
Það getur verið alveg rétt, að
þeir sem stóðu að nefndri endur-
reisn Lífshlaupsins hafi ekki átt-
að sig á gerbreyttu inntaki, „list-
og sjónmenntahugtaksins í sam-
tímalistum" og þá hefur það ein-
ungis verið glópalán að viðkom-
andi gerðu rétt, því að augljóst
má vera hve myndirnar væru
miklu fátækari án þess að vera
sviðsettar í líkingu við uppruna-
legt umhverfi. Merkilegt er þeg-
ar öllum þessum mikla fram-
slætti er skyndilega víxlað í pen-
ingasjónarmið og síðan klykkt út
með því „að á íslandi er að vaxa
fram harðsvífin listaverkaverzl-
un“ og loks, að íslenzkir lista-
menn og stjórnvöld taki afstöðu
gagnvart þessum markaði og
setji ákveðnar reglur um höf-
undarétt og útflutning á íslenzk-
um listaverkum.
Nú er það svo að íslenzkir
myndlistamenn eru þrautpíndir
af afskiptaleysi íslenzkra stjórn-
arvalda og svo var einmitt með
Kjarval lengst um, og frekar
vildu menn blása lífi í lélegustu
listaverkaverzlun norðan Alpa-
fjalla en hitt og ekki vildum við
alfarið láta frysta inn íslenzk
listaverk á þessu útskeri norður
við Dumbshaf. Við þetta má
bæta, að dreifikerfi listaverka
um landsbyggðina er ekkert.
Jæja, en snúum okkur aftur að
máli málanna Lífshlaupi Kjar-
vals. — Það vita allir sem þekktu
Kjarval, að maðurinn var stór-
kostlegur leikari og gekkst mjög
upp í því að láta á sér bera á
köflum og brá sér þá gjarnan í
leik þar sem hann var staddur er
sá gállinn var á honum. Margar
tiltektir hans mundu vafalítið
slá í gegn væru þær uppfærðar í
listaþingum nútímans sem „per-
formansar". Þá voru vinnustofur
hans líkt og margra artista á
myndlistarsviði, líkastar þí sem
maðurinn væri stöðugt að leik —
væri stöðugt að búa til umhverf-
islist og hann var allstaðar með
pensilinn á lofti og hvarvetna
spratt líf. Lífshlaupið kemur
engum öðrum listamanni við en
einmitt Jóhannesi Sveinssyni
Kjarval, þetta var hans mynd-
heimur, upprunalegur og magn-
aður og ber okkur að reyna að
bregða upp sem gleggstri mynd
af listamanninum og umhverfi
hans ef svo farsællega vill til að
listaverkið verði að íslenzkri
eign. Þetta er svo sjálfsagt og
náttúrulegt sem verið getur og
kemur engum listastefnum nú-
tímans við í kjarna sínum þótt
vísa megi til skyldleika. Því er
naumast hægt að slá fram full-
yrðingum né getsökum um „list-
ræna föisun" og öllu slíku bera
að vísa rakleiðis til föðurhús-
anna.
j Reyki avíkurbréf
Laugardagur 10. október
Stjórnarskipti
í Noregi
Minnihlutastjórn Hægriflokksins
tekur formlega við völdum í Nor-
egi i næstu viku. Eins og menn
muna náðist ekki samkomulag
milli borgaraflokkanna þriggja,
Hægriflokksins, Miðflokksins og
Kristilega þjóðarflokksins um
meirihlutastjórn. Strandaði það
einkum á afstöðu Kristilega þjóð-
arflokksins, sem stóð fast á kröfu
sinni um strangari fóstureyð-
ingalöggjöf. Á Stórþinginu munu
hægri menn njóta stuðnings hinna
borgaraflokkanna í öllum meiri-
háttar málum.
Káre Willoch verðandi forsæt-
isráðherra hefur lengi verið
oddviti hægri manna á þingi og
þótt sýna af sér mikla snerpu.
Hann hefur einnig lengi verið
virkur á þingum Norðurlandaráðs
og oft tekist þar á við fulltrúa
jafnaðarmanna og vinstri sósíal-
ista. Fer Willoch sjaldan halloka í
slikum sennum og í sjónvarps-
einvígum við Gro Harlem
Brundtland fyrir kosningarnar,
þótti Willoch hafa betur.
Hinn nýi forsætisráðherra Nor-
egs hefur oftar en einu sinni kom-
ið til íslands í opinberum erindum
sem þingmaður. Fleiri ráðherrar í
stjórn hans hafa að sjálfsögðu
haft kynni af íslendingum og ís-
lenskum málefnum. Þeirra á með-
al er Sven Stray utanríkisráð-
herra, sem er eindreginn fylgis-
maður Atlantshafsbandalagsins
og telur aðild að því forsendu fyrir
frelsi Noregs. Þeir Norðmenn, sem
þannig hugsa, gera sér jafnframt
grein fyrir því, að frelsi lands
þeirra er komið undir góðri sam-
vinnu við íslendinga í öryggis- og
varnarmálum. Er Stray þeirrar
skoðunar, að öryggismálin verði
áfram eins og hingað til mikilvæg-
asti þátturinn í utanríkisstefnu
Norðmanna. Hér skulu tveir nýir
ráðherrar nefndir sérstaklega, án
þess að með því sé farið í mann-
jöfnuð.
Kunnugir íslandi
Lars Roar Langslet verður
menntamálaráðherra í hinni nýju
stjórn. Hann hefur lengi verið
virkur í menningarmálum fyrir
Hægriflokkinn og meðal annars
látið sig útvarpsmál miklu skipta.
Frá því var skýrt hér í blaðinu á
sínum tíma, þegar norskir hægri
menn kynntu hugmyndir sínar um
frjálst útvarp í Noregi, en um það
létu þeir vinna mikla greinargerð
undir forystu Langslets og lögðu
fyrir Stórþingið ásamt hugmynd-
um um að einkaréttur norska
ríkisútvarpsins verði afnuminn.
Ekki er að efa, að Lars Roar Lang-
slet mun berjast fyrir framgangi
þess máls sem ráðherra. Hann
hefur komið hingað og ferðast um
landið í einkaerindum og hefur
sannan áhuga á málefnum ís-
lands.
Anders Sjaastad verður varn-
armálaráðherra. Hann hefur ekki
átt sæti á Stórþinginu, var í 8.
sæti á lista Hægriflokksins í Oslo
í kosningunum núna og hefði sest
á þing við stjórnarmyndunina sem
fyrsti varamaður, því að í Noregi
afsala menn sér þingsetu sem
ráðherrar. Sjaastad mun ekki
taka þátt í störfum Stórþingsins
sem þingmaður heldur varnar-
málaráðherra. Hann hefur starfað
í mörg ár við Norsku utanríkis-
málastofnunina nú siðast sem
upplýsingastjóri. Hann hefur rit-
að mikið um öryggismál og þá
ekki síst hættulega útþenslu Sov-
étríkjanna við landamæri og
strendur Noregs. Til dæmis reit
hann í samvinnu við annan
starfsmann utanríkismálastofn-
unarinnar, Jon Kristen Skogan,
bók um öryggi og stjórnmál í lönd-
unum við Noregshaf. Komu þeir
félagar hingað til að afla efnis í þá
bók fyrst fyrir 10 árum og hafa
síðan fylgst náið með gangi ís-
lenskra málefna.
Hvað sem öðru líður gildir hið
sama í samskiptum ríkja og milli
einstaklinga, að persónuleg kynni
vega oft þyngra að lokum við töku
ákvarðana í viðkvæmum málum
en köld rökhyggja. Það kann
sjaldan góðri lukku að stýra, að
láta málefnin ein ráða ferðinni,
þegar menn sækja að ákveðnu
markmiði í stjórnmálum, heldur
farnast mönnum oftast betur, þeg-
ar þeir gleyma ekki mannlega
þættinum. Til hans má örugglega
vísa, ef einhver alvarleg vandamál
koma upp í samskiptum íslenskra
stjórnvalda við hina nýju stjórn í
Noregi, en hitt skal einnig haft í
huga, að Káre Willoch er þekktur
fyrir annað en geðþóttaákvarðan-
ir, svo að liklega á hann ekki skap
með öllum ráðherrum í ríkisstjórn
Islands.
Brúargerð yfir Héraðsvötn í Skagafirði. í baksýn er f jallið Glóðafeykir. Ljósmynd: Snorri Snorrason.
Myndstödvaraar
Eitt vinsælasta umræðuefnið
manna á meðal um þessar mundir
snýst um það, hvaða ráð stjórn-
völd telji best andspænis sífellt
víðtækara neti myndstöðva á veg-
um einstaklinga. Undir ríkis-
stjórn, sem yfirleitt hefur það að
leiðarljósi, að hún eða einhverjir
aðrir opinberir aðilar viti best,
vænta menn helst boða og banna.
Ýmsir óttast, að kaplar kunni að
vera gerðir upptækir eða gripið
verði til einhverra annarra slíkra
úrræða. Þótt ólíku sé saman að
jafna og alvarlegu máli líkt við
hégóma, fer ekki hjá því, að staða
áhorfenda á myndstöðvar gagn-
vart yfirvöldum minni á stöðu
pólskrar alþýðu gagnvart sovéska
valdinu. Almenningi finnst, að
hann njóti fyllsta réttar til að
horfa á myndstöðvarnar en er
einnig með hugann við stóra bróð-
ur og vill ekki styggja hann um of.
Eins og við var að búast ákváð
ríkisstjórnin að setja nefnd í mál-
ið. Erindisbréf hennar sýnist ekki
vera langt og kannski er það ekki
til. í Tímanum á þriðjudag má
lesa, hvað framsóknarmenn, en í
þeirra hópi eru menntamálaráð-
herra og formaður nefndarinnar,
eru að hugsa um þessi mál. í for-
ystugrein Tímans er komist að
þeirri niðurstöðu, að setja verði
löggjöf um myndstöðvarnar. Rök-
in eru þessi: „Þar þarf margs að
gæta. Þó verður fyrst og fremst að
trygKÍa. aö slíkar stöðvar séu ekki
misnotaðar, hvorki af stjórnmála-
aðilum né fjársterkum einstakl-
ingum eða fyrirtækjum. Jafn-
framt verður dagskrárefni slíkra
stöðva að lúta svipuðum reglum
með tilliti til barna og unglinga og
ríkisútvarpið."
í hinum tilvitnuðu orðum kem-
ur fram sá grunntónn, að ríkið
eigi bæði að ákveða hverjir reki
myndstöðvar og hvernig dagskrá-
in verði. Hver hefur veitt fram-
sóknarmönnum umboð til að
ákveða þessi afskipti ríkisins af
þessum tækjum? Er þörf á því nú
að hlaupa til og hnoða saman ein-
hverjum lagabálki um opinbera
íhlutun á þessu sviði með þeim
hætti, sem Tíminn vill? Raunar
sýna hugmyndir Tímans gleggst,
hve vanhugsaðar hugmyndir
manna um þetta mál eru enn hér á
landi. Fyrsta viðfangsefnið á ekki
að vera það, að opinberir aðilar
skipti sér af því, hvað sýnt er í
myndstöðvum eða hverjir standi
að þeim, heldur á hið opinbera að
standa vörð um eignarrétt manna
á þessu sviði sem öðrum.
Það á engum að líðast að fá hug-
verk manna leigð með þeim kjör-
um, að þau séu til einkanota og
síðan séu þau gerð að söluvöru án
þess að höfundurinn fái eitthvaö í
aðra hönd. Til eru reglur, sem eiga
að tryggja höfundarrétt á töluðu
máli og rituðu og raunar einnig
því, sem fest er á filmu. Vonandi
einbeitir hin nýskipaða nefnd sér
að þessum þætti myndstöðvabylt-
ingarinnar en eyðir ekki kröftun-
um í að smíða reglur til skerða
frelsi manna til að njóta þess, sem
framleitt er fyrir slíkar stöðvar.
Þær lifa ekki lengur en fólk hefur
áhuga á þeim.
Hugmyndir
Hægriflokksins
Eins og fram kom í viðtali við
Lars Roar Langslet, sem birtist
hér í blaðinu 11. apríl 1980 um
frjálst útvarp í Noregi, ákvað
Hægriflokkurinn á landsfundi sín-
um 1978, að útvarpsrekstur skyldi
tekinn til sérstakrar athugunar á
hans vegum. Var Langslet skipað-
ur formaður flokksnefndar til að
fjalla um málið og með honum
voru hægri menn úr menntamála-
nefnd Stórþingsins og útvarps-
ráði. Nefndin valdi ekki þann kost
að semja algjörlega nýjar reglur
um norskan útvarpsrekstur. Vildi
hún, að stig af stigi þróaðist rekst-
ur bæði hljóðvarps og sjónvarps í
frjálsræðisátt og yrðu skrefin
ákveðin í hvert sinn miðað við
áunna reynslu.
1 tillögum nefndarinnar segir,
að norska ríkisútvarpið skuli
áfram hafa rétt til að reka hljóð-
varp og sjónvarp en ekki einka-
rétt.Sú meginregla er mótuð, að
mönnum sé frjálst að koma sér
upp og starfrækja tæknibúnað til
staðbundinna útsendinga á út-
varpsdagskrám hvort heldur um
streng eða þráðlaust. Verði það í
höndum fjarskiptayfirvalda á
hverjum stað að úthluta tíðnis-
sviðum og fylgjast með því, að
tæknibúnaður sé þannig úr garði
gerður, að hann valdi ekki truflun-
um á öðrum loftskeytum. Stað-
bundnum samtökum verði veitt
útvarpsleyfi í sinni heimabyggð,
bæði þeim, sem nú séu starfandi
og einnig þeim, sem kynnu að
verða stofnuð í því skyni að
stunda útvarpsrekstur. Einka-
fyrirtæki fái heimild til
sjónvarpssendinga um streng
gegn áskriftargjaldi og geti sent
út efni, sem þau hafa keypt, leigt
eða framleitt sjálf.
Samhliða þessum staðbundnu
sendingum taldi útvarpsnefnd
norska Hægriflokksins, að Stór-
þingið ætti að skipa útvarpsnefnd
ríkisins, sem hefði það hlutverk að
úthluta útsendingartíma á bylgj-
um, sem nái til alls Noregs. Taldi
nefndin ekki líkur á því, að einka-
aðilar réðust á næstunni í það
stórvirki að koma upp fjarskipta-
neti, sem næði til allra staða í
Noregi eins og ríkisútvarpið. I því
efni bíða Norðmenn líklega eftir
sérstökum útvarpsgervihnetti
fyrir sig, en hægri mönnum þótti
koma til álita á þessu stigi að
leyfa einkaaðilum að nota útsend-
ingarnet norska ríkisútvarpsins á
öðrum tímum en venjulegum út-
sendingartíma.
Nordmenn
varkárir
Enginn getur sagt, að Norð-
menn flasi að neinu, er snertir
þjóðlíf þeirra. Síst af öllu ættu
róttæklingar að saka hægri menn
um að vera of nýjungagjarna, en
líklega hlytu tillögur Hægri-
flokksins í Noregi um frjálst út-
varp ekki einu sinni hljómgrunn
meðal ráðamanna í Framsóknar-
flokknum hvað þá almennt innan
ríkisstjórnarinnar hér á landi.
Einmitt í málum eins og þessum
eru vinstri stjórnir afturhalds-
samar, því að innan þeirra taka
menn rétt ríkisins fram yfir rétt
einstaklingsins. Líklega myndu
allir ráðherrar í ríkisstjórn Is-
lands leggja lóð 3itt á vogarskál
ríkisins, ef þeir ættú að taka af-
stöðu til hugmynda um frjálst út-
varp í þeirri mynd, sem hér hefur
verið lýst. Þessir sömu ráðherrar
hika þó ekki við að sveipa sig
skikkju frjályndis, þegar þeir
mæta á mannamótum.
Það er svo sannarlega ástæða til
þess fyrir áhugamenn um frjálst
útvarp á íslandi að fylgjast náið
með því, hvað gerist á þessu sviði í
Noregi undir ráðherrastjórn Lars
Roar Langslets. í hans augum er
einn helsti vandinn í þessu máli
öllu að ákveða, hvort innleiða beri
auglýsingar í útvarp og sjónvarp í
Noregi, vandi, sem við eigum ekki
við að stríða vegna hefðar í ríkis-
fjölmiðlunum. I tillögum útvarps-
nefndar Hægriflokksins segir, að
við hlið norska ríkisútvarpsins
geti aðrar útvarpsstöðvar tæplega
þrifist nema þær fái heimild til að
afla sér tekna með auglýsingum
og leggur nefndin til, að þær verði
leyfðar bæði í hljóðvarpi og sjón-
varpi einkaaðila, en hins vegar
byggist rekstur ríkisútvarspins
áfram á afnotagjöldum. Vill
nefndin, að auglýsingar slíti ekki
dagskrárliði í sundur heldur birt-
ist á milli liða og að hámarki 30
mínútur á dag. Þessar reglur stafa
ekki af því að ætlunin sé að hafa
hömlur á tekjuöfluninni heldur af
tilliti til hlustenda og áhorfenda
(við myndum meta slíka reglu í
jólaflóðinu).
Það er nauðsynlegt að hefja um-
ræðurnar um frjálst útvarp á ís-
landi á öðrum forsendum en
hingað til. Kjörinn vettvangur til
þess er til dæmis landsfundur
Sjálfstæðisflokksins í lok þessa
mánaðar. Flokkurinn er eina
stjórnmálaaflið hér á landi, sem
léti ekki oftrúna á ríkið villa sér
sýn í þesu máli.