Morgunblaðið - 25.04.1982, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. APRÍL 1982
21
í Sl)c JíeUr Jlark etntcs
NEW YORK, SUNDAY, MARCH 13, 1932.
HINT OF PROGRESS
IN LINÐBERGH HONT;
FAMILYIS SILENT
Rosner’s Reported Statemenf
Jhat He Knows the Baby Ts
te Is Discounted.
IVAR KREUGER A SDICIDE;
HiS STOCKS HEAVILY SOLD;
SWEDE810 PROTECT TRUST
Kreugtr domlnuit In bu9tn#sii j
lntfrentfl rapltallifd >'. mor« th%n
11.133,000,000 Hla powtr wu
wlelded prtnclpally throu*h hla,
peraonal holdlnja ln th« Krruner
■ nd Tolf Coonpanjr, wlth aurti of
$400.000.000.
It <ontroN propertlen <apltaltx«l
at $.#63 000,000. tho prlnctpal en#er-
prlao belnf th% $1^3.000.000 m%tch
induitry. contrriI*d throjfh tha
$140,000,Swtdlah Match Com
Kreager CalleJ Himstlf Poor,
Bat Dominated S1 135,000,000
death
ÉNOS UFE IN
Sjálfsmorð Kreugers vakti mikla athygli um heim allan og var á forsíðu allra stórblaða. New York Times segir hér frá því á forsíðu ásamt öðrum atburði, sem
mikið var í fréttum á sama tíma: ráninu á syni Lindberghs-hjónanna.
hans nam tveimur milljörðum
sænskra króna. Síðustu árin sem
hann lifði, fór hann um heiminn
eins og hundelt dýr í örvænt-
ingarfullri leit að nýju fjármagni
og segja má, að hann hafi aðeins
lifað frá degi til dags,“ segir Björn
Gáfvert.
A þessum tíma lét Ivar Kreuger
prenta víxla, sem gefnir voru út á
ítalska ríkiskassann, að upphæð
21 milljón enskra punda, en notaði
til þess fölsk nöfn. Þessa víxla
sýndi hann m.a. Oscar Rydbeck,
bankamanninum fyrrnefnda, til
að láta líta út fyrir, að enn ætti
hann víða innhlaup.
Undir það síðasta voru það þó
bara sænska ríkið og sænskir
bankar, sem vildu lána Kreuger,
og nefna má sem dæmi, að í árslok
1931 hafði Skandinaviska Banken
lánað Kreuger um 40% af öllu út-
lánsfé sínu. Riksbanken sænski
var þó enn stórtækari, en hann
lánaði 60% af sínu fé til Kreugers
á þessu sama ári. Það gerðu
bankastjórar hans raunar nauð-
ugir viljugir vegna þrýstings frá
ríkisstjórninni.
Athugun, sem gerð var í febrúar
1932, leiddi svo í ljós, að stórveldið
Ivar Kreuger gat í mesta lagi
komist hjá hruni í eitt ár. Þá var
gert boð eftir Kreuger um að
koma heim og leggja spilin á borð-
ið.
Þegar hér var komið sögu, gat
ekkert orðið Kreuger til bjargar.
20. febrúar 1932 fékk hann þær
fréttir, að banki í Fíladelfíu, sem
hafði lofað honum 3ja milljóna
dollara láni, hefði hætt við allt
saman, en á þessum peningum
þurfti Kreuger lífsnauðsynlega að
halda til að greiða með skulda-
kröfur annarra lánastofnana.
1 örvæntingu sinni hringdi
Kreuger til eins af fyrirtækjum
sínum í Stokkhólmi, STAB (sem
nú heitir „Swedish Match"), og
sagði, að það „riði á lífi hans" að
það gæti útvegað honum pen-
ingana daginn eftir. STAB hafði
enga möguleika á að reiða fram
þessa fjárhæð sjálft og sneri sér
því til Skandinaviska Banken og
Handelsbanken, sem aftur leituðu
til Riksbanken. Riksbanken setti
það hins vegar sem skilyrði, að
Enskilda Banken kæmi inn í
myndina líka. Það reyndist af-
drifarík ákvörðun.
í forsvari fyrir Enskilda Banken
var héraðshöfðinginn Marcus
Wallenberg og hann var betur að
sér en nokkur annar í þeim frum-
skógi, sem fjármál Ivar Kreugers
voru orðin. Hann gat sagt Ivar
Rooth, bankastjóra Riksbanken,
það sem enginn annar í Svíþjóð
vissi, að auk þessara þriggja millj-
óna dollara átti Kreuger að standa
skil á öðrum fjórum nokkrum dög-
um síðar, þann 26. febrúar. Þar
með var Ivar Kreuger búinn að
vera.
Til að reyna að láta minna bera
á málinu, var Kreuger ekki kallað-
ur beint heim til Stokkhólms,
heldur til Parísar og þangað kom
hann með Atlantshafsskipinu „Ile
de France" 11. mars 1932. Daginn
eftir átti hann að mæta á fundi
með fulltrúum ríkisstjórnarinnar
og sænsku bankanna.
Sá fundur var aldrei haldinn.
Eitt af fyrstu verkum Kreugers
eftir komuna til Parísar var að
kaupa sér skammbyssu og með
henni skaut hann sig til bana
morguninn eftir, 12. mars 1932, í
íbúð sinni við Breiðgötu Victor
Emanuels III.
„Það hefði valdið ríkisstjórninni
verulegum vandræðum ef Kreuger
hefði komið heim. Hvað átti hún
að gera? Setja hann í fangelsi þeg-
ar allt hafði komist upp og efna til
gjaldþrotaskipta á fyrirtækinu?
Fréttirnar, sem bárust heim til
Svíþjóðar 12. mars 1932 um að
Ivar Kreuger hefði skotið sig,
hljóta því að hafa komið eins og
sending af himni, bæði fyrir ríkis-
stjórnina og ríkisbankann," segir
Björn Gáfvert.
Neytendasamtökin:
Reglur um mat
á kartöflum
verdi hertar
Neytendasamtökin beina þeim
ákveðnu tilmælum til stjórnvalda,
að reglum um skipan sölu- og
framleiðslumála kartaflna, græn-
metis og garðávaxta verði breytt
hið bráðasta í þvi skvni, að ástand
umræddra nauðsynjavara og fjöl-
brcytni batni mikið frá því sem nú
er á íslenskum neytendamarkaði.
Sem skref í þessa átt er nauðsyn-
legt, að iandbúnaðarráðherra stað-
festi hið fyrsta drög að reglugerð
um Grænmetisverlun Landbúnað-
arins, en þau voru fullgerð á síð-
asta ári, segir í fréttatilkynningu
frá Neytendasamtökunum.
Ennfremur er þess krafist, að
reglur um mat á kartöflum verði
hertar og ákvæði um 35 mm lág-
marksstærð á kartöflum í 1.
flokki verði umsvifalaust sett i
gildi.
Neysla á kartöflum hefur
dregist saman í seinni tíð sem
afleiðing af skammsýni og
þröngum hagsmunarekstri
framleiðenda til tjóns fyrir neyt-
endur og framleiðendur í það
minnsta, þegar til lengri tíma er
litið. Þess er óskað, að stjórnvöld
átti sig hið bráðasta á því, að
neysluvenjur eru að breytast, og
að sá tími er liðinn, að upplýstir
neytendur láti bjóða sér hvað
sem er.
Góður rækju-
afli við
Vestfirði
ÁGÆTIJR rækjuafli var á öllum
veiðisvæðunum við Vestfirði í marz
sl Er þegar búið að veiða leyfilegan
afla við Húnaflóa og rækjuveiði lýk-
ur senn í Arnarfirði og ísafjarðar-
djúpi, en þar hefir leyfilegur afli ver-
ið aukinn um 300 lestir tvívegis, svo
að hámarksaflinn er nú miðaður við
3000 lestir.
Aflinn í febrúar varð 1106 lestir
og er heildaraflinn frá byrjun
vertíðar í haust, þá orðinn 4026
lestir.
Sýnir batik í „Bólvirk-
inu“, nýjum sýningarsal
ÁLAFOSS hf. hefur í verzlun sinni
að Vesturgötu 2 opnað iítinn sýn-
ingarsal, sem hlotið hefur nafniö
„Bólvirkið". Þar sýnir nú Hrefna
Magnúsdóttir batikmyndir, sem hún
hefui gert á síðastliðnum fjórum ár-
um, þjóðlífsmyndir í grábatik, auk
nokkurra fleiri mynda. Sýningin er
opin á verzlunartima auk laugardaga
frá 9—12.
Einar Egilsson, verzlunarstjóri
í Álafossi, kvað nafngift sýn-
ingarsalarins eiga upphaf sitt í
útimarkaði, sem verzlanirnar á
þessum stað efndu til síðastliðið
sumar og nefndu „Stakkstæðið",
því að áður fyrr var þarna fisk-
reitur. Á þeim stað, sem þessi litli
sýningarsalur er var áður malar-
kambur og vör. Því hefur salurinn
verið nefndur „Bólvirkið". Kvað
Einar nafngiftina áframhald
þeirra hugmynda að rifja upp
þessi gömlu nöfn í Grófinni.
Hrefna Magnúsdóttir sýnir í
„Bólvirkinu" 10 myndir. Þetta er
önnur einkasýning hennar, en hin
fyrsta var í Norræna húsinu í
fyrra. Þetta eru myndir af erfiðis-
fólki upp úr aldamótum, gerðar í
grábatik, sem aðrir listamenn
hafa ekki verið með til þessa. Þá
eru á sýningunni 2 hestamyndir
og 2 myndir af nútímafólki á förn-
um vegi.
Rauði kross íslands ákvað snemma á þessu ári að efna til samkeppni grunnskólanemenda um myndir til
notkunar á veggspjöld á ári fatlaðra og fékk til þess leyfi menntamálaráðuneytisins. Myndefnið átti að tengjast
að einhverju leyti öldruðum og var myndmenntakennurum i sjálfsvald sett, hvernig þeir legðu málið fyrir
nemendurna.
Nýlega kom dómnefnd fyrsta sinn saman í húsakynnum RKL Meðfylgjandi mynd var tekin við það tækifæri,
er dómnefnd fór yfir myndirnar, sem borizt höfðu. f dómnefnd eru: Bryndís Schram, Jón E. Guðmundsson,
Sólveig Helga Jónsdóttir, Valgerður Briem, Hólmfriður Gisladóttir, Hlynur Þórisson og Hjördís Pálmadóttir.