Morgunblaðið - 25.04.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. APRÍL 1982
fNtotQm Útgefandi iMuMÍ> hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 110 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 7 kr. eintakiö.
egar vinstri meirihlutinn í
borgarstjórn Reykjavíkur með
Alþýðubandalagið í broddi fylk-
ingar kynnti þær hugmyndir sínar
í skipulagsmálum, að framtíðar-
byggð höfuðborgarinnar skyldi
rísa í hæðunum fyrir norðan
Rauðavatn, var sú ákvörðun köll-
uð skipulagsslys hér á þessum
stað. Strax í upphafi var séð, að
þessi skipulagsstefna vinstri
manna undir forystu kommúnista
væri röng. Borgarstjórnarkosn-
ingarnar í vor snúast um það,
hvort kjósendur vilja, að Rauða-
vatnspólitíkinni sé fram haldið
undir vinstri meirihluta, eða hvort
þeir veita sjálfstæðismönnum
meirihlutaumboð til að hrinda í
framkvæmd þeim tillögum, sem
samþykktar voru í borgarstjórn
sem aðalskipulag í apríl 1977 með
atkvæði lýðræðisflokkanna
þriggja í andstöðu við kommún-
ista. Samkvæmt aðaiskipulaginu
frá 1977 átti framtíðarbyggð höf-
uðborgarinnar að rísa meðfram
ströndinni í átt til Korpúlfsstaða
og Uifarsfells.
Kommúnistar höfðu ekki fyrr
fengið tögl og hagldir hjá vinstri
mönnum eftir borgarstjórnar-
kosningarnar 1978 en þeir skipuðu
framsóknarmönnum og krötum að
skipta um skoðun í skipulagsmál-
um og tóku stefnu í austur að
Rauðavatni og upp í 130 metra
hæð á Grafarheiði fyrir norðan
vatnið. Ótöldum milljónum króna
hefur verið varið til að sinna þessu
gæluverkefni kommúnista í skipu-
lagsmálum. Miðvikudaginn 21.
apríl siðastliðinn gerist það svo,
að lögð er fram í framkvæmdaráði
Reykjavíkurborgar skýrsla Hall-
dórs Torfasonar, jarðfræðings,
sem kemst að þeirri niðurstöðu, að
á Rauðavatnssvæðinu sé mikill
fjöldi sprungna og misgengja.
Þetta sprungusvæði tengist
sprungusveimum á Reykjanes-
skaga og telur jarðfræðingurinn
mjög líklegt, að við umbrot þar
verði hreyfingar á sprungum á
Rauðavatnssvæðinu, einkum ef
umbrotin eiga upptök sín á Krísu-
víkursveimnum og til d.æmis við
stóran jarðskjálfta á Suðurlandi
geti orðið hreyfingar á sprungum
á Rauðavatnssvæðinu. Telur
jarðfræðingurinn „afar mikilvægt
að koma í veg fyrir að byggingar
lendi á sprungum".
Viðbrögð skipulagsfrömuða Al-
þýðubandalagsins við þessum nýju
upplýsingum koma ekki á óvart,
þau einkennast af þeim hroka, er
setur svip sinn á athafnir komm-
únista jafnt í ríkisstjórn og borg-
arstjórn. „Það breytir engu þó
sprungum fækki eða fjölgi," segir
Sigurður Harðarson, formaður
skipulagsnefndar Reykjavíkur,
hér í blaðinu í gær, og hann bætir
við: „Skipulagið er sem áður í fullu
gildi og ekkert sem ég hef séð
bendir til að við þurfum að endur-
skoða afstöðu okkar."
Ákvarðanir stjórnmálamanna
eru ekki allar jafn afdrifaríkar. í
sveitarstjórnum eru þó engar
ákvarðanir afdrifaríkari en þær,
sem snerta skipulagsmál. í þeim
efnum er ekki unnt að snúa til
baka, þegar framkvæmdir eru
hafnar. Reykvískir kjósendur
standa nú frammi fyrir skýrum
kostum í skipulagsmálum, þegar
þeir kjósa fulltrúa til setu í borg-
arstjórn fyrir næstu 4 ár. Með því
að kjósa vinstri menn undir for-
ystu kommúnista leggja Reykvík-
ingar þeim öflum lið, sem ekki
Eins og getið er hér að ofan eru
viðbrögð kommúnista við áliti
jarðfræðingsins um sprungurnar
og misgengið á Rauðvatnssvæðinu
dæmigerð fyrir þau vinnubrögð,
sem þeir og aðrir vinstri menn
hafa tileinkað sér í borgarstjórn
og landstjórninni. Þeir starfa und-
ir kjörorðinu: Vér einir vitum.
Með það að leiðarljósi hafa þeir
ekki efnt til neinna hverfafunda
með borgarbúum á þessu kjör-
tímabili. Undir þessu kjörorði létu
þeir undir höfuð leggjast í upphafi
kjörtímabilsins að sækja fund
íbúasamtaka í Fella- og Hóla-
hverfi út af sundlaugarmannvirki.
í þessum anda hundsuðu þeir til-
mæli Framfarafélags Árbæjar- og
Seláshverfis um verndun útivist-
arsvæðis á Ártúnsholti. Þá sagði
Sigurður Harðarson, formaður
skipulagsnefndar, að engin ástæða
væri til að ræða við fólkið, fyrr en
ákvarðanir hefðu verið teknar í
skipulagsmálum! Við skipulag um-
ferðaræða af Rauðavatnssvæði
um Fella- og Hólahverfi í Breið-
holti var ekkert samráð haft við
mega heyra á annað minnst en
byggð rísi á sprungusvæðinu fyrir
norðan Rauðavatn. Með því að
kjósa Sjálfstæðisflokkinn er jafn-
framt tekin ákvörðun um, að horf-
ið verði frá Rauðavatnspólitík Al-
þýðubandalagsins. Þótt vinstri
menn hafi varið milljónum króna
við að skipuleggja Rauðavatns-
svæðið, er ekki of seint að snúa
við. Verði meirihlutaumboð
vinstri manna endurnýjað í kom-
andi borgarstjórnarkosningum,
verður ekki snúið við — þá munu
þeir undir forystu kommúnista
knýja þá, sem vilja setjast að í
nýjum hverfum í Reykjavík til að
flytjast á sprungusvæðið við
Rauðavatn.
Framfarafélag Breiholts III, sem
lýsti áhyggjum sínum yfir þessum
áformum. Ibúar við Gnoðarvog
hafa ekki verið virtir viðlits og
ekkert tillit hefur verið tekið til
mótmæla 9000 borgarbúa gegn
skipulagshugmyndum í Laugardal
og austur af honum. Og þegar Al-
þýðubandalagið stendur frammi
fyrir óhagstæðri niðurstöðu í
skoðanakönnun, eru viðbrögð
Öddu Báru Sigfúsdóttur, borgar-
fulltrúa þess, í anda kjörorðsins,
þegar hún segir, að borgarbúar
taki afstöðu „án umhugsunar um
málefni hverju sinni".
Þessi upptalning um valdhroka
vinstri manna, sem er þó ekki
tæmandi, sýnir, að atkvæðið eitt
er það vopn, er bítur á kommún-
ista og fylgifiska þeirra. Vilji
menn losna undan stjórn hinnar
nýju stéttar, sem telur sig hafa
einkarétt á því að vita allt betur
en almenningur í landinu, hljóta
þeir að hafna forsjárstefnu vinstri
manna og greiða þeim atkvæði, er
virða í reynd rétt einstaklingsins
til orðs og æðis.
Atkvæðið og
Rauðavatnspólitíkin
Vér einir vitum
( Reykjavíkiirbréf
Laugardagur 24. apríl
Einkafram-
taksmenn og
„skrifborðs-
iðnþróunM!
Davíð Scheving Thorsteinsson,
fyrrverandi formaður Félags ísl.
iðnrekenda, hefur komizt svo að
orði að við Islendingar þyrftum
ekki á að halda „skrifborðsiðn-
þróun", heldur þeirri iðnvæðingu,
sem ætti sér upphaf í iðnaðinum
sjálfum og yrði til fyrir dugnað,
framtak og áræði einstakl-
inganna, sem í þessum atvinnu-
rekstri starfa og annarra, sem
vilja hazla sér völl á þessum vett-
vangi.
Ástæða er til að íhuga þessi um-
mæli, í ljósi þess, að Alþingi og
ríkisstjórn fjalla nú um hugmynd-
ir um byggingu ýmissa iðnfyrir-
tækja, svo sem steinullarverk-
smiðju á Sauðárkróki og í Þor-
lákshöfn, sykurverksmiðju í
Hveragerði, kísilmálmverksmiðju
á Reyðarfirði, en áætlanir um
þessar verksmiðjur hafa ýmist al-
veg verið unnar á vegum opin-
berra aðila, eða að hluta til. Nú
vill svo til, að nokkrir einkafram-
taksmenn, sem hafa starfsreynslu
á þessum sviðum, hafa látið til sín
heyra. Þeir tala af töluverðri
reynslu og bera sjálfir ábyrgð á
rekstri fyrirtækja, sem snerta þau
iðnþróunarsvið, sem hér er um að
ræða. Þess vegna er ekki úr vegi
að vekja athygli á sjónarmiðum
þeirra.
Gottfreð Árnason, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins Vibro
hf., sem annast bæði innflutning á
einangrunarefnum og rekur ein-
angrunarverksmiðju hér á landi,
hefur skrifað a.m.k. tvær greinar
um steinullarverksmiðju í Morg-
unblaðið og hina síðari þeirra
hinn 23. marz sl. Auðvitað getur
einhver sagt sem svo að Gottfreð
Árnason eigi hagsmuna að gæta,
en hafa skattgreiðendur sem líka
eiga hagsmuna að gæta efni á því
að hagnýta sér ekki þá reynslu
sem fyrir er í landinu? í síðari
greininni segir Gottfreð Árnason
m.a.:
„Reisa skal 5000—6000 tonna
steinullarverksmiðjir fyrir inn-
lendan markað, sem þó er aðeins
900 tonn á ári... Steinullarmenn
segja, að Bretland, V-Þýzkaland
og Holland séu „lang álitlegastir
útflutningsmarkaðir". í Bretlandi
er um 115 þúsund tonna árlegur
markaður fyrir bæði glerull og
steinull. Framleiðslugetan í Bret-
landi sjálfu er þó talin 186 þús.
tonn. Þetta samsvarar því, að
fimm íslenzkar steinullarverk-
smiðjur af stærri gerð, með 14,4
þúsund tonna framleiðslu, sem
eingöngu færi á erlendan markað,
stæðu ónotaðar í Bretlandi sjálfu.
Bretar eiga þó sjálfir markaðinn,
verksmiðjurnar, fjármagnið og
vinnuaflið og nóg af því, sem bíður
eftir vinnu. Hvernig ætla svo ís-
lenzkir steinullarmenn að ná „álit-
legri" sölu til Bretlands? Má biðja
um skýringu?
Á Islandi hafa verið reistar
þrjár steinullarverksmiðjur, þær
hafa allar hætt rekstri, væntan-
lega ekki vegna þess, að rekstur
væri svo álitlegur eða gæfi svo
ríkulegan arð? En þær hættu þó
allar rekstri, án þess að almenn-
ingur væri krafinn um fjármuni
til að borga brúsann. Nú skal hins
vegar hafður annar háttur á og
notuð „gegnum þingmenn“ aðferð-
in svo tryggt sé, að almenningur
sleppi ekki í þetta sinn. En ætla
ekki þingmenn Reyknesinga að
taka þátt í leiknum? Allar þrjár
verksmiðjurnar voru þó í þeirra
kjördæmi og því eiga þeir vænt-
anlega sögulegan rétt á því fram-
yfir aðra þingmenn?"
Gottfreð Árnason segir enn-
fremur í grein sinni: „Kostnaðar-
sýnishorn á steinull hérlendis:
Markaðsverð erlendis 1.000.000
Flutningskostnaður ca. 2.000.000
Uppskipun, tollar ca. 1.000.000
Kostnaðarverð 4.000.000
Ef við gerum ráð fyrir sama
kostnaði í báðar áttir, þá þýðir
þetta, að ísienzka verksmiðjan fær
í sinn hlut aðeins 25% af því, sem
erienda steinullarverksmiðjan
fær, þegar báðar selja á sama
markaði."
Hér skal ekki lagður dómur á
þau sjónarmið, sem fram koma í
grein Gottfreðs Árnasonar, en
spyrja má, hvort ekki sé ástæða
til, að þeir aðilar, sem nú óska eft-
ir þátttöku ríkisins í byggingu og
rekstri steinullarverksmiðju, svari
þeim sjónarmiðum, sem Gottfreð
Árnason hefur sett fram, og að
upplýst verði í meðferð Alþingis á
steinullarmálinu, hversu réttmæt
gagnrýni hans er. Hér talar mað-
ur, sem hefur langa reynslu af
framleiðslu, innflutningi og sölu á
einangrunarefnum og hefur því
nokkra hugmynd um, hvernig
markaðurinn er hérlendis og ber-
sýnilega nokkra þekkingu á því,
hvernig hann er erlendis. Er ekki
ástæða til að hagnýta sér reynslu
slíks manns við ákvörðun Alþingis
í þessu máli?
Sykur-
verksmiðjan
Eins og fram hefur komið í
fréttum eru nú uppi áform um að
byggja sykurverksmiðju í Hvera-
gerði og er þar um verulega fjár-
festingu að ræða. Svo vill til, að
Örn Hjaltalín, framkvæmdastjóri
hf. Ölgerðarinnar Egils Skalla-
grímssonar, hefur tekið saman
greinargerð um sykurverksmiðju
°g sykurnotkun, en gosdrykkja-
iðnaðurinn notar mikið af sykri,
eins og kunnugt er og birtist þessi
greinargerð í Morgunblaðinu hinn
2. apríl sl.
I greinargerð Arnar Hjaltalín
segir m.a.: „Þrátt fyrir aukið
framboð hefur neyzlan ekkert
aukizt síðustu 3 árin, en hún er nú
um 90 milljón tonn á ári. Þetta
hefur þær afleiðingar, að sykur
verður líklega seldur undir fram-
leiðslukostnaði næstu árin, eins og
var reyndar raunin á flest ár síð-
asta áratugs. Sykur er landbúnað-
arafurð, og eins og er ástatt um
margar þeirra t.d. smjör, er mikl-
um fjármunum varið í uppbætur
til að vernda hagsmuni þeirra, er
starfa við þessa atvinnugrein. Hjá
Efnahagsbandalaginu t.d. hafa
bændur fyrst fengið styrk til að
rækta sykurinn og síðan útflutn-
ingsuppbætur, svo hægt sé að
losna við umframframleiðsluna."
Síðan segir Örn Hjaltalín:
„Eftir að horft hefur verið til
heimsmarkaðarins komum við að
þeirri spurningu, hvort ísland hafi
einhverja þá sérstöðu, sem geti
gert mögulegan hagkvæman
rekstur sykurverksmiðju, þegar
reksturinn er svona erfiður ann-
ars staðar í heiminum. Áhuga-
menn um sykurverksmiðju hafa
gert mikið úr lágum orkukostnaði
hérlendis. Hér, held ég, að menn
sjái ekki skóginn fyrir trjánum, því
að t.d. í Bandaríkjunum er orku-
kostnaður við sykurrækt 16—17 af
hundraði af heildarframieiðslu-
kostnaði. Og ætli Norðmenn, sem
búa við lágt orkuverð og eru ná-
lægt „melassa“-mörkuðum væru
ekki löngu búnir að reisa sykur-
verksmiðju, ef nokkur grundvöllur
væri fyrir því?“
Þá segir ennfremur í greinar-
gerð Arnar Hjaltalín: „í skýrslu
áhugamanna er rætt um, að ekki
komi til ný tækni í bráð við sykur-
framleiðslu. Þetta er röng stað-
hæfing og ber vott um lítt vönduð
vinnubrögð, eða alvarlegan þekk-
ingarskort. Ný tækni er að ryðja
sér til rúms í Bandaríkjunum í