Morgunblaðið - 07.10.1982, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. OKTÓBER 1982
JMfógtiiiIilafrife
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 130 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 10 kr. eintakiö.
Ríkisstjórnin
og Tíminn
Alþingi verður sett á mánu-
dag. Undanfarna daga
hefur gætt aukinnar tauga-
veiklunar meðal stuðnings-
manna ríkisstjórnarinnar á
Alþingi. Þeir horfa með kvíða
fram til hinnar stjórnskipu-
legu sjálfheldu sem leiðir af
því, að stjórnin hefur ekki
lengur starfhaefan meirihluta
á þingi. Ríkisstjórnin getur
síst af öllu vænst þess, að
stjórnarandstaðan bjargi
henni út úr þessari sjálfheldu.
Málgagn Framsóknarflokks-
ins hefur hamrað á því nú í
nokkra daga, að þessi staða á
Alþingi sé til komin vegna
haturs einstakra þingmanna
Sjálfstæðisflokksins í garð
Gunnars Thoroddsen. Hvað er
blaðið að fara? Er það skoðun
Tímans, að þeir Albert Guð-
mundsson og Eggert Haukdal
hati forsætisráðherra? Er
einsdæmi að stuðningsblað
ríkisstjórnar verji hana með
jafn ámáttlegum rökum.
í ræðu, sem Geir Hallgríms-
son, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, flutti á fundi í Varð-
arfélaginu 8. september síð-
astliðinn færði hann meðal
annars þessi rök fyrir því, að
sjálfstæðismenn greiddu ekki
fyrir framgangi mála ríkis-
stjórnarinnar á Alþingi ..
þá værum við að framlengja
völd alþýðubandalagsráðherr-
ans Hjörleifs Guttormssonar í
iðnaðarráðuneytinu til þess að
tefja fyrir nýjum virkjunar-
framkvæmdum og stóriðjufyr-
irætlunum. Við værum að gefa
honum tækifæri til að halda
áfram skemmdarstarfsemi
sinni gagnvart samstarfi við
erlenda aðila um uppbyggingu
orkufreks iðnaðar á íslandi.
Við værum að framlengja
möguleika Svavars Gestssonar
til þess að misnota aðstöðu
sína í ráðuneytinu til að koma
gæðingum Alþýðubandalags-
ins betur fyrir í stjórnkerfinu.
Við værum að framlengja
möguleika Ragnars Arnalds
til þess enn að auka skattbyrði
þjóðarinnar. Við værum að
framlengja ístöðuleysi og
stefnuleysi Steingríms Her-
mannssonar í flugmálum og
sjávarútvegsmálum. Við vær-
um að framlengja aðgerðar-
leysi í menntamálum og við
værum að framlengja neitun-
arvald Alþýðubandalagsins,
ekki eingöngu varðandi bygg-
ingu flugstöðvar á Keflavíkur-
flugvelli, heldur og varðandi
öll meiriháttar málefni, ekki
síst í utanríkis- og öryggis-
málum, eins og leynisamning-
ur ríkisstjórnaraðila kveður á
um. Við værum í stuttu máli
að gefa Alþýðubandalaginu
enn frekara tækifæri til að
gera allt það, sem við erum á
móti.“
Skriffinnum Tímans blöskr-
ar ekkert svo framarlega sem
framsóknarmenn geta haldið í
ráðherrastólana. Þar hefur
sami maðurinn, Þórarinn
Þórarinsson, keppst við í ára-
tugi að verja alla framsókn-
arvitleysuna og mest leggur
hann sig fram um það í sam-
starfi við kommúnista. En er
það ekki tímanna tákn, að á
sömu stundu og Þórarinn elur
á hatursáróðri sínum skuli
meira að segja Ingvar Gísla-
son, flokksbróðir hans og ráð-
herra, komast að þeirri niður-
stöðu, að “ríkisstjórnin sé
komin að þrotum“? Það eru
dapurleg örlög fyrir ritstjóra
Tímans eftir öll þessi ár, að
jafnvel þeir sem hann er að
burðast við að verja taka ekki
lengur mark á honum og
hlaupa í önnur blöð til að
ómerkja allt sem hann segir.
Friðarávarp
kvenna
Tuttugu og sjö forystukon-
ur í félögum og stjórn-
málaflokkum hafa sent frá sér
ávarp undir yfirskriftinni: Við
viljum frið. í ávarpinu eru í
almennum orðum tíunduð þau
markmið í friðarmálum, sem
mannkyn allt hlýtur að sækj-
ast eftir og oftar en einu sinni
hafa verið skjalfest í hátíðleg-
um sáttmálum á alþjóðavett-
vangi. Er vissulega tímabært
að þessi háleitu markmið séu
rædd og kynnt hér á landi með
þessum hætti.
Hættan er sú að einlæg bar-
átta fyrir friði og afvopnun sé
misnotuð af þeim öflum, sem
eru með frið á vörunum en
kjarnorkusprengjur fyrir aft-
an bak. I júlí efndu norrænar
konur til friðarferðar frá
Stokkhólmi til Minsk í Sovét-
ríkjunum. í lok ferðarinnar
sagði Svíinn Inga-Britt Melin
sem var í undirbúningsnefnd-
inni, að Sovétmenn hefðu
reynt að misnota friðaráhuga
kvennanna sér í vil með blekk-
ingum. Hér á landi hafa þau
öfl sem segjast berjast fyrir
friði með því að krefjast varn-
arleysis íslands reynst ósam-
starfshæf um friðarmál. Það
væri gleðilegt ef íslenskum
konum tækist að sýna fram á
annað — þar með væri unnið
að friði um öryggi og sjálf-
stæði íslands.
íslendingar kaupi
álverið eftir
fyrsta janúar 1984
— náist ekki samningar um nýtt orkuverð
Tilboð Hjörleifs Guttormssonar til Alusuisse:
TIL ÞESSA hefur Hjörleifur Guttormsson, iðnaðarráðherra, ekki fengist til
að skýra i smáatriðum frá tilboði því, sem hann lagði fram á fundi með dr.
Paul Miiller, formanni framkvæmdastjórnar Alusuisse, á síðasta fundi
þeirra hér í Reykjavík hinn 6. maí síðastliðinn. Hér fara á eftir meginatriðin
i tilboði iðnaðarráðherra:
• Deilum um verð á súráli og anóð-
um fyrir tímabilið 1975—1979 sem
og niðurstöðum endurskoðunar
fyrir 1980 sé vísað í gerð.
• Hinn 1. júlí 1982 hækki raforku-
verð til álversins í Straumsvík (IS-
AL) úr 6,45 mills í 9,5 mills.
• Raforkuverðið hækki í 12,8 mills
þegar frjálst markaðsverð á áli í
London hefur náð 80% af skráðu
Alcan-verði.
• Samið verði um endurskoðun á
raforkusölusamningi milli Lands-
virkjunar og ÍSAL með það fyrir
augum að laga orkuverðið til langs
tíma að framleiðsluverði og því
verði sem álver í Evrópu og Norð-
ur-Ameríku greiða fyrir orku; verði
við endurskoðunina tekið tillit til
þess að ISAL greiðir ekki toll af
útflutningi til Efnahagsbandalags
Evrópu. Hið nýja verðkerfi sé vísi-
tölutryggt. Stefnt verði að ljúka
endurskoðun orkuverðs fyrir 1. nóv-
ember 1982.
• Skattareglur ISAL verði endur-
skoðaðar.
• Ríkisstjórn íslands verði veitt
heimild til að kaupa meirihlutaeign
í ÍSAL frá og með 1. janúar 1984 á
sanngjörnu verði miðað við eignir
fyrirtækisins og niðurstöðu sjálf-
stæðra matsmanna.
• Sameiginlega kanni aðilar sam-
komulagsins (ríkisstjórnin og Alu-
suisse) arðsemi ÍSAL miðað við
mismunandi forsendur að því er
varðar afurðaverð, hráefnisverð,
orkuverð og framleiðslumagn og
einnig hvort hagkvæmt sé að fram-
leiða anóður á íslandi.
• Tilboði Hjörleifs Guttormssonar
lýkur með þeim orðum, að hafi ekki
náðst samkomulag um þessi atriði
við Alusuisse fyrir 1. nóvember 1982
sé það á valdi íslensku ríkisstjórn-
arinnar að kaupa allar eignir ISAL
frá og með 1. janúar 1984 á verði er
miðist við nettó-eign og mat sjálf-
stæðra matsmanna sem aðilar komi
sér saman um.
Viðræðum um þetta tilboð iðnað-
arráðherra lauk í styttingi hinn 6.
mai. Að sögn Alusuisse vildi Hjör-
leifur Guttormsson ekki veita
samningamönnum fyrirtækisins
nægilegan tíma til að skoða efni
tilboðsins og svara því. Þar með
slitnaði upp úr viðræðum og Hjör-
leifur Guttormsson lýsti því yfir að
hann drægi tilboð sitt til baka og
áskyldi sér allan rétt.
Hinn 25. og 26. mars 1982 átti
Hjörleifur Guttormsson fyrsta fund
sinn með dr. Paul Múller frá Alu-
suisse. Á þeim fundi lagði Alusuisse
fram tilboð um samning, sem ekki
hefur verið birt. Aðalatriði þess
voru:
• Lögfræðingar aðila ræði um eldri
ágreiningsmál og kalli til með sam-
þykki beggja aðila sjálfstæða sér-
fræðinga í lögum, ef þörf þykir, til
að finna viðunandi lausn.
• Skattareglur ISAL verði endur-
skoðaðar
• Alusuisse framkvæmi í samráði
við fulltrúa sem ríkisstjórn íslands
skipar athugun á framtíðarrekstri
ÍSAL.
• í þessari athugun verði arðsemi
ISAL í núverandi stærð rannsökuð
með hliðsjón af mismunandi for-
sendum miðað við álverð, hráefnis-
verð og orkuverð.
• Rannsökuð verði arðsemi ÍSAL
eftir að ársframleiðsla hefur verið
aukin um 40.000 til 80.000 tonn.
• Rannsökuð verð hagkvæmni an-
óðu-framleiðslu á Islandi miðað við
rekstur ISAL.
• Rætt verði um hlut íslenska
rikisins í stækkun álversins.
• Rætt verði um hlut þriðja aðila í
stækkun álversins.
Þá vildi Alusuisse, að þriggja
manna ráðherranefnd undir for-
mennsku Gunnars Thoroddsens,
forsætisráðherra, semdi um niður-
stöðu á þessum grundvelli og fram-
tiðarskipan mála en með Gunnari i
nefndinni yrðu Steingrímur Her-
mannsson, sjávarútvegsráðherra,
og Hjörleifur Guttormsson.
Eftir fundinn með dr. Paul Múller
í mars sagði Hjörleifur Guttorms-
son meðal annars í viðtali við Þjóð-
viljann: „Ég tel þessar viðræður
hafa verið þýðingarmiklar og að
þær hafi orðið til þess að skýra
stöðuna af hálfu beggja málsaðila .
Þar sem viðræðurnar eru á við-
kvæmu stigi og nauðsyn á nánari
skoðun af beggja hálfu, hefur verið
ákveðið að hittast aftur eigi síðar en
í lok apríl eða byrjun maí 1982.“ Og
á fundinum í maí lagði Hjörleifur
Guttormsson fram ofangreint gagn-
tilboð sitt, en sleit síðan viðræðun-
um og dró allt til baka.
Athyglisvert er, að skoða nánar
raforkuverðið sem Hjörleifur Gutt-
ormsson nefndi í tilboði sínu:
Hátlðahöld í tilefni 60 ára
afmælis Norræna félagsins
— Rætt við Vilhjálm G. Skúlason, prófessor
Norræna félagið varð 60 ára 29. sept-
ember siðastliðinn. í tilefni af afmæl-
inu efnir Norræna félagið til hátíð-
arhalda um næstu helgi, laugardag-
inn 9. október í Norræna húsinu og
sunnudaginn 10. október í Súlnasal
Hótel Sögu. Formaður undirbúnings-
nefndar hátíðarhaldanna er Vilhjálm-
ur G. Skúlason, prófessor. Morgun-
blaðið ræddi við hann um hátíðar-
höldin og starfsemi Norræna félags-
ins.
„Laugardaginn 9. október verður
formannaráðstefna Norræna fé-
lagsins í Norræna húsinu, en deild-
ir félagsins á landinu eru nú um 40,
með félagatölu talsvert á 10. þús-
und. Þar verður fjallað um nor-
ræna samvinnu almennt. Höfuðá-
hersla verður lögð á það sem kallað
er vinabæjarsamstarf, enda má
segja að það sé að sumu leyti
hornsteinninn í samstarfi Nor-
rænu félaganna á Norðurlöndun-
um. Flest stærri sveitarfélaganna
hér á landi eiga sér vinabæji á hin-
um Norðurlöndunum og eiga við þá
samskipti og samvinnu á ýmsum
sviðum. I raun má segja að deildir
Norræna félagsins í sveitarfélög-
unum sjái um vinarbæjarsam-
starfið í samvinnu við sveitarfélög-
in.
Einn veigamikill þáttur þessa
vinabæjarsamstarfs er að haldin
eru vinabæjarmót á tveggja ára
fresti, til skiptis í hverjum vinar-
bæjanna fyrir sig á hinum Norður-
löndunum. Þau standa venjulega í
þrjá daga og þar fer fram íþrótta-
keppni og þar hittast sveita-
stjórnamenn og félagar í deildum
Norræna félagsins, til að bera sam-
an bækur sínar, svo eitthvað sé
nefnt.
Einn veigamesti þáttur hátíð-
arhaldanna í tilefni afmælisins er
vinabæjarsýning í Norræna hús-
inu, þar sem vinabæirnir á hinum
Norðurlöndunum verða kynntir af
sínum vinabæjum hér á landi. Sú
sýning mun verða opin fram eftir
mánuðinum.
Meginmarkmið Norræna félags-
ins er að auka vináttutengsl og
samvinnu Norðurlandanna.
Hingað til hefur það fyrst og
fremst verið á menningarsviðinu,
en auðvitað fer meginhluti nor-
ræns samstarfs fram utan Nor-
rænu félaganna og það er iðulega
vanmetið hversu fjölþætt og mik-
ilvægt norrænt samstarf er og
hvað við njótum þess í mörgum
efnum. Bara svo dæmi sé tekið af
öllum þeim sem hafa farið og fara
til framhaldsnáms á hinum Norð-
urlöndunum, þar sem háskólar
hafa staðið okkur opnir í áratugi
og jafnvel aldir. Hið sama er að
segja um aðra framhaldsskóla.
Einnig greiðir Norræna félagið
götu fjölda íslendinga á hverju ári,
sem vilja nema við lýðháskólana á
hinum Norðurlöndunum.
Ég er prófessor í lyfjafræði hér
við háskólann og veit hversu sam-
starf á því sviði hefur verið og er
okkur mikilvægt, þótt það sé ekki í
sviðsljósinu á hverjum degi. í ára-
tugi höfum við fengið fyrirgreiðsl .
hjá danska lyfjafræðiháskólanun.,
þar sem íslenskir lyfjafræðingj r
hafa stundað síðari hluta náms