Morgunblaðið - 10.10.1982, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. OKTÓBER 1982
59
Haraldur og kona hans, Kristín Sigríður Olafsdóttir, skoða hinar nýútkomnu bækur, Landið og Landnámu, sem eru
tvö bindi í fallegu bandi.
fróðleikur komi í munnlegum
skilaboðum. Þá kann einnig að
vera, að þegar fyrir ritun Land-
námu hafi verið til einhverjar rit-
aðar heimildir um landnámið."
— Og ástæðurnar fyrir ritun
Landnámabókar?
„Þar hafa komið fram ýmsar
kenningar, eins og kunnugt er, svo
sem þær, að menn hafi verið að
sanna rétt þeirra er bjuggu á jörð-
unum til þeirra á ritunartíman-
um, það er um 200 árum eftir
landnám, og eins hafa menn hald-
ið fram, að Landnáma hafi verið
rituð til að grundvalla álagningu
tíundar. Hvorttveggja finnst mér
vafasamt. í eftirmála Melabókar
er gerð grein fyrir tilefni Land-
námuritunar i þrennu lagi: A.
Landnámabók á að vera varnarrit
gegn álösun útlendinga. B. Land-
náma á að vera fræðirit um ætt-
vísi. C. Landnáma á að greina frá
upphafi byggðar á íslandi. — Allt
þetta kann að vera satt og rétt, og
ég tel að Landnáma sjálf beri
greinilega með sér, að aðaltilgang-
urinn sé að skrá sögulegan fróð-
leik.
Vitað er, að stórir atburðir í
sögu þjóða og héraða kalla jafnan
á söguritun, það er þekkt úr
mannkynssögunni og íslandssögu
um aldir. Með landnámi íslands
gerðust miklir atburðir. Hundruð-
um og þúsundum saman tóku
menn sig til og fluttust yfir opið
úthaf milli landa, byggðir í Noregi
eyddust sums staðar, en ísland
byggðist á tiltölulega skömmum
tíma. Hér gerðust stórviðburðir,
sem vissulega hafa kallað á um-
hugsun og sagnaritun fremur
flestu öðru. í mínum' huga þarf
ekki annað að hafa komið til, og
víst er að ritun Landnámabókar
hefur komið að margvíslegu gagni
síðar meir, en þá fyrst og fremst
vegna fræðimennskunnar, ekki
vegna skattálagningar eða réttar
manna til óðala landnámsmanna.
En rökin fyrir þessu tel ég ræki-
lega fram í formála Landsins og
Landnámu, enda of langt að telja
það upp í stuttu blaðaviðtali."
Of mikiö um
alhæfingar
— Þú telur rannsóknir þínar
styðja framburð Landnámabókar,
að hún segi frá landnámi íslands
eftir því sem menn best vissu á
ritunartíma hennar, og frásagnir
af landnáminu gætu verið sannar.
— A þetta einnig við um landnám
Ingólfs Arnarsonar í Reykjavík?
Margir hafa talið ótrúlegt ferða-
lag hans um blómlegar sveitir
Suðurlands, til þess eins að setjast
að í Reykjavík?
„Já, margir hafa talið þessa
frásögn ótrúlega, og vissulega hef
ég leitt hugann að því. Bent hefur
verið á að Ingólfur hafi viljað vera
þar við, þar sem auðvelt var að
sækja sjó og fengsæl fiskimið
væru fyrir landi. Svo er vissulega
við Faxaflóa, en það nægir okkur
bara ekki, því víða á Suðurlandi
mátti auðveldlega róa til fiskjar,
svo sem frá Þorlákshöfn, og þar
var útræði um aidir. I sannleika
sagt kem ég ekki auga á betri
ástæður fyrir Ingólf til að fara
niður að Faxaflóa, en þá að hann
hafi í raun og veru leitað öndveg-
issúlna sinna. í því sambandi má
einnig minna á, að löngu síðar eru
til sagnir um gamlar öndvegissúl-
ur í skála í Reykjavík."
— En hvað þá með sannleiks-
gildi íslendingasagnanna yfir-
leitt? Eru þær sannar frásagnir
flestar hverjar?
„Um það vil ég ekkert fullyrða.
íslendingasögurnar eru jafnólíkar
næstum og þær eru margar, og
það sem á við um eina þarf ekki að
eiga við um aðra. Áður fyrr var
öllu trúað sem í þeim stóð, en síð-
an kom efasemdatími, þar sem
menn hafa leitast við að „sanna“
að þær væru hreinn og klár
skáldskapur. Ég held að hvorir
tveggja hafi gengið of langt, að
um of miklar alhæfingar sé að
ræða. Það má til dæmis minna á
kenningar manna um að Hrafn-
katla sé skáldskapurinn einber,
mest vegna þess að aldrei hafi ver-
ið sú byggð í Hrafnkelsdal sem
sagan segir frá og er umgjörð
hennar. — Nútíma ljósmyndun-
artækni hefur svo sýnt, að far var
þrátt fyrir allt mikil byggð, þann-
ig að af þeim sökum, að minnsta
kosti, gæti saran verið sönn.
Um íslendingasögurnar held ég
því að það ætti að gilda, að menn
skoðuðu þær hverja og eina, tækju
þær trúanlegar eða ekki eftir at-
vikum, en alhæfi ekki um þær.
Það eru slæm vísindi, sem of mik-
ið hefur borið á í rannsóknum á
þessum málum hér á landi," sagði
dr. Haraldur að lokum.
— AH
f Landinu og Landnámu eru teikningar eftir Ernst Backmann, þar sem
listamaðurinn sýnir hina ýmsu landnámsmenn eins og þeir koma honum
fyrir sjónir. — Hér varpar Ingólfur Arnarson öndvegissúlum sinum fyrir
borð, en dr. Haraldur Matthíasson segist ekki telja ástæðu til að rengja þá
frásögn Landnámabókar.
FRAM
TÖLVUSKÓLI
OPIÐ HÚS • OPIÐ HÚS • OPIÐ HÚS
Sunnudaginn 10. október verður opið hús í húsakynn-
um Tölvuskólans FRAMSÝN að Síðumúla 27, annarri
hæö, frá kl. 13.00—18.00.
Hér gefst kjörið tækifæri tii þess að kynnast starfsemi
og búnaöi skólans.
FRAMSÝN býður vini og velunnara skólans, ásamt öll-
um þeim sem áhuga hafa á tölvum og tölvubúnaöi,
hvort heldur til starfs eöa skemmtunar, velkomna.
TÖLVUNÁM ER FJÁRFESTING í FRAMTÍÐ ÞINNI.
TÖLVUSKÓLINN FRAMSÝN, SÍOUMÚLA 27,
PÓSTHÓLF 4390, 125 REYKJAVÍK, SÍMI: 39566.
Komnar aftur
beint
frá París
THOMSON O