Morgunblaðið - 16.10.1982, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1982
17
inn. Okkur nægir að taka meðal-
legutíma sjúklings á síðasta ári til
þess að sjá þetta út. Hann var 12,5
dagar, en undir 10 dögum ef lang-
legusjúklingarnir eru ekki hafðir
með í dæminu. Þeir hleypa tölunni
verulega upp.“
— Nær allar augnaaðgerðir eru
framkvæmdar á Landakotsspít-
ala. Hvað olli því, að Landakot
varð miðstöð augnlækninga?
„Augnlæknar hafa verið hér al-
veg frá upphafi," sagði Logi. „Þeir
voru hér áfram þegar Landspítal-
inn tók til starfa, en hvers vegna
veit ég ekki. Hins vegar var ákveð-
ið hér 1969 að koma á fót sérstakri
augndeild. Vafalaust spilar þarna
líka inn í, að vera ekki með augn-
lækningar á mörgum stöðum. Það
er á margan hátt þægilegra og
eðlilegra að slíkar aðgerðir séu á
einum og sama staðnum."
— Hversu stór er kennsluþátt-
ur lækna Landakotsspítala?
„Læknar á Landakoti gegna
kennslu alveg til jafns við lækna
hinna spítalanna í borginni,“ sagði
Ólafur. „Hér eru 7 af 29 sérfræð-
ingum, einn prófessor og nokkrir
dósentar, og við tökum þátt í
kennslunni á við hin sjúkrahúsin.
Ein prófessorsstaða í augnlækn-
ingum er bundin við Landakots-
spítala og ein dósentstaða í hand-
lækningum. Þegar talað er um að
staða sé bundin við sjúkrahúsið
þýðir það að fari viðkomandi
læknir burtu missir hann stöð-
una.“
— Við Landakot er starfrækt
fulltrúaráð. Hvernig starfar það?
„Fulltrúaráðið, sem alls telur 21
fulltrúa, er stjórnandi sjálfseign-
arstofnunarinnar og var stofnað
árið 1977. Annars staðar eru
stjórnir, sem eru ákveðnar í lögum
og þessháttar stjórn er einnig
hérna, en fulltrúaráðið er yfir-
stjórn okkar,“ sagði Logi. „Full-
trúaráðið hefur tvíþættu hlutverki
að gegna," sagði Ólafur. „Ráðið
kemur reglulega saman til að
ræða málefni spítalans og taka
ákvarðanir í stefnuatriðum og þá
ekki síður í sambandi við reikn-
inga og áætlanir. Það þarf að sam-
þykkja áður en eitthvað er gert.
Hinn þátturinn er sá að skapa
nánari tengingu við umheiminn."
— Hvernig er þetta ráð skipað?
„Þarna er fólk úr ýmsum áttum,
sem yfirleitt tók sæti eftir ábend-
ingum beggja aðila, þ.e. þeirra
sem hér eru, svo og heilbrigðis-
ráðuneytisins. Ráðið hefur verið
óbreytt frá upphafi og í því eru
ýmsir embættis- og athafnamenn,
auk fulltrúa líknarfélaga."
— Þið nefnduð áðan að fjár-
magn vantaði til tækjakaupa og
viðhalds. Hefur þetta sett mark
sitt á rekstur sjúkrahússins á und-
anförnum árum?
„Við erum auðvitað í stöðugum
vandræðum með þennan lið,“
sagði Logi. „Á fjárlögum frá 1978
höfum við haft sem svarar 360.000
nýkrónum til tækjakaupa. Fjár-
veitingin gengur beint til að
greiða skuldir vegna tækjakaupa
og hefur alltaf gert. Við fengum
síðan grænt ljós á einhver tækja-
kaup ef við færðum þau til gjalda
beint og notuðum hluta daggjalda
til þess. Á undanförnum árum
hefur daggjöldunum verið skipt í
tvennt. Annars vegar til reksturs
og hins vegar til viðhalds og
tækjakaupa. Sú tala er svo lág, að
hún dugar hvergi. Á yfirstandandi
ári eru það 2,6 milljónir sem við
höfum til þessarra þátta, en dugar
ekki einu sinni fyrir viðhaldinu
einu saman."
„Við erum ekki að fara fram á
nein ósköp," skaut Ólafur inní,
„heldur það eitt að geta endurnýj-
að tækjakostinn eins og þörf er á.
Við viljum aðeins fá fjárveitingu í
samræmi við það hlutverk, sem
spítalinn gegnir. Við viljum ekki
fá neinn forgang, en þurfum að fá
ný röntgentæki, þau ganga úr sér
eins og annað. Það sem þó vantar
mest í dag er Gamma-myndavél.
Án eðlilegs tækjabúnaðar er auð-
vitað enginn spítali."
SSv.
Fulltrúaráð sjálfseignarstofnunar St. Jósefsspítala, Landakoti. Talið frá
vinstri: Jóhannes Nordal, aðalbankastjóri Seðlabankans, Katrín Hjaltested,
Unnur Ágústsdóttir, formaður Bandalags kvenna, Ingibjörg Magnúsdóttir,
deildarstjóri, Valur Valsson, bankastjóri, Erlendur Kinarsson, forstjóri,
Bjarni Jónsson, dr.med., llöskuldur Olafsson, bankastjóri, Otarr Möller,
forstjóri, Ólafur Örn Arnarson, yfirlæknir, Logi Guðbrandsson, fram-
kvæmdastjóri, Jón Ingimarsson, ráðuneytisstjóri, Sigurður Helgason, for-
stjóri, Gunnar Friðriksson, forstjóri, Systir Hildegard, Gunnar J. Friðriks-
son, forstjóri, Guðrún Marteinsson, hjúkrunarforstjóri og Gunnar Már
Hauksson, skrifstofustjóri. Þau tvö siðasttöldu eiga ekki sæti í ráðinu en
sitja fundi þess. Á myndina vantar þau Bjöm Önundarson, tryggingayfir-
lækni, Geirþrúði Hildi Bernhöft, ellimálafulltrúa, Hallgrím Sigurðsson, for-
stjóra, Jón Kjartansson, forstjóra, og Olaf Jóhannesson, utanríkisráðherra.
Guðrún Marteinsson O'Leary, hjúkrunarforstjóri á Landakoti:
„Gamla hugarfarið ríkir að
vissu leyti enn hjá okkur“
Guðrún Marteinsson O’Leary er
hjúkrunarforstjóri á Landakotsspít-
alanum. Hún hóf störf árið 1978 og
tók þá við af príorinnunni hjá St.
Jósefssystrunum, en hafði áður unn-
ið um eins árs skeið á spítalanum og
þekkir því vel til. Guðrún hefur
mikla reynslu, jafnt í starfi sem
námi, og hefur þrisvar sinnum farið
erlendis til náms. Morgunblaðið
ræddi við hana og innti hana fyrst
eftir því í hverju hennar starf sem
hjúkrunarforstjóri fælist fyrst og
fremst.
„Mitt hlutverk er að sjá um
hjúkrunarþjónustudeildirnar. Ég
sé t.d. um ráðningar hjúkrunar-
fræðinga og sjúkraliða. Mér til að-
stoðar hef ég hjúkrunarfram-
kvæmdastjóra svo og námsstjóra.
Þeir hjálpa mjög mikið til og einn-
ig höfum við góða deildarstjóra og
það styrkir okkur enn frekar í því
hlutverki að hafa hjúkrunina eins
góða og kostur er.
Við reynum að vera eins vak-
andi og hægt er og fylgjumst vel
með öllu því nýjasta í hjúkrun-
arskipulagi og erum mjög áhuga-
samar um að auka menntun fólks
innan stofnunarinnar. Við höfum
sett upp stefnuskrá og markmið
fyrir hjúkrunarþjónustudeildirn-
ar og þar kemur í ljós hver ábyrgð
hjúkrunarfræðinganna er og
hvers við væntum af starfsfólkinu.
Það er trú mín að þetta stuðli að
aukinni samheldni á meðal fólks-
ins. Vissulega eigum við langt í
land með að ná takmarki okkar,
en stefnum markvisst að því.“
— Það er langur biðlisti hjá
ykkur hérna á Landakoti. Telurðu
að það orð sem fer af sjúkrahús-
inu geri það að verkum að fólk
sæki frekar hingað en á hin
sjúkrahúsin?
„Það er ekki gott að segja til
um. Sjúklingar hjá okkur eru um
180 talsins og biðlistinn er vissu-
lega langur. Biðlistinn hjá okkur
eykst mest vegna þess að rúmin
hjá okkur eru svo fá. Neyðarvakt-
irnar, sem við tökum að okkur til
jafns á móti hinum sjúkrahúsun-
um tveimur, gera það að verkum
að hjá okkur fyllast öll rúm og
gott betur. Við ráðum í rauninni
ekki við þessar vaktir.
Lokadagana á þessum vöktum
er bókstaflega allt að springa og
það kemur auðvitað niður á þeim
hjúkrunarstaðli, sem við viljum
halda. Við erum eiginlega komin í
sjálfheldu, varla fyrr búin að
koma hlutunum í þokkalegt horf
þegar allt fyllist aftur. Eftir þess-
ar vaktir eru oft 6—7 sjúklingar á
göngunum. Það segir sig sjálft, að
ekki er hægt að hjúkra fólki eins
vel og æskilegt er þegar þannig er
komið. Hugmyndir komu fram í
vor þess efnis að við tækjum færri
neyðarvaktadaga, en þær duttu
uppfyrir.
Það stendur okkur ennfremur
geysilega mikið fyrir þrifum, að
við höfum ekki öldrunardeild.
Eldra fólkið vill því ílendast meira
hjá okkur en á hinum sjúkra-
húsunum. Borgarspítalinn hefur
t.d. Hafnarbúðir og Landspítalinn
Hátún fyrir gamla fólkið. Við höf-
um ekkert húsnæði að venda í.
Þetta sníður okkur því afar þröng-
an stakk. Við höfum hvorki endur-
hæfingar- né hjúkrunardeild fyrir
þetta eldra fólk. Við erum í raun
ekki í aðstöðu til að gera það fyrir
fólkið, sem það þarf. í fyrra kom
til tals að kaupa húsnæði við
Bræðraborgarstíg en ekkert varð
úr. Síðan hefur okkur verið gefið
vilyrði fyrir að fá inni með lang-
legusjúklinga í B-álmunni á Borg-
arsjúkrahúsinu.
Hins vegar má ekki gleyma því
að margt hefur verið gert til að
bæta hjúkrunarþjónustuna. Þá
hefur nýtt ræstingarfyrirkomulag
verið tekið upp. Ennfremur má
nefna að þvottahúsið hefur verið
flutt í leiguhúsnæði, en sauma-
stofan er enn hérna hjá okkur.
Enn er þó ótalmargt, sem enn er
ógert. Bæta þyrfti búningsaðstöðu
starfsfólks svo og aðstöðu í
borðstofu, en þar er stundum
þröngt."
— Eru ekki viðhorf starfsfólks
önnur á sjúkrahúsi eins og Landa-
koti, sem er sjálfseignarstofnun?
„Ég hugsa að svo sé að vissu
leyti og að starfsfólkið beri önnur
viðhorf í brjósti en á hinum
sjúkrahúsunum. Þá hugsa ég að
það sé nýtnara en almennt gerist
á sjúkrahúsum. Við leggjum mikla
áherslu á að efla samstarf á milli
sjúkrahúsanna og fylgjast með
nýjungum og að ræða hin ýmsu
vandamál sem upp koma. Sama
gildir um samstarf við Hjúkrun-
arfélagið svo og Hjúkrunar- og
Sjúkraliðaskólann og Heima-
hjúkrunina. Það er á stefnuskrá
hjúkrunarþjónustudeildar St. Jós-
efsspítala að auka tengsl og sam-
vinnu innan stofnunarinnar, svo
og við aðila utan sjúkrahússins og
að viðhalda þeim góða anda, sem
ríkti í tíð St. Jósefssystra. Gamla
hugarfarið, sem systurnar inn-
leiddu, ríkir að vissu leyti ennþá
hjá okkur. Þetta verður allt per-
sónulegra og við lítum enn á eitt
og annað innanhúss sem okkar.“
SSv.
• •
Orstutt ágrip af sögu
Landakotsspítalans
Á þessum 16. degi októbermán-
aðar 1982 eru 80 ár liðin frá því
vígður var spítali i Landakoti. Syst-
ur af reglu St. Jósefs, sem sest
höfðu að í Landakoti árið 18% og
stundað hjúkrunarstörf frá þeim
tima, reistu hann. „Gamli spítal-
inn“ er hann nú nefndur og þar
voru 40 rúm.
Farið verður hratt yfir sögu
hér enda hefur saga spítalans
eigi alls fyrir löngu verið rakin í
Morgunblaðinu?
Árið 1935 var það hús sem nú
er nefnt „Nýi spítalinn" reist.
Rúmaði sú bygging 30 sjúklinga
til viðbótar. Auk þess var röntg-
endeild í húsinu, svo og aðsetur
systranna.
Fimmtán árum síðar var 18
sjúkrarúmum bætt við og árið
1960 var stofnuð barnadeild þar
sem áður höfðu verið íbúðir
starfsfólks. En allt kom fyrir
ekki. Fljótlega var svo komið að
starfsemin var að sprengja allt
utan af sér. Á bættist, að eld-
hættan af gamla timburhúsinu
lá eins og mara á stjórn spítalans
og því var hafist handa við ný-
byggingu.
Hún var reist í áföngum. Var
fyrst flutt í sjúkradeild á 1. hæð í
janúar 1962 og síðan flutt úr
gamla spítalanum í áföngum eft-
ir því sem hægt var. Lauk flutn-
ingunum í mars árið 1963. Síðan
var reist lítil skrifstofubygging
og endanlegum framkvæmdum á
nýbyggingunni lauk undir jól
1966. Hafði byggingin þá staðið í
áratug.
Það var árið 1969, sem augn-
deild var stofnuð við Landakot og
nú fara svo að segja allar augn-
aðgerðir landsins fram þar. Fyrir
fimm árum létu systurnar af
eignarhaldi sjúkrahússins. Við
tók Sjálfseignarstofnun St. Jós-
efsspítala og er svo enn í dag.
Morgunblaðið ræddi á þessum
tímamótum við hjúkrunarfor-
stjóra, yfirlækni og fram-
kvæmdastjóra Landakotsspítala.
Fara þau viðtöl hér á eftir.