Morgunblaðið - 07.12.1982, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 1982
14
Warrior
radíalsnjóhjólbaröar stærö 175 SR 14. Gott grip.
Gott verö. Fást hjá umboðsmönnum víöa um land, í
Reykjavík Hjólbaröastööin, Skeifunni 5, Hafnarfiröi
Dekkiö, Reykjavíkurvegi 56.
Reynir sf., 95-4400,
Blönduósi
Eldhúshnífar
SÆNSKT BITSTÁL
Handföngin þola þvott í uppþvottavélum.
ð R U V STOFNAÐ 1903
Z
ÁRMÚLA 42 ■ HAFNARSTRÆTI 21
r Demantar ^
— Þ>itt er valið
Kjartan Asmundsson
gullsmiður,
^ Aðalstræti 8.
AF ERLEHDUM VETTVANGI
eftir BJÖRN BJARNASON
NATO-ráðherrar vilja hækka
„kjarnorkuþröskuldinn“
Árlegir vetrarfundir utanríkis- og varnarmálaráðherra Atlants-
hafsbandalagsins fara fram um þessar mundir. Varnarmálaráðherrarnir
hittust í síðustu viku og í þessari viku koma utanríkisráðherrarnir saman.
Margvísleg mál eru til umræðu á þessum fundum, en eftir að sættir
náðust á milli ríkisstjórna Bandaríkjanna og Vestur-Evrópuríkja um sölu
á tækjabúnaði til gasleiðslunnar miklu frá Sovétríkjunum til Vestur-
Evrópu, biða engin brýn deilumál milli landanna beggja vegna Atlants-
hafs úrlausnar. Erfiðasta ágreiningsmálið á milli aðildarþjóða NATO er
deilan á milli Grikkja og Tyrkja. Urðu heitar umræður um það milli
fulltrúa þjóðanna á fundi varnarmálaráðherranna í fyrri viku. Víðtækari
mái voru þó helsta viðfangsefni varnarmálaráðherranna.
Varnarstefna Atlantshafs-
bandalagsins miðast við
sveigjanleg viðbrögð, það er að
segja að gegn árás verði snúist
með stigmögnuðum aðgerðum
miðað við afl andstæðingsins. í
þessari varnarstefnu felst, að
NATO-ríkin gætu orðið fyrri til
að beita kjarnorkuvopnum í Evr-
ópu tækist þeim ekki að halda
innrásarher í skefjum með
venjulegum vopnum. Varnar-
stefna NATO sækir því afl sitt
til venjulegs herafla, skamm-
drægra og meðallangdrægra
kjarnorkuvopna í Evrópu og
langdrægra kjarnorkuvopna í
kafbátum og á skotpöllum í
Bandaríkjunum.
Bernard W. Rogers, yfirhers-
höfðingi Evrópuherstjórnar
NATO (SACEUR), hefur oftar
en einu sinni látið í ljós þá skoð-
un, að Varsjárbandalagslöndin
hafi skotið NATO-ríkjunum ref
fyrir rass í vígbúnaði, hvort
heldur litið sé til venjulegs her-
afla eða kjarnorkuherafla. Nú er
markvisst unnið að því að
minnka forskot kommúnista-
ríkjanna í kjarnorkuvígbúnaði.
Bretar og Bandaríkjamenn hafa
ákveðið að endurnýja langdræg-
ar kafbátaeldflaugar sínar með
Trident-eldflaugum og Banda-
ríkjamenn ætla. að endurnýja
langdrægu landeldflaugarnar
með MX-flauginni. Einnig er
unnið samkvæmt áætlun að því
að minnka bilið að því er varðar
meðallangdrægu eldflaugarnar í
Evrópu, en um þá áætlun tóku
utanríkis- og varnarmálaráð-
herrar NATO ákvörðun í des-
ember 1979 og halda fast við
hana.
Á fundi varnarmálaráðherra
NATO-ríkjanna í síðustu viku
var einkum rætt um það hvernig
unnt væri að efla varnarmátt
bandalagsþjóðanna með venju-
legum vopnum. Þegar um venju-
legan vopnabúnað er rætt, er
nauðsynlegt að gera sér grein
fyrir því, að það er ekki fyrir
tilviljun að NATO-ríkin hafa
fylgt þeirri stefnu að brúa bilið
milli sín og Varsjárbandalags-
landanna í venjulegum vígbún-
aði með kjarnorkuvopnum. Þessi
staða hefur skapast vegna þess
að NATO-ríkin hafa ekki viljað
binda þann mannafla í þágu eig-
in varna og verja þeim fjármun-
um til hermála sem nauðsynlegt
væri til að halda í við kommún-
istaríkin að þessu leyti. Kjarn-
orkuvopnin eru í senn ódýrari
kostur en venjuleg vopn og þau
krefjast ekki jafn margra
manna undir vopnum.
í beinni þýðingu úr ensku hef-
ur orðið „kjarnorkuþröskuldur"
verið notað á íslensku um það
stig í hugsanlegum hernaðar-
átökum, þegar horfið yrði frá
beitingu venjulegra vopna og
gripið til kjarnorkuvopna. En í
vangaveltum um átök í Evrópu
er yfirleitt byggt á þeirri for-
sendu, að þau hefjist með venju-
legum vopnum og þróist yfir í
kjarnorkuátök á síðari stigum. Á
það hefur verið bent að „kjarn-
orkuþröskuldurinn" í Evrópu
hafi lækkað vegna þess, að
NATO-ríkin hafi látið undir höf-
uð leggjast að treysta varnir sín-
ar með venjulegum vopnum. Eigi
að hækka hann þurfi að auka út-
gjöld til hermála, efla venju-
legan herstyrk og búa sig undir
langvinn átök meðal annars með
því að treysta samgöngur á milli
Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku og halda uppi vörnum á
sjóðleiðinni yfir Norður-
Atlantshaf, en talið er að um
90% af mönnum og tækjum yrðu
flutt með skipum.
Bernard W. Rogers, yfirhers-
höfðingi, telur, að ákveði
NATO-ríkin að auka hernaðar-
útgjöld sín um 4% umfram verð-
bólgu á næstu sex árum, geti þau
hækkað „kjarnorkuþröskuldinn"
án þess að draga úr eigin öryggi
og þar með einnig komið til móts
við kröfur friðarhreyfinganna,
sem einkum beina spjótum sín-
um gegn kjarnorkuvopnum eins
og kunnugt er. Hefur Rogers
sagt, að 4% aukning á hernaðar-
útgjöldum á árinu 1983 svari til
þess, að sérhvert mannsbarn í
Vestur-Evrópu auki fjárútlát sín
til hermála um tæpar 200 krón-
ur.
Á fundi varnarmálaráðherr-
anna í síðustu viku var sam-
þykkt ný sex ára áætlun um efl-
ingu venjulegs varnarviðbúnað-
ar NATO. Ummæli einstakra
ráðherra eftir fundinn gáfu þó
ekki til kynna, að þeir væru
vongóðir um að þeim tækist að
sannfæra fjárveitingarvaldið í
löndum sínum um nauðsyn
hærri útgjalda til hermála og
staðreynd er að Evrópuríkjunum
í NATO hefur gengið illa að
standa við það fyrirheit, sem var
gefið 1977, að útgjöldin til varn-
armála skyldu aukin um 3% á
ári umfram verðbólgu.
Stjórnmálamennirnir þurfa að
útvega peninga, svara friðar-
hreyfingum og standa vörð um
öryggi eigin þjóða. Pólitíska leið-
in er því svo sannarlega vandröt-
uð. Hernaðarlega leiðin er þó
síður en svo auðrötuð. Segja má
að grunnþátturinn í hugmynd-
um herforingja NATO um að
hækka „kjarnorkuþröskuldinn"
sé sá, að með nýjum rafeinda-
vopnum og meira afli venjulegra
vopna en menn hafa áður kynnst
sé unnt að búa þannig um hnút-
ana, að NATO geti skorið á æð-
arnar sem tengja munu innrás-
arlið að austan við „móðurher-
inn“ og höfuðstöðvarnar og jafn-
framt stöðvað framrás liðsauk-
ans, sem sækir fram á eftir inn-
rásarhernum — eða einfaldlega
snúa vörn í sókn með því að
herja á andstæðinginn á hans
eigin landi á bak við víglínuna
sem hann hefur dregið með inn-
rás sinni. Ýmsir efast um, að
þessi hugmynd sé raunhæf. Og
aðrir vekja athygli á því, að ekki
hafi hún verið afsönnuð sú kenn-
ing, að þeim mun meiri líkur
sem séu á kjarnorkustríði þeim
mun minni líkur séu almennt á
stríði.