Morgunblaðið - 07.12.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 1982
fHwgtniÞlfifrifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 12 kr. eintakiö.
Ábyrgð í stað upplausnar
Fyrirsögn þessarar forystu-
greinar er hin sama og yf-
irskrift stjórnmálaályktunar
flokksráðs- og formanna-
ráðstefnu sjálfstæðismanna,
sem haldin var á föstudag og
laugardag í síðustu viku. Þar
segir: „íslendingar standa á
örlagaríkum tímamótum.
Stjórnarstefnan hefur leitt ti
stöðnunar, atvinnuöryggið er í
hættu og lífskjör fara versn-
andi. Við slík skilyrði er
endurreisnar þörf, sem byggja
verður á stefnu Sjálfstæðis-
flokksins. Hann hefur áður
leitt þjóðina til framfara og
hagsældar á örlagatímum."
Undir þessi orð er heilshug-
ar unnt að taka og með rökum
getur enginn mótmælt þeim.
A það er minnt í ályktun
sjálfstæðismanna, hvernig all-
ur fyrri ávinningur hefur
runnið út í sandinn á tímum
fjögurra ára óstjórnar frá því
að vinstri stjórnin settist að
völdum 1978 með þeim afleið-
ingum, að alvarlegt hættu-
ástand hefur skapast í efna-
hags- og atvinnumálum þjóð-
arinnar. Samhljóða var sam-
þykkt á flokksráðs- og for-
mannaráðstefnunni, að ríkis-
stjórnin hefði misst öll tök á
efnahagsmálum þjóðarinnar,
hana skorti starfhæfan meiri-
hluta á Alþingi og sé með öllu
ófær um að leysa þann vanda,
sem steðjar að þjóðinni. Þá
segir í ályktuninni:
„Stemma verður stigu við
því upplausnarástandi, sem nú
ríkir í málefnum þjóðarinnar.
Ekki er lengur hægt að láta
ábyrgðarleysi og sýndar-
mennsku mola undirstöður at-
vinnulífsins. Treysta verður
atvinnu landsmanna með því
að leysa atvinnulífið á ný úr
viðjum ríkisafskipta, auka
þjóðarframleiðsluna og bæta
afkomu heimilanna. Gefa þarf
einstaklingunum tækifæri til
að beita hugviti sínu og atorku
til nýrra átaka í atvinnuupp-
byggingu."
I sautján liðum eru síðan
sett fram einstök og skýr
stefnuatriði Sjálfstæðisflokks-
ins, sem einkennast af þeim
grundvallarmarkmiðum
sjálfstæðisstefnunnar að
flokkurinn skuli vinna að víð-
sýnni og þjóðlegri umbóta-
stefnu á grundvelli einstakl-
ingsfrelsis og atvinnufrelsis
með hagsmuni allra stétta
fyrir augum. En einmitt með
þessi grundvallarmarkmið í
huga verða menn að gera upp
á milli Sjálfstæðisflokksins og
annarra stjórnmálaflokka hér
á landi. Það er eins og Geir
Hallgrímsson, formaður
flokksins, sagði, í ríkisfjöl-
miðlum eftir fundinn á laug-
ardag, nauðsynlegt að hafa í
huga við mat á stefnu sjálf-
stæðismanna þann grundvall-
armun sem er á viðhorfi
þeirra og annarra flokka
manna til lausna á þjóðfé-
lagsvandanum. Sjálfstæðis-
flokkurinn vill styrkja ein-
staklinginn og þar með ábyrgð
hvers og eins í anda orðanna:
Hver er sinnar gæfu smiður.
Hinir flokkarnir hafa meiri
trú að forsjá ríkisins en rétti
einstaklinganna. Hvor stefnan
halda menn að leiði til ríkari
ábyrgðartilfinningar? Reynsl-
an af fjórum vinstri stjórnum
síðan lýðveldi var stofnað á Is-
landi sýnir, að stefna og starf
þeirra leiðir ávallt til upp-
lausnar. Eins og bent hefur
verið á, þá er aðeins ein leið út
úr íslenskri neyð, sem sé sú að
hafna vinstri flokkunum.
Hnefahöggið
Af sérkennilegri yfirlýsingu
um hnefahögg sem Gunn-
ar Thoroddsen, forsætisráð-
herra, gaf í tilefni af ræðu
Geirs Hallgrímssonar á
flokksráðsfundi sjálfstæð-
ismanna verður ekki annað
skilið en Gunnar telji það sér
að þakka og ríkisstjórninni,
hve sjálfstæðismönnum vegn-
aði vel í sveitarstjórnarkosn-
ingunum. Slíkar söguskýr-
ingar koma vafalaust öllum
sjálfstæðismönnum í opna
skjöldu, ekki síst þeim sem
kjörnir voru í trúnaðarstöður
á listum Sjálfstæðisflokksins.
Hver þeirra lagði mál þannig
fyrir kjósendur að með því að
kjósa Sjálfstæðisflokkinn
væru menn að veita ríkis-
stjórninni og Gunnari Thor-
oddsen stuðning?
Þá kvartar Gunnar Thor-
oddsen yfir því, að Geir Hall-
grímsson hafi kallað stjórn
sína „vinstri stjórn". Við-
kvæmni forsætisráðherra
fyrir þessari réttmætu nafn-
gift er mikil. Hann sagði til
dæmis í viðtali við þýska blað-
ið Die Welt 19. júní 1980, að
stjórn sín væri ekki „vinstri
stjórn" heldur „mið-vinstri
stjórn". .Ætli það hafi ekki
verið sagt af tilliti til fram-
sóknarmanna, sem vilja vera í
miðjuflokki, eins og Ólafur Jó-
hannesson ítrekaði á síðasta
flokksþingi þeirra?
Halldór Laxness:
„Úr sólkerfum himnanna hnýta þér krans
þínir herskarar, tímanna safn,“
— stundum í æsku heyrði
ég roskna sveitamenn segja
að „Ó Guð vors lands,"
framlag Matthíasar Joch-
umssonar 1874, sem Svein-
björn Sveinbjörnsson setti
við tóna, hefði meiri guðvísi
til að bera en væri við hæfi
á útiskemtun; einnegin af og
frá að sýngja það á góðra
vina fundi. Reyndar var víst
sjaldan prófað að sýngja
þennan lofsaung undir ber-
um himpi, en hann var
stundum spilaður á horn 17.
júní, jafnvel í rigníngu. Há-
fleygir menn sögðu að svo
hástiltur kveðskapur væri
því nær að vera vitrun, haf-
inn yfir játníngartrúar-
brögð einsog „okkar" þar
sem guðinn er skilgreindur í
tölum: einn og þrennur.
Vonum að ekki sé ofsagt
að kvæði einsog „Ó Guð vors
lands“ eigi sér uppruna ein-
hversstaðar utanvið ríkistrú
dana, þó það hafi fyrst verið
súngið þann dag sem við
vorum að taka á móti
stjórnarskrá íslands úr
hendi Kristjáns af Glucks-
borg sumarið 1874 — og
kanski hefur það ekki einu-
sinni verið súngið þar; hef
ekki flett því upp. En hvort
sem svo hefur verið eða
ekki, sáust þess eingin
merki að stefna lofsaungs-
ins hjá Matthíasi hafi í um-
talsverðum greinum farið í
bága við ríkisguðfræði
danakonúngs sem við sam-
sömuðumst skriflega ein-
mitt þennan dag á Þíngvöll-
um. Eitt er þó athyglisvert
við þennan lofsaung: Frels-
arinn fær þar ekki inni.
Uppvekst spurníng um hvað
hafi orðið um hann í dýrð-
arljóði sem svo er hástilt að
ísland er orðið þar „eitt ei-
lífðar smáblóm með titrandi
tár“.
Til skilníngs á þessu
fyrirbrigði má nefna að hið
andríka skáld hátíðalof-
saungsins Matthías Joch-
umsson var um þessar
mundir, og reyndar leingi
síðan, hlyntur únítarisma;
en sá flokkur er í sjálfu sér
flestum þeim kenníngum
mótsnúinn sem danakon-
úngar höfðu þraungvað
uppá okkur í Siðbót Lúters.
Tæknilega séð er „Ó Guð
vors lands" lofsaungur únít-
ara til Drottins. Og þó þetta
kvæði sé nokkurnegin óháð
kristnum lærdómi er ekki
þarmeð sagt að það þurfi að
vera óheppilegur hátíða-
saungur amk. á réttum stað.
Allavega er þessi lofsaungur
eins fjarri því og komist
verður, og vera þó saminn
eftir þeim kokkabókum í
trúarbrögðum sem við ís-
lendíngar höfðum meðtekið
undir svarinn eið af dana-
konúngi. Manni finst að há-
speki einsog Ó Guð vors
lands mundi sóma heilögum
Fransiskusi, eða jafnvel
heilagri úngfrú Jóhönnu af
Örk — ef á annað borð væri
hægt að hugsa sér dírlíng
sem svo breitt raddsvið
hefði að tæki yfir 13 tónbil í
skalanum, (gregórískur
saungur af saltara tekur
hinsvegar sjaldan yfir
meira en 3—4 tónbil). Til að
koma Guði vors lands til
skila sem vert væri út-
heimtist kirkja með lærðum
kantórum, háum hvelfíng-
Matthías Jochumsson
um, og titrandi bergmáli í
hvelfíngunum. Islendíngar
hafa nú verið að sprínga á
þessu meistarastykki síðan
1874.
Hér er ekki staður til
frekari bollaleggínga um
þann únítarískan hug-
myndaheim sem Ó Guð vors
lands ber í sér. Það er kunn-
ara en frá þurfi að segja að
Matthías Jochumsson var á
sínum duggarabandsárum
snortinn af þeirri stefnu
sem ber ofangreint nafn; og
naut í þá veru hylli og
stuðníngs mentamanna og
öðlínga í enska heiminum.
Einginn láir Matthíasi þó
skáldgáfa hans hafi umvaf-
ið þessa stefnu. Únítarism-
us mætti kalla göfuga skyn-
semistrú að sumu leyti í
kristilegum anda. Þessir
menn færðu rök fyrir því að
heimurinn væri góður í sér
og svo væri einnig sá smiður
sem hefði búið hann til.
Samt var stefnan yfirleitt
ekki látin njóta sannmælis í
öðrum sértrúarkirkjum. Til-
amunda hafa íslenskir súp-
Vinstri stefiia —
vinstri stjórnir
eftir Matthías Á.
Mathiesen, alþm.
„ÖIl ráð stjórnarinnar
hafa verið ráð stjórnar,
sem hefur vinstri stefnu
í efnahags- og atvinnu-
málum og því hefur far-
ið svo sem alþjóð er nú
Ijóst og hér hefur verið á
bent. Við öðru var ekki
að búast.“
Ríkisstjórn Ólafs
Jóhannessonar
I rúm fjögur ár hefur vinstri
stefnan verið leiðarljós þeirra rík-
isstjórna, sem farið hafa með
völdin.
Af fyrstu aðgerðum vinstri
stjórnar Ólafs Jóhannessonar í
septembermánuði 1978 mátti ráða,
hver stefnan yrði í efnahags- og
atvinnumálum af hálfu þeirrar
ríkisstjórnar og kom þar að vísu
fátt á óvart.
Alþýðubandalagi, Framsóknar-
flokki og Alþýðuflokki reyndist
mjög auðvelt að ná saman um
ómengaða vinstri stefnu, sem m.a.
hafði í för með sér:
— aukna skattheimtu, sem
þrengdi afkomu heimilanna og at-
vinnuveganna,
— aukningu ríkisumsvifa, sem
dregið hefur úr sjálfstæði ein-
staklinga til atvinnustarfsemi,
— auknar erlendar lántökur til
óarðbærra fjárfestinga.
Þá var og ljóst, að staðið skyldi
fyrir fjármagnsflutningi milli að-
ila í þjóðfélaginu, sem leitt gæti
til óeðlilegrar verðmyndunar og
þannig haft áhrif á framfærslu-
vísitöluna til þess að fá fram hag-
stæðari verðbólguútreikninga en
raunveruleikinn sýndi.
Afleiðingar þessarar efnahags-
stefnu komu að sjálfsögðu mjög
fljótt í ljós. Birtust þær m.a. í vax-