Morgunblaðið - 12.12.1982, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 1982
39
gögn „vísindalegrar fornleifa-
fræði". Heyrðist mér þetta raunar
einnig eiga við um sagnfræði, þótt
steininn tæki úr, þegar farið væri
að rannsaka merkingu goðsagna
og allegóríu. Eina efnislega við-
báru má þó segja, að fornleifa-
fræðingarnir hafi komð með, sem
sé þá, að fyrst konungssetur hefði
aldrei fundizt í fornleifum, þannig
að skilja mætti, að það væri miðja
Hjóls, yrði ekkert um efnið sagt.
Og þar sem Norðurlandabúar
hefðu ekkert kunnað í stærðfræði
og geómetríu á 10. öld gæti annað
í tilgátunum ekki staðizt heldur.
Hjólið sænska
Nú vita íslendingar, að megin-
viðbára danskra fornleifafræð-
inga er fallin. Eins og sýnt var í
Lesbók Mbl. 24. okt. 1981 birti
hinn sænski þjóðminjavörður dr.
Marianne Ráberg árið 1978 þá
niðurstöðu sína, að hin upphaflega
Stokkhólmsborg hefði beinlínis
verið mörkuð sem Hjól með Kon-
ungssetrið sem miðju. Er mynd sú
sem dr. Ráberg birtir af þessu
nánast bein hliðstæða tilgátunnar
um sama efni í Baksviði Njálu
1969. Ef kenning dr. Ráberg verð-
ur viðurkennd — og örðugt er að
sjá að framhjá því verði komizt —
hefur sú tilgáta um staðsetningu
konungssetra, sem Dönum þótti
svo ótrúleg árið 1968, verið stað-
fest. En staðsetning hinna dönsku
og sænsku konungssetra var út-
reiknuð eftir áætluðu landnáms-
kerfi Ketils hængs á Rangárvöll-
um og mörkun Alþingis.
Gjörbreytt viðhorf
Eitt það athyglisverðasta sem
lesið verður af greinum danskra
vísindamanna nú er, að niðurstöð-
ur RÍM um þekkingu norrænna
manna í landmælingum og geó-
metríu er beinlínis það sem lýst er
eftir. Svo gjörsamlega hafa veður
skipazt í lofti, að það sem áður
þótti fjarstætt er nú talið það sem
hlýtur að finnast. Svo komst
Christensen að orði þegar árið
1968:
„It is inconceivable that this
perfect type could have sprung
like Athena fully armed from the
forehead of Zeus; but it has to this
day been impossible to prove
conclusively the existence of any
precursors or parallells to it“ (M.
Sc. s. 34).
í eyrum íslendinga, sem einatt
heyra innantóman þvætting um
þessi mál, byggðan á vanþekkingu,
hlýtur staðan nú að vera með ein-
dæmum forvitnileg. Ekki er að-
eins að Svíar staðfesti megintil-
gátuna 1978 — og Norðmenn hlið-
stæður hennar 1980 — heldur rek-
ur sjálf Danmörk reginnaglann
með ótvíræðu orðalagi. í rauninni
má umskrifa orð fornleifafræð-
ingsins svo: „Það getur ekki verið,
að ritleifar hafi fram til þessa ver-
ið rétt metnar. Þær stangast
gjörsamlega á við niðurstöður
fornleifafræðinnar.“
Niðurstöður RÍM koma hins
vegar heim við þær niðurstöður.
Nýjar samsvaranir
En getur þar að líta hliðstæður
við víkingaborgirnar dönsku?
Þótt einhverjum þyki ótrúlegt,
bendir flest til að sú sé raunin.
Það sem Else Christie Kielland
birtir árið 1980 um þekkingu nor-
rænna manna á 19. öld svarar hátt
og snjallt fyrir Noregs hönd því
kalli sem frá dönskum fornleifa-
fræðingum berst. En helztu þekk-
ingaratriðin sem hún finnur, Gull-
insniðið, þvívíddin, hlutfall um-
máls og þvermáls 'hrings o.s.frv.
eru þau sömu og hér voru ráðin af
ritleifunum. Danir hafa þannig
einnig fengið afdráttarlaust svar
frá Islandi. Má raunar snúa því
dæmi við: jafnvel þótt engin vík-
ingaborganna væri enn upp graf-
in, hefði íslendingur kunnugur
efni RÍM getað spáð fundi þeirra.
Það fá menn séð af því kerfi kon-
ungsseturs (og þar með Alþingis)
sem þegar var sagt fyrir 1968 —
og staðfest var af Svíum áratug
síðar. Sú spá var flóknari en þessi.
SJÁ NÆSTU SÍÐU
GHuggagrindor
úr furu, meö
færanlegum rimlum.
HURÐIR HF
Skeifan 13-ÍOX Reykjavik-Simi 816 55
í REYKJAVÍK
■ IÐNSKÓLINN
Kennsla hefst eftir áramót i grunndeild málmiðna og
meistaraskóla (húsasmiðir, múrar og pipulagningarmenn).
Innritun framlengist til 17. des. n.k.
IÐNSKOLINN í REYKJAVÍK
Þurfum aö stækka viö okkur
því er húsnæöi Radióstofunnar
að Þórsgötu 14
TIL SÖLU
Eignin er 150 fermetrar.
hentugt húsnæði fyrir margskonar
starfsemi t.d. eru á því þrír
inngangar frá tveimur götum.
Leitið nánari upplýsinga.
Radíóstofan hf.
Símar 11314 — 14131 á skrifstofutíma
S
s
Hér er sjálfur MacLean. Meistari háspennunnar
I hverri bugðu leynist hætta
Dauðafljótið fellur um frumskóga leiöarlokum. Alistair MacLean er enn
Suöur-Ameríku. í hverri bugöu pess leyn- fullu fjöri, og vel þaö í þessari nýju bók,
ist háski. Hér eru leiöangursmenn meö
sárar minningar aö baki og vilja koma
fram grimmilegum hefndum. Enginn veit
hvert straumur fljótsins ber — eða hver
þaö veröur sem mœtir örlögum sínum aö
hinni tuttugustu og fimmtu á íslensku.
Hann bregst ekki aödáendum sínum
frekar en fyrri daginn.
Bræðraborgarsfig 16
Simi 12923-19156