Morgunblaðið - 18.08.1983, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 1983
Sorgin er þyngri
en þung orð
Um björgunarbúnað Sigmunds og þátt Siglingamálastofnunar
— eftir Sigmund
Jóhannsson teiknara
Nú er um það bil ár liðið síðan
Sigmundsbúnaðurinn var lögfest-
ur og þá var ætlast til þess af
stjórnvöldum landsins, með undir-
skrift ráðherra, að búnaðurinn
yrði settur um borð í íslenzk skip
og þá töldu þeir sem að þessu
stóðu að málið væri í höfn. Af-
rakstur ársins 1983 í uppsetningu
þessa búnaðar er hins vegar sá að
telja má á fingrum annarrar
handar þá báta sem búnaðurinn
hefur verið pantaður í, slík tregða
hljóp í framkvæmd málsins undir
stjórn Siglingamálastofnunar.
Árið áður hafði þó tekizt með
vinnu áhugamanna að koma Sig-
mundsbúnaðinum um borð í nær
100 skip víða um land.
Sjálfvirkt tæki ef manns-
höndin nær ekki til
Það vakti furðu mina á fundi
með Hjálmari Bárðarsyni sigl-
ingamálastjóra og Páli Guð-
mundssyni, starfsmanni Siglinga-
málastofnunar, sem við áttum
saman í Vestmannaeyjum 10. ág-
úst sl., að hvorugur virtist vita til
hlítar til hvers Sigmundsbúnaður-
inn var ætlaður í raun og veru. Því
Sigmundsbúnaðurinn er ekki að-
eins til sjósetningar á gúmmí-
björgunarbát þannig að menn hafi
frítt val á milli þess að láta búnað-
inn sjálfan losa bátinn og blása
hann upp, eða gera það sjálfir.
Búnaðurinn er neyðartæki sem
allir er að þessu stóðu, Sjóslysa-
nefnd, sjómannafélög og fleiri,
samþykktu og gerðu tillögu um að
yrði lögfest með því að setja eitt
tæki í hvert skip nema þar sem
einn björgunarbátur nægði ekki
fyrir alla áhöfnina. Þessi búnaður
getur sjósett og blásið upp
gúmmíbjörgunarbát hvernig sem
skipið snýr í sjó, hvort sem það er
á kili eða á hvolfi og allt þar á
milli, hvort sem um fsingu er að
ræða eða ekki og hvort sem menn
hafa tíma til að sjósetja björgun-
arbát með handföngum eða ekki.
Búnaðurinn er búinn sjóstýrðum
sjálfvirkum tækjum ef manns-
hendin nær ekki til. Þannig er
búnaðinum ætlað að brúa bil milli
þess ómögulega og mögulega, til
að kveikja von í vonlausum að-
stæðum.
Öryggi fórnað með
fingralengd
Frásagnir eru til af fjölmörgum
slysum þar sem það hefur verið
miklum erfiðleikum bundið fyrir
sjómenn að sjósetja gúmmíbjörg-
unarbáta þegar grípa hefur þurft
til þeirra á neyðarstund. Stundum
hefur tekist að koma þeim óupp-
blásnum í sjó eftir mikið erfiði,
blása þá síðan upp og nota sem
björgunartæki eftir mikil átök f
vonlítilli stöðu, en því miður hafa
menn farist við þess háttar að-
stæður og ósjaldan hefur öll
áhöfnin farist af þvf að enginn
komst að björgunarbát að þvf er
talið hefur verið.
Þetta bil er þessu umrædda
tæki ætlað að brúa. Til þess að svo
megi verða verður frágangur á
björgunarbát í þessu tæki að vera
samkvæmt því sem til er ætlast,
en á því hefur orðið misbrestur
vegna þekkingarleysis starfs-
manna Siglingamálastofnunar.
Það er ekki hægt fyrr en menn
fara að búa alla gúmmfbjörgun-
arbáta sjósetningartækjum að
hægt er að leyfa frávik eða til-
raunir í þessum efnum með tækj-
um sem ekki geta leyst þennan
vanda, eins og Siglingamálastofn-
un hefur leynt og ljóst verið að
vinna að, og þar á ég við tæki sem
sýnt var í sjónvarpinu í vetur. Ég
dáðist að sjálfsögðu að þvf sem
teiknari hversu vel hafði tekizt,
þar sem hér var nánast um sama
búnað að ræða og ég hafði teiknað,
nema hvað reynt var að koma
fyrir gormi í stað þeirrar orku
sem notuð er í Sigmundsbúnaði.
Hér hefir fingralengdin mátt vera
örlítið lengri, þar sem orka gorms-
ins, að sögn Páls Guðmundssonar,
starfsmanns Siglingamálastofn-
unar, reynist ekki vera nema
15—30% af orku Sigmundsbúnað-
ar. Þá er gormabúnaðurinn ekki
með neinn sjálfvirkan búnað til
sjósetningar ef skip sekkur. Frá-
gangur á björgunarbát f gorma-
búnaðinum er ekki eins og í Sig-
mundsbúnaðinum og engar útgáf-
ur af búnaðinum hafa verið sýnd-
ar fyrir minnstu bátana. Það má
segja framleiðendum það til
vorkunnar, að þeim hafi ekki verið
ljóst til hvers var ætlast af búnað-
inum og í viðtali við Þórhall Hálf-
dánarson, starfsmann Sjóslysa-
nefndar, tjáðu þeir honum að
þessi búnaður væri gerður að til-
mælum Siglingamálastofnunar
ríkisins.
Vegna orkuskorts, meðal ann-
ars, getur þessi búnaður ekki
þjónað því sem Sigmundsbúnaðin-
um er ætlað að þjóna.
Siglingamálastjóri hefur viður-
kennt, bæði í samtali við mig og
aðra, sem að þessum málum hafa
unnið, að hann sé búinn að sam-
þykkja gormabúnaðinn án þess þó
að hægt hafi verið að sanna svart
á hvítu að hann gagni. Hér virðist
hafa legið mikið á og er það skilj-
anlegt þegar höfð eru f huga
tengsl Siglingamálastofnunar við
fyrrnefndan búnað.
Annars er það ekkert nýtt að
berjast hafi þurft við Siglinga-
málastofnun til þess að koma ör-
yggismálum sjómanna í heila
höfn. Nefna má sem dæmi hin tíðu
slys sem urðu við spil og vindur f
skipum, um það bil 20—30 á ári,
og flest mjög alvarleg, en sam-
kvæmt síðustu skýrslu Sjóslysa-
nefndar hefur þeim fækkað niður í
þrjú ár sl. ári og af þeim voru tvö
á fiskiskipum. Þetta má þakka
öryggisloka þeim sem komið var
fyrir við þessi tæki. Þetta sýnir að
til einhvers er að berjast.
Höfnuðu útskýringu
fyrir skoðunarmenn
Síðastliðið haust, skömmu eftir
að Sigmundsbúnaðurinn hafði
verið lögleiddur, hélt Siglinga-
málastofnun námskeið í Reykja-
vík fyrir alla skipaskoðunarmenn,
þar sem meðal annars átti að sýna
og útskýra aðferðina við frágang
björgunarbáta.
Við, sem að hönnun og tilraun-
um með þennan búnað höfðum
staðið, sendum Siglingamála-
stofnun sjósetningarbúnað, svo-
kallaðan dekkgálga, til þess að
skoðunarmenn gætu kynnst tæk-
inu af eigin raun. Ýmsir framá-
menn komu að máli við mig og
fóru þess á leit við mig að ég
mætti hjá skipaskoðunarmönnum
til þess að útskýra helztu þætti
Sigmund Jóhannsson
„ÁstæÖan fyrir því að
ég drep niður penna í
þessu máli er ekki sár-
indi vegna annarra
tækja, heldur vegna
þess að hér er um
mannslíf að ræða, og
mér ber siðferðileg
skylda til þess, þar sem
ég er málinu kunnugur,
að vara menn við.“
búnaðarins. Þeir hinir sömu lögðu
það fyrir siglingamálastjóra, en
því var hafnað. Hver skyldi nú
ástæðan hafa verið fyrir því? Var
siglingamálastjóri hræddur um að
skuggi myndi falla á gullkórónu
hans, eða vildi hann einfaldlega
ekki að ég gerði skipaskoðunar-
mönnum Ijóst til hvers þessi tæki
væru í raun og veru, þannig að
hann og Páll Guðmundsson,
starfsmaður hans, gætu á hinn
bóginn matað skipaskoðunarmenn
á því hvernig þeir vildu hafa hlut-
ina þótt nú sé ljóst að þeir vissu
ekki, eða þóttust ekki vita gjörla,
um hvað málið snerist. Siglinga-
málastjóri hefur látið hafa það
eftir sér að heil ónefnd byggðarlög
vilji ekki Sigmundsbúnaðinn.
Hvers vegna skyldi siglingamála-
stjóri halda því fram?
Páll hefur staðfest í samtali við
mig fyrir skömmu að hann hafi
eiginlega ekki vitað hvað hann
hafi átt að segja skipsskoðunar-
mönnum um að hvernig ganga
skyldi frá björgunarbát í búnað-
inn.
Þarna bar Siglingamálastofnun
aðeins skylda til að framfylgja
þeirri reglugerð sem sett var að
óskum allra þeirra samtaka sjó-
manna og þeirra sem láta sig
varða öryggi sjómanna, en ekki
hvernig Siglingamálastofnun eða
Páll Guðmundsson vildu hafa
hlutina.
Ráðherra bægi
hættunni frá
Siglingamálastjóri hefur haft
um aldarfjórðung til þess að leysa
málið, en svo þegar málið er leyst
af áhugamönnum kemur hann
siglandi í kjölfarið og segir: „Nú
get ég,“ og reynir upp á sitt ein-
dæmi að stuðla að framleiðslu
búnaðar sem ekki er fær um að
leysa það sem er til staðar og
stjórnvöld landsins hafa sam-
þykkt. Ég dreg í efa að siglinga-
málastjóri hafi það vald að hann
geti samþykkt búnað sem ekki
stendur jafnfætis því sem áður
hefur verið samþykkt. Ef svo er þá
er hann að draga allan þann
fjölda, sem að þessu máli hefur
staðið, á asnaeyrunum. Hafi sigl-
ingamálastjóri það vald að geta
einhliða gengið þvert á vilja allra
annarra, sem leitað hefur verið til
og gert hafa samþykktir í málinu
að meðtöldum ráðherra, hlýtur að
vera komið að því að núverandi
samgönguráðherra. Matthías
Bjarnason, sem er þekktur fyrir
að vera ekkert að mylja moðið,
taki þetta vald úr höndum sigling-
amálastjóra og bægi þannig hætt-
unni frá. Samgönguráðherra veit
vel hvaða mark mannskaðar á sjó
setja á sjávarpláss okkar lands.
I framhaldi af þessu vil ég beina
því til allra þeirra, Sjóslysanefnd-
ar, SVFÍ, sjómannasamtaka og
annarra, sem hagsmuna hafa að
gæta varðandi öryggi sjómanna,
að þeir láti í sér heyra og mótmæli
þessari aðför að nýjung í öryggi
sjómanna.
Eftir alla þá vinnu áhugamanna
og vegna þeirra slysa sem orðið
hafa, en mögulegt er að koma í veg
fyrir, verður ekki stöðvað við
þessa hindrun. Snjall stjórnmála-
maður kom með mjög gott ráð
þegar ráðríkur „kóngur" í kerfinu
hafði strítt á móti almennings-
hagsmunum, og lét senda viðkom-
andi í launalaust leyfi í sól og
sumaryl til útlanda á meðan siglt
skyldi gegn um brimgarðinn á
lygnari sjó.
Ástæðan fyrir því að ég drep
niður penna í þessu máli, er ekki
sárindi vegna annarra tækja,
heldur vegna þess að hér er um
mannslíf að ræða og mér ber sið-
ferðileg skylda til þess þar sem ég
er málinu kunnugur, að vara
menn við. Þeir sem búa þar sem
allt snýst um sjósókn vita eins og
þeir sem heima bíða, að sorgin
vegna ástvinamissis er þyngri en
þung orð, sem ekki var hægt að
komast hjá að segja í þessu máli.
Akureyri:
Blómaskáli
byggður
við Bautann
VEITINGAHÚSIÐ Bautinn á Akur
eyri var stækkað sl. vor með gler-
húsi, sem byggt var út í Hafnarstræt-
ið. Er það blómum skreytt og tekur
26 manns í sæti.
Að sögn Stefáns Gunnlaugsson-
ar veitingamanns í Bautanum hef-
ur þessi nýjung reynst afar vinsæl
í góða veðrinu fyrir norðan I
sumar og er fullt út úr dyrum frá
morgni til kvölds.
Bautinn tekur nú alls 80 manns
í sæti og Smiðjan, sem er sam-
byggt veitingahús og rekið af
sömu mönnum, þ.e. Stefáni og
llallgrími Arasyni matreiðslu-
Bautinn í Hafnarstræti með nýja glerhúsinu.

_ _iUglýsinga-
siminn er 2 24 80
meistara tekur 50 manns í sæti.
Aðsókn hefur verið mjög góð að
báðum stöðunum í sumar að sögn
Stefáns.
í haust verður glerhúsið tekið
niður og það geymt til næsta vors
og síðan sett upp með hækkandi
sól og hlýnandi veðri.
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar:
Námskeið fyrir
tilsjónarmenn
NÁMSKEIÐ fyrir tilsjónarmenn var
haldið á vegum fjöiskyldudeildar Ké-
lagsmálastofnunar Keykjavíkurborgar á
tímabilinu apríl—júní sl. Er þetta ann-
að námskeiðið sinnar tegundar sem
stofnunin heldur.
Tilsjónarmenn hafa starfað hjá
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborg-
ar um margra ára skeið, en sam-
kvæmt lögum er heimilt að ráða til-
sjónarmenn til tímabundinna starfa
með „barni eða ungmenni sem á við
að stríða sálarlega og/eða félagslega
erfiðleika og fær ekki þann stuðning
frá umhverfinu sem þarf til að lifa
sem eðlilegustu lífi á heimili, meðal
vina í skóla eða vinnu“, eins og segir
í fréttatilkynningu frá Félagsmála-
stofnun.
Að jafnaði eru um 8—12 starfandi
tilsjónarmenn hjá Félagsmálastofn-
un Reykjavíkurborgar, og er starfs-
tími þeirra mismunandi, eftir eðli
málsins, en miðað er við 20—40 tima
á mánuði. Verkefni eru mismunandi,
en mikið af starfi tilsjónarmanna er
fólgið í samveru við viðkomandi
barn eða ungling, innan heimilis og
utan. Til starfans er ekki krafist
ákveðinnar menntunar, en áhersla
er lögð á áhuga fólks á starfi með
börnum og vilja þess og getu til að
taka að sér slík verkefni.
í fréttatilkynningunni segir að
áhugi fólks á tilsjónarstörfum sé
mikill og sé það fólk úr ýmsum þjóð-
félagsstéttum. Þegar auglýst var eft-
ir fólki til tilsjónarstarfa sl. vetur
hringdu um 80 manns til að fá nán-
ari upplýsingar, en 20 umsækjendum
var boðið upp á fyrrgreint námskeið
og luku því 16 manns. Þátttakendur
voru á aldrinum 20—61 árs af báðum
kynjum og var á námskeiðinu m.a.
fjallað um stöðu barna og unglinga í
íslensku þjóðfélagi og þá sérstaklega
innan fjölskyldunnar, lagalega rétt-
arstöðu barna og ungmenna svo og
hlutverk, markmið og leiðir í starfi
tilsjónarmanns.
Námskeiðið var ætlað byrjendum,
en Félagsmálastofnun hyggst gera
námskeið og fræðslustarf að föstum
lið í starfi tilsjónarmanna.