Morgunblaðið - 30.08.1983, Blaðsíða 21

Morgunblaðið - 30.08.1983, Blaðsíða 21
20 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 1983 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Áuglýsingastjóri hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10'iOO. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift- argjald 230 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakiö. Keppni um fisksölu í Bandaríkjunum Hvaða álit sem menn hafa á þeirri ákvörðun Guð- jóns B. Ólafssonar, forstjóra fisksölufyrirtækis SÍS í Bandaríkjunum, að lækka verðið á fimm punda pakkn- ingum þorskflaka um 10 sent, úr 1,80 dollar í 1,70, er ljóst að hún stafar af því að staða ís- lensku fisksölufyrirtækjanna þar hefur veikst. Bandaríski markaðurinn fyrir frystan fisk er mikilvægasti útflutn- ingsmarkaður okkar. Þunginn í sölu þangað hefur verið mis- mikill eftir verði og aðstæðum á öðrum mörkuðum, en sú staðreynd hefur jafnan verið óhagganleg að við kæmumst ekki af án bandaríska mark- aðsins. Fimm punda pakkn- ingarnar á frystum þorsk- flökum hafa verið dýrmætasta útflutningsafurð okkar, og frystar sjávarafurðir hafa skilað þjóðarbúinu mestum útflutingstekjum um langt árabil. A árinu 1981 varð um- talsverð aukning í sölu á salt- fiski og skreið en hún minnk- aði aftur á árinu 1982, en á milli þessara tveggja ára varð 194,7 milljón króna samdrátt- ur í útflutningstekjum af sjáv- arafurðum. Nú í ár hefur áhuginn á því að framleiða frystan fisk aukist vegna minni tekna af söltun og þrenginga á skreiðarmarkað- inum í Nígeríu. Guðjón B. Ólafsson rökstyð- ur ákvörðunina um verðlækk- un með því að vísa til þess annars vegar að hlutdeild ís- lendinga í sölu á þorskflökum í Bandaríkjunum hafi minnkað úr um 50% í 26% á undan- förnum árum og hins vegar að birgðasöfnun í Bandaríkjun- um hafi tafið fyrir greiðslum til frystihúsa hér á landi. Hvorttveggja er alvarlegt, að Kanadamenn hafi náð jafn stórum hluta af þorskflakasöl- unni og raun ber vitni, og svo miklu hafi verið safnað af birgðum af íslenskum fiski í Bandaríkjunum að greiðslum seinki til framleiðenda hér á landi. Keppnin við Kanada- menn mun halda áfram og þar takast menn á með verði og gæðum, þótt aðstaðan sé ólík heima fyrir. Ríkisstyrktu út- gerðarfyrirtækin á austur- strönd Kanada eru illa stödd og óvíst um framtíðarskipan fiskveiða þar, en bandaríski markaðurinn er og verður líf- akkeri þessara fyrirtækja þannig að hart verður áfram barist um sérhvern viðskipta- vin. Birgðasöfnun í Bandaríkj- unum er hættuleg vegna hárra vaxta þar í landi og tafir á greiðslum til frystihúsanna munu fljótt leiða til skorts á gjaldeyri hér á landi og hafa hinar alvarlegustu afleiðingar í bankakerfinu sem stendur illa ekki síst vegna ódýrra af- urðalána sem almennir spari- fjáreigendur og lántakendur borga niður. Þorsteinn Gíslason, for- stjóri fiskölufyrirtækis Sölu- miðstöðvar hraðfrystihúsanna í Bandaríkjunum, telur ákvörðun Guðjóns B. Ólafs- sonar um verðlækkun „afar dýra fórn sem ekki skilar neinum árangri". Fyrirtæki SÍS, Iceland Seafood Corpor- ation, lækkaði verðið á þorskflökum til Long John Silvers sem um árabil hefur verið helsti viðskiptavinur Coldwater Seafood Corporat- ion, fyrirtækis Sölu- miðstöðvarinnar. Við blasir því að hin öflugu íslensku fisk- sölufyrirtæki eru komin í verðstríð á bandaríska mark- aðnum auk hefðbundinnar samkeppni. Þorsteinn Gísla- son gefur til kynna að svar Coldwater við breyttum að- stæðum verði að ná í nýja kaupendur. Það er rétt hjá Guðjóni B. Ólafssyni að ákvörðun hans um að lækka fiskverðið í Bandaríkjunum er ekki for- dæmislaus og í markaðsþjóð- félagi eru það eðlileg viðbrögð við minni eftircpurn og meira framboði að reyna að auka sölu með því að lækka verðið. Oft er meiri áhætta tekin með því að sitja með hendur í skauti en ráðast á vandann og grípa til þeirra úrræða sem skynsamlegust eru talin. Guð- jón B. Ólafsson taldi rétt að lækka verðið. Þorsteinn Gísla- son telur það rangt og segir fyrirtæki Sölumiðstöðvarinn- ar verða að „þróa upp nýja sölumöguleika í Bandaríkjun- um sem duga til þess að vega upp á móti“ aukinni sam- keppni. Hin öflugu íslensku fisk- sölufyrirtæki á Bandaríkja- markaði eru útverðir þjóðar- búsins á dýrmætasta mark- aðssvæði okkar þar sem sá lif- ir af sem er hæfastur í sam- keppninni. Starfsemi fyrir- tækjanna til þessa sýnir að þeim hefur verið vel stjórnað. Ágreiningur stjórnenda þeirra nú dregur enn athyglina að samkeppninni á milli þeirra. Vonandi hafa þeir báðir rétt fyrir sér Þorsteinn Gíslason og Guðjón B. Ólafsson, því að fyrir báðum vakir að afla sem mestra tekna. MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 1983 29 Kanadískra sjóliða minnst í Fossvogskirkjugarði Skip þeirra fórst við Viðey 1944 EFNT var til minningarathafnar í Fossvogskirkjugarði að morgni síð- astliðins sunnudags. Við athöfnina lagði Commander Boucher, skip- herra á kanadíska tundurspillinum Skeena, blómsveig á leiði látinna kanadískra sjóliða af tundurspilli með sama nafni, sem fórst á sundinu milli Viðeyjar og Engeyjar 25. októ- ber 1944. Þá lagði Woodard, skip- herra á breska tundurspillinum Glasgow, blómsveig á minnisvarða um látna hermenn frá brcsku sam- veldislöndunum. Fór athöfnin fram í tengslum við komu fastaflota Atl- antshafsbandalagsins hingað til lands, en báðir tundurspillarnir eru í honum. Brian D. Holt, fyrrum ræðis- maður Breta á Islandi, sagði blaðamanni Morgunblaðsins að hann myndi það vel, þegar tund- urspillirinn Skeena fórst í aftaka- verði 25. október 1944. Skipið hefði legið við akkeri en rekið undan veðri og strandað. Sagðist hann sjálfur hafa verið við störf á veg- um breska hersins á Reykjavíkur- flugvelli þegar neyðarkall barst frá skipinu og hafi hann farið á strandstað en ekki unnið að björg- unarstörfum í hafrótinu, þar sem fjölmargir íslendingar hefðu lagt sig í lífsháska. Sagði Brian D. Holt að í hópi björgunarmannanna hefði til dæmis verið Bjarni Pálm- arsson, bifreiðarstjóri, en hann ók Woodard, skipherra á Glasgow, til athafnarinnar á sunnudag. 14 Kanadamenn fórust þegar Skeena strandaði og eru þeir allir jarð- settir í Fossvogskirkjugarði. Ársæll Jónasson, kafari, keypti flakið af Skeena og var það dregið inn á Elliðavog og síðan selt í brotajárn. Margir Reykvíkingar muna enn eftir því þegar Skeena strandaði, sem gerðist við bæjar- dyr þeirra. Á þessum tíma komu dagblöðin ekki út vegna verkfalls og því engar samtímafrásagnir að finna í þeim, auk þess sem frá- sögnum af skipsköðum af þessu tagi var stillt í hóf vegna stríðs- leyndar. Við athöfnina á sunnudaginn flutti séra Macintyre af Skeena bæn. Commander Boucher á Skeena las ritningarorð og Wood- ard, skipherra á Glasgow, las bresku flotabænina og auk þess var flotasálmurinn lesinn. Við at- höfnina var 24 manna heiðurs- vörður af Skeena og skutu her- mennirnir þrisvar sinnum úr riffl- um sínum. Auk yfirmanna af tundurspillunum tveimur tóku Richard Thomas, sendiherra Breta, sendiherrafrú Thomas, Jón H. Bergs, aðalræðismaður Kan- ada, og Brian D. Holt, fyrrum ræð- ismaður Breta og fulltrúi þeirrar nefndar á vegum samveldisland- anna sem annast umsjón með her- mannagrafreitum, þátt í minning- arstundinni. Minningarathöfn í FossvogskirkjugarAi á sunnndag. Boucher, skipherra á kanadíska tundurspillinum Skeena, les ritningarorð, fyrir aftan hann eru Woodard, skipherra á Glasgow, Richard Thomas, sendiherra Breta, og séra Macintyre, þar fyrir aftan standa skipverjar af Skeena og Glasgow með blómsveiga, Jón H. Bergs, aðalræðismaður Kanada, og næstæðsti yfirmaður á Glasgow. Fyrir miðri mynd eru Patrik Holt, Brian D. Holt, fyrrum ræðismaður Breta, og sendiherrafrú Thomas. 24 sjóliðar af Skeena stóðu heiðursvörð við atböfnina { Fossvogskirkjugarði við leiði fallinna hermanna úr bresku samveldislöndunum og hleyptu þrisvar af rifflum sinum. (Ljósm. Rai) ■ Pétur Blöndal, framkv.stj. Lífeyrissjóðs verslunarmanna: Hver bað um skerðingu lánskjaravísitölunnar? „Lífeyrissjóður verslunarmanna er sér á báti með það, að hann notar ekki láns- kjaravísitölu, heldur byggingarvísitölu, við verðtryggingu lána sinna," sagði Pét- ur Blöndal, framkvæmdastjóri Lífeyris- sjóðs verslunarmanna, aðspurður um hina nýju lánskjaravísitölu og umræðurnar um hana. „Lánin hjá okkur hækka því jafnóð- um, og ný byggingarvísitala kemur, við erum ekki 50 dögum á eftir, eins og þeir sem nota lánskjaravísitöluna. Auk þess vega laun mjög þungt í byggingarvísi- tölunni og er hún því miklu nær laun- um, en til dæmis framfærsluvísitalan, og þar með lánskjaravísitalan, eins og ég hef bent á oft áður. Sem dæmi má nefna, að frá júlí til júlí hækkaði bygg- ingarvísitalan um 82.1%, en lánskjara- vísitalan um 85%. Frá ágúst til ágúst hækkaði framfærsluvísitalan um 102% og þá hafði lánskjaravísitalan hækkað um 87.9%,“ sagði Pétur. Það kom fram hjá Pétri að Lífeyr- issjóður verslunarmanna hefði fyrstur lífeyrissjóða lánað verðtryggt í febrúar 1979, en þá hafði umsókn um það legið í 9 mánuði hjá Seðlabankanum. Þó Seðlabankinn hafi síðan veitt aðrar heimildir til verðtryggingar þá hefðu þeir ekki breytt fyrirkomulaginu hjá sér. Þá væru þeir einnig með 2% vexti af lánum, meðan flestir aðrir lífeyris- sjóðir væru með 3% vexti. Pétur sagði að þar sem byggingarvísitalan væri svo nálægt launum, þá væri ljóst að þeir högnuðust þegar lífskjör færu batn- andi, en töpuðu fremur annars. Það væri og eðlilegra þar sem skuldbind- ingar vegna lífeyris væru beint háðar launum. „Ég vil gjarnan koma því að, að það er stundum eins og allt íslenska þjóð- félagið samanstandi eingöngu af skuld- urum í allri opinberri umræðu um þessi mál. Það hefur enginn minnst á hina hliðina, þar sem eru sparifjáreigendur. sem alla vega varðandi bankalánin standa undir lánveitingum til einstakl- inga og hafa lifað milli vonar og ótta undanfarna daga um hvað yrði um sparifjármuni þeirra. Ef lánskjaravísi- talan hefði verið skert eins og sumir héldu á lofti, þá hefði það þýtt að spari- skírteini ríkissjóðs, sem bundin eru lánskjaravísitölu, væru algerlega verð- laus. Menn skulu ekki búast við að það sé mikið traust á verðtryggðum reikn- ingum eða spariskírteinum eftir þetta, því ólíklegt er annað en fólk eigi von á þessu aftur. Nú svo er það spurningin mikla, hver hafi beðið um þessa skerðingu á láns- kjaravísitölunni. Það kom fram ákveð- ið hjá öllum frummælendum á fundi áhugamanna um endurbætur í húsnæð- ismálum í Sigtúni, að þeir vildu ekki að lánskjaravísitalan yrði skert. Þeir óskuðu þvert á móti eftir því að spari- fjáreigendur yrðu látnir í friði," sagði Pétur að lokum. Sigurður B. Stefánsson hagfræðingur hjá Kaupþingi hf.: Breytingar ekki gerðar öðru- yfsi en fullar bætur komi fyrir „Hvað varðar húsnæðismálastjórnarlán og mámslán, þá er ríkið eigandi allra skuldabréfanna í þeim tilvikum og því frjálst að gefa eftir verðbætur af þeim bréfum ef því þóknast. í þeim tilvikum er ríkið bara að slaka til við sína skuldara," sagði dr. Sigurður B. Stefánsson, hag- fræðingur hjá Kaupþingi hf., aðspurður um nýju lánskjaravísitöluna. Sigurður sagði að það væri hins veg- ar annað mál hvaða fyrirætlanir væru um breytingar á útreikningi á láns- kjaravísitölunni. Hér áður fyrr hefðu liðið 50 dagar að meðaltali frá því að verð voru mæld og þau komu fram í gömlu lánskjaravísitöluna. Nú væru uppi fyrirætlanir um að stytta þetta niður í 30 daga. Það sem gerðist væri að verðbætur í 20 daga kæmu ekki fram. Þessi munur hefði verið mjög mikill í tölunum núna 1. september og því hefðu þeir ekki treyst sér til að fara út í þessa breytingu nú. Það væri hins vegar algert prinsípmál, hvort sem þessi munur væri mikill eða lítill, að þessar breytingar yrðu ekki gerðar öðru vísi en að fullar bætur kæmu fyrir. Aðalsteinn Vestmann við eitt verka sinna. „Manni getur alls- staðar tekist vel — en einnig illa“ segir Aðalsteinn Vestmann, sem opnað hef- ur málverkasýningu í Gallery Lækjartorgi ADAl.STEINN Vestmann myndlist- armaður frá Akureyri hefur opnað myndlistarsýningu í Gallerý Lækj- artorgi í Reykjavík. Aðalsteinn sagði í samtali við Mbl. að á sýningunni væru 38 verk, aðallega vatnslita- myndir; landslagsmyndir frá Akur- eyri og úr Eyjafirði. Einnig væru þar nokkur akriíverk en öll verkin væru máluð á síðustu þremur árum. Þessi sýning Aðalsteins er önn- ur einkasýning hans, en hann hef- ur tekið þátt í fjölda samsýninga víðsvegar um landið. Hann stund- aði nám í kennaradeild Myndlista- og handíðaskóla Islands og út- skrifaðist þaðan 1951 og hefur starfað sem teiknikennari við Barnaskóla Akureyrar sl. 20 ár. Aðspurður um starfsskilyrði myndlistarmanna á Akureyri sagði Aðalsteinn að þau væru ágæt og færu batnandi. „Manni getur allsstaðar tekist vel en einn- ig illa,“ sagði Aðalsteinn. „Aðstað- an hefur breytst mikið á undan- förnum árum, svo nálgast bylt- ingu.“ Taldi Aðalsteinn að tilkoma teikniskólans á Akureyri fyrir fjórum árum hefði vegið þyngst í þeirri þróun. En einnig hefðu komið fram ungir mjög áhuga- samir menn sem hefðu meðal ann- ars opnað sýningarsali og hefði það einnig haft mikið að segja. Sýning Aðalsteins í Gallerí Lækjartorgi er sölusýning og stendur hún til 4. september næstkomandi. Norrænn byggíngardagur hófst í gær: 1.000 þátttakendur frá öllum Norðurlöndunum Samnorræna ráðstefnan um hús- næðis- og byggingamál, Norrænn byggingardagur, var sett í Háskóla- bíói í gærmorgun. Þetta er í 15. skipti sem Norrænn byggingardagur er haldinn, og að þessu sinni sækja um 1.000 manns ráðstefnuna frá öll- um Norðurlöndunum. Ráðstefnan var sett í Háskólabíói, en henni haldið áfram að Kjarvalsstöðum. Ráðstefnan stendur til miðvikudags, og verða 14 erindi flutt um málefni er varða byggingariðnaðinn og hús- næðismarkaðinn. Tveir fyrirlesar- anna eru frá íslandi, þeir Davíð Oddsson, borgarstjóri, og Jónas Haralz, bankastjóri, og fluttu þeir erindi sín á Kjarvalsstöðum í gær. Um 1.000 manns sækja húsnæð- is- og byggingamálaráðstefnuna, Norrænn byggingardagur, sem nú stendur yfir. Þátttakendurnir koma frá öllum Norðurlöndunum, og er tala þátttakenda nokkuð jöfn frá hverju landi, nema hvað sænsku þáttakendurnir eru tölu- vert fleiri en frá hinum Norður- löndunum. Við setningu ráðstefnunnar flutti formaður Norræns bygg- ingardags, Guðmundur Þór Páls- son, arkitekt, ávarp, auk þess sem fulltrúar hinna Norðurlandanna Frá setningu ráðstefnunnar í Há- skólabíói. Alexander Stefánsson, félagsmálaráðherra, flytur opnun- arræðu. fluttu ávörp frá sínum heimalönd- um. Opnunarræðu ráðstefnunnar flutti Alexander Stefánsson, fé- lagsmálaráðherra. Af 14 fyrirlestrum sem erú á dagskrá á ráðstefnunni, voru 8 fluttir í gær, þar af báðir íslensku fyrirlestrarnir. Davíð Oddsson, borgarstjóri, flutti erindi um kosti og galla félagslegra bygginga og þess að byggja á eigin vegum. Jón- as Haralz, bankastjóri, flutti fyrirlestur um samband verðbólgu og byggingariðnaðarins með hlið- sjón af íslenskum aðstæðum. Eftir fyrirlestrana í gær var þátttakendum boðið til kvöldverð- ar í heimahúsum, en ráðstefnunni verður haldið áfram í dag. Þá verða 4 fyrirlestrar fluttir að Kjarvalsstöðum fyrir hádegi og þá snæddur hádegisverður á Hótel Sögu. Eftir hádegi verða tveir fyrirlestrar fluttir í Háskólabíói og umræður fara fram, en um kvöldið verður haldið hóf fyrir þátttakendur. Síðasta dag ráðstefnunnar verð- ur farið í skoðunarferðir um Reykjavík og nágrenni, en um kvöldið sækja erlendu þátttakend- urnir íslenska starfsbræður og -systur heim. Nýtt frystihús verð- ur byggt upp á Rifi — fáist til þess lánafyrirgreiðsla STJÓRN Hraðfrystihúss Hell- issands hf. hefur ákveðið að byggja nýtt frystihús á hafnar- bakkanum á Rifi í stað frysti- húss félagsins á Hellissandi sem brann fyrir skömmu. Hellis- sandur og Rif eru í sama sveitar- félaginu eins og kunnugt er, Neshreppi utan Ennis. Afla til gamla frystihússins var öllum landað í Landshöfninni á Rifi og ekið til Hellissands og mun sá akstur sparast þegar nýja húsið verður komið í gagnið. Skreiðar- og saltfiskverkun fyrirtækisins verður áfram á sama stað en þau hús brunnu ekki. Að sögn for- ráðamanna fyrirtækisins verður nú hafist handa við að setja nýtt þak á fiskmóttökuna þar, þannig að hægt verði að hefja vinnu í saltfiskverkuninni aftur. Rögnvaldur Ólafsson, fram- kvæmdastjóri Hraðfrystihúss Hellissands hf., og ólafur Rögn- valdsson, skrifstofustjóri félags- ins, sögðu í samtali við Mbl. að þessi ákvörðun stjórnarinnar byggðist á því að fyrirgreiðsla fá- ist úr þeim opinberu lánastofnun- um sem slíkt eiga að fjármagna. Sögðu þeir að vinna við að teikna frystihúsið væri komin í fullan gang svo og annar undirbúningur en byggingin yrði síðan boðin út í framhaldi af því. Kostnaðar- eða framkvæmdaáætlanir lægju ekki fyrir en reynt yrði að hraða verkinu eins og kostur væri eftir því sem fjármagn hrykki til, enda LAUN, búvöruverð og fiskverð hækkar ekki núna um mánaða- mótin eins og venja hefur verði, heldur þann 1. október næstkom- andi og verða þá liðnir 4 mánuðir frá síðustu hækkun. Þessi frestur er samkvæmt ákvæðum í bráða- birgðalögum ríkisstjórnarinnar sem gefin voru út 27. maí sl., strax cftir myndun núverandi ríkis- stjórnar til að „draga úr verð- bólgu, tryggja atvinnuöryggi og treysta hag þjóðarbúsins út á við, og vernda hag þeirra sem við lök- ust kjör búa“ eins og markmið gæti komið upp stórfellt atvinnu- leysi í byggðarlaginu ef því yrði ekki komið fljótt upp. Til umræðu hefur komið að taka á leigu tvö lítil frystihús sem fyrir eru í sveit- arfélaginu en eru ónotuð og hefja þar frystingu til bráðabirgða en ekkert hefur verið ákveðið í því efni, að sögn þeirra Rögnvaldar og Ólafs. laganna eru orðuð. Samkvæmt lögunum hækka launin um 4% 1. október svo og fiskverðið en búvöruverðshækkun- in hefur ekki verið reiknuð út en með búvöruverðshækkuninni eiga laun bænda að hækka um 4%. Þó er heimilt að ákveða sumarverð á kindakjöti og garðávöxtum og frá 15. september má gefa út bráða- birgðaverð á kjöti og öðrum afurð- um af nýslátruðu sauðfé. Laun, fiskverð og búvöruverð sem þann- ig verður ákvarðað 1. október, gildir í 4 mánuði eða til 31. janúar 1984. Laun, búvöru- og físk- verð hækkar 1. október Ferðamenn sem koma til landsins: Upphæð tollfrjáls varnings hækkuð UPPHÆÐ sú sem ferðamenn mega hafa varning fyrir með sér til landsins án greiðslu aðflutnings- gjalda hefur verið hækkuð úr 2.400 krónum í 3.200 krónur. Af þessari upphæð má þó ekki andvirði raat- væla þar með talið sælgæti ekki nema hærri fjárhæð en 800 krón- um í stað 600 króna áður. Farmenn og flugliðar mega hafa fyrrgreindan varning fyrir allt að 900 krónur í stað 600 áður hafi þeir verið 20 daga eða styttra erlendis. Ef ferðin er lengri en 20 daga þá mega þeir hafa varning fyrir 2.400 krónur í stað 1.800 áður og ef ferðin er lengri en 40 dagar þá fyrir 3.200 krónur í stað 2.400 áður. Engar breytingar urðu á regl- um sem gilda um magn þess áfengis og tóbaks sem heimilt er að hafa með sér til landsins.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.