Morgunblaðið - 07.09.1983, Page 1

56 SÍÐUR
203. tbl. 70. árg.
MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 1983
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Rússar víðurkenna að
hafa grandað þotunni
Tveir féllu
Bandarískur land-
gönguliði miðar í
Éeirút skammt frá
flugvellinum þar sem
þeir háðu stórskota-
liðseinvígi við Drúsa.
Tveir landgönguliðar
féllu.
New York, Moskvu, 6. september. AP.
RÚSSAR OG Bandaríkjamenn deildu í Öryggisráöinu í dag um Kóreuþotu-
málið og sovétstjórnin viðurkenndi í yfirlýsingu að Rússar bæru ábyrgð á því
að hafa „bundið enda“ á ferð þotunnar. „Tími til kominn," var sagt í Hvíta
húsinu og upplýst að Bandaríkjastjórn hefði undir höndum „óhrekjandi"
sannanir auk hljóðritana um að Rússar vissu að þeir eltu uppi áætlunarvél.
í yfirlýsingunni sagði að herþot-
ur hefðu skotið þotuna niður án
þess að vita að hún væri áætlun-
arvél. Flugmennirnir hefðu „fram-
fylgt skipun frá stjórnstöð um að
binda enda á ferð“ þotunnar í
samræmi við lög um landamæri
Sovétríkjanna. Veitzt var að Ron-
ald Reagan forseta fyrir að halda
því fram að flugmennirnir hafi
vísvitandi ráðizt á áætlunarflug-
vél og sagt að Rússar mundu
áfram neyta þess réttar sam-
kvæmt alþjóðalögum að verja
landamæri og lofthelgi.
Einnig sagði að kallmerki á
dulmáli hefðu sýnt að þotan var í
njósnaferð. Þrátt fyrir viðvörun-
arskot hefði þotan neitað að hlýða
skipunum um að lenda og reynt að
komast undan. Farþegarnir hafi
orðið fórnarlömb nýrra glæpa
bandarisku leyniþjónustunnar.
Sovétstjórnin harmi dauða þeirra
en Bandaríkin beri alla ábyrgð á
harmleiknum. Aldrei var sagt ber-
um orðum að þotan hefði verið
„skotin niður".
Talsmaður bandaríska sendi-
ráðsins í Moskvu kvað yfirlýsing-
una of rýra og alltof síðbúna.
Rússar neyddust til að viðurkenna
að hafa grandað þotunni, en
reyndu að skjóta sér undan fullri
ábyrgð.
Nokkru áður birti Tass beiskju-
lega árás á Ronald Reagan for-
seta, hina svæsnustu sem talin er
hafa verið gerð á bandarískan for-
seta, og gaf í skyn að hann bæri
ábyrgðina. Reagan hefði reynt í
ræðu sinni í gær að skjóta sér
undan ábyrgð á sviðsettri ögrun
gegn Sovétríkjunum, en reynt að
skilja eftir undankomuleið ef nýj-
ar staðreyndir kynnu að koma
fram.
Öryggisráðinu var sýnd upptaka
á myndbandi er sýndi árás Rússa
á þotuna. Fulltrúi Bandaríkjanna,
Jeanne Kirkpatrick, sagði Rússa
hafa gert sig seka um hneykslan-
lega lítilsvirðingu fyrir mannslíf-
um og haft í frammi ósannindi.
Það varði ekki dauðadómi að vill-
ast af leið hjá siððmenntuðum
þjóðum. Bandaríska könnunar-
flugvélin á svæðinu hefði lent
klukkutíma áður en Kóreuþotan
týndist. Bandaríkjamenn haldi
ekki uppi könnunarflugi í sovézkri
lofthelgi.
Rússnesk flugvél flaug hvað eft-
ir annað lágt yfir japanskri ferju
á Japanshafi þegar 60 ættingjar
hinna látnu reyndu að halda
minningarathöfn. Fjölmenn
minningarathöfn fór fram í Seoul.
í Sapporo í Norður-Japan var
eldsprengju varpað að ræð-
ismannsskrifstofu Rússa, en eng-
an sakaði.
McFarlane reynir að
koma í kring vopnahléi
Beirút, 6. september. AP.
TVEIR bandarískir landgönguliðar
féllu og tveir særðust auk sex ítala í
dag þegar Drúsar tóku bæinn
Bhamdoun við þjóðveginn milli Beir-
út og Damaskus.
Bardagar kristinna manna og
Drúsa fara harðnandi og taka
Bhamdoun er fyrsti meiriháttar
sigur Drúsa á kristnum falangist-
um síðan ísraelsmenn hörfuðu.
Mannfallið varð þegar landgöngu-
liðarnir svöruðu árás frá stór-
skotaliðsstöð Drúsa.
í Washington varaði talsmaður
Hvíta hússins Sýrlendinga við því
að „æsa til ofbeldis" í Líbanon, því
að Bandaríkjamenn „byggju yfir
miklum skotkrafti" undan strönd
Líbanons. Um 2.000 manna vel bú-
ið lið bandarískra landgönguliða
kemur til Miðjarðarhafs síðar í
vikunni, en ekki er ráðgert að
setja það á land.
Robert C. McFarlane, fulltrúi
Bandaríkjaforseta, ræddi við Am-
in Gemayel Líbanonsforseta og
fór síðan til Sýrlands til að reyna
að fá Hafez Assad til að leggja
fast að Drúsum að samþykkja
vopnahlé.
Bandar Bin Sultan prins, næsti
sendiherra Saudi Arabíu í Wash-
ington, kom til Damaskus með
„áríðandi orðsendingu" frá Fahd
konungi. Áður hafði konungur
hringt til Gemayel, lýst áhyggjum
sínum vegna ástandsins og heitið
aðstoð. Andlegur leiðtogi sunníta,
Sheik Hassan Khaled, skoraði á
arabíska þjóðhöfðingja að koma á
vopnahléi.
Israelsmenn hyggjast ekki sker-
ast í leikinn nema Sýrlendingar
eða Palestínumenn sæki inn á
svæði, sem Drúsar hafa náð. Rík-
stjórnarfundur var haldinn vegna
falls Bhamdoun.
Alls hafa 216 fallið og 561 særzt
síðan ísraelsher hörfaði á sunnu-
dag.
Orrusta í Herat
Flugmenn vilja banna
Moskvuflug í 60 daga
I/ondon, 6. september. AP.
VESTRÆNAR ríkisstjórnir íhug-
uðu í dag sameiginlegar refsiað-
gerðir gegn Rússum vegna árásar-
innar á suöur-kóreönsku farþega-
þotuna, en talsmaður vestur-þýzku
stjórnarinnar kvaðst ekki gera ráð
fyrir að Evrópuríki mundu banna
flug Aeroflot-flugvéla eins og
Bandaríkjamenn og Kanadamenn.
Alþjóðasamband atvinnuflug-
manna (IFAPA) hvatti í dag til
60 daga banns við flugferðum til
Moskvu til að láta í ljós and-
styggð sína á verknaðinum.
Hvatt var til þess að bannið yrði
fyrirskipað fljótlega og endur-
skoðun færi fram eftir einn
mánuð til að ákveða framleng-
ingu og útvíkkun þess.
Atvinnuflugmenn krefjast
þess einnig að Rússar ábyrgist
að þeir muni ekki skjóta niður
áætlunarflugvélar I framtíðinni.
Verði slíkt loforð ekki veitt verði
frekari aðgerðir ihugaðar.
Utanríkisráðherra Breta,
Michael Haseltine, sagði að
árásin sýndi að Vesturveldin
mættu aldrei sofna á verðinum.
Brezku og norsku utanríkisráðu-
neytin sögðu að samræmdar að-
gerðir yrðu ræddar þegar vest-
rænir utanríkisráðherrar kæmu
til Madrid síðar í vikunni að
sitja öryggismálaráðstefnu Evr-
ópu.
Hollenzka stjórnin aflýsti um
óákveðinn tíma heimsókn vara-
utanríkisráðherra Rússa, Vlad-
imir Komplektov, til Hollands og
ferð landbúnaðarráðherra Hol-
lands, Gerrit Braks, til Moskvu.
Utanríkisráðuneytið í Haag
sagði að Rússar hefðu ekki gefið
viðhlítandi skýringar á atburð-
inum eða ábyrgzt að slíkir at-
burðir muni ekki endurtaka sig.
Nýju Delhí, 6. september. AP.
TÆPLEGA 300, þar af 50—100 sov-
ézkir hermenn, féllu í meiriháttar
orrustu í Herat, þriðju stærstu borg
Afganistans, þegar sovézkir her-
menn umkringdu úthverfi til að
framkvæma húsleit fyrir tæpum
mánuði að sögn vestrænna diplóm-
ata í dag.
Skæruliðar streymdu til svæðis-
ins frá nálægum þorpum og um-
kringdu Rússa. I hefndarskyni
gerðu Rússar loftárásir á þorp,
þar sem þeir töldu að skotið hefði
verið skjólshúsi yfir skæruliða.
Viku síðar féllu rúmlega 100
Afganir í átökum stuðningsmanna
hinna stríðandi fylkinga stjórnar-
flokksins, Parcham- og Khalque-
fylkinganna, þar á meðal lögreglu-
menn og hermenn.
Öryggisástandið í Herat hefur
versnað. Hermenn geta ekki farið
langt frá búðum sínum nema
margir saman og nokkrir háttsett-
ir embættismenn og foringjar
hafa fallið í flugskeytaárásum.
Þegar bezt lætur hefur rafmagn
ekki verið á nema frá ljósaskipt-
um til miðnættis, en nú er alger-
lega rafmagnslaust. Aðalmark-
aðstorgið er aðeins opið á morgn-
ana.
Paul Nitze, aðalfulltrúi Bandaríkjanna í Genfarviðræðunum, heilsar
sovézka aðalfulltrúanum, Yuri Kvitsynski. Sjá frétt á bls. 15.