Morgunblaðið - 21.10.1983, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 1983
23
Soroptimistar gefa
Landakotsspítala
hljóðbylgjutæki
Soroptimistaklúbbur Reykjavíkur
hefur afhent St. Jósefsspítala,
Landakoti, að gjöf hljóðbylgjutæki
af gerðinni Sonicator 706 til notkun-
ar á endurhæfingardeild spítalans.
Tækið er gefið til minningar um
stofnanda Soroptimistahreyf-
ingarinnar á íslandi, fyrsta for-
mann Soroptimistaklúbbs Reykja-
víkur og heiðursfélaga klúbbsins,
Ragnheiði Hansen Þorsteinsson.
Ragnheiður andaðist á Landa-
kotsspítala 24. ágúst sl.
Það var ósk Ragnheiðar, að tæki
þetta yrði keypt og gefið spítalan-
um.
Sonicatui 7ub tækið er mjög
fullkomið og öflugra en eldri tæki.
Það er þó mun minna fyrirferðar
og léttara í meðförum. Nú er unn-
ið að stækkun endurhæfingar-
deildar Landakotsspítala og er
tækið kærkomið framlag til þeirr-
ar viðleitni að efla deildina.
Meðfylgjandi mynd af stjórn
Soroptimistaklúbbs Reykjavíkur,
Freymóði Þorsteinssyni, eftirlif-
andi eiginmanni frú Ragnheiðar,
yfirsjúkraþjálfara og yfirlækni
Landakotsspítala, var tekin við at-
höfn hinn 19. september sl. er
tækið var afhent. (Frétutilkynning)
Áskorun 400 Reykvíkinga:
Þegar sett lög um hús-
næðissamvinnufélög
STOFNFUNDUR Húsnæðissamvinnufélagsins á Hótel Borg 15. október sl.
lagði til við Alþingi og ríkisstjórn, að „þegar verði hafist handa um setningu
laga um húsnæðissamvinnufélög og þeim skapaður fjárhagslegur rammi
innan húsnæðislánakerfisins," eins og segir í ályktun fundarins.
„Með stofnun húsnæðissam-
vinnufélags viljum við vinna að
raunhæfri leið til félagslegra
íbúðabygginga og ráða þannig bót
á því erfiða ástandi, sem ríkir á
húsnæðismarkaðnum, bæði hvað
varðar leigu og eignaríbúðir. Hús-
næðissamvinnufélög eru valkost-
ur, þar sem bygging og rekstur
íbúða er háð framtaki og starfi
samtaka einstaklinga, sem bera
fulla ábyrgð."
Félagar Leigjendasamtakanna
og fleiri áttu frumkvæði að stofn-
un samvinnufélagsins. Fundinn
sóttu á fjórða hundrað manns og
gerðust rúmlega 200 fundarmenn
stofnfélagar. Nýir félagar geta
snúið sér til skrifstofu Leigjenda-
samtakanna að Bókhlöðustíg 7 í
Reykjavík.
Jóhann Einvarðsson, aðstoðar-
maður félagsmálaráðherra, tók til
máls á fundinum og lýsti því m.a.
yfir, að nefnd sú, sem nú vinnur að
endurskoðun húsnæðislöggjafar-
innar hefði fengið það verkefni að
stuðla að því að löggjafinn opnaði
möguleika til lánveitinga til bygg-
ingar íbúðarhúsnæðis á vegum fé-
lagasamtaka á borð við hið ný-
stofnaða félag. ólafur Jónsson,
formaður Húsnæðismálastjórnar,
tók einnig til máls og tjáði sig ein-
dregið fylgjandi því framtaki, sem
stofnun félagsins sýndi. Hann
varpaði einnig fram hugmynd um
að það rekstrarform, sem félagið
hyggðist beita sér fyrir, væri
heppilegt fyrir t.a.m. leiguhúsn-
æði það, sem Reykjavíkurborg
ræki.
Forsendur samninga
gjörsamlega brostnar
— segja trésmiðir
Trúnaðarráð Trésmiðafélags
Reykjavíkur telur að forsendur fyrir
núgildandi kjarasamningum séu
gjörsamlega brostnar, „vegna þeirr-
ar gífurlegu kjaraskerðinga, sem
leitt hafa af bráðabirgðalögum ríkis-
stjórnarinnar," eins og segir í frétta-
tilkynningu frá Trésmiðafélaginu,
sem blaðinu hefur borist.
„Einu mögulegu viðbrögð verka-
lýðsins eru að brjóta á bak aftur
aðgerðir ríkisstjórnarinnar," segir
þar ennfremur. „Fundurinn álykt-
ar að hefja beri undirbúning að-
gerða til að brjóta á bak aftur
kjaraskerðingarsókn ríkisstjórn-
arinnar. Félagið skal stuðla að
sem breiðastri samstöðu meðal
verkalýðsins, til að hnekkja
bráðabirgðalögunum."
AF ERLENDUM VETTVANGI
Eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Bishop forsætisráðherra.
• •
Ongþveiti á
fór til Kúbu að tryggja nýja
viðskiptasamninga og aukna að-
stoð, en án árangurs, og lét þá í
ljós áhuga á viðræðum við
Henry Kissinger, hinn -nýja
ráðgjafa Reagans í málefnum
Rómönsku Ameríku, eða Reagan
sjálfan. Hann sagði í viðtali við
Observer að hann vildi færa
samskiptin við Bandaríkin og
Bretland í eðlilegt horf. „Sú
hugmynd að millilandaflugvöll-
ur okkar, sem við höfum beðið
eftir í 25 ár, gæti ógnað Banda-
ríkjunum, er brandari aldarinn-
ar,“ sagði hann.
Grenadabúar vona að flugvöll-
urinn auki ferðamannastraum-
inn, en eins og Observer hafði
eftir áhrifamanni á Grenada
„koma ferðamenn ekki frá
Grenada
HORÐ valdabarátta hefur farið fram fyrir opnum tjöldum i kotríkinu
Grenada á Karfbahafi milli Maurice Bishops forsætisráðherra og and-
stæðinga hans, sem vilja hraðari þróun í átt til sósíalisma. Stuðningsm-
enn Bishops leystu hann úr haldi, en nú hefur hann verið myrtur.
Fyrir réttri viku bar mið-
stjórn stjórnarflokksins
Maurice Bishop forsætisráð-
herra á brýn, að hann hefði neit-
að að samþykkja að hann og
Bernard Coard, varaforsætis- og
fjármálaráðherra, skiptu með
sér völdunum og dreift orðrómi
um að Coard og Phyllis kona
hans hefðu gert samsæri um að
ráða sig af dögum. Ásökun Bish-
ops varð til þess að Coard sagði
af sér. Herinn, sem greip í taum-
ana, sakaði Bishop um að hafa
staðið í vegi fyrir „samstjórn" í
eitt ár og reynt að koma á ein-
ræðisstjórn. Völdin hefðu stigið
honum til höfuðs og hann hefði
neitað að hlíta ákvörðunum mið-
stjórnarinnar. Ekkert spurðist
til Bishops í nokkra daga, en gef-
ið var til kynna að hann væri í
stofuvarðhaldi í embættisbústað
sínum.
Á þriðjudaginn tilkynnti Uni-
son Whiteman utanríkisráð-
herra að Coard og kona hans
hefðu tekið völdin í sínar hendur
í óþökk þjóðarinnar og þrír
ráðherrar hefðu sagt af sér. Þá
var tilkynnt að efnt hefði verið
til viðræðna milli Bishops og
andstæðinga hans til að koma á
sáttum. Tilkynningin varð til
þess að stúdentar fóru út á götur
höfuðborgarinnar St. George’s
og kröfðust þess að Bishop tæki
aftur við völdunum.
Coard er róttækari marxisti
en Bishop, er nátengdur Kúbu-
mönnum og hefur gagnrýnt
Bishop fyrir að vera of seinn að
koma á sósíalisma síðan hann og
hreyfing hans brutust til valda í
byltingu 1979, fimm árum eftir
að landið hlaut sjálfstæði. Upp-
lýst hefur verið að fyrir einu ári
sagði Coard sig úr miðstjórn
stjórnarflokksins, þar sem Bish-
op taldi að hann væri að reyna
að hrifsa völdin.
Á valdaárum sínum hefur
Bishop afnumið þingræði og lýð-
ræði á Grenada, átt í útistöðum
við Bandaríkjamenn og hallað
sér að Kúbumönnum og Rússum.
Kúbumenn hafa unnið að gerð
mikils flugvallar, sem Reagan
Bandaríkjaforseti kallaði
„ógnun við þjóðaröryggi Banda-
ríkjanna“ í marz. „Alþýðubylt-
ingarstjórn" Bishops hefur tekið
tæplega 30 milljóna dollara lán í
vestrænum bönkum vegna fram-
kvæmdanna, sem munu kosta 75
milljónir dollara, en að öðru
leyti hafa Kúbumenn kostað
flugvallargerðina. Flugvöllurinn
verður opnaður á byltingaraf-
mælinu 13. marz 1984.
Bishop hefur neitað ásökunum
Kortið sýnir legu Grenada.
um að flugvöllurinn sé gerður
fyrir sovézkar og kúbanskar her-
flugvélar og segir að um hann
muni aðeins fara skemmtiferða-
menn, sem færa muni landinu
nauðsynlegar tekjur, og hann sé
nauðsynlegur til þess að auka út-
flutning landbúnaðarafurða. Um
400 Kúbumenn hafa unnið við
flugvallargerðina. Auk þeirra
starfa um 2.000 kúbanskir kenn-
arar, læknar og tannlæknar á
eynni.
Flugvallargerðin er ekki eina
dæmið um vaxandi ítök komm-
únista. Rússar vinna að miklum
breytingum á höfninni í St.
George’s og hyggjast gera mikla
verzlunarhöfn á austurströnd-
inni. Stórt, sovézkt sendiráð er í
smíðum. Austur-Þjóðverjar hafa
lagt síma og einkennisklæddir
Líbýumenn eru á ferli. Ein af
svokölluðum „alþýðuskrifstof-
um“ þeirra hefur veitt lán að
upphæð fjórar milljónir dala.
Bishop segir að margt hafi
áunnizt í heilbrigðis-, mennta-
og velferðarmálum, en staðhæf-
ingum hans er tekið með varúð.
Nú er landið skuldum vafið og
oft fá verkamenn ekki laun sín
greidd. Um 35% vinnufærra
manna eru atvinnulaus. Stórlega
hefur dregið úr heimsóknum
ferðamanna vegna deilu Bishops
við Bandaríkjastjórn og þúsund-
ir Grenadabúa hafa flúið land
vegna óánægju með vikulega,
pólitíska kennslutíma og aðra
fylgifiska sósíalistastjórnarinn-
ar. íbúar Grenada eru 109.000 og
eyjan er 344 ferkílómetrar.
Skuldir við vestrænar lána-
stofnanir eru komnar í eindaga
og Bandaríkjamenn hafa hindr-
að lántökur Grenadamanna hjá
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, EBE
og Þróunarbanka Karíbahafs-
ríkja. Komið er í svo mikið óefni
að Bishop hefur reynt að frið-
mælast við vestræn ríki. Hann
Norður-Ameríku fyrr en banda-
rískir fjölmiðlar sannfæra
bandarískar ferðaskrifstofur um
að Bishop sé ekki hækja Castros.
Hann verður að koma aftur á
málfrelsi og prentfrelsi og efna
til frjálsra kosninga." En Bishop
sagði nýlega að kosningar kæmu
ekki til mála fyrr en eftir a.m.k.
tvö ár þegar starfi nýskipaðrar
stjórnarskrárnefndar væri lokið.
Og Bishop á eina blaðið, sem gef-
ið er út á Grenada, og „Útvarp
Grenada" hefur verið undir hans
stjórn, svo að áhugi hans á frelsi
fjölmiðla hefur verið takmark-
aður.
Valdabaráttan stendur ugg-
laust í sambandi við tilraunir
Bishops til að friðmælast við
vestræn ríki. Eftir síðustu úr-
sagnirnar sitja aðeins þrír menn
í stjórninni, þeirra á meðal Hud-
son Austin hershöfðingi, yfir-
maður hersins, sem nú virðist
öllu ráða. Áður hafði Kendrick
Radik iðnvæðingarráðherra sagt
af sér þegar hann hafði verið
handtekinn fyrir að stjórna úti-
fundi og göngu stuðningsmanna
Bishops.
Herinn hefur fyrirskipað
rannsókn á því hvað hæft sé í því
að Bishop hafi dreift orðrómi um
að Coard og kona hans hafi lagt
á ráðin um að ráða sig af dögum.
Austin hershöfðingi segir að
miðstjórn stjórnarflokksins
muni taka endanlega ákvörðun í
máli Bishops að rannsókninni
lokinni. Miðstjórnin hafði ákveð-
ið að Bishop og Coard skiptu
þannig með sér völdunum að
Bishop stjórnaði „starfi meðal
fjöldans", en Coard átti að „leiða
og skipuleggja pólitískt starf
flokksins".
Whiteman utanríkisráðherra
hefur sagt að ráðherrarnir hafi
sagt af sér vegna þess að Coard
og kona hans hafi hundsað til-
lögur þeirra um „hvernig leysa
ætti hin djúpstæðu deilumál I
landi okkar". Nú krefjist þjóðin
þess að leiðtogi hennar, Maurice
Bishop, taki aftur við stjórnar-
taumunum. „Coard vill þröngva
sjálfum sér og vilja sínum upp á
þjóðina og hún hafnar því,“
sagði hann.
Aðgerðirnar til stuðnings
Bishop benda til þess að hann
njóti talsverðs fylgis og ekki
verður enn séð fyrir endann á
valdabaráttunni. „Útvarp Gren-
ada“ hefur haldið því fram að
með því að skerast í leikinn
kunni herinn að hafa komið í veg
fyrir blóðsúthellingar og samtök
útlaga í New York hafa varað við
hættu á átökum. Samtökin hafa
beðið stjórn Barbados um að
gera allar nauðsynlegar ráðstaf-
anir til að koma í veg fyrir
blóðbað á Grenada.