Morgunblaðið - 26.10.1983, Qupperneq 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. OKTÓBER 1983
„Á réttri leiðu f Hafnarfirði:
„Beinskorið niður svo
brakar í hverju tré“
Frá fundinum í Hafnarfirði, en hann sátu 90—100 manns. Sverrir Hermannsson iðnaðarráðherra í
ræðustól. Ljósm. Mbl. KÖE.
Hvikum ekki frá ákvörðunum rík-
isstjórnarinnar, sagði Sverrir Her-
mannsson iðnaðarráðherra
ÉG GET ekki neitad því að mér hef-
ur á stundum þótt, að við stjórn-
málamenn klöppuðum þann steininn
að við málum dökkum litum ástand-
ið, og það svo að um of má telja,
þannig að menn missa kjarkinn til
framtaks og áræðis. Bölmóðssöngur
og svartsýnishjal sem knúð er á um
langa hríð er áreiðanlega ekki hollt.
Á hinn bóginn er lífsnauðsyn að
horfast í augu við kaldar staðreynd-
ir. Ég hygg að við í stjórnarandstöð-
unni fyrrverandi höfum reynt að
gera fólki grein fyrir horfum og
ástandi eftir því sem við gerst þekkt-
um til, en ég verð að játa að ef mér
hefði verið sagt hvernig hið raun-
verulega ástand var á vordögum eða
um það bil sem við háðum okkar
kosningabaráttu, þá hefði ég neitað
að trúa. Ég hefði látið segja mér þre-
mur sinnum, án þess að trúa,“ voru
upphafsorð Sverris Hermannssonar
iðnaðarráðherra á fyrsta fundi Sjálf-
stæðisflokksins í fundaherferðinni
undir kjörorðinu „Á réttri leið“, sem
haldinn var í Ilafnarfirði nýverið.
Sverrir rakti síðan stöðu efna-
hagsmála er stjórnarmyndunar-
viðræðurnar fóru fram, einnig
gerði hann grein fyrir nauðsyn að-
gerða núverandi stjórnvalda í
efnahagsmálum, en þar sagði
hann höfuðáhersluna hafa verið
lagða á baráttuna gegn verðbólg-
unni. í umfjöllun sinni um efna-
hagsmálin sagðist hann telja að
næstum því allt mætti þoia nema
atvinnuleysi. Hann sagði að draga
þyrfti úr framkvæmdum en at-
vinnumálin yrðu látin ganga fyrir.
Þá sagði hann sjávarútvegsdæmið
„alveg hrikalegt" og eiga eftir að
versna. „Málin standa nú þannig,"
sagði hann varðandi störf ríkis-
stjórnarinnar, „að við erum nú
þegar rétt byrjuð að stíga fyrstu
skrefin, en við munu ekki víkja
eitt hænufet."
Framkvæmdum við
Blöndu frestað
Iðnaðarráðherra sagði að orku-
og iðnaðarmálin væru vafalaust
hagvaxtarbroddurinn í íslensku
þjóðlífi. Hann sagði að þrátt fyrir
það yrði að skera niður á þeim
vettvangi eins og öðrum, fram-
kvæmdum við Blönduvirkjun yrði
til að mynda að fresta um tíma.
Hann fjallaði nokkuð um samn-
inga við Alusuisse og fullvissaði
Hafnfirðinga um að hann myndi
beita sér fyrir úrlausn deilumála
um framleiðslugjald af ÍSAL, en
Hafnfirðingar hafa um nokkurra
ára skeið talið sig hlunnfarna af
ríkinu hvað framleiðslugjaldið
varðar. Þá rakti Sverrir vinnu-
brögð Alþýðubandalagsins í síð-
ustu ríkisstjórn í orku- og iðnað-
armálum og sagði stefnu þess
gjaldþrotastefnu. Hann nefndi
sem dæmi, að ef við ættum álverið
sjálf værum við komin á „dúndr-
andi hausinn". „Auðvitað bitna
utanaðkomandi áhrif á okkur, en
megináhættuna verðum við að
láta auðjöfra heimsins taka með
samningum við þá um stóriðju,"
sagði hann.
Þá fjallaði ráðherrann um stöðu
sjávarútvegsins og sagði hann það
dæmi hrikalegast af þeim öllum,
ekki síst fyrir aflatregðu, en fleira
hefði þar áhrif á. Hann deildi hart
á sölusamtök fiskafurða vegna
birgðasöfnunar freðfisks í Banda-
ríkjunum og fyrir aðgerðaleysi við
að afla nýrra markaða og koma
nýrri vöru á framfæri. Hann sagði
einnig að vandi sjávarútvegsins
yrði alls ekki leystur með gengis-
fellingu, eins og sumir vildu halda
fram, — frá þeirri stefnu yrði ekki
hopað hænufet. Ráðherrann sagði
brýnt að þjóðin hætti verðbólgu-
hugsunarhætti sínum, þá fyrst
breyttist flest í okkar efnahags-
málum, er þjóðin hætti að reikna’
með verðbólgu sem sjálfsögðum
hlut. Hann minnti í því sambandi
á skilning „vinstri villinganna" á
verðbólgu, hún væri til fyrir hina
auðugu, það væru þeir sem
græddu á henni. Þessari rangtúlk-
un hefðu vinstri menn haldið fram
svo árum skipti.
„Tek ekki mark á
undirskriftunum“
Sverrir sagði síðan: „Okkur er
fullljóst að við erum að leggja
þungar byrðar á almenning. Síð-
ustu árin fékk kommisar Sverrir
Hermannsson áttfalt á við hinn
lægst launaða við vísitöluhækkan-
ir, þessu viljum við breyta." Hann
sagði að til að ná fram þreytingum
og bættum kjörum þyrfti öflugt
atfylgi allra landsmanna. „Lífs-
spursmálið er öflugur stuðningur
sem við verðum varir við hjá öll-
um meginþorra fólks. Ég tek ekki
mark á undirskriftarseðlunum
sem voru sendir inn á Alþingi á
dögunum og ég bið þá sem hafa til
þess aðstöðu að hafa það eftir
mér,“ sagði hann í lok ræðu sinn-
ar.
„Við erum á
réttri leið“
Matthías Á. Mathiesen við-
skiptaráðherra tók síðan til máls
og hóf það á því að þakka stuðning
fundarmanna í síðustu kosning-
um. Hann rakti síðan stöðu mála
eftir kosningarnar og tildrögin að
myndun núverandi ríkisstjórnar.
Hann sagði eitt af meginverkefn-
um ríkisstjórnarinnar að efla
orku- og iðnaðarmál. Hann kvað
núverandi ríkisstjórn samstjórn
flokka sem borist hefðu iðulega á
banaspjótum siðustu áratugina.
Hann kvað þó Sjálfstæðisflokkinn
hafa fengið ráðuneyti sem þeir
hefðu ekki komið nærri síðustu
þrjá áratugina, þ. e. utanríkis-
ráðuneytið, menntamálaráðuneyt-
ið og viðskiptaráðuneytið. Þá rakti
hann stöðu efnahagsmála og rifj-
aði upp yfirlýsingar sjálfstæð-
ismanna fyrir kosningar um að
vísitalan yrði rifin úr sambandi og
leitað nýrra leiða til að koma verð-
bótum til launþega, og láta síðan
samninga vera alfarið á ábyrgð
samningsaðila. Hins vegar hefði
verið samið um átta mánaða tíma-
bil samningsrofs, en hafa bæri í
huga að t samningum gæti annar
aðilinn aldrei haft allt í gegn.
Varðandi afstöðu þeirra sem nú
létu hæst gegn efnahagsaðgerðun-
um sagði hann að þeir hinir sömu
hefðu ekki séð ástæðu til þess í
júní, júlí og ágúst að aðhafast
neitt. Það hefði ekki verið fyrr en
leið að þvi að Alþingi kæmi saman
að farið var að standa fyrir að-
gerðum. Varðandi árangur efna-
hagsaðgerðanna sagði Matthias:
„Tekist hefur að tryggja að at-
vinnuvegirnir hafa gengið, það
hefur tekist að tryggja fulla at-
vinnu og verðbólgan er á niðurleið.
Þess vegna spyrjum við: „Erum
við á réttri leið?“ og við svörum
játandi."
Hann sagði síðan: „Þegar ríkis-
stjórnin tók við var við mjög
mikla erfiðleika að glíma. Hún
gerði mjög róttækar ráðstafanir,
svo róttækar að ég efast um að
menn leggi út í slíkar aðgerðir á
ný um nokkurra ára timabil, ef
þær takast ekki. Þess vegna er
mjög mikilvægt að kjósendur sem
veittu þessum flokkum brautar-
gengi standi þétt að þeim mönnum
sem lagt hafa út í og tekist á
hendur það erfiða verkefni sem
það er að sjálfsögðu, að rétta við
heilt þjóðfélag, sem svo illa var
komið sem raun ber vitni. Ég veit
að sjálfstæðismenn munu ekki
láta sitt eftir liggja. Ég veit að
þeir gera sér grein fyrir að ef ekki
tekst að rétta skútuna við, þá vit-
um við ekkert hvar við komum til
með að lenda," sagði viðskipta-
ráðherra.
Af hverju ekki
ódýr egg?
Að loknum framsöguræðum
voru leyfðar fyrirspurnir. Þór
Gunnarssyni lék hugur á að vita
um greiðslubyrði skatta ársins
1983, sem álagðir yrðu 1984, með
hliðsjón af efnahagsaðgerðunum.
ólafur ólafsson upphóf mál sitt
með því að lýsa því yfir að hann
dauðlangaði að halda ræðu yfir
þessum mönnum. Hann spurði
m.a. hvort þurft hefði að afnema
skatta af gjaldeyri, eingöngu fyrir
þá sem efni hefðu á eyðslu í
skemmtanir erlendis. Hann sagð-
ist lítið skilja í núverandi land-
búnaðarstefnu, og spurði m.a. af
hverju heimilin sem ættu í erfið-
leikum með að afla tekna einvörð-
ungu fyrir mat, mættu ekki kaupa
ódýr egg, þegar möguleiki væri á
því, og af hverju það jaðraði við
glæp að flytja landbúnaðarsöluaf-
urðir milli héraða.
Þorgeir Ibsen spurði m.a.: „Var
nauðsynlegt að taka af samnings-
réttinn?" Óskar Einarsson tók
næstur til máls. Hann bað ráð-
herrana að gæta sín á „rauða
strikinu". Koma yrði til móts við
láglaunafólkið, einnig sagði hann
sitt álit á vinnubrögðum sjó-
manna, þ.e. meðferð þeirra á afla.
Magnús Þórðarson sagðist ekki
hafa staðist það að geta horft
framan í kommissarinn Sverri
Hermannsson. Kvaðst hann vera
verkamaður í álverinu í
Straumsvík og sagði fulla ástæðu
fyrir Sverri að koma í heimsókn í
álverið þó ekki væri nema til að
anda að sér menguninni innan
dyra. Þrátt fyrir ákvæði um
mengunarvarnir og uppfyllt skil-
yrði hvað varðar tækjabúnað væri
staðreyndin sú, að andrúmsloft
innandyra hefði sjaldan eða aldrei
verið verra. í svari Sverris sfðar
kom fram, að hann ætlaði einmitt
að heimsækja álverið árdegis dag-
inn eftir og kvaðst hann segja
Ragnari Halldórssyni og co. sína
meiningu ef rétt væri um mengun
innandyra.
„Á að kýla aftur
um mörg ár?“
Hörður Þorsteinsson spurði
hvort ríkisstjórnin ætlaði að
brjóta lög eða breyta lögum og
hvort hún stefndi að því að gera
framhaldsnám að sérréttindum
þeirra ríku — „á að kýla þetta aft-
ur um mörg ár?“ spurði hann.
Kristófer Magnússon sagðist
sakna upplýsinga ráðherranna um
landbúnaðarmál, einnig vildi hann
vita hvað gert yrði ef til skæru-
verkfalla kæmi. Alfreð Dan sagð-
ist undrandi á yfirlýsingum Sverr-
is Hermannssonar um að hann
tæki ekki mark á undirskriftalist-
unum, og kvað málflutning hans
minna örlítið á tiltekna sögu úr
dýragarði.
Sigurður Sigurjónsson spurði
hvort ekki mætti taka allan þann
aragrúa af launatengdum gjöld-
um, sem tekinn væri af launþeg-
um, og greiða beint til þeirra í
ríkjandi ástandi. Páll Daníelsson
flutti tölu og sagði m.a. að eins
mætti mótmæla minnkandi afla í
sjónum eins og kjaraskerðingu
ríkisstjórnarinnar. Hann kvað það
alversta sem gerst hefði f launa-
málum landsmanna þegar ákvörð-
un var tekin um verðbætur á laun.
Hann kvatti menn til að taka á
með jákvæðri ríkisstjórn og spurði
spurningar í sambandi við skatta-
mál.
Finnborgi Arndal tók síðastur
til máls af fundargestum og
spurði hvort ekki mætti gera
meira fyrir það sem hann kallaði
„hinn mjóa vísi að iðnaði framtíð-
arinnar". Þar sagðist hann eiga
við möguleika þeirra sem byrjuðu
kannski f kjallaraholu eða skúr og
ynnu sig síðan upp í að reka stór
og arðvænleg fyrirtæki.
Sverrir varð fyrstur til svara.
Það kom m.a. fram í svörum hans
varðandi skattamál, að þau mál
myndu alfarið ráðast af árangri
efnahagsmála og þeirri stöðu sem
þá yrði. Hann sagði gífurlegan
vanda til afgreiðslu innan ríkis-
stjórnarinnar í dag varðandi fjár-
lagagerð fyrir árið 1984. „Það er
beinskorið niður svo brakar í
hverju tré,“ sagði hann og nefndi
sem dæmi að í hans ráðuneyti
væri skorið niður um 700 millj. kr.
frá upphaflegum tillögum, eða um
40%. Varðandi spurningu Ólafs
Ólafssonar um landbúnaðarmál
sagði hann þau „óskapnað", sem
taka yrði tökum hvað varðar
milliliðakerfið o.fl.
„Kvikum ekki frá
ákvörðunum
ríkisstjórnarinnar“
Vegna spurningar um hvort af-
nám samningsréttar hefði átt rétt
á sér, sagði Sverrir að sjálfstæð-
ismenn hefðu komið til móts í því
sambandi við Framsókn, sem vilj-
að hefði afnám hans í tvö ár.
Hann sagðist alls ekki firra sig
ábyrgð með þessum orðum, og í
sambandi við ádeilu á yfirlýsingu
hans um undirskriftalistana sagði
hann það sína staðföstu trú, að
hvika ekki frá ákvörðunum ríkis-
stjórnarinnar, í því hefði mál-
flutningur hans falist. Fyrir-
spurninni um hugsanleg skæru-
verkföll svaraði Sverrir á þá lund
að það yrði að koma í ljós, þar yrði
að láta kylfu ráða kasti, eins og
hann orðaði það. Aukakostnaður
við Blöndu er orðinn nú þegar 234
millj. kr. kom einnig fram í máli
ráðherrans.
Matthías Á. Mathiesen svaraði
einnig spurningum fundarmanna.
Hann sagði í lok máls síns að góð
fundarþátttaka sýndi að menn að-
hylltust stefnu ríkisstjórnarinnar
og það væri uppörvandi fyrir þá
menn sem stæðu í þeim störfum
að heyra og sjá menn taka undir
stefnumið ríkisstjórnarinnar.
F.P.