Morgunblaðið - 18.11.1983, Blaðsíða 1

Föstudagur 18. nóvember
RANNSÓKNIR
Hvað
AST
Fram til þessa hefur aldrei
fengist neitt vidhlítandi svar
viö því, hvers eöiia ástin er í
raun og veru, þrátt fyrir
margvíslegar vísindalegar at-
huganir, sem geröar hafa ver-
ið á þessu fyrirbrigöi. Franc-
esco Alberoni hefur nýlega
komiö fram meö athyglis-
veröa skilgreiningu á þessu
kynlega sálarástandi, en hann
er prófessor í sálfræöi viö Há-
skólann í Mílanó. Þýskur
blaöamaöur Toni Meissner
segir frá.
st og tilhugalíf er bylting tveggja aöila, fullyröir
Aprófessor Francesco Aberoni, og hann leitast
viö aö skilgreina nánar helztu grundvallaratriöi
þess dulúöga ástands hugar og sálar, sem hver
og einn þekkir, svo og meginþættina í ferli
þess. Hann Itkir þannig tilhugalífinu viö hinn
„skapandi upphafsþátt" víötækra andlegra hræringa eins
og frönsku stjórnarbyltingarinnar: Ást er félagsleg hræring,
enda þótt hún sé bundin viö smæstu hugsanlega félagslega
einingu, þ.e.a.s. „tvo“. Ásthrifni táknar „andóf", því hún ber
fram eindregnar kröfur um breytingar, vekur mönnum
sterkar tilfinningar eins og samstööu, vonir, lífsgleöi og
þvflíka óeigingirni, aö hreinlega jaörar viö töfra.
Innri umbreyting
„Þeim manni, sem fær aö reyna þessar tilfinningar, finnst
annars, aö hann sé á valdi sterkra afla ... hrifinn meö af
hinni félagslegu samhygð, losar einstaklingurinn sig viö
þann áhuga, sem hann hefur á sjálfum sér, gleymir sér,
helgar sig allan og óskiptan hinum sameiginlegu markmiö-
um ... Á slíkum stundum veröur því lífsvakningin á æöri
sviöum reyndar svo sterk og áköf, tekur á sig svo eindregn-
Ásthrifni og varanleg éat
spratta af þeirri tilfinn-
ingu, aö maöur aé akki
ajélfum aér naagur.
Fyratu ummarki þaaa aö
éatin aé alvag é naaata
laiti, ar óljóat hugboö um
þaö, aö maöur aé ainn og
ajélfur hraint ainakia
viröi...
ar myndir, aö hún fyllir nær alveg gjörvalla vltund elnstakl-
ingsins og hrekur svo meira eöa minna allar venjulegar,
eigingjarnar hugsanir á brott."
Hvernig myndast svo ásthrifni og ást? Af þeirrl tilfinningu,
aö maöur sé ekki sjálfum sér nógur, út frá þeim skilningi,
sem maöur hefur öðlast, aö í daglegu lífi felist enginn til-
gangur og engin framtíö, og róttækra breytinga sé þörf, aö
„bylting" sé nauösynleg. Fyrirboöi þess, aö ástin sé á næsta
leiti, er tilfinningin af því, aö maöur sé einskins viröi, sann-
færingin um eigiö fánýti. Með slíkar tilfinningar aö leiöar-
Ijósi, veröur framar öllu ungt fólk ástfangiö og þaö aftur og
aftur; þessi ungmenni eru óörugg og leitandi, hafa enn ekki
fundiö sér staö í lífinu. Sjá blaösíóu 34
Morgunblaöið/Friðþjófur.
Bréf Sartre
til de Beauvoir
Gefin voru nýlega út í bók-
arformi bréf, sem franski
rithöfundurinn og heim-
spekingurinn Jean-Paul
Sartre skrifaöi trúfastri
vlnkonu sinni um hálfrar aldar skeiö,
Simone de Beauvoir, sem einnig er rit-
höfundur. Þaö var aö ósk Sartre sjálfs ,
aö bréfin, sem skrifuö eru á árunum
1926-63, yröu gefin út eftir dauöa hans.
„Bréfin eru eins konar afrit af hinu dag-
lega lífi mínu, skrifuö án utanaökomandi
áhrifa, í stuttu máli yfirlit yfir líf mitt,“
sagöi hann áriö 1974, þegar hann til-
kynnti þessa ósk sína.
Gagnrýnendur hafa ekki verið á einu
máli um ágæti bréfanna. í umsögn sinni
í dagblaöinu Le Matin segir hinn bein-
skeytti gagnrýnandi Francoise Xenakis,
aö bréfin séu „haröneskjuleg, Ijót og
illgirnisleg, þau séu þó áhrifarík." En
þetta eru ekki miklar bókmenntir og viö
megum ekki rugla saman hámusteri
bókmenntanna og almennum póst-
sendingum," segir hún.
En bókmenntagagnrýnendur eru á
einu máli um hvert hlutverk de Beauvoir
hefur veriö í lífi Sartre, burtséö frá bréf-
um hans, en þetta segir í frétt Marilyn
August hjá AP-fróttastofunni rétt eftir
útkomu bókarinnar. En gagnrýnendur
segja, aö de Beauvoir hafi veriö siö-
feröilegur og vitsmunalegur gagnrýn-
andi hans. I einu bréfa sinna segir
Sartre: „Mon petit juge“ (litli dómarinn
minn). „Ég er hræddur um að þér finnist
ég undirförull, vondur og láqkúru-
legur..." Þetta skrlfaöi hann, þegar
ástarsamband hans við „Taniu" var orö-
iö alvarlegt. En hún var eln af fjölmörg-
um ástkonum hans.
Gagnrýnendur segja ennfremur, aö
bréfin, sem mörg eru skrifuö meöan
Sartre var í hernum eöa á árunum
1939-40 sýni ákafa hans til aö skoöa og
skilgreina hluti. Þaö hafi veriö alveg
sama hvert tilefniö var, allt varö honum
aó efni til umfjöllunar í þeim hundruöum
bréfa, sem hann skrifaói, og sum voru
allt aö 30 síöna löng. Beri þau líka vott
um óseöjandi þörf hans til aö skrifa.
i sumum bréfunum hefur de Beau-
voir, sem bjó bréfin til prentunar, gert
athugasemdir og nöfnum persóna hefur
veriö breytt, til aö vernda þriöja aöila.
En hún hefur lofaö aö gefa landsbóka-
safninu franska upprunalegu bréfin svo
seinni tíma fræöimenn geti gluggaó i
þau. Hvaö viökemur sambandi hennar
sjálfrar við Sartre þá breióir hún ekki
yfir neitt. Hafa gagnrýnendur lofaö
hugrekki hennar og helöarleika. Sér-
staklega þar sem sum bréfanna eru til
annarra kvenna í lífi Sartre og varpa
þessi bréf Ijósi á óþekktar staöreyndir
varöandi viöhorf Sartre til ástarinnar og
kynlífsins.
En þessi svefnherbergisheimspeking-
ur, eins og franskir gagnrýnendur hafa
gjarnan kallaö Sartre, segir sínum ást-
kæra trúnaóarvini allt. Og hann er sífellt
aö lýsa yfir ástúö sinni á henni. „Viö
erum eitt,“ skrifaöi Sartre áriö 1939.
„Þú ert undirstaöa persónuleika
míns ...” „Samband okkar og ást er
byggö á fullkomnu og gagnkvæmu
trausti. Þú ert eini heióarleikinn í lifi
mínu, eina manneskjan, sem óg skrökva
ekki að.“
En gagnrýnendur segja aö bréfin beri
vitni um óseójandi daöurgirni Sartre og
óvægni hans er kom aö því aö slíta
sambandinu viö afbrýöisamar ástkonur.
Þeir segja ennfremur, aö þó aö Sartre,
sem er óþreytandi aó hirta sjálfan sig
fyrir aö „eyöa tíma og kröftum í konur,
sem hann hefur ekki lengur áhuga á“,
þá viröist sem ástalíf hans hafi ein-
kennst meira af skemmtilegum eltingar-
leik en líkamlegri ást, sem honum
fannst „fáránleg og jafnvel óttavekj-
andi“, eins og hann oröaöi þaö í einu
bréfa sinna. Inni
i blaöinu er við-
tal viö Simone
de Beauvoir,
sem var tekiö
skömmu áður en
bréfin komu út.

Hundahald 34 Hvað er að gerast 42 Blöndungur 47
Úr skemmtanalífinu 36 Sjónvarp 44/45 Myndasögur og fólk 48/49
Studió Sigurgeirs 40 Útvarp 46 Dans, leikhús, bíó 50/53