Morgunblaðið - 04.12.1983, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1983
29
tveir ungir embaettismenn í
Reykjavík urðu foringjar í þeim
stjórnmálaflokki sem byggði
þingvald sitt á ranglátri kjör-
dæmaskipan. Báðir unnu þeir
frækna sigra í kjördæmum sín-
um, Eysteinn í S-Múlasýslu og
Hermann í Strandasýslu. Jónas
frá Hriflu sem leiddi þá til áhrifa
sat aldrei í ríkisstjórn með þeim
en var formaður Framsóknar-
flokksins frá 1934 til 1944 þegar
Hermann tók við og síðan Ey-
steinn af honum frá 1962—1968.
Eysteinn segir frá því að Gísli
Guðmundsson, alþingismaður, og
Þórarinn Þórarinsson, sem enn er
ritstjóri Tímans, hafi alla tíð ver-
ið „nánustu samstarfsmenn okk-
ar Hermanns í pólitíkinni, og æv-
inlega kvaddir til samráðs þegar
vanda bar að höndum sem ósjald-
an gerðist á langri leið.“
Stjórnin sem Hermann Jónas-
son myndaði var dæmigerð
vinstri stjórn að því leyti að
stefna hennar mótaðist af því að
ríkisforsjáin væri best þar sem
henni mætti á annað borð koma
við. Upp úr sauð þó milli Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks
þegar hinn síðarnefndi vildi 1937
ganga að Kveldúlfi, útgerðarfyr-
irtæki Ólafs Thors og bræðra
hans. Töldu framsóknarmenn með
Eystein í fararbroddi að þar væri
of langt gengið í ríkisafskiptum.
Vilhjálmur Hjálmarsson birtir á
einum stað þessar setningar ská-
letraðar þegar hann lýsir fjár-
málastjórn Eysteins í fyrsta
ráðuneyti Hermanns: „Hér virð-
ist vera gengið hreint til verks að
því leyti að tekjur og gjöld skuli
standast á. Samþykkt eru fram-
faramál, sem kosta peninga — og
tekjuöflun á móti.“ í þessari
reglu felst einfaldlega, að stjórn-
málamennirnir eigi að ákveða
hvað fólkinu er fyrir bestu og síð-
an á fólkið að borga brúsann.
Þannig var stjórnað í þá daga og
telja sumir, einkum framsóknar-
menn, að landinu hafi aldrei ver-
ið betur stjórnað. Það er umhugs-
unarvert hve mörg af þeim ríkis-
fyrirtækjum sem stofnuð voru á
þessum erfiðu árum eru enn
starfandi, þótt aðstæður allar
hafi gjörbreyst.
Töluvert er af því í bókinni að
vísað sé til annarra rita og les-
andanum bent á að þar sé að
finna sjónarmið sem honum
kynni að þykja forvitnileg. Þessi
háttur á söguritun ber þess merki
að hún sé stunduð til að koma
ákveðnum sjónarmiðum, boðskap
á framfæri. Raunar er ekki við
því að búast að tveir gamlir bar-
áttufélagar, eins og þeir Eysteinn
Jónsson og Vilhjálmur Hjálmars-
son eru, setjist niður á efri árum
og líti yfir farinn veg og komist
að þeirri niðurstöðu að kannski
kynnu andstæðingarnir að hafa
haft rétt fyrir sér í veigamiklu
máli eins og til dæmis „eiðrofs-
málinu" svo að dæmi sé nefnt.
Stundum gætir beinlínis kulda í
garð annarra flokka svo sem þeg-
ar rætt er um nasista og Sjálf-
stæðisflokkinn. Ætti þó að vera
orðið tímabært að leggja þær
dylgjur til hliðar með hliðsjón af
sögulegri þróun og öllum stað-
reyndum.
Forfeðrum Eysteins er lýst
nokkuð, kosningaferðalögum,
heimilishögum og dregin upp
mynd af annasömum starfsdegi
en samstarfsmennirnir eru tæp-
lega annað en nöfn og skoðanir,
persónulýsingar vantar. Bókin er
skreytt mörgum skemmtilegum
myndum. Vönduð mannanafna-
og örnefnaskrá fylgir og frágang-
ur allur er til fyrirmyndar. Bók-
inni sem er 358 blaðsíður lýkur
1942. í henni er lýst upphafsárum
stjórnmálamanns sem ekki má
vamm sitt vita í opinberum störf-
um, náði ungur undirtökunum í
flokki sínum og hafði áhrif á
stjórn og stefnu þjóðarinnar í að
minnsta kosti hálfa öld.
Hjalti Bjarnason
legan áhuga á myndlist í teiknitím-
um hjá Guðmundi Guðmundssyni
(ERRÓ) fyrir margt löngu.
Framlag hennar eru tvær bækur
fyrir börn á svipuðum aldri svo og
eitthvað eldri. Auðséð er á teikn-
ingum hennar, að hér er menntuð
listakona á ferð er leggur sig mjög
fram við að lifa sig inn í hugarheim
barna. Þykir mér henni takast það
vel því að yfir myndunum er sann-
verðugur og kíminn blær.
Þetta eru allt vel hannaöar bæk-
ur í hæfilegri stærð fyrir litlu lóf-
ana og ættu að gleðja yngstu les-
endurna en fyrir þá er allt of lítið
gert og verður aldrei of mikið gert
— það er af og frá því að þeirra er
framtíðin.
Maður þakkar fyrir gott framtak
mæðginanna og Fjölva-útgáfunnar
og vonar að gangurinn verði sá, að
áframhald þyki ómaksins vert.
Hjalti Bjarnason
TAK
°g
draugurinn
Vegna Ingunnar Eydal
Bragi Ásgeirsson
Listakonan Ingunn Eydal hef-
ur skilað því til mín, að hún noti
ekki myndvörpu, svo sem ég
áleit, er ég skrifaði listrýni
mína, er birtist i blaðinu sl.
þriðjudag.
Þykir mér rétt og skylt að
leiðrétta það hér með og efa
ekki, að hún segi rétt, svo vel
sem ég þekki heilindi hennar og
vandaða manngerð.
Hitt er annað mál, að mynd-
irnar hafa yfir sér svip mynd-
vörputækninnar, enda hafa
fleiri en ég haldið því fram
opinberlega svo og í orðræðum
manna á milli. Ekki veit ég,
hvernig þetta er til komið eða
hvaða tækni hún notar, en mér
er vel ljós munurinn á staðlaðri
myndvörpuvinnu og umbúða-
lausum lífrænum vinnubrögð-
um. Til að forðast miskilning
má það og koma fram, að ég er
eins langt frá því að vera á móti
myndvörpum sem slíkum svo og
öðrum tilfallandi hjálpartækj-
um og mögulegt er, — svo lengi
sem þau eru notuð sem nauð-
synlegt meðal en ekki takmark í
sjálfu sér til léttfengins árang-
urs. Listamenn mega aldrei
verða að þrælum tækninnar, því
að það er andstæða skapandi
kennda, sem eru grundvöllur
allrar mikillar listar.
Listakonuna Ingunni Eydal
bið ég að sjálfsögðu velvirðingar
á mistökum mínum og óska
henni allra heilla í framtíðinni.
Hans Hammarskiöld
I anddyri Norræna hússins
hefur að undanförnu staðið yf-
ir lítil en mjög áhrifamikil
sýning á ljósmyndum frá Got-
landi eftir þekktan sænskan
ljósmyndara, Hans Hammar-
skiöld að nafni.
Hammarskiöld er menntað-
ur ljósmyndari og hefur einnig
um stund numið kvikmyndun,
en lagði það fljótlega af til
hags fyrir rannsóknir á sviði
ljósmyndunarinnar. Hann hef-
ur unnið á ýmsum ljósmynda-
stofum heima og erlendis og
m.a. tekið myndir fyrir tízku-
blaðið Vogue, sem hefur aðset-
ur í Lundúnum. Listamaður-
inn hefur víða sýnt myndir
sínar og hlotið margvíslegar
viðurkenningar. Það skilur
maður vel, er maður skoðar
myndir hans sem opinbera
næmt auga fyrir sérstæðum
myndefnum, og allar eru
myndir hans mjög vel unnar.
Hreinar og tærar í formi og
gersamlega lausar við alla
sýndarmennsku. Gerandinn
virðist öðru fremur vera mað-
ur, er leitar og finnur sérstæð-
ar stemmningar í náttúrunni,
sem ríma við samsvarandi
stemmningar í honum sjálfum.
Ég held, að heilmikið af skap-
gerð hans komi fram í mynd-
unum, svo einlægar sem þær
eru og vandvirknislega unnar.
Eiginlega er erfitt að gera upp
á milli þeira, því að þær eru
mjög jafngóðar og um leið fjöl-
breyttar um myndefni. Þó
koma upp í huga mér, er ég
rita þetta, stemmningaríkar
myndir svo sem „Fölrauða
húsið í Harnra" (2), „Kirkjan
og kastalinn í Sundre" (12),
„Sandkoli" (14), „Við hús á
Faludden“ (20), og „Gotlenzk
afbrigði af sjávarbláma" (23).
Allt eru þetta sterkar myndir,
lit- og formfagrar, og sand-
kolamyndin sýnir ljóslega, að
maðurinn er jafnvígur í
svart-hvítum myndum sem
litmyndum. Þá er hann fjöl-
hæfur og hefur skrifað og
myndskreytt bækur, samið
kennslubók í ljósmyndun, gert
bækur fyrir börn og gert
„ljósmyndaleiki" (bildspel).
Hér er því á ferð góður full-
trúi sænskrar menningar og
ljósmyndari af hárri gráðu.
Sýningin er til mikillar
prýði í anddyrinu og til sóma
fyrir Norræna húsið.