Morgunblaðið - 10.03.1985, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. MARZ 1985
ÞOGLI
FARALDURINN
Rætt viö Ólaff Steingrímsson lækni
og sérffræöing á Sýkladeild Rann-
sóknastofu Háskólans um klamydíu-
sýkingar, algengasta kynsjúkdóm
hér á landi
Hver er algengasti kynsjúkdómur hér á landi? Líklega hafa fæstir heyrt
nafn hans getið, en sjúkdómur þessi er jafnframt algengasti kynsjúkdómur
Yesturlanda. Ein af ástæóum þess hve lítt hann er þekktur er að rannsóknir
á bakteríunni sem veldur honum, Clamydia Trachomatis, hófust ekki að
marki fyrr en upp úr 1965. Baktería þessi hefur lengi verið ein algengasta
orsök blindu í heiminum en það er þó ekki fyrr en á síðustu árum að vitað er
að þessi baktería er einnig algengasta orsök kynsjúkdóma. í nýlegri grein í
Time er þessi sjúkdómur nefndur „þögli faraldurinn" og talið að þrjár til tíu
milljónir Ameríkana smitist af honum árlega, og af hans völdum verði um
ein milljón bandarískra kvenna ófrjósamar á ári hverju. Klamydía er Ifkt og
Herpes orðinn algengur millistéttarsjúkdómur, um 10% framhaldsskóla-
nema bera sjúkdóminn með sér.
Hversu alvarlegur er
sjúkdómurinn? Talið
er að meira en helm-
ings líkur séu á að
kona sem hefur samfarir við sýkt-
an mann smitist. Meirihluti þeirra
er einkennalaus, eða um 90 pró-
sent, sjúkdómurinn getur legið
niðri um lengri eða skemmri tíma,
í sumum tilfellum sér líkaminn
sjálfur um lækninguna og í öðrum
tilfellum getur sjúkdómurinn
blossað upp og valdið bólgum í
leghálsi, getur borist í eggjaleið-
ara og valdið þar bólgum sem geta
leitt til ófrjósemi í konum. Hluti
þeirra kvenna sem sýkjast fá
eggjaleiðarabólgu, 30% þeirra
sem fá þessar bólgur einu sinni
verða ófrjó, 50% þeirra sem fá
bólgurnar tvisvar og 70% þeirra
sem fá bólgurnar þrisvar.
Auk þess getur sjúkdómurinn
haft áhrif á heilsufar nýbura, því
ef Klamydiubakteríur eru í fæð-
ingarvegi konu er barn fæðist get-
ur það valdið augnsjúkdómum og
alvarlegri lungnabólgu hjá nýbur-
um, sem í stöku tilfellum reynist
banvæn. Klamydíusýkingar auka
einnig líkur á utanlegsfóstrum,
þvi ef frjóvgað egg býr um sig í
eKggjaleiðurunum geta þeir rifnað
með slæmri blæðingu sem getur
verið lífshættuleg konunni.
Algengasti sjúkdómurinn sem
bakterían veldur hjá körlum er
þvagrásarbólga. Um 35% þeirra
sem eru sjúkir eru einkennalausir
og að öllum líkindum læknast
sjúkdómurinn oftast af sjálfu sér
þó ekkert sé að gert. Hann getur
einnig valdið tímabilsbundinni
ófrjósemi hjá körlum og í undan-'
tekningartilfellum alvarlegri
sjúkdómum.
Rúmlega tveir af hverjum
þrem sem eru með kynsjúk-
dóma eru sýktir af klamydíu
Hversu algengur er sjúkdómur-
inn hér á landi? í grein eftir ólaf
Steingrímsson í síðasta tölublaði
tímarits um Heilbrigðismál eru
birtar tölur um hlutfallslega
skiptingu kynsjúkdóma, sam-
kvæmt skrám Heilsuverndar-
stöðvar Reykjavíkur árið 1982.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem þar koma fram eru 30%
þiúrra sem eru með kynsjúkdóma
með lekanda, 51% með klamydíu,
18% með lekanda og klamydíu og
1% með sárasótt. Þar segir enn-
fremur:
„Árið 1982 var leitað að klamy-
díu og lekanda hjá 1151 sjúklingi
sem kom á Húð- og kynsjúkdóma-
deild Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur. Klamydía fannst hjá
347 sjúklingum og var hún tæp-
lega 50% algengari en lekandi.
Þetta ár, 1982, voru 2417 sýni
rannsökuð á Sýkladeild Rann-
sóknarstofu Háskólans og reynd-
ust 500 vera jákvæð. Árið eftir,
1983, fjölgaði sýnum í 3.980 og
hafði jákvæðum sýnum fjölgað í
709. Aftur á móti hafði greining-
um á lekandasýnum fækkað. Af
þessu sést að klamydíusýkingar
eru umtalsvert vandamál á íslandi
og sennilega svipað og í nágranna-
löndum okkar þó að erfitt sé að
vita það með vissu. Ekki er ljóst
hvort sýkingum hefur fækkað eða
fjölgað á undanförnum árum. Ef
litið er á skýrslur Húð og kynsjúk-
dómadeildarinnar árin áður en
klamydíuræktanir hófust, má sjá
að einstaklingum, sem leituðu til
deildarinnar vegna einkenna um
þvagrásarbólgu en ekkert ræktað-
ist frá, fór fjölgandi. Óvíst er að
um klamydíusýkingar hafi verið
að ræða. Það er ljóst að einhver
hluti þvagrásarbólgu kemur til af
óþekktum orsökum og augljóslega
gæti allt eins verið um aukningu á
þeim sjúkdómum að ræða. Einnig
getur verið breytilegt hverjir leita
til deildarinnar."
Hæg aukning sjúk-
dómsins undanfarin ár
„Ég held það hafi orðið hæg
aukning á þessum sjúkdómi und-
anfarin ár,“ sagði ólafur Stein-
grímsson læknir í samtali við
Morgunblaðið. „Ef litið er á tölur
yfir þá sem koma á Heilsuvernd-
arstöðvarnar hefur þeim farið
fjölgandi sem ekki greinast með
Söguþráður:
Myndin Iwftt vorið 1918 í Mið-VMturríkjum Bandarikjanna.
Ekkjumaðurinn Ed Hobb* (Alan Fudga) ar í boltaleik við 14
éra gamlan aon ainn, Roy. Roy ar góbur íþróttamabur, an
hatur mestan éhuga é hornabolta. FaOir hans sagir honum
þó aO hsslilaikarnir ainir dugi akki til. Stuttu seinna dayr
faOir Roys. Sama dag gerir óvaOur mikiO maO þrumum og
aldingum. Elding klýfur stórt eikartré við bœinn. Roy télgar
kylfu úr trónu og grefur é hana „Undrabarn". Hann sker út
eldíngu yfir érituninni.
Vorið 1924 er Roy Hobbs (Robert Redford) 20 éra gamall.
Hann lær tilboð fré atvinnuliði i Chicago og það fyrsta sem
hann gerir er að segja unnustu sinni, Iris Raines, (Glenn
Close) fréttirnar.
A leið lil Chicago hittir hann unga, fagra konu, Harriet Bird
(Barbara Hershey) að nafni. Hann kynnist ainnig hinum
mikla Whammer, hornaboltahetjunni frssgu, og Max Mercy,
íþróttafréttamanni (Robert Duvall). begar Roy kemur til
Chicago biður Harriet honum upp é hótelherbergi. Roy fer,
alls óhræddur en þessi lundur é eftir að koma i veg fyrir að
allir framlíðardraumar hana rætist.
ViO sjéum næst til Roy Hobbs 15 érum seinna í New York.
Hann er nú 35 éra gamall. Pop Fisher (Willord Brimley),
þjélfari New York Knights, verður litt hrifinn, þegar Hobbs
kynnir aig fyrir honum og segist vera nýr liOsmaður. „35 éra
byrjandi"? Max Merey er enn íþróttafréttaritari. Hann verður
strax forvitinn um þennan undarlega leikmann og ar stað-
réðinn f að grafasl tyrir um fortíð hans.
Roy kynnist fljótlega hinni fðgru Memo Pria (Kim Basingar),
frænku Pops. Hún lítur þó ekki við honum fyrr en hann fær
loks tækifæri til að sýna hvað i honum býr.
Á skömmum tima ar hann orðinn frægaata hornaboltahatja
landsins. Pop gamli eygir nú loks möguleika é sigri liös
sfns, eftir 25 éra bið. Hann ar þó ekki hrifinn af sambandi
Roys og Memos, sem hann segir tæra flestum mönnum
óhamingju.
Roy er öllum stundum meö Memo og brétt fer nætursvall
þeirra skötuhjúa aö segja til sfn. Roy stendur sig æ verr i
keppni og Pop Fisher sér fram é tap liös sins.
Memo er góð vinkona Gus nokkurs, ríks mangara, sem aér
henni fyrir Hnum fötum og feröalögum. Gus ar f samkrulli
viö dómarann (Robert Prosky), sem é meiri hlutann af
hlutabréfum New York Knights. Dómarinn vill aö liðið tapi,
svo hann geti keypt Pop Fisher út. Eini möguleiki Pops er
aö liöið sigri.
Kvöld nokkurt þegar Roy gengur illa í ksppni stendur ung
og falleg, hvftklædd kona upp é éhorfendapöllunum. Roy
þekkir hana ekki, en fær styrk tré konunni og tekst að
skora. barna ar komin æskuunnusta hans, Iris Raines. Mynd
af hvítklæddu konunni birtist i dagblööunum.
Gus og dómarinn bjóða Roy fúlgu fyrir að sjé til þess að
liOið tapi, en éöur en til úrslitaleiks kemur veikist Roy al-
varlega og honum ar sagt að hann geti aldrei aftur tekið
þétt i keppni.
Max Mercy hefur nú loka tekist að komast aö því hver Roy
Hobbs er í raun og veru. Þessa vitneskju ætlar hann að nota
sér til Iramdréttar.
Iris heimsækir Roy í sjúkrahúsið og ann é ný vsitir hún
honum styrk til að taka erfiðustu ékvöröun Iffs sfns.
J