Morgunblaðið - 14.04.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. APRÍL 1985
Pétur Á. Jónsson, óperusðngvari, ásamt Guömundi Jónssyni, söngvara, Bjarna Bjarnasyni, lækni, og Magnúsi
Jónssyni, sörtgvara. Myndin er tekin í tilefni hátíðartónleika, sem haldnir voru á 65 ára afmæli Péturs.
Pétur ásamt tenórsöngvaranum Melchior og konu hans.
Um þessar mundir eru liöin
hundrað ár frá fæðingu Pét-
urs A. Jónssonar, óperu-
söngvara. Um hann kemst
Páll Isólfsson svo að orði í
viðræðum við Matthías Jo-
hannessen í bókinni
„Hundaþúfan og hafið“.
„Pétur var stórsöngvari þegar
hann var upp á sitt bezta í óperu-
leikhúsunum í Þýzkalandi. Þar
naut hann þess að vera undir
góðri stjórn og miklum aga.
Röddin var að vísu mjög góð og
mikil, en hitt mátti sín meir, fest-
an og þjálfunin."
Og seinna segir hann í sama
kafla: „Pétur Jónsson lét alltaf
eins lítið á sér kræla og hann gat.
Hann var lítillátur að eðlisfari og
reyndi ekki að mikla starf sitt,
hvorki fyrir sér né öðrum. Þegar
hann kom heim frá Þýzkalandi
var hann farinn að tapa röddinni.
Hann var ljúfur í viðmóti og ein-
hver bezti kollega sem ég hef
þekkt, en þeir sem heyrðu hann
syngja í Wagners-hlutverkunum
og öðrum óperum á sviðum í
Þýzkalandi gleyma aldrei þeirri
tign, sem bar uppi söng þessa
mesta söngvara Islands til þessa
dags."
góður félagi og hrókur alls fagn-
aðar, góðviljaður og hjálpfús og
mjög umtalsprúður maður, ekki
sízt þegar kollegar hans áttu í
hlut. Hann var að því leyti lítill
listamaður, mundu sumir segja.
En góðir listamenn eru þó stund-
um umtalsgóðir í garð kollega
sinna. Hitt er líklega algengara.
Mér dettur í hug atvik frá þeim
dögum þegar ég starfaði við út-
varpið. Ég var samferða Sigurði
Sigurðssyni frá Arnarholti upp í
lyftunni. Þegar hann steig úr
henni mætti hann Guðmundi á
Sandi og gneistaði af honum. Um
leið og Sigurður sá Guðmund,
sagði hann „Jesús minn", en Guð-
mundur sagði „Andskotinn" — og
gengu síðan hvor sína leið.
Þeir sem sáu Pétur og heyrðu í
óperunum í Þýzkalandi gleyma
aldrei hvernig hann túlkaði
Wagner og ítölsku óperurnar.
Það er bæði synd og skömm, að
ekki skuli vera til hljómplötur
með söng hans eins og hann var
beztur frá þeim tíma.“
Til að minnast aldarafmælis
Péturs stóð íslenska óperan fyrir
hátíðartónleikum fyrir nokkru. Á
tónleikunum komu meðal annars
fram tveir af fyrrverandi nem-
endum Péturs, þeir Guðmundur
Pétur sem Parsifal í „Parsifal“.
og blindur. Aldrei lét hann á því
bera að hann saknaði fyrri vel-
gengni í Þýskalandi. Hann var
traustur og góður maður."
„Pétur hreif
áheyrendur með
söng sínum“
Magnús Jónsson hóf sitt söng-
nám hjá Pétri 1946 og var hjá
honum í þrjú ár. Nokkrum árum
áður hafði Pétur flutzt heim frá
Þýzkalandi og byrjað að kenna
heima hjá sér á Ásvallagötu.
„Pétur var yndislegur maður
og mikið glæsimenni. Það sópaði
að honum hvar, sem hann var,“
sagði Magnús, þegar hann var
beðinn um að segja frá kynnum
sínum af honum. „Hann og Stef-
án íslandi eru tvímælaiaust beztu
kennarar, sem ég hef haft. Ég
vissi til þess að Pétur fylgdist
með nemendum sínum eftir að
þeir voru hættir hjá honum.
Hann fylgdist til dæmis með
hvernig okkur Guðmundi Jóns-
syni gekk eftir að við hófum nám
erlendis og hann var ánægður
með okkur. Samgladdist okkur
þegar vel gekk. Ég get ekki látið
hjá líða að undrast hvað ungir
söngvarar í dag virðast þekkja
lítið til Péturs, fyrsta stóra
óperusöngvara þjóðarinnar. Það
sýnir bezt hvað það er orðið tíma-
bært að skrifa íslenzka hljóm-
listarsögu. Pétur söng inn á plöt-
ur, en þær upptökur gefa ekki
„Hann flutti með sér
andblæ evrópskrar
söngmenningar“
í seinni samtalsbók Matthíasar
og Páls, „I dag skein sól“, minnist
Páll aftur á kynni sín við Pétur
og segir: „Hann er eitthvert bezta
dæmi sem ég þekki um góðan
raddmann sem þó er ekki sér-
stökum tónlistarhæfileikum
gæddur fram yfir aðra, en nær
tindinum með óbilandi þrauts-
eigju og tilsögn góðra kennara.
Við þýzku óperuna er mönnum
haldið við efnið, sítrónan kreist
til hins ítrasta. Þegar Pétur kom
heim á vorin og hélt tónleika
flutti hann með sér andblæ evr-
ópskrar söngmenningar. Honum
var tekið sem konungi. En þegar
hann var seztur hér að tók röddin
að bregðast honum. Við eigum að
dæma söng hans eins og hann
var, þegar hann stóð á hátindi
frægðar sinnar, ekki eftir plötun-
um sem hann söng of seint inná.
Pétur var valmenni hið mesta,
Mesti
söngvari Islands
til þessa dagsu
sagði Páll ísólfsson um Pétur Jónsson óperusöngvar
n, óperusöngvari, og Magn- sagði Guðmundur, er blm. tók hann leið fyrir yfirgang nazista á rétta mynd af söng hans
Jónsson, óperusöngvari, og Magn-
ús Jónsson, óperusöngvari.
„Hann var stórkostleg-
ur hetjutenór“
„Ég var hjá honum í tvo vetur/
en hann kenndi nokkrum nem-
endum heima hjá sér eftir vinnu
á meðan honum entist heilsa,"
sagði Guðmundur, er blm. tók
hann tali. „Pétur var mikil heið
ursmaður en skapgerð hans og
persónuleiki lýsir sér bezt í því
hvernig hann tók örlögum sínum.
Á Þýzkalandsárunum var hann
mikill efnamaður og dáður óperu-
söngvari. Hann var stórkostlegur
hetjutenór og túlkaði óperur
Vagners af mikilli snilld. En
hann leið fyrir yfirgang nazista á
þessum árum, því að Pétur vildi
ekki gerast þýzkur borgari. Að
lokum seldi hann eignir sínar,
sem hann fékk reyndar aldrei
eyri fyrir, og fluttist til íslands.
Á meðan honum entist heilsa
vann hann á skrifstofu Raf-
magnsveitu ríkisisns, en á efri ár-
um varð hann bæði sykursjúkur
rétta mynd af söng hans. Ég
minnist þess að á 65 ára afmæli
Péturs sungum við Guðmundur
ásamt Bjarna Bjarnasyni, lækni,
með Pétri á tónleikum, sem
haldnir voru í tilefni afmælisins.
Það var stórkostlegt. Það var svo
gaman að sjá hann á sviðinu,
hann hreif fólk með sér, það sóp-
aði að honum. Hann var mikið
•l
■