Morgunblaðið - 19.01.1986, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JANÚAR 1986
B 15
hann steypti hinum gerspillta Idris,
konungi, af stóli 1969 fognuðu
Líbýumenn. Líbýumenn eru aðeins
þijár miiljónir og þá virtust olíu-
brunnamir gefa ótakmarkaðan arð.
Khadafy lét reisa skóla, íbúðarhús
og sjúkrahús og leggja vegi. En
þegar á leið breyttist Líbýa í lög-
regluríki. Rjóminn af menntafóik-
inu hefur flúið land. Undanfarin ár
hefur olíugróðinn minnkað og þjóð-
in fer ekki varhluta af afleiðingum
þess. Khadafy er ekki lengur elsk-
aður og dáður af undirsátum sínum.
Sameinaðir arabar
Æðsta takmark Khadafys er að
sameina alla araba og fá þá til að
beijast gegn „ógninni, sem stendur
af síonistum og heimsvaldasinn-
um“.
Það er trúa Khadafys að þeim
sem stefni að þessu marki í krafti
trúarlegrar sannfæringar geti ekki
mistekist. Og svo háleit markmið
helga öll þau vafasömu meðul, sem
hann og fýlgisveinar hans nota.
Khadafy þolir ekki að bandamað-
ur snúi við sér baki. Þá brýtur reiði
ofurstans af sér allar viðjar og hann
hótar gereyðingu og tortímingu -
að sjálfsögðu í skjóli sannfæringar
sinnar: „Mér skjátlast ekki.“
Sé Khadafý þess ekki umkominn
að svara fýrir sig með gjörðum
grípur hann til orða. Hann hefur
sína skoðun á Bandaríkjamönnum:
„Fyrir utan George Washington og
„Ibrahim" Lincoln hafa þeir ekkert
markvert látið af sér leiða."
Og Khadafý virðist þekkja tak-
mörk sín, þótt takmarkalaus virðist.
Hann hefur aldrei ráðist gegn
Bandaríkjamönnum. Hann hefur
reyndar gert innrás í smáríkið Tsjad
og 1979 gerði hann tilraun, sem
jaðraði við fáránleikann, til að
bjarga Idi Amin. En Khadafy er
slægur sem slanga og hefur vit á
að draga saman seglin þegar öflugri
ríki sigla þöndum seglum þrátt fyrir
hótanir hans.
Einnig kann hann að afla sér
samúðar arabaríkjanna og ríkja
þriðja heimsins, þótt aldrei fái hann
alla til liðs við sig i einu.
Viðskiptabann
Bandaríkjamenn ákváðu að grípa
ekki ti! hemaðarlegrar íhlutunar og
létu nægja að setja á viðskiptabann,
sem ekki er vænlegt til árangUrs
nema önnur ríki geri slíkt hið sama.
Evrópuríki em treg til. Bretar segja
að viðskiptabönn séu gagnslaus og
ríkisstjómir annarra ríkja Vestur-
Evrópu vilja órækar sannanir. Haldí
fram sem horfir eiga fingraför
Khadafys án efa eftir að finnast á
blóði drifnu líki svo að ekki verði
um villst. Og þá má búast við öðmm
viðbrögðum en nú.
Heimildir. Der Spiegel, Tbe Economiet,
Newsweek, TimeogkP.
KB tók saman
Banatilræði við Líbýumann í útlegð í Bonn: „Innanríkismál Libýu-
manna".
Thatcher hvorki fyrr né síðar mátt
þola. En „Jámfrúin" átti ekki ann-
ars kost en að vægja af ótta við
hefndaraðgerðir gegn þeim 5.000
Bretum, sem einkum starfa við olíu-
iðnað í Líbýu.
Morð innanríkismál!
í mars 1985 tilkynnti Kadhafy
opinberlega að þjóð sín mætti með
fúllum réttí taka flendur Líbýu-
manna úr umferð, bæði innanlands
og utan. Hann telur morð á and-
stæðingum sínum vera innanríkis-
mál Líbýumanna, Það er því engin
furða að túlkun hans á innanríkis-
málum annarra ríkja sé fijálsleg.
Bandaríska tímaritinu News-
week telst til að Kadhafy hafi styrkt
frelsissveitir og hryðjuverkasamtök
í rúmlega Qörutíu löndum með fjár-
framlögum og vopnasendingum.
Hann hefur stutt byltingarsinnaða
múhameðstrúarmenn á Filippseyj-
um, írska býltingarherinn og
skæruliða í Mið-Ameríku. Nýverið
Libýu-m&lið í bandarískum sjónvarpsfréttum: „Hemaðaraðgerðir eru
til athugunar."
hvatti Khadafy innfædda á Nýju-
Kaledóníu og eynni Martinique til
uppreÍBnar gegn drottnurum sínum,
Frökkum, og krafðist þess af svert-
ingjum i Bandaríkjunum að þeir
„legðu landið í eyði“.
I Bandaríkjunum jukust kröfur
um hans kemur, Og einnig kemur
á óvart að hann stefnir markvisst
að takmörkum sínum.
Bedú(na8onurinn frá Líbýu hefur
kennisetningar múhameðstrúar að
leiðarljósi. Einnig gramdist honum
yfirráðasemi Evrópubúa og þegar
um að jafna um þennan háværa,
valdalitla mann með hverri yfírlýs-
ingu hans og hverri aðgerð, sem
skrifuð var á hans reikning. Fyrsta
tilraunin til þess var gerð 1981.
Reynt á Khadafy
Nokkur bandarísk herskip héldu
þá eldflaugaskotæfíngu í Stóru
Syrtu, sem gengur inn í Lábýu, á
nákvæmlega 32 gráðum og tíu mín-
útum suðurbreiddar. Khadafy hafði
lýst yfir því að þetta svæði tilheyrði
líbýskri landhelgi. Tvær líbýskar
orrustuþotur voru skotnar niður af
bandarískum F-14-þotum fyrir þá
sök eina að þær flugu full nærri
herskipunum við æfíngamar. Lík-
ast til vildu Bandaríkjamenn láta
skerast í odda.
Eftir hótanir Khadafys var við-
búið að nú myndi draga til tíðinda
og allt færi í bál og brand í Miðaust-
urlöndum. Sovétmenn hefðu getað
tekið upp hanskánn fyrir vini sína
Líbýumenn og stefnt heimsfriðinum
í hættu.
Bandaríkjamönnum var ekki
grunlaust um að ekki bæri að taka
orð Khadafys of hátíðlega. Enda
ættu þeir að hafa lært af reynslu
ársins 1981: Fullyrðingar og orða-
skak líbýska byltingarleiðtogans
eru síður en svo i samræmi við
athafnir hans og gjörðir.
Margir eiga bágt með að trúa
því að maður á borð við Khadafy,
sem slær um sig með tortímingar-
hótunum, skuli vera samkvæmur
sjálfum sér þegar að stjómarhátt-
og andstæðing Khadafys, Bakusch,
með því að sýna þeim mynd af líki,
sem þeir héldu fram að væri Bak-
usch allur. Leigumorðingjum þess-
um hafði verið stefnt til höfuðs
Bakusch á kostnað fulltrúa þjóðar-
ráðs Líbýu (aðrar þjóðir kalla slíka
fulltrúa sína sendiherra) á Möltu.
Þegar tókst að fá einn tilræðis-
manninn, Englending, til að falla
frá því að bera kennsl á líkið var
tilkynnt á Möltu að framkvæmdin
hefði heppnast, en málið dró ekki
dilk á eftir sér.
Skömmu áður hafði Khadafy
krafist þess á fundi líbýska þjóðar-
ráðsins að gert yrði út af við
„flökkuhundinn" Bakusch.
Margir andstæðingar Khadafys
hafa verið myrtir í útlegð erlendis:
Á Ítalíu, Englandi, Grikklandi, í
Vestur-Þýskalandi og Frakklandi.
Leiðtogi Líbýu lætur sig engu varða
þótt þessi banatilræði hafi slæm
áhrif á stjómmálasambandið við
umrædd ríki.
Vorið 1984 kom berlega í ljós
hversu hjálparvana vestræn ríki eru
gegn hinum æsingagjama vildar-
manni hryðjuverkasamtaka og
fengu Bretar að kenna á þvi í hildar-
leiknum við skrifstofu þjóðarráðs
Líbýu í London.
Blóðbað í London
Skyndilega var rifinn upp gluggi
í sendiráðinu meðan á mótmæla-
göngu útlægra Líbýumanna stóð
þar fyrir utan og hafín vélbyssu-
skothríð: Stjómarerindrekar í víga-
hug. Þegar skothríðinni lauk lá
tugur særðra í götunni og breski
lögreglumaðurinn Yvonne Fletscher
hafði verið skotin til bana.
Breska stjómin sleit samstundis
stjómmálasambandi við Líbýu og
krafðist þess að skyttan yrði fram-
seld. Khadafy svaraði með því að
láta „byltingarvarðliða" og her-
sveitir umkringja breska sendiráðið
í Líbýu og tók stjómarerindreka
Breta í gíslingu.
Umsátrinu um sendiráðin lauk
ellefu dögum eftir blóðbaðið í Lon-
don með samkomulagi um að erind-
rekar beggja sendiráða yrðu látnir
lausir samtímis ásamt fjölskyldum
sínum. Bretum til mikillar reiði
komst morðinginn undan í skjóli
friðhelgi sendifulltrúa ásamt 30
öðmm stjómarerindrekum.
Slíka niðurlægingu hefur
Líbýskar loftvarnaeldflaugar: Undir stjórn Sovétmanna?
Arafat, leiðtogi Frelsissamtaka
Palestínu, og Khadafy i Damask-
us 1981. Nú myndi ekki fara
svona vel á með þeim.