Morgunblaðið - 23.02.1986, Qupperneq 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. FEBRÚAR1986
Ástandið á Filippseyjum hefur orðið
til þess að svartsýnismenn hafa líkt
því við umrótið í Iran áður en
keisarinn hrökklaðist frá völdum og
ýmsum hefur þótt það minna um sumt
á Víetnam og Nicaragua.
Ottazt er að ósveigjanleg afstaða
Ferdinands Marcosar forseta geti leitt
til ófarnaðar og skaðað mikilvæga
hernaðarlega og pólitíska hagsmuni
samherja Filippseyinga í allri Asíu.
Hinir svartsýnustu hafa spáð því að
stjórn herforingja eða kommúnista
verði komin til valda innan fimm ára
I þessu gamla vinaríki
Bandaríkjamanna og fyrrverandi
nýlendu þeirra, sem er orðið mesta
hættusvæðið í Asíu.
Mikið er í húfí fyrir
Bandaríkjamenn á
Filippseyjum, sem
hefur verið líkt við
ósökkvandi flugvéla-
móðurskip. Þeir hafa tvær geysi-
stórar herstöðvar í landinu, flota-
töðina við Subic-flóa, sem er bæki-
stöð 7. flotans, og Clark-flugstöð-
ina. Þetta eru stærstu herstöðvar
þeirra utan Bandaríkjanna og
samningur um leigu þeirra rennur
út 1991. Þá er hann uppsegjanlegur
með eins árs fyrirvara.
Þessar herstöðvar eru ómissandi
hlekkur í vamarkerfi Bandaríkja-
manna. Þaðan hafa þeir fylgzt með
nálægum siglingaleiðum á Suður-
Kínahafi, sem em hinar jQölfömustu
í heiminum og tengja Japan, Banda-
ríkin og olíusvæði Miðausturlanda.
Ef upp úr sýður á Filippseyjumn
mun valdajafnvægið á Kyrrahafi
breytast í einu vetfangi. Banda-
ríkjamenn yrðu annað hvort að fara
eða skerast í leikinn. Ef þeir yrðu
að taka afstöðu í borgarastríði, sem
skæruliðar kommúnista reyna að
ýta undir, yrði því haldið fram að
þeir mundu sökkva í sama kvik-
syndið og í Víetnam.
Á undanförnum árum hafa Rúss-
ar stóraukið hemaðarmátt sinn á
Kyrrahafi. Hann byggist fyrst og
fremst á herstöðinni, sem Banda-
ríkjamenn reistu við Cam Ranh-flóa
í Víetnam og yfírgáfu þegar stríðinu
lauk. Nú er þetta stærsta herstöð
Rússa utan Sovétríkjanna.
Herstöðvar Bandaríkjamanna á
Filippseyjum mynda mótvægi gegn
þessari sovézku bækistöð og ef þeir
neyðast til að fara frá Filippseyjum
kynni sagan frá Cam Ranh-flóa að
endurtaka sig. Þeir gætu reynt að
flytja herstöðvarnar, t.d. til Guam,
en aðstaða þeirra mundi stórversna,
valdahlutföllin í Asíu mundu breyt-
ast, mikilvægar siglingaleiðir
kæmust í hættu og sjálfstraust Kín-
veija og Japana biði hnekki. Áhrif-
anna mundi einnig gæta annars
staðar og allt valdajafnvægið í
heiminum mundi raskast.
Framvindan á Filippseyjum velt-
ur að miklu leyti á afstöðu Ferdin-
ands Marcosar forseta, sem verður
68 ára á þessu ári og hefur um
tveggja áratuga skeið drottnað yfír
þessu eyríki, þar sem inargt er enn
með lénsstjómarsniði, lengst af sem
raunverulegur einvaldur.
Eitt helzta tákn stjómar Marcos-
ar og gífurlegra valda hans er risa-
stór bijóstmynd af honum úr stein-
steypu, sem gnæfír yfír almenn-
ingsgarði norður af höfuðborginni
Manila. Bijóstmyndin minnir
Filippseyinga á framkvæmdir á
vegum ríkisstjórnar hans, m.a.
vegagerð og byggingu skólahúsa,
en líka á herlög og fjöldahandtökur,
sem hafa mótað stjórnarferil hans.
Þegar Marcos var kjörinn forseti
í nóvember 1965 höfðu fimm forset-
ar verið við völd frá því landið hlaut
sjálfstæði 19 ámm áður og hver
þeirra setið aðeins eitt kjörtímabil.
Þá sem nú var stjómmálalífið
samtvinnað spillingu og glæpum.
Fyrirrennarar Marcosar höfðu ekki
getað staðið við óhófleg kosninga-
loforð og almenningur var svo reið-
ur að talið var óhugsandi að nokkur
forseti gæti setið lengur en eitt
kjörtímabil. Marcos rauf þessa hefð
þegar hann var endurkosinn í nóv-
ember 1969, en þá bjóst enginn við
því að heil kynslóð Filippseyinga
mundi alast upp án þess að kannast
við nokkum annan forseta.
Marcos hefur ekki farið varhluta
af ásökunum um spillingu frekar
en ýmsir aðrir forsetar Filippseyja.
Bandarísk þingnefnd kannar hugs-
anlegar fjárfestingar hans í banda-
rískum fasteignum, m.a. með fé
sem Bandaríkjamenn veittu í að-
stoð. Kona hans, Imelda, sem er
fyrrverandi fegurðardrottning, hef-
ur oft verið sökuð um eyðslusemi
og hefur varið stórfé til „gæluverk-
efna“ sem yfirvald á Stór-Manila-
svæðinu og í starfi byggðamálaráð-
herra.