Morgunblaðið - 27.04.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. APRÍL1986
Þróunin verður
ekki stöðvuð
eftir Kristján
Ragnarsson
Nýlega birtist í Morgunblaðinu
erindi, sem Friðrik Pálsson, forstjóri
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna,
hafði flutt á ráðstefnu Fiskiðnaðar
þá skömmu áður.
Efni þessa erindis hefur sætt
mjög mikilli gagnrýni í hópi útvegs-
manna og ekki að ástæðulausu. I
erindinu eru útvegsmenn sakaðir
um óþjóðhollustu og mjög hafí verið
misráðið að miða núverandi físk-
veiðistjóm við aflakvóta eða sókn-
arkvóta, er útvegsmenn hefðu ráð-
stöfunarrétt á, því þeir misnotuðu
þessi réttindi sér í hag. Veiðiréttur-
inn ætti að vera í höndum físk-
vinnslunnar. Er því erfítt að átta
sig á, hvert hann er að beina spjót-
um sínum, nema að þeim hópi
manna sem haft hefur það að at-
vinnu að gera út skip til fískveiða,
og selt öðrum aflann.
Fiskvinnsla og útgerð
Ég hef ávallt verið þeirrar skoð-
unar að útgerð og fískvinnsla séu
sjálfstæðar atvinnugreinar, þótt
reka megi þær í sama fýrirtæki,
og að þessar greinar eigi að hafa
sjálfstæð starfsskilyrði og geti verið
reknar án stuðnings frá hinni.
Það er út í hött að tala um að
fískveiðamar séu hráefnisöflun
fyrir fískvinnsluna sem engu skipti
um sjálfstæða afkomu. Það má
alveg eins tala um fískvinnsluna,
sem úrvinnslugrein fyrir útgerðina
og hámörkun tekna útgerðarinnar
skipti öllu máli því það hvetji til sem
hæstra útflutningstekna og virki
sem hvati á fískvinnsluna til spam-
aðar í rekstri og til þess að fá sem
hæst útflutningsverð. Ég efast
heldur ekki um, að hagkvæmni út-
gerðar sé hér hlutfallslega mun
meiri en fískvinnslunnar, enda mun
það vera sú vanmáttartilhneiging,
sem hvetur forstjórann til þess að
setja fram þessi sjónarmið.
Það sjónarmið forsljórans að út-
hluta eigi fískvinnslunni veiðiréttin-
um, hefur komið hvað mest á óvart
í máli hans, því í allri umræðunni
um fískveiðistjómun á undanföm-
Kristján Ragnarsson
„Okkur er öllum hætt
við að hafa áhyggjur
af breytingum. Teljum
að þær geti valdið rösk-
un á þvi sem við erum
vön. I atvinnugrein eins
og sjávarútvegi verðum
við að vera opin fyrir
breytingum og þróun.
Það mun gerast hvort
heldur okkur líkar bet-
ur eða verr. Það er því
tilgangslaust að ætla að
setja þróuninni skorð-
ur. Ungir menn í for-
ystuhlutverki þurfa
öðrum fremur að hafa
þetta í huga.“
um ámm hefur þetta sjónarmið
varla komið fram. Ætla má að
skreiðarhjallurinn fái þá sama rétt
og frystihúsið.
Hvaða rök eiga að hníga að því,
að við nauðsynlegar takmarkanir á
fískveiðum eigi veiðirétturinn að
flytjast frá þeim sem ávallt hafa
lifað af því að draga físk úr sjó?
Hveijum er betur treystandi til þess
að umgangast fískimiðin af var-
fæmi og hófsemi en þeim, sem á
þeim eiga að byggja afkomu sína
um ókomin ár eins og hingað til.
Fram til þessa hefur þurft skip
(skipsskrokka á máli forstjórans)
til þess að draga björg í bú og er
óeðlilegt með öllu, að þeir þurfí að
sælcja veiðirétt til annarra en stjóm-
valda í samræmi við markmið um
fískveiðistjórnun.
Af löngum kynnum af fískverk-
endum, hvort heldur þeir eiga skip
eða ekki, þekki ég ekki nokkum
mann, sem vildi sitja þannig yfír
rétti annarra, að þeir vildu hafa
einokun á úthlutun á veiðiréttindum
til annarra. Ég er því þess fullviss
að hvorki stjóm þeirrar stofnunar,
sem forstjórinn starfar hjá, eða
nokkur annar fískverkandi stendur
á bak við þessi sjónarmið hans.
Útflutningur í gámum
Forstjórinn telur að sú nýjung
að selja ferskan físk í gámum eigi
að valda því, að nauðsyn sé á gjör-
breyttri fískveiðistjómun. Þetta er
fjarri lagi. Sala á ferskum físki í
gámum kemur fískveiðistjómun
ekkert við. Fiskur yrði seldur með
þessum hætti, hvort heldur veiði-
stjóm er með kvótakerfí eða ein-
hveiju öðm fyrirkomulagi. Aðalat-
riðið er að fískseljendur fá mun
hærra verð fyrir fískinn en hér
heima. Ég get ekki greint á milli
þess hverjir selji meiri ferskan físk,
þeir sem eiga skip og einnig verka
físk í landi, eða þeir sem eingöngu
veiða físk.
Mikið hefur verið rætt um ís-
físksölu í gámum frá Vestmanna-
eyjum í vetur. Helmingur þess afla
hefur verið koli sem fiystihúsin í
Vestmannaeyjum greiða 9.00 krón-
ur fyrir en þessi fískur selst fyrir
50—60 kr. í Englandi. Þar em 70%
af þessum kola flökuð og síðan
fryst. Á sama tíma er talað um,
að það sé verið að flytja vinnuna
frá fólkinu til útlanda. Sé þessi sami
koli unninn héma er hann heilfryst-
ur til sölu í Rússlandi. Hvar em
skýringamar á því, að þennan kola
er ekki hægt að vinna héma og
borga sambærilegt verð? Hvort er
heppilegra fyrir þjóðfélagið að selja
þennan kola fyrir 50—60 kr. fersk-
an eða heilfrysta hann fyrir Rúss-
land? Hvers vegna getur SH ekki
selt fryst kolaflök fyrir sambærilegt
verð og frystihúsin í Bretlandi fá
fyrir fískinn? Fleiri sambærilegra
spuminga mætti spyija. Hvað veld-
ur svo miklum mun á karfaverði í
Þýzkalandi og hér, eða allt að
fímmföldu verði? Hvers vegna geta
frystihús í Bretlandi greitt 50 kr.
fyrir þorsk sem flakaður er og
frystur í blokk, þegar verðið hér
er 25—30 kr? Hvers vegna selja
fískvinnslufyrirtæki, sem jafnframt
gera út fískiskip, jafnmikið af fersk-
um físki og raun ber vitni erlendis?
Sölumál
Hér emm við komin að kjama
málsins. Það er ýmislegt að athuga
í rekstri fískvinnslunnar og um
sölumál hennar, sem nær væri að
athuga en gera tilraun til að keyra
niður á hnén þá, sem um tíma hafa
getað staðið uppréttir, vegna þess
að þeir hafa fundið leið til þess að
fá hærra verð fyrir fískinn sem
þeir afla.
Hugleiðingar forstjórans um
breytt valdahlutföll í Verðlagsráði
sjávarútvegsins vegna veiðistjóm-
unar fá ekki staðist. Hveiju á það
að breyta, að sóknarmark eða afla-
mark fylgi skipi varðandi verðlagn-
ingu á físki? Hinsvegar hefur það
verið svo um langan tíma að hagur
fískvinnslunnar hefur verið mun
betri en útgerðar, og ætti það ekki
að koma að sök þótt hagur útgerðar
batni.
Fijáls verðmyndun
Með þeirri breytingu, sem nú
hefur verið gerð á sjóðum sjávarút-
vegs, verður samanburður á verði
á ferskum fiski hér og erlendis ljós-
ari. Möguleikar til fijálsrar verð-
myndunar hér á landi verða því
meiri.
Ég tel að fiskmarkaður geti ekki
leyst fískverðsákvarðanir af hólmi,
vegna takmarkaðrar samkeppni
víða á landinu. Hinsvegar hlýtur
að koma að því, að fiskkaupendur
fallist á tillögur fískseljenda um
ftjálst verð á þeim fisktegundum,
þar sem samkeppni er fyrir hendi
og eðlilegt markaðsverð á að geta
myndast. Vel má vera, að unnt
verði að hafa fijálsari verðmyndun
en við höfum búið við, ef reynsla
af þeim nauðsynlegu tilraunum,
sgm geraþarf, verður jákvæð.
Opnun landhelginnar
Lengst frá veruleikanum kemst
forstjórinn þegar hann líkir saman
veiðum útlendinga í landhelgi okkar
og sölu á ferskum físki úr fískiskip-
um erlendis. Þetta er svo ljarstæðu-
kennd fullyrðing að furðu sætir. Ég
hef vikið að því áður að við fáum
oft margfalt hærra verð fyrir fersk-
an físk erlendis en hér heima, og
við fáum hærra verð fyrir hausinn,
hrygginn og roðið en sölusamtökin
fyrir fryst flök. Hvort er þjóðhags-
lega hagkvæmara?
Framtíðin
Sjávarútvegurinn stendur nú á
vissum tímamótum. Fellt hefur
verið niður allt millifærslukerfi, og
við stefnum að fijálsari verðmynd-
un. Víðtækt samstarf hefur tekist
um fískveiðistjórnun, sem byggist
á því að efla fískistofnana. Heimil-
aður hefur verið á ný innflutningur
á skipum, en þó með verulegum
takmörkunum, vegna þess að sókn-
armáttur flotans er meiri en af-
rakstur fískistofnanna gefur. Þjóð-
arsátt er í kjaramálum. Við þurfum
því frekar á öðru að halda en inn-
byrðis átökum í sjávarútveginum,
þar sem menn etja saman veiðum
og vinnslu. Tökum heldur höndum
saman og leysum þau vandamál
sem upp koma. Fiskveiðar eru háð-
ar fískvinnslu og fískvinnslan út-
gerðinni. Þessar greinar eru háðar
sjómönnum og fiskvinnslufólki og
öfugt. Engum kemur til hugar að
selja allan físk ferskan erlendis,
hinsvegar er sjálfsagt og eðlilegt
að nýta ferkfískmarkaði eins og
aðra markaði, þegar þeir gefa betra
verð fyrir þjóðfélagið.
Okkur er öllum hætt við að hafa
áhyggjur af breytingum. Teljum að
þær geti valdið_ röskun á því sem
við erum vön. í atvinnugrein eins
og sjávarútvegi verðum við að vera
opin fyrir breytingum og þróun. Það
mun gerast hvort heldur okkur líkar
betur eða verr. Það er því tilgangs-
laust að ætla að setja þróuninni
skorður. Ungir menn í forystuhlut-
verki þurfa öðrum fremur að hafa
þetta í huga.
Höfundur er formaður LÍÚ.
Rey ðarfj örður:
Framboðslisti
óháðra borgara
Reyðarfirði.
SAMÞYKKTUR befur verið
F-listi óháðra borgara við sveit-
arstjómarkosningarnar í Reyð-
arfjarðarhreppi 31. maí 1986.
Efstur á listanum er Sigfús Þ.
Guðlaugsson rafveitustjóri.
Listinn er að öðru leyti þannig
skipaður:
Jón Guðmundsson framkvæmda-
stjóri, Einar Baldursson fram-
kvæmdastjóri, Ásthildur Jóhanns-
dóttir húsmóðir, Bjöm Egilsson
bifvélavirki, Guðný Kjartansdóttir
verkakona, Sigurbjöm Marinósson
kennari, Guðmundur F. Þorsteins-
son bifreiðastjóri, Rúnar Halldórs-
son múrari, Bjami Garðarsson raf-
virkjameistari, Ríkarður Einarsson
húsvörður, Sæmundur Valtýsson
rafvirki, Anna Frímannsdóttir hús-
móðir, Guðjón Þórarinsson rekstr-
arstjóri.
F-listinn býður Jón Guðmunds-
son framkvæmdastjóra fram til
sýslunefndar og til vara Jón Vig-
fússon bónda, Hólmum.
— Gréta

cf arcopal
Mtu frönsku eldkúspottarnir
eru bylting í mataráhöldum.

Pottana
notar þú:
á rafmagnshelluna
á gashelluna
íbakaraofninn
í örbylgjuofninn
og svo berðu matinn
fram í pottunum.
8 stærðir af pottum
og 1 af pönnu.
íslenskur kynningar-
bækingur og verðlisti.
Póstsendum.
TEKK*
KltlSTlll
Laugavegi 15 simi 14320
XJöfðar til
XJL fólks í öllum
starfsgreinum!