Morgunblaðið - 25.07.1986, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. JÚLÍ 1986
17
*
a
Þetta línurit sýnir að ísland hefur verið meðal þeirra ríkja sem einna
minnstu fjármagni hafa varið til rannsókna- og þróunarstarfsemi.
Árið 1981 voruþað0,78%afþjóðarframleiðslu oger enn svipuðtala.
eftir Gunnar G. Schram
Um síðustu mánaðamót, þann
30. júní, gerðist ísland aðili að nýj-
um alþjóðasamtökum um eflingu
rannsókna og hátækni, sem hlotið
hafa nafnið EUREKA. Fremur
hljótt hefur verið um þann atburð
í íslenskum fjölmiðlum, en full
ástæða er til að vekja athygli á því
hvaða hag við getum haft af því í
framtíðinni að hafa gengið til þess-
arar vísindasamvinnu við aðrar
Evrópuþjóðir. Ekki síst mun hún
geta gagnast íslenskum iðnfyrir-
tækjum á komandi árum.
Þróun nýrra fram-
leiðsluaðferða
Markmið þessara samtaka er að
efla framleiðni og samkeppnishæfni
iðnaðar og hagkerfa Evrópuþjóða á
heimsmarkaði með nánari sam-
vinnu fyrirtækja og rannsóknar-
stofnana á sviði háþróaðrar tækni
og styrkja þar með grundvöll vel-
megunar og atvinnu.
Ætiunin er að ná þessu mark-
miði með því að greiða fyrir auknu
iðnaðar, tækni og vísindasamstarfí,
sem beinist að því að þróa nýjar
framleiðsluaðferðir og vörur og
þjónustu, sem byggist á hátækni.
Fram er tekið að EUREKA-verk-
efni miðast við almennan markað
en ekki hemaðarþarfir.
Það er franska ríkisstjórnin sem
hefði forgöngu um þennan nýja
samstarfsvettvang Evrópuþjóðanna
vorið 1985. Það er ekkert leyndar-
mál að grundvallarhugsunin í því
efni var nauðsyn þess að Evrópa
drægist ekki aftur úr Bandaríkjun-
um og Japan á þessum sviðum.
Með því að sameina krafta vísinda-
manna, fyrirtækja og iðnaðar í
Evrópulöndunum væri líklegra en
ella að þátttökuríki lytu ekki í lægra
haldi í hinni miklu samkeppni, sem
nú á sér stað á hátæknisviðinu.
Hver er hagnr okkar?
ísland var síðasta ríkið sem aðili
gerðist að þessari rannsókna- og
vísindaáætlun, en hin Norðurlöndin
voru áður öll komin í hópinn. Alls
eru þátttökuríkin 19 talsins.
Sú spuming hlýtur eðlilega að
vakna í þessu sambandi hver sé
hagur okkar að slíkri samvinnu
Evrópuríkj anna.
Ef málið er grant skoðað er ekki
ósennilegt að aðildin að EUREKA
geti orðið okkur íslendingm gagn-
legri en flestum öðmm ríkjum.
Ástæðan er einfaldlega sú að vegna
fámennis og fjármagnsskorts hafa
rannsóknir á sviði háþróaðrar tækni
verið hér af mjög skornum skammti
á liðnum ámm. Á hinn bóginn em
þarfir okkar á því sviði engu minni
en nágrannaþjóðanna. Dagar fmm-
framleiðslu em ekki taldir og áfram
verðum við þjóð, sem byggja mun
að miklu leyti á útflutningi hráefnis.
Hinsvegar er það ljóst að undir-
staða bættra lífskjara í framtíðinni
hlýtur að vera nýting rannsókna
og hátækni á sem flestum sviðum
atvinnulífs okkar. Þannig er unnt
að margfalda arðinn af framleiðslu
þjóðarinnar og þróa nýjar atvinnu-
greinar á sviði hátækni. Menntaða
vísindamenn eigum við í vaxandi
mæli, en þá hefur skort aðstöðu og
fjármagn fram til þessa. Aðildin að
EUREKA skapar þeim nýja aðstöðu
og nýja möguleika, ekki síður en
þeim fyrirtækjum, sem vilja hasla
sér völl á þessu sviði.
„Með aðildinni að
EUREKA opnast
íslenskum vísinda-
mönnum, fyrirtækjum
og rannsóknarstofnun-
um nýjar leiðir til
samvinnu við aðrar
þjóðir á þessum sviðum
ogjafnframt til fjár-
mögnunar slíkra verk-
efna.“
Naumir á rannsóknarfé
Fram til þessa höfum við íslend-
ingar verið meðal þeirra þjóða
Evrópu sem minnstum fjármunum
höfum hlutfallslega varið til rann-
sókna og þróunarmála. Portúgal og
Spánn eru þar neðar á listanum,
en öll Norðurlöndin miklu ofar.
Árið 1981 vörðum við 0,78% af
þjóðartekjum okkar til rannsókna
og þróunar og í dag er sú tala svip-
uð. Það er því Ijóst að með rann-
sóknarsamvinnu við aðrar þjóðir,
sem hafa mun í för með sér nýtt
fjármagnsstreymi inn á þetta svið,
skapast nýir möguleikar fyrir
íslenska vísindamenn og íslenskt
atvinnulíf.
Markaðshæf verkefni
Á ráðherrafundinum í London,
þar sem íslandi var veitt aðild að
samtökunum, voru samþykktar 72
rannsóknaráætlanir, sem samtals
munu kosta 2 milljarða dollara.
Tvö skilyrði eru sett um slík verk-
efni: í fyrsta lagi að þau leiði sem
fyrst til markaðshæfrar niðurstöðu
og í öðru lagi að tvö lönd að minnsta
kosti standi að rannsóknarverkefn-
unum. Gert er ráð fyrir að fjármagn
til verkefnanna komi frá ríkisstjóm-
um þeirra landa, sem að þeim
standa hvetju sinni og alþjóðlegum
rannsóknarsjóðum. Hefur breska
ríkisstjómin m.a. tekið þá ákvörðun
að leggja fram 50% kostnaðar við
þau rannsóknarverkefni sem Bretar
eiga aðild að.
Hvar byrjum við?
íslenska sérfræðinganefndin,
sem kannaði hvem hag við getum
haft af aðild EUREKA, taldi að þar
væri fyrst og fremst um þijú svið
að ræða. Það er þátttaka okkar í
verkefnum í upplýsinga- og fjar-
skiptatækni, líftækni og efnistækni.
Þá hefur þegar verið samþykkt
verkefni sem áhugavert er fyrir
íslendinga. Það fjallar um þróun
fiskiskipa tíunda áratugarins, en
um það hafa Frakkar og Spánveijar
haft frumkvæði.
Með aðildinni að EUREKA opn-
ast íslenskum vísindamönnum,
fyrirtækjum og rannsóknarstofnun-
um nýjar leiðir til samvinnu við
aðrar þjóðir á þessum sviðum og
jafnframt til Ijármögnunar slíkra
verkefna. Ef vel tekst til getur þessi
nýi vettvangur orðið mikilvægur
áfangi á leið okkar inn í hátækni-
þjóðfélag framtíðarinnar.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sjáifstæðisflokkinn
Ein með rambóveiru
ískaldi og óbugandi al-ameríski
sigurvilji og föðurlandsást
áfram að koma fjendum sínum
á kné í næsta bamalegum súp-
ermannmyndum sem farnar
em að lykta af áróðri.
I þessum myndbálki, sem
farið er að kenna við kempuna
Rambo, er Könum hreint ekk-
ert ómögulegt og í Iron Eagle
gerir unglingsstrákur sér lítið
fyrir, platar öryggiskerfí í stórri
flugherstöð upp úr skónum og
rænur tveim F 16-ormstuþot-
um, fullhlöðnum vítisvélum.
Heldur síðan áfram ásamt
galvöskum atvinnuhermanni
(Gossett) í stríð við óvinveitt
nágrannaríki og hefur að sjálf-
sögðu betur.
Ástæðan fyrir þessum einka-
stríðsrekstri er náttúrlega
ákaflega alvarleg og hjartnæm;
vondu kallamir, nágrannamir,
rændu sem sé ormstuflug-
manninum föður stráksa og
hvað skal til ráða þegar á að
hengja pabba og manns eigin
ríkisstjórn vill ekki lyfta hendi
til hjálpar af einhveijum asna-
legum, pólitískum ástæðum?
Þegar best lætur má líta á
Iron Eagle sem hressilega af-
þreyingarmynd í hreinræktuð-
um teiknimyndaanda.
Loftormstuatriðin umhverfís
hinar tignarlegu F 16 hrífandi
glæsilegar og vel teknar. En
öfgamar, skmmið, einhæfnin
og rökleysan em svo yfírgengi-
leg að það skaðar ánægjuna.
Höfundar Iron Eagle em
greinilega illa haldnir af rambo-
pestinni.
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
STJÖRNUBÍÓ: IRON
EAGLE ★ ★
Leikstjóri: Sidney J. Furie.
Framleiðendur: Ron Samu-
els og Joe Wizan. Handrit:
Kevin Elders og Furie.
Kvikmyndun: Adam Green-
berg. Klipping: George
Grenville. Tónlist: Queen,
James Brown, Twisted Sist-
er, Tina Tumer, o.fl.
Aðalhlutverk: Louis Goss-
ett, jr., Jason Gedrick.
Bandarísk. TriStar 1986.
Nál. 110 mín.
Enn heldur hinn stálbenti,
Frá sundlauginni á Hellu.
Hella, áningarstað-
ur í alfaraleið
Rangárvallahreppur hefur ný-
verið látið gera upplýsingabækl-
ing um Hellu og þá þjónustu, sem
þar er í boði fyrir ferðamenn. í
bæklingnum er kort af Hellu og
eru þjónustustofnanir taldar upp
Leiðrétting
I Morgunblaðinu 8. júlí síðast-
liðinn var birtur listi yfir braut-
skráða stúdenta frá Háskóla
íslands í vor.
Þau mistök urðu við gerð listans
í háskólanum, að á listanum yfír
embættispróf í læknisfræði féll nið-
ur ejtt nafn. Nafnið, sem féll brott,
var ína Þómnn Marteinsdóttir. Hún
útskrifaðist með embættispróf í
læknisfræði vorið 1986.
og opnunartíma þeirra getið.
Hella hefur á undanförnum árum
í vaxandi mæli orðið viðkomustaður
ferðamanna og hefur í kjölfar þess
verið byggð upp gisti- og veitinga-
þjónusta. Gistihúsið Mosfell er með
eins og tveggja manna herbergi,
sumarhús af þremur stærðum, sem
leigð eru með öllum búnaði og tjald-
stæði með allri nauðsynlegri að-
stöðu fyrir ferðamenn. Grillskálinn
á Hellu veitir þjónustu við einstakl-
inga og ferðamannahópa.
Ýmislegt er til afþreyingar og
skemmtunar á Hellu, má þar nefna
sundlaug, golfvöll, stangveiði og
útsýnisflug. Austurleið heldur uppi
samgöngum til og frá Hellu, til
Reykjavíkur, Hvolsvallar, Víkur og
Hafnar í Hornafirði alla daga. Auk
þess eru ferðir til Þórsmerkur og
um Fjallabaksleið.