Morgunblaðið - 10.10.1986, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER 1986
Táknmyndir
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það er áberandi í verkum Erlu
Þórarinsdóttur, sem þessa dagana
sýnir í Gallerí Borg, að hvers konar
frumstæð tákn eiga hug hennar
allan.
Hér sjáum við galdratákn, vúdú
og totem, í bland við íslenzk áhrif
frá landslagi og stemmningar frá
New York o.fl.
Þannig ganga áhrif frá frum-
stæðri list, borgarmenningu og
landslagi líkt og rauður þráður í
gegnum myndir Erlu, en um leið
leitast hún við að tengja þau
íslensku sviði.
Nám Erlu virðist allt hafa farið
fram erlendis og þá aðallega í
Kunstfackskolan í Stokkhólmi, auk
þess sem hún hefur rétt fyllt tá á
Rietwelt-listaháskólanum í Amst-
erdam, þar sem hún nam í eitt
misseri.
Pastelmyndir og keramik
— Af sýningu Erlu að marka í
Gallerí Borg hefur hinn frumstæði
og villti túlkunarmáti um margt
róast og nú byggir hún myndir sínar
meira upp á lífrænu samspili
sterkra lita. Vinnur myndirnar
gaumgæfilegar og íhugar meir
vandamál og hrynjandi litanna.
— Þetta er litrík og um margt
hressandi sýning hjá Erlu, en nokk-
uð framandi, þannig að engum
kæmi á óvart, þótt hér væri útlend-
ingur á ferð.
En ísland er sem sagt á leiðinni
inn í myndveröld Erlu Þórarins-
dóttur, að því er hún sjálf segir,
og þá er að bíða og sjá hver þróun-
in verður, og það er alveg rétt, sem
hún segir, að íslenzka landslagið
sé svo dásamlega abstrakt. En það
er nú engin ný uppfinning frekar
en heita vatnið ...
Erla Þórarinsdóttir
Það er hin beina og opna tjáning
og sterku áhrif frá nýbylgjunni, sem
lengi einkenndu myndir hennar og
um sumt í líkingu við myndveröld
Helga Þorgils. Mannstákn með
tunguna langt út úr sér í marg-
faldri stærð og með stífan reður,
einnig í myndarlegri yfirstærð, en
þessi tákn voru mjög algeng í ný-
list meginlandsins um árabil, sem
og ennþá, og voru ekki lengi að
skjóta rótum hér ásamt orminum,
sem fylgt hefur listinni í margri
mynd frá árdögum, sem tákn freist-
ingarinnar, syndarinnar og hins illa.
Myndir Erlu vöktu fyrst athygli
mina á UM-sýningunni á Kjarvals-
stöðum árið 1983 fyrir óhamda og
villta tjáningu ásamt frumstæðum
og ástríðuþrungnum krafti.
í Gallerí Gangskör á Amt-
mannsstíg 1 var opnuð sl. laugar-
dag sýning tveggja listakvenna á
pastelmyndum og blýantsteikning-
um annars vegar en keramik
hinsvegar.
Það er Sigrid Valtingojer sem
á heiðurinn af því fyrrnefnda, en
hún er löngu þekkt fyrir vönduð
og óaðfínnanleg tæknileg vinnu-
brögð í grafík og hefur áunnið sér
mikla virðingu og vinsældir á því
sviði. Nýlega áskotnuðust henni
t.d. verðlaun á grafískri sýningu í
Japan, sem er mikill heiður. Að-
dragandinn var sá að hér kenndi
á námskeiðum í HMÍ framúrskar-
andi japanskur grafíker er kynnti
nýja aðferð á sviði málmgrafíkur
og mun Sigrid hafa tileinkað sér
þessa tækni með miklum ágætum.
En að þessu sinni kynnir hún
aðra hlið á sér og man ég t.d.
ekki eftir að hafa séð olíupastel-
myndir eftir hana áður. Hér eru
vinnubrögðin sem fyrr óaðfinnan-
leg hvað tæknilega útfærslu
snertir og einkum kemur það vel
fram í myndunum „Landslag lá-
rétt“ (I), „Landslag lóðrétt" (2) og
„Landslag fjarlægt" (3). Henni
tekst að ná mikilli dýpt og víddum
í myndir sínar og vinnur þær mark-
visst og ákveðið auk þess sem
formið er hreint og klárt. Tækni
hennar og flínkheit koma og vel
til skila í blýantsteikningunum,
„Landslag nálgast“ (4), „Kvöld"
(8) og „Fjallið" (9), en allar hafa
þessar myndir yfír sér visst
grafískt yfirbragð og eru huglægt
útfærðar þótt merkja megi hlut-
lægar útlínur.
Nokkuð þykir mér Sigrid ólík
sjálfri sér í olíupastelmyndunum
„Fjall 1“ (5), „Fjall 11“ (6) „Fjall
111“ (10) og „Hóll“ (7). Hér er hún
mun hlutlægari en í öðrum mynd-
um sínum á sýningunni og þær
skera sig mjög úr og valda nokk-
urri heildarröskun og er dálítið
erfítt að átta sig á þeim.
Sýningin ber þess vott að lista-
konan er enn að leita fyrir sér og
hefur ekki með öllu fundið sér
fastan grundvöll fyrir utan af-
bragðs tækni, en það er í sjálfu
sér mjög virðingarvert að leitast
stöðugt við að víkka út tjáningar-
svið sitt...
Það er Kristín ísleif sdóttir sem
á heiðurinn af hinum 23
keramikvösum er prýða sýningar-
húsnæðið.
Kristín er öllu minna þekkt á
íslenzkum listavettvangi en stalla
hennar en hefur þó haldið eina
sýningu á leirmunum, er allir höfðu
dökkt yfirbragð og vakti sú sýning
mikla athygli kunnáttumanna. Að
þessu sinni vinnur Kristín muni
sína á öllu fjölbreyttari litasviði en
hér er það samræmið og hófsemin
sem öðru fremur ræður ferðinni
og á það jafnt við um liti sem form.
Kristín er lærð í Japan, sem er
Þá hefur Erla tekið þátt í hinum
margvíslegustu uppákomum víða
og bæði inni sem úti, á götum sem
í sýningarskálum, sem lengi hefur
verið vinsælt hjá ungu fólki. E.t.v.
eru þetta leifar af því, er listamenn
voru sumir hverjir ein allsheijar
uppákoma lífið í gegn og vöktu
hvarvetna athygli fyrir skringileg-
heit í framkomu sem og tilsvörum.
Myndir Erlu eru um sumt all frá-
brugðnar jafnöldrum hennar inn-
lendum, sem getur stafað af því,
hve lengi hún hefur dvalið erlendis
og lítið haft af innlendum listhrær-
ingum að segja, þannig að skyld-
leikinn er aðallega falinn í svipuðum
listhræringum, sem hafa með
óhefta ástarfysn að gera og hijúft
myndmál.
Og hér verður hugmyndin í þeim
mæli lifandi og sannverðug sem hún
er sjónrænt útfærð og skynrænt
upplifuð.
Hugmynd um hljómmynd
Sígildar skífur
Konráð S. Konráðsson
TESTSKTVA 1
Perspektiv, Opus 3, 79-00
Nokkur eru þau fyrirtæki hér í
Skandinavíu, sem annast hafa út-
gáfu tónlistar og getið sér gott orð
um veröld víða. Hvorki þó sakir
stærðar né afkasta, heldur vegna
vandvirkni og nánast smámunasemi
hvað varðar tæknilegan staðal. í
dálkum þessum hefír áður verið
vikið að tveim, Proprius og BIS,
og er nú komið að því þriðja: Opus
3. Ifyrirtæki því hleyptu af stokkun-
um í lok sjöunda áratugarins þeir
tvímenningamir Bo Hansson og
Jan-Erik Persson. Fyrirtækið er enn
smátt í sniðum, enda þótt útgáfur
þess skipti nú tugum ef ekki hundr-
uðum. Félagamir Hansson og
Persson hafa ávallt haft ákveðnar
hugmyndir hvað varðar hljómgæði
og upptökur, sem og útgefna hljóm-
list enda tíðir gestir á síðum þeirra
tímarita sem um slík mál ijalla,
bæði hér í Skandinavíu, sem og
annars staðar.
Jan-Erik Persson hefur látið hafa
eftir sér að tilgangurinn með stofn-
un Opus 3 hafí verið tilraun til að
spoma við þeirri öfugþróun að tón-
list framin með hljómandi hljóð-
færum á í vök að veijast sakir hins
feikilega framboðs á rafvæddri
hljóðverstónlist. Átti hann þá eink-
um við sígilda tónlist, en einnig
þjóðlagatónlist, sem og jass. Vildu
þeir félagar þannig vekja athygli á
þeirri tegund tónlistar, sem erfítt á
uppdráttar þegar verslunarsjónar-
mið ráða hinu listræna mati um of.
En tilgangur Opus 3 var ekki ein-
vörðungu listrænn. Þeir félagar
hafa t.d. veist að aðferðum hinna
stóm útgáfufyrirtækja, sem í upp-
tökum sínum notast oft á tíðum við
24-rása segulbandstæki og 200
hljóðnema í senn og blanda síðan
hljóðinu eftir eigin höfði og bæta á
stundum við fölsku bergmáli til að
beija í brestina. Á útgáfum Opus
3 er nær einvörðungu að fínna tón-
list með hljómandi hljóðfærum, en
hið mikilvægasta hvað varðar upp-
tökuna er að þeirra mati að ná
hinum sanna hljóm. Til þess að ná
því markmiði sínu hafa þeir félagar
notfært sér svo einfalda tækni að
undrun sætir: Meginhljóðið er tekið
upp með einum eða tveim hljóðnem-
um. Við stærri upptökur eru svo
einn eða tveir hljóðnemar að auki
til hjálpar. Segulbandstækið er af
venjulegri gerð með einungis tveim-
ur rásum. Aldrei er notast við
rafmögnun hljóðfæra né heldur er
upptökunni blandað eða breytt eftir
á.
Við reynum að varðveita hinn
náttúrlega hljóm hljóðfæranna eftir
fremsta megni, lætur Jan-Erik
Persson hafa eftir sér, og bætir við
að með hinni einföldu upptökutækni
þeirra félaga komi betur fram
þrívíddarhljómur upptökusalarins,
sem og eðlilegt bergmál hljóðfæra
og söngs.
Ekki er svo að skilja að þeir
Hansson og Persson séu vandlætar-
ar, sem auðveldast eiga með að
gefa öðrum ráð. Eftir þá liggja fíöl-
margar útgáfur í háum tæknilegum
gæðaflokki, sem færa áheyrandan-
um heim sanninn um réttmæti
kenninga þeirra félaga, en til að
leggja enn frekari áherslu á orð sín
hafa þeir gefíð út þijár prófun-
arskífur, þar sem sú skífa sem nú
er til umræðu er sú fyrsta í röðinni.
Titill prófunarskífu þessarar er:
Fjarvídd. í undirtitli segir að hér
sé komin fyrsta skífan í flokki þar
n-at>
TESTSKIVA1
Panpaktiv
sem viðfangsefnið sé endursköpun
hins upptekna hljóðs og lýsi hún
tvívídd og ijarvídd; á útlensku;
Stereo og perspektive. En hvað er
átt við með þessum hugtökum?
Hvað tvívídd varðar er okkur ágæt-