Morgunblaðið - 20.01.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 1987
Zhao Ziyang, nýskipaður leiðtogi Kínverska kommúnistaflokksins:
Umbótamaður á sviði efna-
hags- og landbúnaðarmála
Peking. AP.
ZHAO Ziyang, forsætisráðherra Kína, sem skipaður var leiðtogi
Kínverska kommúnistaflokksins sl. föstudag, komst til æðstu metorða
eftir að hann hafði staðið fyrir róttækum og vel heppnuðum umbót-
um í landbúnaði fjölmennasta héraðs landsins.
Þessi 67 ára gamli landeiganda- Mao Tse-tung og kenningar hans.
sonur hefur orðið til þess að gefa
fordæmi fyrir ungu tæknikratana,
sem vinna að því að koma umbóta-
áætlunum Deng Xiaoping þjóðarleið-
toga í framkvæmd. Zhao er álitinn
íhaldssamari í stjómmálaskoðunum
en fyrirrennari hans í flokksleið-
togastarfinu, Hu Yaobang. Mest
hefur hann látið að sér kveða á efna-
hagssviðinu og einkum helgað sig
málefnum landbúnaðarins.
Zhao fæddist í Henan-héraði og
gekk í æskulýðssamtök kommún-
istaflokksins árið 1932. Hann varð
fullgildur félagi í flokknum 1938,
fullum áratug áður en kommúnistar
tóku við valdataumunum í Kína.
Meðan Zhao gegndi embætti á
vegum flokksins í Suður-Kína á
sjötta áratugnum, stjómaði hann
„hreinsunum" í Guangdong-héraði,
er látið var til skarar skríða gegn
spillingu embættismanna, sem taldir
vom hallir undir þjóðemissinna-
stjómina á Formósu og börðust á
móti umbótum í jarðnæðismálum.
Árið 1957 hafði hann umsjón með
sérstakri hreinsunarherferð og vom
80.000 embættismenn þá sendir til
starfa úti á landsbyggðinni.
Zhao varð seinna að sæta sömu
meðferð, þó að hann reyndi að bjarga
eigin skinni með því að lofsyngja
Árið 1967 var honum gert að ganga
um götur Canton með tossahúfu á
höfðinu. Hann var aftur tekinn í
sátt fyrir að fara hörðum orðum um
einkaframtak, efnishyggju og fijáls-
an atvinnurekstur, sem vom forboðn-
ir hlutir á Maó-tímabilinu.
Frá 1971 til 1975 var Zhao flokks-
ritari Innri Mongólíu og embættis-
maður í Guangdong-héraði, þar sem
honum varð vel ágengt við stjómun
landbúnaðarmála.
Þegar Deng Xiaoping féll í ónáð
hjá Maóistunum í annað sinn 1976,
síðasta ár menningarbyltingarinnar,
krafðist Zhao þess opinberlega, að
yfirvöld gerðu hreint fyrir sínum
dymm og upplýstu, í hveiju meintir
glaepir Dengs fælust.
í tíð menningarbyltingarinnar gaf
Zhao út stuðningsyfirlýsingar við
fjórmenningaklíkuna svonefndu, þ.e.
eiginkonu Maós og þijá vinstrisinn-
aða félaga hennar, en fagnaði
handtöku þeirra 1976.
Þessi tækifærismennska Zhaos er
ekkert einsdæmi í Kína, þar sem það
er lenska, að frammámenn í stjóm-
málum grípi til svipaðra ráða til að
fleyta sér áfram.
Árið 1975 var Zhao tilnefndur
flokksritari og héraðsstjóri í Sichuan,
Qölmennasta héraði Kína. Þar lagði
hann samyrkjubúakerfið niður að
hluta til og skipti jarðnæðinu upp á
meðal einstaklinga, auk þess sem
hann innleiddi einkaframtak á fleiri
sviðum_ og afkastahvetjandi launa-
auka. Árangurinn varð metuppskera
og bjargaði hún þessu mannmarga
héraði, sem var á barmi hungurs-
neyðar. Landbúnaðarframleiðsla
héraðsins jókst um 25% milli 1977
og 80, og iðnframleiðsla margfalt
meira, eða um 81%.
Koma Dengs til valda 1978 var
aðalástæða þess, að Zhao hafði
fijálsar hendur við að framkvæma
stefnu sína í Sichuan. Árið 1980 var
hann kallaður til Peking, þar sem
hann tók sæti í stjómmálaráðinu og
var skipaður varaforsætisráðherra.
Sex mánuðum síðar var hann skip-
Zhao Ziyang
aður forsætisráðherra og tók við af
Hua Guofeng, sem Deng ýtti til hlið-
ar vegna hollustu hans við vinstri-
stefnu Maós.
Lítið er vitað um einkalíf Zhaos.
Hann er tvíkvæntur og á fjóra syni
og eina dóttur.
Bretland:
Vöxtur í iðnaði
St. Andrews, frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttamanni Morgunblaðsins.
FRAMLEIÐSLUIÐNAlÐUR er í örum vexti nú eftir lítinn vöxt á
síðastliðnu ári, framleiðni eykst og vinnuaflskostnaður fer minnk-
andi, að því er segir í skýrslu frá atvinnumálaráðuneytinu, sem kom
út í gær.
Ef svo heldur sem horfir, má
búast við því, að vinnuaflskostnaður
í Bretlandi aukist hægar en í helstu
samkeppnislöndum. Iðnaður ætti
því að verða samkeppnishæfari, ef
Saur makað á áhorfendur
Helsinki, frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins í Finnlandi.
GETUR það talist leiklist að maka saur á áhorfendur, lemja þá
með svipu og reka þá loks á flótta út úr leiksalnum, með slökkvi-
tækjum?
Finnskt leiklistarfólk og fulltrú-
ar ákæruvaldsins velta þessa
dagana fyrir sér, hvort háttemi
af þessu tagi á að teljast hermdar-
verk eða leiklist. En „leiksýning"
í þessum dúr, var sett á svið af
hópi leiknema á leiklistarráð-
stefnu í Oulu í Finnlandi um sl.
helgi.
Uppákoman í Oulu getur dregið
nokkum dilk á eftir sér fyrir leik-
listarkennslu í Finnlandi, að mati
margra úr kennaraliði skólans
o.fl. Undanfarin ár hafa leiklistar-
háskólinn og vinnubrögð hans oft
verið til umræðu. Frétt fyrir
nokkmm ámm um að fyrrverandi
skólastjóri hefði beitt ofbeldi í
inntökuprófum, vakti mikla at-
hygli á sínum tíma.
„Sýning" nemendaleikhússins í
Oulu var upphaflega pöntuð af
umsjónarmönnum ráðstefnunnar.
Forráðamenn leiklistarháskólans
bönnuðu hins vegar nemendum
að taka boðinu vegna þess, að
margir höfðu skrópað í prófum
undanfarið. Þeir fjórir, sem tóku
þátt í sýningunni, vom því ekki
formlega fulltrúar nemendaleik-
hússins.
Nú em menn einnig ósammála
um hveijum eigi að senda reikning
fyrir hreinsun leikhússins og á
fatnaði áhorfenda. Tjónið er metið
á 100.000 krónur íslenskar. Fjór-
menningamir em í gæsluvarð-
haldi.
pundið hækkar ekki miðað við aðra
gjaldmiðla.
Pundið lækkaði um 25% á síðast-
liðnu ári gagnvart þýsku marki. Sú
lækkun ætti að duga til að iðnaður
nái ömm vexti. Ef svo fer, er talið
að spá ijámálaráðuneytisins um 1,5
milljarðs punda viðskiptahalla á
yfirstandandi ári muni standast og
einnig að verðbólga verði komin
undir 4% í lok ársins.
Að mati hagfræðinga hjá Credit
Suisse-Boston First bankanum þá
hefur framleiðni í iðnaði aukist um
6% á ársgmndvelli að undanfömu
í Bretlandi og búast megi við því
að hún eigi eftir að aukast.
Vinnuaflskostnaður eykst um
þessar mundir hratt í Vestur-
Þýskalandi og Japan, þar sem hægt
hefur á vexti í efnahagslífinu. I
Vestur-Þýskalandi hefur aukin
harka einnig færst í samskipti
verkalýðsfélaga og atvinnurekenda.
Ekki er talið að þessi vöxtur
muni hafa áhrif á atvinnuleysi, af
því að framleiðslan eykst vegna
aukinnar framleiðni.
Danmörk:
Bjartsýni
í kjaravið-
ræðunum
Kaupmannahöfn, frá fréttaritara Morg-
unblaðsins, Ib Björnbak.
VIÐRÆÐURNAR um kjaramál í
Danmörku hafa fengið óskabyij-
un öllum á óvart og hefur
mikilvægur árangur í samkomu-
lagsátt náðst miklu fyrr en búizt
hafði verið við. Mestu munaði
þar, er samkomulag náðist milli
sambands málmiðnaðarmanna
og vinnuveitenda.
Samkomulagið felur það í sér,
að vinnutíminn verður styttur í 37
klukkustundir á viku og á sú breyt-
ing að gerast á fjórum árum eða
um hálfa klukkustund á ári. Vinnu-
vikan hefur þegar verið stytt niður
í 39 klukkustundir. Gerðist sú
breyting 1. janúar sl.
Með þessu verður vinnuvikan
styttri í Danmörku en í nokkru
öðru iðnaðarlandi á Vesturlöndum.
Samkomulagið felur það ennfremur
í sér, að lágmarkstímakaup hækk-
ar. Sérstakar viðræður milli aðila
eiga að fara fram, þegar samnings-
tímabilið, sem er 4 ár, er hálfnað.
Gengi
gjaldmiðia
London, AP.
BANDARÍKJADOLLAR lækkaði
enn i gær og varð þá lægri gagn-
vart flestum helztu gjaldmiðlum
heims en nokkru sinni í mörg ár.
I London lækkaði dollarinn um
meira en 2 cent gagnvart brezka
pundinu, sem kostaði þar síðdegis
í gær 1,5370 dollara (1,5160).
Gengi dollarans var annars þannig,
að fyrir hann fengust 1,8070 vest-
ur-þýzk mörk (1,8460), 1,5150
svissneskir frankar (1,5500),
6,0525 franskir frankar (6,1750),
2,0370 hollenzk gyllini (2,0780),
1.287,75 ítalskar lírur (1.312,50),
1,3585 kandaískir dollarar (1,3633)
og 150,82 jen (153,10).
Verð á gulli hækkaði og var það
422,00 dollarar únsan (415,25).
Chris Dickson fékk
bátadellu fimm ára
SKIPSTJÓRI nýsjálenzku skút-
unnar New Zealand er þjóðhetja
í heimalandi sínu eftir glæsilega
frammistöðu í Ameríkubikam-
um (America’s Cup). Eftir
fádæma yfirburði í undanrásum,
þar sem hann vann 37 kappsigl-
ingar en tapaði aðeins einni,
gerðu Nýsjálendingar sér vonir
um að Dickson keppti til úrslita
um verðlaunin eftirsóttu. I und-
anúrslitunum mætti Dickson þó
ofjarli sínurn, Bandaríkjamann-
inum Dennis Conner, og féll úr
leik.
Chris Dickson var aðeins fímm
ára þegar hann fékk bátadellu og
hefur allt hans líf snúizt um sigling-
ar, en hann er aðeins 25 ára.
Áhuginn kviknaði í sumarbúðum,
sem hann dvaldi í árlega þar til
hann varð fjórtán ára. Búðimar
voru á gígbarmi eldfjalls skammt
frá heimabæ hans, Auckland. í
gígnum var stöðuvatn og þar byij-
aði Dickson siglingar sínar á flekum
og jullum.
„Við vorum yfirleitt í 11 klukku-
tíma á vatninu á hverjum einasta
Chris Dickson AP/Símamynd
degi og enginn dagur leið öðruvísi
en að sett var á einhvers konar
keppni. Þannig gengu mánuðimir
og árin fyrir sig, ég ólst eiginlega
upp í bátum," hefur Dickson sagt.
Á íjórtánda ári, eftir 10 sumur
í búðunum, komst Dickson fyrst í
kynni við siglingar á sjó. Komu
hæfileikar hans þá fljótt í ljós því
innan árs hafði hann sigrað í hverri
einustu siglingakeppni, sem haldin
var á heimaslóðum hans. Fimmtán
ára gamall sneri hann sér að stærri
skútum, sem á voru áhafnir, með
keppni á ólympíuleikum í huga.
Varð hann heimsmeistari unglinga
í siglingum þrisvar í röð. Þáði hann
síðan boð um að taka að sér skip-
stjóm á úthafsskútum og lét þar
með draumin um ólympíusiglingar
lönd og leið. Hefur hann nú sýnt
og sannað að hann er með fremstu
skútustjómm heims.
Nýsjálendingur hefur aldrei sigr-
að í Amerikubikamum og hefur
frammistaða Dicksons því vakið
gífúrlega hrifningu í Nýja Sjálandi.
I áhöfn hans vom 22 menn, allir
ungir að ámm, en aldrei em þó
nema 11 um borð í hverri siglingu.
Hefur ástundun þeirra og ósérhlífni
verið jafnað við líf klaustursmunka.
Þeir bragða t.a.m. ekki áfengi og
héldu sig venjulega í búðum sínum
og fóm ekki „út á jífíð" meðan á
keppninni stóð. „Áhöfnin ákvað
ímyndar sinnar vegna að láta ekki
sjá sig á krám og öldurshúsum
Skútan New Zealand siglir seglum þöndum í Ástralíubikarnum. Til
að nýta byrinn sem bezt hefur Chris Dickson, skipherra, látið setja
upp stagsegl milli belgseglsins og stórseglsins. Skrokkur skútunnar
var sá eini í keppninni, sem gerður var úr trefjagleri.