Morgunblaðið - 08.02.1987, Qupperneq 44

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1987
A DROmNWGI
Umsjón:
Séra Auður Eir Vilhjálmsdóttir
Ásdís Emilsdóttir
Séra Svavar A. Jónsson
Guðfræði
fermingarinnar
eftirdr. Einar
Sigvrbjörnsson
Svo sem við höfum áður sagt
hélt fermingarstarfanefnd ráð-
stefnur um ferminguna fyrir
safnaðarfólk og presta úti um land
og á höfuðborgarsvæðinu. Þar var
flutt erindi, sem dr. Einar Sigur-
bjömsson, prófessor í trúfræði við
guðfræðideildina, skrifaði að
beiðni nefndarinnar. Erindið vakti
mikla gleði tilheyrenda og nú birt-
um við ykkur það, kæru lesendur,
með leyfi dr. Einars. Við höfum
skotið fyrirsögnum inn í erindið.
Upphaf ferming-
arinnar
Það ætti að vera mjög auðvelt
að tala um þetta efni og halda
sér innan settra tímamarka, því
að öll guðfræði um ferminguna
er mjög á reiki. Samt gerir það
leikinn ekki léttari. Hér skal reynt
að tala f símskeytastfl og setja
fram nokkra punkta til umræðu.
Fermingin tengist skíminni frá
öndverðu. Upphaflega vom trú-
nemar þeir, sem þáðu fræðslu,
áður en þeir tóku skím á að-
fangadegi páska. Er þeir höfðu
þegið skím, vom þeir smurðir olíu
til tákns um „pant andans" og
máttu ganga til altaris á páska-
dagsmorgun. í austurkirkjunni er
fermingin þetta enn þanN dag í
dag: Smuming í beinum tengslum
við skímina.
Vesturkirkjan fór að líta á þetta
öðmm augum. Ferming innan
hennar varð smám saman að sér-
stakri athöfn, sem biskup einn
annaðist og var hún skýrgreind
sem viðbót við skímina: Með
handayfirlagningu biskupsins öðl-
ast menn gjöf heilags anda og em
staðfestir sem fullgildir meðlimir
kirkjunnar. Þessi athöfn er sakra-
menti sagði kirkjuþingið í Flórens
árið 1439 og staðfesti Irientþingið
(1543—63) úrskurð þess.
Fermingin í sið-
bótarkirkjunni
Menn vom þó ekki á eitt sáttir
Dr. Einar Sigurbjömsson —
hinir skírðu endurnýja skiraar-
heit sitt í hvert sinn sem skírt
er i söfnuðinum.
um þetta. Ýmsir vildu líta á ferm-
ingu í tengslum við trúfræðslu
fyrst og fremst, trúfræðslu, sem
tæki við af skíminni og lyki með
sérstakri athöfn, þegar bam hefði
þroska til. Siðbótarmenn tóku
undir þetta sjónarmið. Þeir höfn-
uðu sakramentisskilningnum, þar
sem litið er á ferminguna sem
sakramenti til viðbótar skíminni,
en lögðu þess í stað áherslu á
nauðsyn fræðslu í því skyni að
búa menn undir móttöku heilagrar
kvöldmáltíðar.
SKÍRNIN
ALTARISGANGAN
FERMINGIN
í lúterskri kirkju felst ferming-
in í þremur meginþáttum:
• Fræðslu
• Trúaijátningu
• Fyrirbæn og handayfirlagn-
ingu
Þess er vænzt að bamið játist
því, sem það móttók í skíminni.
En þar sem bömin eru enn ung
þegar þau fermast hafa ferming-
arheitin verið mótuð af varkámi
í flestum lúterskum fermingar-
guðsþjónustum.
Þátttaka foreldranna, sem bám
bamið til skímar, þekking þeirra
og gleði yfír eigin skím og ferm-
ingarheiti og svo lífíð í söfnuðin-
um öllum, skiptir meginmáli fyrir
fermingarbamið. En í umræðu
fermingarstarfanefndar með
prestum og safnaðarfólki kom líka
fram sú skoðun að það væri mik-
il móðgun við fermingarböm hvað
lítið væri iðulega gert úr þeirra
eigin sjálfræði í umfjöllun í
íslenskum ^ölmiðlum, þar sem
spyijendur gerðu ráð fyrir að þau
fermdust aðeins vegna gjafa,
veizlu og óska ömmu sinnar og
afa eða foreldranna.
Fermingin sjálf og fermingar-
fræðslan er sífellt til umræðu í
kiijunni. Okkur fínnst athyglis-
vert að hugleiða tillögu Max
Thurian í Taisé-samfélaginu í
Frakklandi að fermingarheiti:
„Viltu þjóna Kristi og kiiju hans,
bera fagnaðarerindinu vitni, taka
stöðu þína í þjónustu og lof-
gjörð?“ Þetta heiti er auðvitað
aðeins nánari skilgreining ferm-
ingarheitis okkar.
Það er löngu komið fram í
umræðu kirkjunnar að heimila
bömum trúaðra foreldra að koma
til altaris áður en þau fermast.
Þetta er orðið að raunveruleika
og böm ganga til altaris víða í
kirkjum mótmælenda mörgum
ámm áður en þau fermast. Það
stendur líka til boða hér og er
gert í sumum söfnuðum Þjóðkirkj-
unnar.
Þetta er nýmæli og við þurfum
að kynna það frekar og ræða í
söfnuðum okkar. Við munum
skrifa nánar um það hér á síðunni
seinna.
í fermingarfræðslunni ber mest á samveru fermingarbaraanna
sín á milli. Samt er fermingarfræðslan mál fjölskyldunnar eins
og fermingardagurinn sjálfur. Afstaða fjölskyldunnar skiptir
fermingarbaraið mestu.
í þeirri merkingu hélst ferming
sem athöfn innan siðbótarkirkn-
anna: Ferming er fræðsla til
undirbúnings hinni fyrstu altaris-
göngu.
Á 18. öld kom til viðbótar skiln-
ingur píetismans eða heittrúar-
stefnunnar á nauðsjm persónulegs
afturhvarfs. Bam, sem hafði verið
skírt, yrði að fá tækifæri til að
taka afturhvarfí og staðfesta
skímarheit sitt persónulega. Þessi
skilningur lá til grandvallar laga-
setningunni um ferminguna upp
úr 1740 hér á landi. Áhersla píet-
istanna varð til þess, að fræðslu-
mál þjóðfélagsins vora tekin
fastari tökum og alþýðufræðsla
fór að taka á sig skýrari mynd.
í kjölfar heittrúarstefunnar kom
skynsemisstefnan, seni lagði enn
meiri áherslu á fræðsluþáttinn,
en þá tók að bera á aðgreiningu
milli trúarappeldis og almenns
uppeldis, sem varð æ meiri eftir
því sem nær dró voram dögum:
Ferming varð kirkjuleg athöfn,
tengd trúnni einni, en skólar era
almennir, tengdir þjóðfélaginu al-
mennt.
Umræðuefni okkar
um ferminguna
Söguna ætla ég ekki að rekja
frekar, en mér virðist ljóst, að í
ljósi algerlega nýrra þjóðfélags-
hátta standist hvoragt sjónarmið-
ið varðandi ferminguna, þ.e.
undirbúnigur undir fystu altaris-
göngu annars vegar og persónu-
leg staðfesting hins vegar. Með
einföldun má segja, að §órtán ára
ungmenni sé of gamalt til að
ganga til altaris fyrsta sinni, en
hins vegar er það of ungt til þess
að gefa heit eða skuldbindandi
yfírlýsingu. Samkvæmt þessu
legg ég til, að rætt sé um ferming-
una sem ferli, sem tekur til
eftirfarandi þriggja þátta:
1. Undirbúningur fyrir
fyrstu altarisgöngu:
Fyrir skímina verða menn limir
líkama Krists og öðlast öll réttindi
bama Guðs (sbr. I. Kor. 12 og
Jóh. 1.11-13). En skímin er upp-
haf. Við af henni tekur líf og líf
er vöxtur og þroski. Það er
skylda kirkjunnar á hveijum
stað, þ.e. skylda hvers safnað-
ar, að sjá til þess að lífinu sé
búin rétt skilyrði. Það felst m.a.
í því að búa hinn skírða undir að
neyta heilagrar máltíðar Drottins.
Hér kallar á samvinnu bama-
starfs kirkjunnar og foreldra
skímarbama. Sú samvinna hlýtur
að heflast á fræðslu til handa
foreldram. Er þá ekki besta leiðin
til þess að tengja skímina söfnuð-
inum að taka upp skímamám-
skeið og binda skím á söfnuðum
við tiltekna daga?
2. Staðfesting skíraarheits:
Staðfesting skímarheita — hin
eiginlega ferming — fer fram að
loknu námskeiði í söfnuðinum
(prófastsdæminu). Námskeiðin
séu auglýst og ætluð stálpuðum
unglingum (þ.e. ekki yngri en 16
ára og fullorðnu fólki og endi með
athöfn, þar sem þátttakendur beri
fram persónulega játningu, beðið
sé fyrir þeim og hendur lagðar
yfír þá. Þessi athöfn snertir líka
þá sem koma úr öðram kirkju-
deildum.
3. Endurnýjun skiraarheita:
Þeir sem skírðir era, endumýja
skímarheit sín í hvert sinn sem
skírt er í söfnuðinum, en einnig
má hugsa sér, að almenn end-
umýjun skímarheita fari fram í
söfnuðinum við sérstaka athöfn,
t.d. í tengsjum við páska eða
hvítasunnu. í þessu sambandi ber
að hafa í huga þörf þeirra sem
þurfa á því að halda að kunngjöra
lífemisbreytingu, afturhvarf.
Slíku fólki er nú á dögum vísað
til endurskírenda, þar sem litið
er á skíraina sem viljayfírlýsingu
eða staðfestingu á trú.
FERMINGIN
Við höldum áfram umfjöllun
um ferminguna og ræðum í
dag um fermingarathöfnina
sjálfa. í nýjustu helgisiðabók
okkar, sem kom út árið 1981,
era fyrirmæli um ferminguna,
fermingarguðsþjónustuna,
ávarp til fermingarbama og
safnaðarins.
Ávarp prests til
ferming-arbarna:
Kæra fermingarböm. Þið
erað hingað komin til þess að
játast Jesú Kristi og vér biðj-
um með ykkur, að Guð veiti
ykkur styrk til að lifa og sigra
undir merki hans. Minnist á
þessari hátíðastundu kærleika
Guðs til ykkar frá fyrstu
bemsku, biðjið hann að gefa
ykkur vilja og mátt til að helga
allt líf ykkar honum, sem þið
voruð helguð í skíminni. Hafíð
alla ævi frelsarann Jesúm
Krist fyrir augum og minnist
orða hans: „Hvem þann sem
kannast við mig fyrir mönnum,
mun og ég við kannast fyrir
föður mínum á himnum."
Síðan játar bamið því og
barnið og presturinn takast í
hendur.
Hvatning- til safnað-
arins:
Eftir fermingu ávarpar
presturinn söfnuðinn á þessa
leið: Kæri söfnuður. Þessi
fermdu ungmenni era oss á
hendur falin. Bjóðum þau vel-
komin og tökum með gleði á
móti þeim sem játendum Jesú
Krists. Vörumst að hneyksla
þau, hafa illt fyrir þeim eða
leiða þau afvega á nokkum
hátt, en ástundum með orðum
og eftirdæmi að halda þeim á
hinum góða vegi, sem liggur
til lífsins.