Morgunblaðið - 29.04.1987, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 1987
25
Miðausturlönd:
Náði Peres samkomulagi við
Hussein um friðarviðræður?
Yitzhak Shamir, forsætis-
ráðherra ísraels, heilsar
hér frönskum gyðingabörn-
um við Sigurbogann í París.
Yitzhak Shamir er í fjög-
urra daga opinberri heim-
sókn í Frakklandi og hefur
hann sent Shimon Perez
utanríkisráðherra tóninn
þaðan.
Shamir enn andsnúinn fundahugmyndum
Jerúsalem, Tel Aviv, Reuter.
I fréttum frá Reuter síðdegis í gær sagði að Shimon Peres,
utanríkisráðherra Israels, og Hussein Jórdaníukonungur hefðu
náð samkomulagi á leynifundi millum þeirra, um hvernig ætti
að standa að alþjóðlegri friðarráðstefnu um Miðausturlönd og
tækju Palestínumenn þátt í henni. Haft er fyrir satt að talað
hafi verið um að fundir yrðu í Genf og hæfust á þessu ári.
Akveðið hefði verið að biðja Bandaríkjamenn að vera eins
konar forsjármenn ráðstefnunnar.
Reuter
Vopnaviðskipti Indveija og Bofors:
Ghandi kveðst hafa feng-
ið loforð frá Olof Palme
- en ekki Carlsson
Nýju Delí, Reuter.
í Frakklandi lét Yitzak Shamir,
forsætisráðherra landsins, svo í ljós
mikla gremju vegna þess, að Peres
væri að vinna í blóra við vilja hans.
Shamir hefur allar stundir verið á
móti alþjóðlegri ráðstefnu, þar sem
hann óttast að ísraelar myndu
verða þvingaðir til að láta hern-
umdu svæðin af hendi, ef of margir
ættu aðild að slíkri ráðstefnu. Þótt
ekki sé gert fyrir aðild fleiri í þessu
tilviki, kveðst Shamir nú vera
andvígur því að tala við hryðju-
verkamenn og sjái hann lítinn mun
á svokölluðum hófsömum Pa-
lestínumönnum og ofstækismönn-
um PLO.
Norður-Irland:
Herferð IRA
heldur áfram
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari
Frímannssyni, f réttaritara Morgunblaðsins.
IRA sprengdi sl. laugardag í loft
upp bíl, sem næstæðsti dómari
Norður-írlands, Sir Maurice Gib-
son, og kona hans, Cecily, voru í á
leið sinni frá írska lýðveldinu til
Norður-írlands. Þau létust sam-
stundis. í sprengingunni slösuðust
þrír knattleiks-landsliðsmenn frá
Irlandi. Siðdegis sama dag var lög-
reglumaður skotinn til bana í
Cotyrone á Norður-írlandi.
Tom King, Irlandsmálaráðherra
bresku ríkisstjómarinnar, hefur boðað
yfirmenn öryggismála á sinn fund til
að ræða morðið á dómaranum. Kraf-
ist hefur verið rannsóknar á því,
hvemig IRA gat vitað svo nákvæm-
lega um ferðir dómarans og skipulagt
sprenginguna, en allir dómarar á
Norður-írlandi eru í stöðugri
lífshættu. Ian Paisley og James Mo-
lyneaux, leiðtogar mótmælenda, hafa
sagt, að einhver í Garda, lögreglu
írska lýðveldisins, hafi lekið þessum
upplýsingum til IRA. Komið hefur í
ljós, að dómarinn pantaði ferðina fyr-
ir löngu síðan í eigin nafni, en það
er brot á öllum öryggisreglum.
Þessi tvö morð em nýjasti liðurinn
í herferð IRA gegn lögreglunni á
Norður-írlandi. Herferðin kemur í
kjölfar þess, að Sinn Fein, hinn
pólitíski armur IRA, hlaut lítið braut-
argengi í kosningunum 17. febrúar
sl., fékk minna en 2% atkvæða. Síðan
kosningamar voru haldnar hafa níu
lögreglumenn verið myrtir, en á sama
tíma í fyrra vom fjórir myrtir. IRA
hefur ráðist á 19 lögreglustöðvar á
þessum tíma.
TALSMAÐUR Townsend Thores-
en fyrirtækisins sem rak feijuna
Herald of Free Enterprise, sagði
í dag, að fyrirtækið myndi axla
ábyrgðina á hinu hörmulega slysi
úti fyrir Zeebrugge í Belgíu fyrir
sjö vikum.
Það var lögmaður fyrirtækisins
sem staðfesti þetta á fundi með
stjórnskipaðri rannsóknarnefnd í
gær.þriðjudag. Eins og fram kom í
Shimon Peres, utanríkisráð-
herra, og Yitzak Rabin, varnar-
málaráðherra, sem fram að þessu
hefur ekki verið að ráði orðaður við
samningavilja, áttu þennan fund
með Hussein alveg nýlega.Ekki
hefur verið sagt frá því, hvar fund-
urinn var haldinn. Peres hefur oft
áður farið til fundar við Hussein,
svo og aðrir ísraelskir ráðamenn
allar götur frá því Hussein tók við
völdum. Slíkir fundir em opinbert
leyndarmál í Israel, og venjulega
allskilmerkilega frá því sagt sem
þar er rætt. Af viðkomandi aðilum
er svo alltaf neitað að staðfesta
þessar fregnir.
Augljóslega hefur samstaða milli
Husseins annars vegar og Peresar,
utan ríkisráðherra hins vegar, ekki
verið meiri í annan tíma. Eftir að
þingi PLO lauk í Algeirsborg á dög-
unum, þar sem harðlínumenn fengu
meiri áhrif og Yassir Arafat virðist
hafa heitið að takmarka sem allra
mest samskipti við Husssein er
Jórdaníukonungur í nokkmm vanda
að mati stjórnmálaskýrenda. Því
kynni það að verða heppilegra fyrir
hann að taka - leynilega eða opin-
berlega- höndum saman við fsraela.
Á hinn bóginn getur það svo flækt
málið til muna, ef Shamir og Likud-
bandalagið taka af skarið og rísa
gegn Peres.
í Reuterfréttinni í gær um að
samkomulag hafi í reynd náðzt seg-
ir að Peres muni leita eftir stuðningi
innan ríkisstjórnarinnar mjög fljót-
lega um skipulag það sem þeir
Hussein hafi orðið sáttir um. Ef í
hart færi og Shamir héldi til streitu
andstöðu sinni gæti Likud gert
þetta að stjórnarslitarástæðu.
SIR Geoffrey Howe, utanrikis-
ráðherra Bretlands, gagnrýndi á
Morgunblaðinu í gær, virðist liggja
fyrir að um vanrækslu starfsmanns
hafi verið að ræða og hafi því mann-
leg mistök leitt til slyssins. Um 200
manns að minnsta kosti létust, en
um 380 komust lífs af. Fyrirtækið
hefur heitið að greiða þeim sem lifðu
af slysið og aðstandendum þeirra sem
drukknuðu allt að 80 þúsund pund
hveijum, en það er um 4.9 milljónir
ísl.króna.
RAJIV Gandhi, forsætisráðherra
Indlands, sagði í gær að Olof
Palme, fyrrum forsætisráðherra
Svíþjóðar, en ekki eftirmaður
hans, Ingvar Carlsson, hefði full-
vissað sig um að hvorki hefði
verið um milligöngumenn, né
mútur að ræða þegar sænska
fyrirtækið Bofors gerði vopnasö-
lusamning við Indverja.
Gandhi sagði í efri deild þingsins
að indversk dagblöð hefðu haft
mánudag harðlega þá afstöðu
stjórnvalda á Nýja Sjálandi að
meina þeim herskipum sem geta
borið kjarnorkuvopn eða eru
knúin áfram með kjarnorku að
leita til hafnar þar. Kom til
snarpra orðaskipta milli Howes
og Davids Lange, forsætisráð-
herra Nýja Sjálands, og sagði
Howe að til greina kæmi að Evr-
ópubandalagið gripi til refsiað-
gerðum gegn Ný Sjálendingum
af þessum sökum.
Howe sagði á blaðamannafundi
í Wellington að afstaða n'kisstjórnar
Nýja Sjálands gæti leitt til þess að
Evrópubandalagið gripi til efna-
hagslegi-a refisaðgerða gegn
Nýsjálendingum. Minnti hann á að
11 af 12 ríkjum Evrópubandalags-
ins ættu einnig aðild að Atlants-
hafsbandalaginu. David Lange
sagði að efnahagslegir hagsmunir
rangt eftir sér að Carlsson hefði
sagt að milligöngumenn hefðu ekki
komið nálægt viðskiptunum og fé
ekki lagt inn á bankareikninga í
Sviss.
Ghandi sagði þegar hann svaraði
fyrirspurn þingmanns úr röðum
stjórnarandstæðinga að sér hefði
borist svar frá Palme, en ekki Carls-
son, um vopnasölumálið.
Samningur Indveija við Bofors
hljóðaði upp á vopn og skotfæri
fyrir stórskotalið að andvirði 1,3
milljarða dollara og er þetta stærsti
samningur, sem sænski vopnafram-
réðu þessari afstöðu Breta sem
hygðust færa sér í nyt ágreining
ríkjanna um vígbúnaðarmál. Sagði
hann að Ný Sjálendingar hygðust
endurnýja herafla sinn í því skyni
að tryggja öryggishagsmuni sína.
Deila Ný Sjálendinga og Banda-
ríkjamanna varðandi ferðir skipa
sem kunna að bera kjarnorkuvopn
innanborðs leiddi til hruns varnar-
bandalags ríkjanna tveggja og
Ástrala, ANZUS-bandalagsins.
Þegar David Lange komst til valda
árið 1984 lagði stjórnin blátt bann
við ferðum þeirra herskipa sem
kynnu að hafa kjarnorkuvopn inn-
anborðs. Kjarnorkutilraunir Frakka
í Kyrrahafi hafa leitt til þess að
stór hluti þjóðarinnar er algerlega
andvígur kjamorkuvopnum. Sir
Geoffrey Howe sakaði stjórn Lang-
es um ábyrgðarleysi með því að
draga þjóðina út úr varnarsam-
starfí lýðræðisríkja. „Okkur þykir
miður að svo skuli hafa farið vegna
leiðandinn hefur gert. Vopnasalan
komst í hámæli á Indlandi snemma
í þessum mánuði þegar sænska
útvarpið hélt fram að indverskum
stjómmálamönnum og embættis-
mönnum hefði verið mútað til að
samningurinn næði fram að ganga.
Gandhi sagði að indverska stjórn-
in hefði beðið Svía að rannsaka
hvort Bofors hefði greitt einhveijum
milligöngumönnum. „Við getum
ekki leitað til svissneskra banka,“
sagði forsætisráðherrann. „En við
getum snúið okkur til Svía.“
þess að við teljum að ákvörðun
stjórnarinnar hafi veikt varnarsam-
starf vestrænna ríkja," sagði hann.
David Lange gagnrýndi einnig
bresku ríkisstjórnina fyrir að neita
að staðfesta yfirlýsingu um kjarn-
orkuvopnalaust svæði á Suður-
Kyrrahafi. Minnti hann á að
Sovétmenn og Kínvetjar hefðu þeg-
ar staðfest yfirlýsinguna og heitið
því að beita ekki kjarnorkuvopnum
á þessum slóðum. Hins vegar hefðu
Bretar, Frakkar og Bandaríkja-
menn neitað að staðfesta hana.
Fréttamenn spurðu Howe hvers
vegna breska ríkisstjórnin hefði
ekki fordæmt Frakka fyrir að hafa
sökkt skipi Greenpeace-samtak-
anna í höfninni í Auckland á Nýja
Sjálandi árið 1985 líkt og stjórnin
fordæmdi önnur hryðjuverk. Howe
sagði spurninguna óviðeigandi þar
eð hún fæli í sér fráleitan saman-
burð.
Fulltrúar ferjufyrirtækisins
Við öxlum ábyrgð
ina á slysinu
London, Rcuter. ^
Howe um vígbúnaðarstefnu Nýsjálendinga:
Veikir varnarsamstarf
vestræima lýðræðisríkja
Hótar refsiaðgerðum Evrópubandalagsins
Wellington, Reuter.