Morgunblaðið - 29.04.1987, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 1987
17
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUN
BiLDSHÖFÐA 16 SÍM!:6724 44
Ingólfur Jónsson frá Prests-
bakka.
álít ég að sé ferðin vestur um haf.«
Þótt Jón væri erfiðismaður og
tómstundir fáar og stopular lét
hann eftir sér að skrifa í blöðin þar
vestra. »Aldrei hef ég haft tíma til
að tvískrifa neitt, er ég hefí prenta
látið,« segir hann. Hnökralaus er
stíll Jóns ef til vill ekki. En fjaslaus
er hann svo ekki sé meira sagt.
Þessir karlar höfðu svo nauman
tíma að hvert orð varð að vega
fjórðung.
Fleiri þættir eru í þessum
Strandapósti; einnig kveðskapur.
Margur, sem skrifar í rit þetta,
hefur mátt horfa á byggð sína eyð-
ast. Það hefur orðið hvati til að
varðveita minninguna um það sem
var. Þetta hefur með vissum hætti
gert Strandapóstinn að því líflega
riti sem hann hefur verið. Fólk hef-
ur verið að bjarga því sem bjargað
varð.
Það er Átthagafélag Stranda-
manna sem gefur út Strandapóstinn
og hefur hann verið með svipuðu
sniði frá upphafi.
BV
Hand
lyfti-
vagnar
STORGIÆSILEG
ogFJOLBREYTT
SÝNING
fyrir alla fjölskylduna
í LAUGARDALSHÖLL
SUMARIO'87
Strandapósturinn
Eigum ávallt fyrirliggjandi
|l hina velþekktu BV-hand-
lyftivagna með 2500
og 1500 kílóa lyftigetu.
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Fyrir skömmu kom út 20. ár-
gangur Strandapóstsins. Tuttugu
ár? Svo sem enginn óratími eða
hvað? Eigi að síður talsverður líftími
hjá íslensku ársriti. Það er erfiðara
en margur hyggur að halda úti riti
af þessu tagi áratugum saman.
Efni Strandapóstsins er að venju
átthögum tengt. Skemmtilegastir
eru í þessu hefti þættirnir Alda-
mótamenn eftir Skúla Guðjónsson
frá Ljótunnarstöðum. Skúli mundi
sjálfur einstaklinga þá sem lifðu
fram yfir aldamótin síðustu — áður
en sveitalífið tók að breytast að
marki. Álitið er að hver og einn
hafi þá haldið sérkennum sínum
betur en síðar varð og kynjakvistir
hafi þá verið fleiri. Það er vafa-
laust rétt. Og fásinnið gerði það
að verkum að fólkið fann sér til-
breyting í því að spekúlera hvert í
öðru. »Ef einhver skyldi ein-
hverntíma glugga í þessi blöð kynni
honum að finnast sem að þar beri
meira á spélni en góðu hófi gegndi,«
segir Skúli. En hann bætir við að
»sá sem hefur lifað og dáið án þess
að hafa nokkru sinni kallað fram
bros samferðamanna sinna, með
orðum sínum og athöfnum, hefur
farið mikils á mis í sinni hérvistar-
dvöl.« í þessa veru lýsir Skúli sínum
gömlu sveitungum: dálítið broslega
en græskulaust.
Ingólfur Jónsson frá Prestsbakka
hefur manna mest lagt efni til
Strandapóstsins en hann á hér
framhald Hrútfirðingaþátta. Fetar
hann í spor Skúla en er seinna á
ferðinni þannig að söguhetjur hans
eru, sumar hveijar að minnsta
kosti, afkomendur þeirra sem Skúli
segir frá.
Ingunn Ragnarsdóttir segir hér
sögu eyðibýlisins Gilhaga. Býli var
reist þar 1862. Þá voru þrengsli
að aukast á landi hér og flest byggt
sem byggilegt gat talist um land
allt, fólksijölgun orðin umtalsverð
en Vesturheimsferðir ekki hafnar.
Gilhagi er.skammt austan Mikla-
gilsbrúar á Holtavörðuheiði. Hann
var í byggð í rösk áttatíu ár. I kring-
um stríðsárin síðari hurfu flest
þessara býla úr ábúð, þau sem ekki
voru farin í eyði áður, og Gilhagi
þar með.
Ragnheiður Viggósdóttir frá
Broddanesi skrifar um Ásta-Brand
sem hún segir að hafi verið einn
hinna síðustu förumanna sem fóru
um sveitir. Landsfrægur var hann
og fór líka víða. Förumenn voru
snar þáttur í sveitasamfélaginu
gamla; settu enda ærinn svip á
það. Þeir þágu framfæri sitt af
öðrum en urðu þar af leiðandi að
deila sér niður á sem flesta. Og af
því stafaði flakkið. »Vandamál«
voru þá ekki komin til umræðu og
því var ekki verið að hugleiða hvers
vegna þeir væru eins og þeir voru,
heldur var hveijum og einum tekið
eins og hann kom fyrir. Ragnheiður
gerir hvort tveggja: að lýsa því sem
sérkennilegast var í fari Brands og
geta sér til hvað valdið hafí hinum
kynlegu háttum hans. »Það er ekki
fyrir neitt fífl að leika fífl,« hefur
hún eftir honum og kann að vera
sönnu nær. Ragnheiður fer mjúkum
höndum um minningu þessa löngu
gengna furðufugls.
Ennfremur vil ég nefna Sjálfs-
ævisöguágrip Jóns Einarssonar sem
fluttist vestur um haf seint á öld-
inni sem leið. Jón var föðurbróðir
þess mikla fræðaþular, séra Jóns
Guðnasonar á Prestsbakka. Frá-
sögn Jóns Einarssonar markast af
hreinskilni og hispursleysi. Eins og
fleiri hvarf hann vestur í leit að
betra lífí en mátti sannreyna er
þangað kom að lífið var ekki heldur
erfíðislaust þar um slóðir. Þegar
hann svo síðar horfir um öxl og
gerir dæmið upp verður niðurstaðan
þessi: »Stærsta yfírsjón mín í lífinu
Sýningin vcrður opin
frá kl. 13-22 um helgar og 1. maí,
virka daga frá 16-22