Morgunblaðið - 27.03.1988, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27.MARZ 1988
SVIPMYND Á SUNNUDEGI / Ciriaco de Mita
kænsku bröeöu m
Craxi: Þrándur í Götu.
Ciriaco De Mita, sem reynir
að mynda stjórn á Ítalíu, hefur
verið leiðtogi kristilegra demó-
krata, stærsta stjómmálaflokks
landsins, undanfarin sex ár og
forðazt að taka að sér hið vanda-
sama embætti forsætisráðherra
þar til nú. Hann hefur lagt kapp
á að færa flokkinn nær nútiman-
um í hugum kjósenda og láta
hann leggja áherzlu á hvort
tveggja í senn: kristna arfleifð
og fjölskylduverðmæti og atorku
og nýjungar.
De Mita: ráðsnjall.
Goria fráfarandi forsætisráðherra (til hægri) ræðir við Emilio
Colombo fjárlagaráðherra á þingfundi: veik bráðabirgðastjórn.
Kunnáttumaöur í
De Mita greiðir atkvæði í kosningunum 1985. Reynir að auka veg
fólksins.
Þótt De Mita hafí haft litla
reynslu af ráðherrastörfum hefur
hann farið með iðnaðarmál, ut-
anríkisviðskipti og þróunarmál suð-
urhluta Ítalíu í ríkisstjórn. En þar
sem hann hefur verið leiðtogi þess
flokks, sem hefur ráðið lögum og
iofum á Italíu í fjóra áratugi, hefur
hann verið einn voldugasti stjórn-
málamaður landsins og haft líf
ríkisstjóma í hendi sér. Fáir ítalskir
stjómmálamenn þykja eins ráð-
snjallir og hann er sagður kunnáttu-
maður í kænskubrögðum.
De Mita, sem er kvæntur og fjög-
urra bama faðir, er sextugur að
aldri. Hann er fæddur 2. febrúar
1928 í þorpinu Nusco skammt frá
bænum Avellino í nágrenni Napoli.
Hann var sonur klæðskerans í þorp-
inu og talar enn með suður-ítölskum
hreim. Hann tók próf í lögfræði í
kaþólska háskólanum í Mílanó,
gekk í Kristilega demókrataflokk-
inn 1950 og hefur átt sæti á þingi
síðan 1963. Hann var lengi vel í
vinstra armi flokksins og var rekinn
úr honum um stundarsakir, þegar
hann lagðist gegn forsetaframboði
Giovannis Leone 1964.
„Hvít bylting“
Þegar De Mita var kjörinn leið-
togi kristilegra demókrata á þingi
flokksins í maí 1982 (með 55,1%
atkvæða) fékk hann það verkefni
að auka álit flokksins, sem hafði
dalað síðan ríkisstjóm Amaldos
Forlani hrökklaðist frá völdum
vegna uppljóstrana um P-2-
frímúrarastúkuna og starfsemi
hennar. Talið var að hann einn
gæti hleypt nýju lífi í flokkinn og
fært hann í nútímahorf, sem hafði
lengi verið talið nauðsynlegt.
De Mita hlaut viðumefnið „hvíti
byltingarmaðurinn", þótt hlutverk
hans væri aðallega í því fólgið að
viðhalda yfírgnæfandi áhrifum
kristilegra demókrata í stjómkerf-
inu og þar með óbreyttu ástandi.
Aukið los virtist hafa komið á kjós-
endur og margir þeirra virtust ekki
lengur kjósa alltaf sama flokkinn.
De Mita átti að tryggja að þessir
straumar kæmu ekki niður á flokki
kristilegra demókrata og sjá til þess
að þeir héldu yfírburðastöðu sinni
í ítölskum stjómmálum.
I næstu þingkosningum ári síðar
biðu kristilegir demókratar hnekki
og fengu minna fylgi en í öllum
fyrri kosningum, eða 32,9%. Þá
hafði flokkurinn hlotið 39,4% at-
kvæða að meðaltali í kosningum
síðan 1953 (síðast 38,8%, 38,7% og
38,3% 1972, 1976 og 1979). Þar
sem stutt var síðan De Mita hafði
tekið við stöðu flokksleiðtoga var
honum ekki kennt um rúmlega 5%
fylgistap flokksins miðað við næstu
kosningar á undan.
Ein skýringin á fylgistapi flokks-
ins 1983 var talin sú að De Mita
væri staðráðinn í að rjúfa tengsl
flokksins við volduga flokksleið-
toga, sem öfluðu flokknum at-
kvæða, en væru viðriðnir spillingu.
Hann var endurkjörinn flokksleið-
togi 1984 og hlaut þá 56,6% at-
kvæða, en helzti keppinautur hans,
Vincenzo Scotti, sem er einnig
sunnanmaður, fékk 32,3%. í síðustu
þingkosningum í júní í fyrra jók
De Mita fyigi flokksins í 34,3%.
Fyrst eftir að De Mita tók við
flokksleiðtogastarfínu fundu sumir
honum það til foráttu að hann væri
ósköp venjulegur stjómmálaleiðtogi
frá Suður-Ítalíu. Síðan hefur honum
verið hrósað fyrir glöggskyggni,
festu og hreinskilni og mark er tek-
ið á orðum hans.
„Úrelt hugtök“
Frá upphafi hefur De Mita lagt
áherzlu á að kristilegir demókratar
verði að bregðast við þörfum þjóð-
félagsins og megi ekki hugsa um
það eitt aðstjóma. „Vinstri" og
„hægri“ eru úrelt hugtök að hans
dómi. Þar sem þjóðfélagið taki ömm
breytingum og kjósendur séu óháð-
ari og dómharðari en áður skipti
mestu máli að flokkurinn finni við-
' eigandi nútímalausn á öllum vanda-
málum.
Oft hefur De Mita lagt áherzlu
á að Kristilegi demókrataflokkurinn
sé fjöldahreyfing, sem njóti mikils
stuðnings alþýðufólks og hafí alltaf
verið stærsti stjómmálaflokkurinn.
En styrkur flokksins í kosningum
hefur að vemlegu leyti byggzt á
þjónustu hans við sérhagsmuna-
hópa og stuðningur þeirra hefur
reynzt svo mikilvægur að flokkur-
inn hefur átt erfitt með að komast
af án þeirra. Jafnframt hefur stöð-
ug seta flokksins í ríkisstjóm haft
í för með sér hörð innbyrðis átök.
De Mita er þannig lýst að hann
sé mjúkur á manninn, brosi sjaldan
og eigi ekki auðvelt með að ná til
fólks, vekja hrifningu þess og
traust. Hann er því ólíkur helzta
keppinaut sínum, sósíalistaleið-
toganum Bettino Craxi frá Mílanó,
sem er hávaxinn, þróttmikill og
valdsmannslegur og var í forsæti
ríkisstjómar, sem var við völd í fjög-
ur ár samfleytt, lengur en nokkur
önnur stjóm frá stríðslokum. En
yfirleitt hefur De Mita ekkert gefíð
eftir í allpersónulegum deilum
sínum við Craxis, sem er kænn og
útsmoginn, og hefur varizt af leikni
atlögum óvina úr eigin flokki, sem
er æði sundurleitur.
Staða De Mita í flokki kristilegra
demókrata hefur verið veikari en
staða Craxis í flokki sósíalista, sem
hafa orðið að lúta vilja hans í flestu
síðan hann hrifsaði til sín völdin í
flokknum 1976. Einn munurinn á
Craxi og De Mita hefur verið sagð-
ur sá að Craxi svari spurningum,
sem fela í sér gagnrýni, eins og þær
beri vott um fávizku, en De Mita
svari af hógværð.
Craxi erfiður
í rúman áratug hefur Craxi gert
allt sem í hans valdi stendur til að
grafa undan 40 ára forystuhlut-
verki kristilegra demókrata í ítölsk-
um stjómmálum. Valdabarátta
Craxis og De Mita er orðin löng
og varð ríkisstjóm Craxis að falli í
marz í fyrra. Craxi hafði haldizt
við völd síðan 1983 vegna sam-
komulags, sem hann hafði gert við