Morgunblaðið - 29.01.1989, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1989
C 7
DR. GUNNAR SEGISTÞURFA VERKFÆRI, BÆKUR OG PAPPÍR
Morgunblaðið/RAX
Hef satt best að segja nokkrar
áhyggjur af henni og íslenskri
menningu nú í öllu þessa aðflutta
flæði. Islensk menning er einangr-
unarmenning, eins og Sigurður
Líndal útskýrði svo skemmtilega í
1. des.-ræðu í Háskólanum."
— Eru það ensku áhrifín sem þú
hefur áhyggjur af?
„Já. Vandræðin eru þau, að
menningarstraumarnir, sem berast
að landinu, eru engilsaxneskir,
enskir eða amerískir. Ég óttast
dálítið, að íslenskan lifi þetta ekki
af. Það er þungt að liggja un'dir
því, að bömin heilsa og kveðja ekki
á öðru en einhverri „drusluensku";
„Hæ, bæ.“ — Þetta útskýrði skóla-
bróðir minn Ólafur Oddsson
cand.mag. ljómandi vel um daginn
í útvarpserindi. — Og ef þú ætlar
að moka erlendum mönnum inn í
landið, þá þolir íslenskan það varla.“
— Hvaða útlendingum?
„Til íslands koma allir, sem kæra
sig um. Þetta eru viðkvæmir hlutir,
en við sjálf verðum að fara að gera
upp við okkur, hvemig við viljum
að þetta verði í framtíðinni. Hefur
einhver á Islandi einurð til að stíga
á stokk eins og Sverrir konungur
á 12. öld og skipta erlendum mönn-
um í flokka? Sverrir amaðist út í
Þjóðvetja fyrir það, að þeir komu
með sterkara öl en Norðmenn voru
vanir; urðu blindfullir og vitlausir,
en hann fór lofsamlegri orðum um
Englendingana sem komu með
gagnlegri vöm. Við verðum að gera
upp við okkur hvað við viljum fá.
Við getum margt lært af öðrum
en það er ekki alltaf nauðsynlegt
að fá alla kennarana hingað. Við
emm lítil þjóð og megum ekki fá
inn á okkur of marga gesti í einu.
Við getum dmkknað í þjóðahafínu.
Þetta er orðið vandamál meðal
stærri þjóða, Þjóðveijar meira að
segja borga útlendingum fyrir að
fara heim til sin. — Og við þekkjum
viðbrögðin sem kennd em við
hægrimanninn Le Pen í Frakk-
landi."
— Þú lærðir í Hamborg, vom
innflyljendumir vandamál þar?
„Það vom reyndar margir Tyrkir
í hverfinu þar sem ég bjó, en þeir
sköpuðu ekki vandamál. Vandamál-
ið var fyrst og fremst úti í Reep-
erbahn. Það er dálítið merkilegtað-
„frændur em frændum verstir“.
Hamborgar sögðu að þar væm
Austurríkismenn innstu koppar í
búri, í vændinu, eiturlyijunum og
glæpunum."
— Hvað viltu fá inn í landið?
„Það er hægt að veita straum
gegn straumi. Þú getur ekki lokað
landinu en þú getur valið. T.d. ræt-
ur þýskrar verkmenningar má jafn-
vel rekja að einhveiju leyti til þess
að húgenóttamir flýðu frá Frakk-
landi á sautjándu öld. Það er alltaf
gagnlegt að fá menn með verk-
kunnáttu — og verkfæri. — Hefur
þú annars tekið eftir því að þegar
Islendingar koma heim úr námi þá
koma þeir með húsgögnin með sér,
en engin verkfæri?
Heila málið er, að síðan um 1400
hefur aðeins eitt skipt máli í íslensk-
um útflutningi og það er fískur.
Þessir steinkumbaldar sem við eig-
um em algjörlega verðlausir hlutir.
Við eigum aðeins eina eign og það
er fiskurinn í sjónum. Það eina sem
okkur hefur tekist með einhveijum
glæsibrag er að veiða fisk og
verka.“
íslensk verkkunnátta
— Kunna íslendingar ekki þokka-
lega til verka?
„Svo að segja allir segja það, —
og allir trúa því. En því miður er
sannleikurinn sá að við emm nokk-
urn veginn óverkmenntaðir. Sjáðu
til, vagnhjólið kemur fyrst til ís-
lands um síðustu aldamót, þá er
það sex þúsund ára gamalt. Enn í
dag er varla til sá staður á landinu
þar sem hægt er að steypa véla-
hluta, hvað þá að smíða heilar vél-
ar.“
— Komstu að þessari niðurstöðu
gegnum sögunámið?
„Ég komst að þessari niðurstöðu
með vettvangsskoðun, með því að
skoða verklegar framkvæmdir á
íslandi. Við eigum ljómandi góða
rithöfunda og listamenn, slarkfæra
íþróttamenn hér og þar, en verk-
menningin er í ólagi og verkmenn-
ingin er spuming um lff eða dauða
þjóðar — nema kannski fyrir þjóð
eins og okkur sem er svo lánsöm
að eiga glóandi gull í sjónum.“
— Var það vegna þessara skoð-
anna, að þú fórst í Vélskólann?
„Satt best að segja var það vegna
þess að ég treysti mér ekki í dekk-
vinnuna á gamals aldri. Það er nú
orðið þannig að menn eru ekki mik-
ið yfír þrítugt í dekkvinnu á íslensk-
um fískiskipum. Ég vildi ekki missa
fótfestuna í þessari frumfram-
leiðslugrein, sem mér þykir vænt
um, svo að ég varð að fara út í
einhveija fagmennsku. Eftir að ég
lauk vélskólanum 1980 hef ég nú
eingöngu hlaupið í þetta í afleysing-
um.
En af hveiju viltu tíunda allt
þetta? Það er augnablikið, nútíminn
sem ég hef mestan áhuga á og
skiptir mestu máli fyrir þjóðina.“
— Jæja, við hvað ertu að fást?
„Ég hef alltaf öðru hveiju verið
í byggingarvinnu, ýmist hjá öðrum
eða sjálfur. Núna er ég með grunn
úti í Grafarvogi sem ég ætla að
halda áfram með ef guð gefur mér
líf og heilsu.“
— Finnst þér vænlegt að vera
að standa í byggingum núna, þegar
margir tala um samdrátt, sumir
jafnvel um kreppu?
„Það á að bjargast ef það er í
nógum kotungsstíl. Auðvitað er það
ekki alltaf skemmtilegt að hokra.
Ég hef líka leyst af á sjó og get
alveg hugsað mér það aftur. Ég fór
ekkert á sjóinn í sjö ár! Það var
ekki fyrr en í haust að ég fór tvo
túra með Hafþóri á rækju.“
Fagmenn vinni verkið
— íslendingar kunna að veiða og
verka físk. En þú sagðir líka áðan,
að lögin væru í vitleysu?
„Það er voðalegt, að þú minnist
á þau. Því miður bera gömlu dönsku
lögin í lagasafninu af.“
— Hvað er að íslenskum lögum?
„Veikleikinn er sá, að fagmenn
hafa ekki unnið verkið. I einni
dæmisögu Esóps segir frá því, að
nautin komu saman á þingi og sam-
þykktu að drepa alla slátrarana.
Þá kveður gamall tuddi sér hljóðs
og fær orðið. „Kæru samtuddar og
samkýr. Finnst ykkur líklegt, að
mannfólkið hætti að éta nautakjöt?“
Tuddunum fannst það ólíklegt. Þá
segir gamli tuddinn. „Er ekki betra
að fagmenn vinni verkið en ekki
Pétur og Páll?“ Þá sáu tuddamir
sig um hönd; af tvennu illu var
skárra að láta slátrarana slátra
heldur en Pétur og Pál.“
— Viltu þá að það þurfí lögfræði-
próf til að komast á þing til að
setja lög?
„Það er ég ekki að segja. En lög
eru ekki til að gumsa af í einum
hvelli. Lög verður að hugsa vel og
vandlega; vinna hægt og rólega.
Best að fagmenn vinni verkið, í það
minnsta menn með einhveija yfir-
sýn sem skoði hvernig aðrar þjóðir
hagi hlutunum. — Án þess auðvitað
að apa allt eftir þeim.
Napóleon keisari lét lesa lögin
fyrir sig áður en hann samþykkti
þau. Á Alþingi koma núna stórir
lagabálkar sem þingmennirnir hafa
engan tíma til að lesa í gegn. —
Þú átt ekki að skrifa undir og sam-
þykkja það sem þú hefur ekki lesið.
Það er ekkert gagn af því að vera
með mikið af lögum.
Á þinginu verður að vera þver-
snið þjóðarinnar. Það gengur ekki
upp að ein stétt eða landshluti telji
sig hafa meiri þörf fyrir þingmenn
og þurfí þess vegna fleiri. Það eru
engin mannréttindi í því.
Það á að setja lög milli vertíða
og landið á að vera eitt kjördæmi.
Hvað varðar þingmennskuna, þá
er langeinfaldast, að hún sé kaup-
laus; þá eru menn fljótir að þessu
og moka síður út lagarusli. Breskur
sendiherra sem hér var sagðist enga
þjóð þekkja jafnduglega við laga-
setningu. — En jafnframt heldur
enga þjóð þekkja jafnduglega við
að bijóta lög sín eftir þörfum.“
Heljartak heimskunar
— Þversnið af þjóðinni, hvemig
lýðræði eða þingræði viltu?
„Beina lýðræðið, þjóðfundir, er
best og gæti alveg gengið. Rousse-
au sannaði okkur, að kjömir fulltrú-
ar svíkja alltaf. Kosningar í dageru-
„þvingaðar kosningar", þér er
bara leyft að éta ákveðinn bita, en
ekki velja á diskinn. Ef það á að
kjósa fulltrúa, þá er best að kjósa
menn sem siðan geta hópast í fiokka
ef þeir kæra sig um. Hver maður
á að geta kosið um hvað sem er
beint eða í gegnum fulltrúa. Flokk-
arnir eiga að koma á eftir. „Homo
homini lupus“ („Maður er manni
úlfur“ eða „Ver er veri vargur.“
Þýðingar, blm.) Villdýrseðlið nær
best þroska í hópi og það er óþarfí
að efla múgæsinguna fyrir ballið. í
Róm var sagt: Hver öldungaráðs-
maður er heiðurskarl en öldunga-
ráðið er ófreskja."
— Nú að lokum, Gunnar, vanda-
málaumræða er sígild. Af hveiju
stafa vandræðin ef einhver era?
„Spumingin er sígild og besta
svarið held ég að heimspekingurinn
Seneca kennari Nerós hafi gefið
okkur fyrir um 1800 áram.„Quid
nos stultitaia tam pertinaciter tene-
at?“ Af hveiju heldur heimskan
okkur í slíku heljartaki? „Quia illa
quae, nos, a sapientibus viris de-
perta sunt, non satis credimus."
Þ.e.a.s.: Við trúum ekki nægjanlega
þeim staðreyndum sem vitrir menn
hafa uppgötvað okkur til handa.“