Morgunblaðið - 23.03.1989, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1989
1
Þáttaskil í lífi Ella
eftirMaríu
Finnsdóttur
Það var eitt vetrarkvöld í jan-
óar árið 1981 sem urðu þáttaskil
í lífi Ella sonar míns. Þá var hann
14 ára gamall er hann varð fyrir
þeirri þungbæru reynslu að lam-
ast og skerðast andlega. Orsökin
var sú að Elías hefði verið að
„sniffa“ lím með félögum sínum.
Eftir nokkurra daga meðvitundar-
leysi á Borgarspítalanum vaknaði
Elías og grét þá mikið og gaf frá
sér sársaukafull hljóð. Eftir að
hafa legið á Borgarspítalanum í
3 mánuði var hann sendur á
Grensásdeildina í endurhæfingu,
þar dvaldi hann í um það bil eitt
ár. Síðan var hann fluttur, ásamt
öðrum dreng sem var lamaður
eftir umferðarslys, á öldrunar-
deild Borgarspítalans sem er til
húsa á Heilsuvemdarstöðinni. Þá
var mér sagt að þar myndi Elías
dvelja til bráðabirgða — en þar
dvelur Elías enn og árin eru orðin
sjö og hann orðinn 21 árs gam-
all. Mér eru enn í fersku minni
viðbrögð þessara tveggja ungl-
inga þegar við komum niður á
Heilsuvemdarstöð á öldrunarde-
ildina og víst er að viðbrigðin
hafa verið gífurleg fyrir þá báða.
Eftir að Elli kom þangað fékk
hann um tíma að sækja sund hjá
Grensásdeildinni. Síðan var hann
sendur tvisvar í viku, einn vetur
í þjálfunarskóla ríkisins sem þá
var til húsa í Kópavogi. Einnig
fékk hann að dvelja í einn mánuð
í Reylqalundi til þjálfunar og gekk
svo til í þijú sumur en þá varð
hann að hætta vegna þess að
hann var álitinn of gamall fyrir
hópinn. Eftir þetta tók við þriggja
vetra dagvistun á Lyngási þar sem
Elli fékk mjög góða umönnun og
leið vel en þar varð hann einnig
að hætta vegna aldurs. Síðasta
þjálfunin sem Elli hefur fengið er
sú að veturinn ’87 og fram á vor
’88 var honum komið í dagvistun
hjá Þjálfunarskóla ríkisins, Safa-
mýri 5, þar sem hann fékk
kennslu í tjáskiptum og
líkmsþjálfun hjá íþróttakennara.
En sagan endurtók sig. Elli fékk
ekki lengúr að sækja Þjálfunar-
skólann vegna þess að hann var
orðinn of gamall.
Eftir dvöl hans þar fékk hann
ummæli frá kennara sínum, Birgi
Bjamasyni, en þar segir orðrétt í
lokin:
Athuganir mínar sýna að Elli
skilur einfaldar spumingar um
hvort hann vilji eitt fremur en
annað ... Síðar segir: Elli verður
að fá meiri tilbreytingu í líf sitt,
fara þarf með hann innan um
fólk á hans aldri, í kvikmyndahús
og annað sem fólk sækir í
frístundum. Ef þetta væri gert
mundi hann hressast andlega,
verða opnari, betur vakandi og
sýna greinilegri viðbrögð við því
sem er sagt við hann.
(Tilvitnun lýkur.)
Ennfremur fékk hann umsögn
frá Markúsi Einarssyni íþrótta-
kennara þar sem mælt er með að
sú líkamsþjálfun sem Elli fengi
næsta vetur yrði aukin frá því sem
var síðastliðinn vetur og á hann
þar við sjúkraþjálfun. Markús
leggur áherslu á að hann þyrfti
að fá sjúkraþjálfun á hveijum
degi en það þurfí ekki að vera
langur tími í senn, aðeins 20—25
mín. á dag.
María Finnsdóttir ásamt Ella syni sinum.
Öll þessi 7 ár sem Elli hefur
dvalið á öldunardeildinni hef ég
lagt mig fram um að taka hann
heim um helgar og á tyllidögum.
Ég minnist þess að þegar Elli var
á Grensásdeildinni og ég var að
taka hann heim þá gat hann geng-
ið svolítið studdur að bflnum —
en svo er ekki í dag.
Það ætti engan að undra þó
að við, foreldrar þessara ung-
menna, sem ekki geta tjáð sig né
barist fyrir málefnum sínum, beij-
umst fyrir því að þau komist í
heimilislegra og meira örvandi
umhverfi heldur en öldrunardeild-
ina á Heilsuvemdarstöðinni. í
annan stað er Heilsuvemdarstöðin
engan veginn í stakk búin til að
veita þá þjónustu sem þau þarfn-
ast.
Minn draumur er sá að þeim
verði séð fyrir heimili, þ.e.a.s sam-
býli sem líkast venjulegu heimili
með aðstöðu til þjálfunar sem
hveijum og einum íbúa hentaði.
Heimili þar sem hæft starfsfólk
ynni jafnt til þjálfunar og aðstoð-
ar — fólk sem gæti farið með
öryrkjana innan um annað fólk á
þeirra reki, í heimsóknir, í kvik-
myndahús og annað sem fólk
sækir í frístundum sínum. Hér er
um líf fólks að ræða sem verður
að hlúa að — fólks sem ekki get-
ur sjálft barist fyrir bættum að-
búnaði.
Öllum ætti að vera ljóst það
eitt að sá sem hlotið hefur slík
örlög sem hér hefur verið lýst
hlýtur að geta vænst þess af þjóð-
félaginu að það sjái sóma sinn í
að breyta aðstæðum þeirra með
því að skapa þeim heimilislegt
umhverfí með allri þeirri aðstoð
sem þau þurfa á að halda.
Höfundur er húsmóðir og móðir
EUa.
Þannig var umhorfs eftir innbrotið.
Hveragerði:
Morgunblaðið/Sigrún Sigfusdóttir.
Brotist inn hjá Essó
Hveragerði
BROTIST var inn í bensínstöð
Esso í Hveragerði aðfaranótt
mánudagsins. lltidyrahurð var
sprengd upp og stórskemmd og
fyrir innan var brotinn upp
rammgerður peningaskápur, úr
stáli, sem steyptur var inn í vegg.
í honum var töluverð flárhæð
og voru peningar hirtir en áví-
sanir skildar eftir. ,
Einnig voru brotnir upp skápar
sem hafa að geyma tóbaksbirgðir
verslunarinnar og öllu úr þeim sóp-
að í ruslapoka sem var þó skilin
eftir. Er það skoðun manna að ekki
hafi neinir viðvaningar verið þaraa
á ferð. Rannsóknarlögreglan í Ar-
nessýslu vinnur að rannsókn máls-
Sýning á verkum
Hafharborgar
í HAFNARBORG, Menningar- og
listastofhun HafiiarQarðar, stend-
ur nú yfir sýning á verkum úr
safni Hafnarborgar.
Sýningin er opin frá klukkan
14—19 alla daga nema þriðjudaga.
Lokað á föstudaginn langa og páska-
dag.
ins og hefur fengið aðstoð frá Rann-
sóknarlögreglu ríkisins.
Sigrún
Opera Karólínu Eiríksdóttur flutt í ríkisútvarpinu í kvöld:
Einstök ákefð og innileiki
—sagði í sænskum dómi um verkið Nágon har jag sett
ÓPERA Karólínu Eiríksdóttur,
Nágon har jag sett, sem samin
var við samnefiidan Ijóðaflokk
sænsku skáldkonunnar Marie
Louise Ramnefalk, var frumflutt
í Vadstena-höll í Svíþjóð 28.7.
1988. Ljóðaflokkurinn, sem i ópe-
runni er mjög styttur og nokkuð
breyttur, fjallar um unga ekkju,
ást hennar á eiginmanni sínum,
sálarangist hennar vegna ban-
væns sjúkdóms hans og hvernig
hún reynir að ná áttum á ný,
öðlast hughreystingu. „Jafiivel
AA-samtökin:
Aftnælisfiindur
Afinælisfundur AA-samtak-
anna verður haldinn að venju
fostudaginn langa I Háskólabíó
klukkan 21 og eru allir velkomn-
ir. Þar koma fram AA-félagar og
einnig gestir frá Al-anon og Al-
ateen samtökunum, sem eru sam-
tök aðstandenda alkóhólista.
Kaffiveitingar verða að fundi
loknum.
íslensku AA-samtökin voru stofn-
uð á föstudaginn langa 1954, eða
fyrir 35 árum síöan. Síðan hefur
þessi dagur verið hátíðis og aftnælis-
dagur samtakanna, alveg sama
hvaða mánaðardag hann ber uppá.
AA-samtökin eru félagsskapur
karla og kvenna, sem samhæfa
reynslu sína, styrk og vonir, svo að
þau megi leysa sameiginlegt vanda-
mál sitt og séu fær um að hjálpa
öðrum til að losna frá áfengisbölinu.
Til þess að gerast AA-félagi þarf
aðeins eitt: Löngun til að hætta að
drekka.
Inntöku- eða félagsgjöld eru eng-
in, en með innbyrðis samskotum
sjáum við okkur efnalega farborða.
AA-samtökin eru sjálfstæð heild og
óháð hvers kyns félagsskap öðrum.
Þáu halda sig utan við þras og
þrætur og taka ekki afstöðu til opin-
berra mála. Höfuðtilgangur okkar
er að vera ódrukkin og að styðja
aðra alkóhólista til hins sama.
í dag eru starfandi um 190 deild-
ir um land allt, þar af í Reykjavík
um 90 deil^ir, erlendis eru 5 íslen-
skumælandi deildir. Hver þessara
deilda heldur að minnsta kosti einn
fund í viku og er fundarsókn allt frá
5—10 manns og uppí Í50 manns á
fundi.
þótt útsýnið sé aðeins sólsetur
er það þrátt fyrir allt sólin sjálf
sem við horfurn á,“ segir í texta
óperunnar. Verkið tekur eina
klukkustund í flutningi og verð-
ur flutt í þættinum Tónlistar-
kvöld ríkisútvarpsins í kvöld i
kynningu Óskars Ingólfssonar.
Hér verður sagt frá ummælum
nokkurra sænskra blaða og
breska tímaritsins Opera eftir
frumflutning óperunnar á
síðasta ári.
Gagnrýnandi Expressen segir
það koma skýrt fram að Karólína
hafi mikla reynslu af hljóðfæratón-
list; uppbygging verksins sé einföld
en hugmyndaauðgi gæti varðandi
hljómfall. Yfir verkinu hvfli blær
vandvirkni, jafnvel nosturs, sem sé
sjaldgæft I sænskri nútímatónlist.
í heild sameini verkið einstaklega
góða tónlist og skáldskap og henti
vel til flutnings í útvarpi. Syd-
svenska Dagbladet segir óperuna
nútímalegt verk er fjalli um sár-
sauka dauðans og saknaðarins.
Sviðsmyndin sé afar einföld; þijú
risastór segl, og verkið megi fremur
nefna tónlistar-draumleik, eins og
höfundar geri, en óperu í hefð-
bundnum skilningi. Tónlist Karólínu
geri ljóðum Ramnefalk góð skil,
einkum hinu ljóðræna og angist-
inni, eii síður kímninni sem sé einn-
ig sé þar að fínna.
Kvállsposten í Málmey segir að
Karólína geri miklar kröfur til
söngvaranna fjögurra. Oft komi
fiðla eða' klarinetta söngvara á
óvart, afhjúpi hann fyrirvaralaust,
andmæli honum. Tveir söngvarar
skipti stundum með sér orðum eða
jafnvel atkvæðum textans. „En ein-
Ljósmynd/Svala Sigurleifsdóttir
Karólína Eiríksdóttir
stök ákefðin, innileiki og við-
kvæmni, óhjákvæmileg tímaröð
(lífið fyrir og eftir dauðann), ofur-
sterkar og samt jarðbundnar tilfínn-
ingar og hversdagsleiki, ekkert af
þessu fer forgörðum,“ segir í blað-
inu. Sagt er að fólk njóti verksins
þó enn betur hafi það áður lesið
umræddan ljóðaflokk sænsku
skáldkonunnar.
Ritstjóri Opera, Rodney Milnes,
segir að í heild hafí sér fundist sem
ekki væri einni nótu ofaukið og það
sé meira en yfirleitt verði sagt um
ný verk. Akefðin í tónlistinni minni
á [Benjamin] Britten. „Það bregður
fyrir reiði, biturð vegna lífs sem
hefur verið sóað og verkið er gjör-
sneytt allri væmni."