Morgunblaðið - 22.04.1989, Blaðsíða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1989
MÖRGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Viðskipti og breytt
heimsmynd
Að undanförnu hafa orðið tölu-
verðar umræður um þá
ákvörðun Jóns Sigurðssonar, við-
skiptaráðherra, að leyfa innflutn-
ing á takmörkuðu magni af
smjörlíki til landsins. Hér er aðeins
um að ræða brot af heildameyzlu
landsmanna, en engu að síður hafa
talsmenn landbúnaðarins varað við
þessum innflutningi og telja, að
hann tengist landbúnaðarfram-
leiðslunni með ýmsum hætti. Tals-
menn iðnrekenda hafa lýst þeirri
skoðun, að ef leyfa eigi innflutning
á þessari vöru sé eðlilegt, að fram-
leiðendur á smjörlíki fái ákveðinn
aðlögunartíma til þess að búa sig
undir breyttar aðstæður. Jafn-
framt benda þeir á nauðsyn þess,
að innlendir framleiðendur búi við
sömu skilyrði og erlendir framleið-
endur um opinber gjöld á tækja-
búnaði o.s.frv. Það er líka rétt, sem
komið hefur fram hjá innlendum
framleiðendum, að erlend fyrirtæki
geta haft bolmagn til þess að und-
irbjóða innlenda framleiðendur til
þess að ná markaðnum og hækka
verðið svo, þegar því marki er náð.
Talsmenn landbúnaðarins eru
vafalaust þeirrar skoðunar, að ef
hægt sé að tryggja neytendum
mun lægra verð á smjörlíki með
innflutningi, geti það dregið úr
sölu á smjöri og þar með haft
víðtæk áhrif á búvöruframleiðsl-
una. Talsmaður Hagkaups, sem
fengið hefur leyfi til að flytja inn
Iítið magn af smjörlíki hefur lýst
því yfir, að fyrirtækið geti selt inn-
fluttu vöruna á mun lægra verði
en er á innlendu framleiðslunni.
Þetta er auðvitað angi af margf-
alt stærra máli. Matarverð er mjög
hátt hér á íslandi — alltof hátt.
Samgangur við önnur lönd er orð-
inn svo mikill, að fólk fylgist vel
með verðlagi og gerir sér grein
fyrir, að í sumum tilvikum greiða
íslenzkir neytendur óheyrilega hátt
verð fyrir matvæli, ef miðað er við
matvælaverð í nálægum löndum.
Þeir tímar eru liðnir, að néytendur
hér séu tilbúnir til þess að halda
uppi atvinnugreinum, sem ekki
standast samkeppni við innflutning
frá öðrum löndum. Það þarf að
færa sterkari rök fyrir því, að
banna eigi innflutning á smjörlíki,
en hingað til hafa komið fram.
Kröfur um frjálsari innflutning
á matvælum til þess að tryggja
neytendum lægsta verð, sem hugs-
anlegt er, verða stöðugt háværari.
Sú hringrás gengislækkana, kjara-
skerðinga, fastgengis um tíma og
taprekstrar atvinnuveganna, sem
við íslendingar höfum lengi búið
við er óþolandi. Nú eru tímar mik-
illa umbrota og djúpstæðra breyt-
inga. Háir raunvextir hafa gjör-
breytt viðhorfum manna til atvinn-
ulífs og fjárfestinga og til peninga,
sem verðmætis. Lífskjör þjóðarinn-
ar verða að sjálfsögðu ekki bætt
við núverandi aðstæður en það sem
meira er: við höldum ekki núver-
andi lífskjörum, nema við bijót-
umst út úr þessari hringiðu.
Þess vegna snýst það leyfi, sem
Jón Sigurðsson hefur veitt til inn-
flutnings á smjörlíki um meira en
það eitt. Með þessari heimild gefur
viðskiptaráðherra vísbendingu um,
hvernig hægt er að lækka mat-
vælaverð í landinu. En fijálsari
innflutningur getur snert hags-
muni margra. Fólk getur misst
atvinnu sína og fyrirtæki lagt upp
laupana. En þá er á það að líta, að
á undanfömum áratugum hafa
fjölmörg fyrirtæki hætt störfum
og fólk misst vinnu af þeim sökum,
en ný fyrirtæki hafa risið í þeirra
stað. Þannig hefur mjög dregið úr
innlendri fataframleiðslu, sem ekki
hefur staðizt erlenda samkeppni.
Hins vegar er sælgætisiðnaðurinn
athyglisvert dæmi um iðngrein,
sem hefur aðlagað sig breyttum
aðstæðum og stenzt samkeppni við
innflutta vöru.
Innlend matvælaframleiðsla,
sem byggist á því, að neytendur
borgi mun hærra verð fyrir vör-
una, en ef hún væri innflutt, getur
ekki staðizt til lengdar og það eru
engin rök fyrir því, að hún eigi að
gera það. Hitt er rétt hjá iðnrek-
endum, að matvælafyrirtæki, sem
hafa starfað í skjóli innflutnings-
banns eiga rétt á því að fá vissan
aðlögunartíma til þess að mæta
breyttum aðstæðum. En rökin fyr-
ir því, að hægt sé að lækka vöru-
verð í landinu með frjálsum inn-
flutningi og aukinni samkeppni á
öllum sviðum eru svo sterk, að
sérhagsmunir einstaklinga, fyrir-
tækja, stétta eða heilla atvinnu-
greina, geta ekki komið í veg fyrir
það til lengdar. Þess vegna hlýtur
leyfi Jóns Sigurðssonar til innflutn-
ings á smjörlíki að draga dilk á
eftir sér og það er beinlínis æski-
legt, að umræður hefjist Um fram-
haldið.
Heimsmyndin hefur breytzt.
Samtíminn er á margan hátt frá-
brugðinn fyrri tíð. Fjarlægðir milli
landa hafa minnkað. Einangrun
þjóða hefur verið rofin. Samskipti
hafa aukizt. Verkaskipting á milli
þjóða er að aukast. Við íslendingar
höfum sérhæft okkur í fiskveiðum
og fiskvinnslu og reynum að selja
þá framleiðslu til annarra þjóða á
sem hæstu verði. Við kaupum bíla
frá þeim, sem hafa sérhæft sig í
þeirri framleiðslu og reynum að
kaupa þá á sem lægstu verði.
Þessi verkaskipting milli þjóða
verður þáttur í þeirri endurskipu-
lagning atvinnulífs okkar íslend-
inga, sem nú stendur yfir og háir
raunvextir hafa m.a. knúið fram.
Krafan um aukna hagræðingu í
sjávarútvegi og fiskvinnslu með
fækkun fiskiskipa og vinnslu-
stöðva er sterk. I nokkur ár hef'ur
verið unnið skipulega að því að
laga landbúnaðinn að breyttum
aðstæðum. I þeim efnum hefur
töluverður árangur náðst. Engum
dettur í hug að leggja eigi niður
íslenzkan landbúnað. En land-
búnaðurinn verður smátt og smátt
að undirbúa sig undir nýja tíma
eins og aðrir.
Ríkisumsvif á
kostnað atvinnulífe
eftir Þorstein Pálsson
Veturinn hefur nú kvatt og sum-
arið haldið innreið sína samkvæmt
dagatalinu. Það bregst ekki að ís-
lendingar taka alla jafnan vonglað-
ir á móti sumrinu þótt hátíðar-
höldin á sumardaginn fyrsta séu
oftast nær einhvers konar tákn um
hreysti þjóðarinnar.
Veturinn hefur verið snjóþungur
og harður og ýmislegt bendir til
þess að það ætli að vora seint. Með
nokkrum sanni má segja að stjórn-
málaástandið á liðnum vetri hafi
endurspeglað veðurfarið. En flest
bendir þó til að sól ríkisstjórnarinn-
ar sé að siga meðan sól landsmanna
hækkar á lofti.
Trúin á ríkisumsvif
Að undanförnu hafa nokkrir ráð-
herrar lýst því yfír að þeir hafi hin-
ar mestu áhyggjur vegna vaxandi
atvinnuleysis. Boðað hefur verið að
ríkisstjórnin ætli að halda sérstaka
fundi af þessum sökum. Og forsæt-
isráðherranum vefst ekki tunga um
tönn þegar hann er spurður hvernig
ríkisstjórnin ætli að bregðast við.
Ríkisstjórnin hefur með öðrum
orðum látið þau boð út ganga að
hún hafi í hyggju að auka ríkis-
framkvæmdir og ríkisumsvif eða
flýta áður ákveðnum framkvæmd-
um. Með þessu móti telur stjómin
að hún geti unnið gegn vaxandi
atvinnuleysi. Þetta er með kynlegri
yfirlýsingum sem frá ríkisstjórninni
hafa komið og er þó af mörgu að
taka.
Núverandi ríkisstjórn hefur að
sönnu staðið fyrir skuldbreytingum
í sjávarútvegi en hún hefur ekkert
gert til þess að bæta rekstrarskil-
yrðin. Þvert á móti hafa fjölmargar
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar svo
sem stórauknir skattar haft lam-
andi áhrif á atvinnustarfsemina.
Vaxandi atvinnuleysi er afleiðing
af þessari röngu stjórnarstefnu. Við
þessar aðstæður er það ráð eitt í
huga ríkisstjórnarinnar að leggja á
nýja skatta til þess að auka ríkisum-
svif o g ríkisframkvæmdir. Þá
skatta verður að sækja í kassa at-
vinnufyrirtækjanna eða ofan í vasa
launafólksins. Og með þessu móti
verður svo enn dregið úr þrótti at-
vinnulífsins.
Höfuðviðfangsefnið í þjóðarbú-
skapnum um þessar mundir ætti
þvert á móti að vera það að örva
atvinnulífið með ýmsum hætti. Þar
er ekki einasta um að ræða nauð-
synlega leiðréttingu á gengi krón-
unnar heldur einnig aðgerðir í
skattamálum sem miða að því að
vinda ofan af þeim rötígu ákvörðun-
um sem teknar voru í þeim efnum
sl. vetur. Ekkert af þessu hug-
kvæmist ríkisstjórninni. Hún sér
aðeins þann möguleika að hækka
skatta og auka ríkisumsvif.
Þetta staðfestir enn einu sinni
að það er trú ríkisstjórnarinnar að
þjóðin lifi á ríkisumsvifum. í fyrstu
var það hald manna að þessi af-
staða væri bundin við Ólaf Ragnar
Grímsson og Alþýðubandalagið. Að
undanförnu hefur hins vegar komið
í ljós að forysta Framsóknarflokks-
ins er rígbundin þessum hugsunar-
hætti. Þetta er hugmyndafræði sem
jafnvel Sovétríkin eru að rífa sig
út úr. Það er því enginn vorhugur
í kveðjunum frá ríkisstjórn íslands
til íslenskra atvinnufyrirtækja og
starfsfólksins sem þar vinnur við
að skapa verðmæti sem þjóðin lifir
á.
Framsókn hljóp frá
vandanum
Það voru býsna margir sem lögðu
ekki trúnað á það sl. haust að Fram-
sóknarflokkurinn hefði slitið þáver-
andi stjórnarsamstarfi vegna þess
að hann var ekki reiðubúinn til
þess að standa að aðgerðum til að
rétta rekstur sjávarútvegsins. En
eftir því sem forystumenn Fram-
sóknarflokksins hnýta sig fastar við
stólparót Alþýðubandalagsins í nú-
verandi ríkisstjóm kemur æ betur
í ljós að fyrra ríkisstjórnarsamstarf
slitnaði á viljaleysi flokksforystunn-
ar í Framsókn til þess að takast á
við vanda atvinnuveganna.
Svo sem menn muna breyttust
ytri aðstæður sjávarútvegsins mjög
frá haustmánuðum 1987 og fram
á haustið 1988. Hvort tveggja kom
til að Bandaríkjadollari féll og síðan
fór verðlag á erlendum mörkuðum
stöðugt lækkandi og sú skriða
stöðvaðist ekki fyrr en haustið
1988. Við þessum breyttu aðstæð-
um var brugðist með aðgerðum í
febrúar 1988, aftur i maí og sl.
haust var möguleiki á að gera
lokaátakið því að þá vorum við
komin niður í öldudal breyttra ytri
aðstæðna.
Fyrrverandi ríkisstjórn glímdi því
við tvíþættan vanda. Annars vegar
ofþenslu, sem vinna varð gegn, en
hins vegar stöðugt versnandi ytri
aðstæður sjávarútvegsins. Öllum
mátti vera ljóst að það gat ekki
verið einfalt að taka á báðum þess-
um verkum samtímis. Háir vextir
voru óhjákvæmilegir um tíma til
þess að spyrna á móti ofþenslu. Sá
árangur náðist að dregið var úr
umframeftirspurn eftir vinnuafli
uppá 3—4.000 störf þannig að jafn-
vægi var komið á síðastliðið haust.
Þessi árangur skapaði svigrúm
til nýrra aðgerða bæði til þess að
treysta rekstur útflutnings- og sam-
keppnisgreina og halda áfram við-
leitni til að lækka verðbólgu og
vexti. Einmitt á þessum úrslita-
punkti brást forysta Framsóknar.
Þeir tvöfalda
hallareksturinn
I september sl. var sjávarútveg-
urinn samkvæmt mati þjóðhags-
stofnunar rekinn með 5—6% halla.
Tillögur mínar í þáverandi ríkis-
stjórn um aðgerðir miðuðu að því
að koma sjávarútveginum í heild
upp á svokallaðan núllpunkt. Að
vísu var það ekki fullnægjandi skref
en mjög veigamikið. En Framsókn-
arflokkurinn var ekki tilbúinn til
þess að taka þátt í aðgerðum sem
þessum.
Þjóðhagsstofnun hefur nú metið
stöðu fiskvinnslunnar í Ijósi ný-
gerðra kjarasamninga við opinbera
starfsmenn. Þar kemur fram að
hallinn á rekstri sjávarútvegsins er
5—6% þegar uppbótagreiðslunum
sleppir en það verður í næsta mán-
uði. Þegar sjávarútvegurinn hefur
svo tekið á sig nýjar launahækkan-
ir vex hallinn strax í júnímánuði
upp í 7—8% og næsta haust verður
hann orðinn 10%. Þannig gerir þjóð-
hagsstofnun ráð fyrir að hallarekst-
ur sjávarútvegsins muni tvöfaldast
á einu ári eftir að Framsóknarflokk-
urinn hljóp frá þeim tillögum til
raunhæfra aðgerða sem Sjálfstæð-
isflokkurinn lagði til sl. haust.
Þetta er hinn kaldi veruleiki um
afleiðingar af' stefnu núverandi
ríkisstjórnar í atvinnumálum. Mark-
mið hennar um lækkun verðbólgu
hafa einnig brugðist, þar af leið-
andi hefur hún heldur ekki náð
árangri varðandi það markmið að
lækka vexti og flest bendir til þess
að þrátt fyrir sjö milljarða skatta-
hækkanir verði umtalsverður halli
á ríkissjóði á þessu ári. Það er því
fátt sem tengir ríkisstjórnina við
sumarkomuna og hækkandi sól.
Umhverfismál
Allmiklar umræður hafa farið
fram á Alþingi sl. vetur um um-
hverfismál. Sjálfstæðismenn fluttu
frumvarp um nýja skipan umhverf-
ismálastjórnar og samræmdar að-
gerðir í þeim efnum. Kvennalistinn
flutti þingsályktunartillögu um
stofnun umhverfismálaráðuneytis
og ríkisstjórn flutti nú fyrir nokkr-
um dögum inn á þingið frumvarp
um sérstakt umhverfismálaráðu-
neyti.
í tillögum sjálfstæðismanna var
gert ráð fyrir því að eitt ráðuneyti
yrði gert ábyrgt fyrir yfirstjórn
Þorsteinn Pálsson
„Sjálfstæðismenn eru
því staðráðnir í því að
taka ekki þátt í myndun
þriggja flokka ríkis-
stjórnar að loknum
næstu kosningum.“
umhverfismála. Þar var hins vegar
ekki gert ráð fyrir því að stofna
nýtt ráðuneyti heldur að fela þetta
verkefni einu af þeim ráðuneytum
sem nú starfa. Þar gátu ýmsir kost-
ir verið fyrir hendi en athyglin
beindist einna helst að samgöngu-
ráðuneytinu einmitt vegna þess að
á vegum Siglingamálastofnunar,
sem undir það heyrir, er unnið að
vörnum gegn mengun sjávar. En
engum vafa er undirorpið að á þeim
vettvangi eru hvað mikilvægustu
verkefnin á sviði umhverfismála.
Aðrir höfuðþættir lúta að vörnum
gegn iðnaðarmengun og stöðvun
gróðureyðingar.
Ótvírætt er að skipa þarf þessum
mikilvæga málaflokki með ákveðn-
um hætti í stjórnsýslunni. Yfirstjórn
umhverfismála þarf því að fara
fram í einu tilteknu ráðuneyti til
þess að markvisst verði unnið að
stefnumótun á þessu sviði. En það
er um leið nauðsynlegt að auka
ábyrgð annarra ráðuneyta í þessum
efnum. Til að mynda er brýnt að
atvinnuvegaráðuneytin taki fullan
þátt þeim margþættu aðgerðum
sem þörf er á til þess að við getum
með sóma sinnt verndun umhverfis-
ins. Þeir sem nýta fiskistofna og
gróður hafa í raun mesta hagsmuni
af eðlilegri verndun. í stjórnsýsl-
unni þarf því að tengja saman vald
og ábyrgð í þessum efnum.
Börn beri hlífðar-
hjálm við hjólreiðar
eftir Halldór Blöndal
Vorið er að koma, þótt enn sé
jökull fyrir norðan og snjóruðnings-
bílar á ferðinni á sumardaginn
fyrsta. Senn fara börnin að bregða
á leik með reiðhjólið sitt í staðinn
fyrir skíðin. Það eru þessar hugleið-
ingar sem valda því, að ég skrifa
þetta greinarkom. Sú mikla slysa-
hætta, sem ungum börnum, óvön-
um reiðhjólum, stafar af umferð-
inni.
Mér líður aldrei úr minni þegar
ég hjólaði í fyrsta skipti einn míns
liðs frá Laugaveginum upp á Há-
teig. Ég fór á fleygiferð inn Grettis-
götuna, gáði ekki að mér og lenti
utan í jeppa, sem kom niður Bar-
ónsstíg. Auðvitað skipti einungis
sekúndubroti, hvort ég yrði fyrir
jeppanum, lenti á honum eða rétt
aftan við hann, sekúndubroti sem
skildi á milli feigs og ófeigs. Má
vera að þessi reynsla valdi því, að
ég hef æ síðan óttast um börn í
umferðinni.
Salome Þorkelsdóttir hefur látið
umferðarmál mjög til sín taka á
alþingi. í efri deild bíður afgreiðslu
frumvarp, sem lætur lítið yfir sér
og hún er fyrsti flutningsmaður að.
Efni þess er þríþætt:
1. Hvort sem maður situr í fram-
eða aftursæti birfreiðar skal hann
nota öryggisbelti. Þetta er auðvitað
sjálfsagt fnál eins og fljótséð er
eftir lestur á skýrslum um dauðs-
föll og alvarleg slys í umferðinni.
2. Börn yngri en 10 ára skulu
nota hlífðarhjálm við hjólreiðar. Það
er þetta ákvæði, sem olli því að ég
hripaði þessi orð niður, ef þau gætu
orðið til þess, að einhveijir foreldrar
létu börnin sín bera hlífðarhjálm
þó svo að frumvarpið yrði ekki lög-
fest á þinginu. Við skulum ekki
gleyma því, að höfuðáverkar eru
algengasta afleiðing reiðhjólaslysa
og þau eru tíðust hjá börnum 10
ára og yngri. Það er að sjálfsögðu
opin spuming, hvort ektyi sé rétt
að lögfesta, að allir hjólreiðamenn
beri öryggishjálm, en það má
Halldór Blöndal
geyma hana til seinni tíma. Aðalat-
riðið er, að tillaga Salome um, að
10 ára börn og yngri beri hlífðar-
hjálma, veki athygli og umhugsun,
Við ríkjandi aðstæður er með
öllu óþarfi að stofna nýtt ráðuneyti
til þess að takast á við þessi verk-
efni. Þvert á móti er eðlilegra að
fela einu af þeim ráðuneytum sem
fyrir eru yfirstjórn umhverfismál-
anna. Sannleikurinn er sá að þó við
stöndum frammi fyrir fjölmörgum
nýjum verkefnum eins og þessum
þá verða menn að gæta að því að
þenja ekki stöðugt út ríkiskerfið.
Það er ekki útþensla þess sem
skiptir máli heldur hitt að menn nái
árangri í störfum á þeim sviðum
sem um er fyallað. Miklu nær væri
að ræða fækkun ráðuneyta eða
samruna ráðuneyta til þess að ná
fram meiri hagkvæmni en nú er í
rekstri stjórnarráðsins og sam-
ræmdari vinnubrögð við stefnumót-
un. Þannig gætu umhverfismálin
verið sameiginlega í ráðuneyti með
samgöngumálum. Viðskiptaráðu-
neytið má sameina iðnaðarráðu-
neyti og ekki væri úr vegi að huga
að samruna landbúnaðar- og sjáv-
arútvegsráðuneytis.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar er
illa unnið og hinu nýja ráðuneyti
jafnvel gert að starfa eftir lögum
sem fyrir löngu er búið að fella úr
gildi. Augljóst er að betra er að
fresta endanlegri ákvörðun en
hrasa að því að samþykkja ný lög
á grundvelli flausturslega unnins
frumvarps. Skynsamlegast væri þó
að samþykkja frumvarp sjálfstæðis-
manna í þessu efni enda hefur það
verið lengi í smíðum og er vandlega
undirbúið. Ef ekki tekst um það
samstaða væri hyggilegast að setja
málið í milliþinganefnd.
Ekki aftur
þriggja flokka stjórn
Urslit síðustu kosninga voru með
þeim hætti að útilokað var að
mynda ríkisstjórn með öðrum hætti
en að þar kæmu a.m.k. þrír eða
jafnvel fjórir flokkar við sögu.
Reynslan hefur nú kennt okkur að
útilokað er að ná fram þeirri festu
í stjórnarháttum sem nauðsynleg
er með margra flokka ríkisstjórnum
af þessu tagi.
Sjálfstæðismenn eru því stað-
ráðnir í því að taka ekki þátt í
myndun þriggja flokka ríkisstjórnar
að loknum næstu kosningum. Ýmis-
legt bendir til þess að núverandi
vinstri flokkar ætli að auka sam-
starf sitt og einn af forystumönnum
þeirra hefur jafnvel nefnt' að sam-
eiginlegt framboð þeirra komi til
greina í næstu kosningum.
Augljóst er því að stjórnmálabar-
áttan snýst um það hvort fram-
lengja eigi líf þessarar vinstri
stjórnar eða hvort Sjálfstæðisflokk-
urinn á að taka við forystuhlut-
verki. Næstu kosningar verða á
milli vinstri stjórnar eða Sjálfstæð-
isflokksins. Vaxandi skilningur er
nú á því að hér þurfi trausta ríkis-
stjórn sem fylgi fram fijálslyndum
viðhorfum. Það verður ekki tryggt
nema með vaxandi fylgi Sjálfstæð-
isflokksins.
Höfimdur er formaður Sjálfstæð-
isflokksins.
„Aðalatriðið er, að til-
laga Salome um, að 10
ára börn og- yngri beri
hlífðarhjálma, veki at-
hygli og umhugsun,
þannig að foreldrar
fari eftirþessari reglu
og kenni börnum sínum
að hafa hana í heiðri.“
þannig að foreldrar fari eftir þess-
ari reglu og kenni börnum sínum
að hafa hana í heiðri.
3. Loks leggur Salome til, að
sérstök rannsóknarnefnd umferðar-
slysa verði skipuð, sem sérfróðir
menn sitji í. Það er áreiðanlega
gott mál. Allar upplýsingar um
umferðarslys eiga að geta leitt til
meira öryggis, ef réttar ályktanir
eru dregnar og þeim fylgt eftir.
Höfundur er varaformaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins.
23
Utflutningsverðlaun forseta Islands;
Sölumiðstöðin fyrsti
verðlaunahafinn
Morgunblaðið/Einar Falur
Jón Ingvarsson, sljórnarformaður SH, tekur við verðlaunaskjalinu
úr hendi forseta Islands. Á borðinu stendur verðlaunagripurinn
eftir Þorgrím Gestsson. Á innfelldu myndinni má sjá merki verð-
launanna, en SH fær nú rétt til að merkja allt sölu- og kynningar-
efni sitt með því næstu fímm árin.
Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hlaut útflutningsverðlaun
forseta Islands, sem veitt voru
í fyrsta sinn á sumardaginn
fyrsta. Verðlaunin eru veitt
fyrir markvert framlag til efl-
ingar útflutningsverzlunar ís-
lendinga. Jón Ingvársson,
stjórnarformaður SH, tók við
verðlaununum úr hendi Vigdís-
ar Finnbogadóttur, forseta fs-
lands, við athöfh á Bessastöð-
um.
„Sölumiðstöð hraðfrystihú-
sanna og dótturfyrirtæki hennar
erlendis hafa að undanförnu unn-
ið mikilsvert brautryðjendastarf
að framleiðslu og sölu tilbúinna
frystra sjávarrétta úr íslenzkum
úrvalsfiski á erlendum markaði,"
sagði Þorvaldur Gylfason, form-
aður úthlutunarnefndar verðlaun-
anna, í ávarpi sínu við verðlauna-
afhendinguna. Hann sagði að þar
bæri hæst rétti, sem dótturfyrir-
tæki SH í Bretlandi framleiddi
fyrir Japansmarkað, og einnig
fryst flök í neytendaumbúðum
sem væru fullunnin á íslandi og
seld til Bandaríkjanna, Vestur-
Þýzkalands og Frakklands. Þá
nefndi hann mikil gæði á blokk,
sem Icelandic Freezing Plants
hefðu framleitt í samvinnu við
íslenzk frystihús og aukin við-
skipti SH við Japani.
Þorvaldur sagði að samkvæmt
úthlutunarreglum ætti veiting
verðlaunanna að taka tillit til
verðmætisaukningar útflutnings,
hlutdeildar útflutnings í heildar-
sölu, viðskiptalandnáms á nýjum
mörkuðum og þess háttar. „Starf
SH mun vafalaust verða öðrum
útflytjendum hvatning til að vinna
að auknum virðisauka útfluttra
sjávarafurða,“ sagði Þorvaldur.
Hann lét svo um mælt að árangur
SH við að koma íslenzkum fiski
fullunnum á markað brýndi von-
andi íslenzk stjórnvöld til að knýja
á um breytingar á tollareglum um
fullunnar sjávarafurðir íslendinga
í Evrópubandalagslöndum, en þar
er nú lagður á þær 16% tollur ef
þær eru fullunnar á íslandi. Af-
urðir dótturfyrirtækis SH í Bret-
landi eiga hins vegar greiðan að-
gang að markaði EB.
Útflutningsverðlaun forseta ís-
lands eru sambærileg við útflutn-
ingsverðlaun á borð við heiðurs-
verðlaun Friðriks IX. í Danmörku
og útflutningsverðlaun Breta-
drottningar. „Við hljótum að
reyna að dæma gildi þessara verð-
launa fyrir okkur að einhveiju
leyti út frá þessum erlendu verð-
launum, sem eru af svipuðum
toga,“ sagði Friðrik Pálsson, for-
stjóri SH, í samtali við Morgun-
blaðið. „Þau þykja talsvert mikils
virði meðal erlendra fyrirtækja og
ég vona að þessi verði það líka
um leið og þau verða þekkt erlend-
is. Reynslan mun skera úr um
hvernig okkur, og öðrum, sem fá
þessi verðlaun fyrstu árin, mun
takast að kynna þau. Innanlands
munu þau vonandi hafa mikið
gildi líka, ég vona að þau verði
til þess að fyrirtækin fari virkilega
að keppa að því að fá þau og það
muni auka hugmyndaauðgi
manna og alúð við útflutning."
Friðrik sagði að SH væri mjög
stolt af verðlaununum. „Við höf-
um lagt okkur mjög fram um að
gera vel, og við hljótum að vona
að þessi verðlaun séu meðal ann-
ars viðurkenning fyrir þann
árangur, sem við höfum þar náð,“
sagði Friðrik.
Islenzku verðlaunin eru verð-
launagripur og viðurkenningar-
skjal. Að þessu sinni er verðlauna-
gripurinn myndverk eftir Gest
Þorgrímsson myndhöggvara. Að
sögn myndhöggvarans er gripur-
inn höggvinn úr anorþósíti, stein-
tegund sem er sjaldgæf hér á landi
og fínnst aðeins í Hrappsey á
Breiðafirði. Steintegundin er hins
vegar algeng á Tunglinu.
Skipulag að kom-
ast á starfsemina
- segir Kristján Pétur Benediktsson yfirlæknir Sjúkrahússins á ísafirði
„Hér var algjört öngþveiti og mikið Qaðrafok fyrstu dagana. Við
unnum innan um iðnaðarmenn og ýmis nayðsynleg tæki voru ýmist
nýkomin og óuppsett eða ókomin,“ sagði Kristján Pétur Benedikts-
son yfirlæknir Sjúkrahússins á ísafirði er hann var spurður hvernig
starfsemin hefði gengið þann rúma mánuð sem hún hefiir verið í
nýja húsinu. Hann sagði að starfsfólkið væri nú komið yfír erfið-
asta hjallann og svolítið skipulag að komast á starfsemina.
Kristján sagði að sem betur fer
hefði verið lítið um slys á þessu
tímabili og öllum aðgerðum var
haldið í algjöru lágmarki.
„Það er alltaf erfitt að flytja
svona starfsemi í nýtt húsnæði og
sérstaklega þegar flutningurinn var
jafn illa undirbúinn eins og raun
bar vitni,“ sagði Kristján. „Við
fluttum allt á einum degi, 9. mars.
sl., og flutningurinn sjálfur gekk
mjög vel. Alls voru 26 sjúklingar
fluttir á milli húsa, en reynt hafði
verið að útskrifa sem flesta dagana
áður.“
Hann sagði að starfsfólkinu hafi
líkað að flestu leyti vel í nýja hús-
inu. Þar er meira rými þó svo að
þar séu færri rúm en á gamla
spítalanum. Þar voru 32 rúm en
eru 30 í nýja húsinu. Abúnaðurinn
á skurðstofunni er betri og allt önn-
ur aðstaða til að baða sjúklingana.
í gamla húsinu var setbað í fjög-
urra fermetra herbergi og þurfti
að lyfta sjúklingunum í baðið með
handafli. I nýja húsinu er baðkar
og lyfta. En ýmislegt vantar enn
því önnur leguálma sjúkrahússins,
þar sem eiga að vera 26 rúm, er
aðeins fokheld ennþá, svo og hús-
næði fyrir skrifstofur lækna og rit-
ara, gistiherbergi og bókaherbergi.
„Hér er alltaf fullt og við höfum
yfir allt of fáum rúmum að ráða
fyrir þetta svæði. Vegna einang-
t-unar getur fólk ekki leitað annað.
Þess vegna bráðliggur á að ljúka
við húsið. Við höfum ekki meiri fjár-
veitingar á þessu ári til fram-
kvæmda, en á næsta ári fáum við
ef til vill eitthvað. Það verður því
í fyrsta lagi eftir ár sem haldið
verður áfram með framkvæmdir við
húsið. Það gæti tekið mörg ár að
ljúka þeirn eins og reynslan hefur
sýnt.
Þó það sé stór áfangi að vera
kominn í þetta hús vantar ýmislegt
sem átti að vera komið í húsið við
flutninginn. Þriðjungur nauðsyn-
legra tækja var settur á biðlista.
Önnur voru sett á forgangslista og
okkur var lofað að þau yrðu komin
í húsið áður en flutt yrði í það.
Ennþá höfum við aðeins fengið
hluta af þessum tækjum sem áttu
að hafa forgang. Þetta er að verða
hálfgerður kotbúskapur á sjúkra-
húsunum hér á landi,“ sagði Kristj-
án að lokum.“