Morgunblaðið - 08.10.1989, Qupperneq 2

8 3
2 C
aaaoTHo .8 auoAauwiug öiaAjanuoaoM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER
BRESTUR
í BORGARLÍFINU
„klíkum“ og verða stundum átök á
milli þeirra, sérstaklega um helgar
í og við miðbæinn.
Ljóst er að notkun svokallaðra
„Butterfly" hnífa virðist vera nokk-
ur ... er ekki óalgengt að unglingar
sjáist slá um sig með slíkum verk-
færum sem eru í einu orði sagt stór-
hættuleg. Við þurfum aðeins að líta
til kollega okkar á Norðurlöndunum
sem miklar áhyggjur hafa haft af
þessum vopnum en stutt pr síðan
lögreglumaður var veginn í Dan-
mörku með slíku áhaldi."
Af því bara
Morgunblaðið ræddi við nokkra
unglinga sem voru að skemmta sér
í miðbænum á föstudagskvöldi. Þrír
af piltunum sem rætt var við höfðu
staðið fyrir, eða lenti í, ofbeldi og
átökum síðasta mánuðinn. Og þeir
svöruðu allir spurningunni um or-
sakir þessa á sama hátt: „Af því
bara.“ Enginn af þeim sem rætt
var við vildi láta nafns síns getið
og sama ástæðan var gefin í hvert
sinn: „Ég vil ekki verða laminn í
klessu næst þegar ég sést í mið-
bænurn." Og um ástæður þess að
miðbærinn verður stöðugt fyrir val-
inu í þessum efnum sagði einn við-
mælenda blaðsins: „Ég er oft í mið-
bænum af því að ég vil hitta liðið.
Allt liðið er þar. Það eru engir aðr-
ir staðir til að fara á. Broadway
er alveg glatað dæmi. Ef eitthvað
er þá er meira um að fólk sé barið
þar en í miðbænum."
Annar viðmælenda blaðsins lét
þess getið að það væri hættulegra
fyrir hann að fara í Broadway en
í miðbæinn. „Vesturbæjarklíkan og
Hafnarfjarðarklíkan stunda Broad-
way mikið og um síðustu helgi var
ég barinn þar í köku af meðlimum
úr Hafnarfjarðarklíkunni".
Arni Stefán Jónsson tómstunda-
fulltrúi í Kópavogi segir að þar
hafi verið í gangi á síðasta vetri
tvær unglingaklíkur sem oft lenti
saman. Annars vegar var það svo-
EINELTI- auk umfjöllunar um líkamlegt ofbeldi mun herferðin í nóvember einnig taka til andlegs ofbeldis sem m.a. felst í svokölluðu
einelti. Það er nemendur sem verða fyrir annaðhvort mikilli áreitni eða útskúfun úr sínum hóp.
Dæmið sem lögreglan hefur á
skrá hjá sér gerðist í borginni í
febrúar sl. Málið hófst með því að
átök urðu milli unglinga í íbúð á
Hverfisgötu á sunnudegi milli pilts
er átti heima þar og félaga hans
og tveggja pilta búsettum í Hlíðun-
um. Málið var síðan kært til rann-
sóknarlögreglunnar. Á sunnudags-
kvöldinu fór hinsvegar stór ungl-
ingaklíka, liðlega 30 talsins, í
Hlíðarnar og var tilgangur ferðar-
innar sá að hafa uppi á aðkomupilt-
unum á Hverfisgötunni til að jafna
metin; beija þá. Þeir urðu varir við
ferðir klíkunnar og tókst að flýja
undan henni f hús eitt í Hlíðunum.
Gerði klíkan þá aðsúg að húsinu.
Voru brotnar í því rúður svo og
rúður í bíl sem stóð fyrir utan hú-
sið. Húsráðandi slasaðist við þetta
þannig að hann fékk skurð í andlit-
ið er rúða í forstofu var brotin. Er
lögreglan kom á staðinn var klíkan
á bak og burt en heimsókninni
fylgdu síðan næstu daga símhring-
ingar á heimili piltanna þar sem
heimiiisfólkinu var hótað líkams-
meiðingum og manndrápi.
Við rannsókn þessa máls kom
fram að sumir meðlimir þessarar
klíku voru vopnaðir, bæði hnífum
og bareflum. Hnífarnir voru hjara-
hnífar eða svokallaðir „Butterfly"
hnífar, en skefti þeirra er úr málmi
í tveimur hlutum og liggur sjálft
hnífsblaðið á milli þeirra. Þeir eru
svo opnaðir með því að taka skeftið
f sundur og smella því saman aftur
af blaðinu. Tveir piltanna úr
klíkunni sem kallaðir voru til yfir-
heyrslu hjá lögreglunni, A 16 ára
og B 15 ára neituðu að láta þessa
hnífa af hendi við lögregluna. Benti
A á að hann þyrði ekki annað en
að ganga vopnaður vegna ofsókna
annara pilta og myndi hann nota
hnífinn ef svo bæri undir.
Húsráðandi á heimili því í Hlíðun-
um þar sem piltarnir tveir búa sagð-
ist við skýrslutöku ekki þora að
leggja fram kæru vegna þeirra hót-
ana og ógnana sem fjölskylda hans
hefði orðið fyrir. Húsráðandinn sem
fékk glerbrotið í andlitið féll einnig
frá því að leggja fram kæru.
í skýrslu um þetta mál segir
m.a.: „Að sögn viðmælenda, ung-
menna, þá er töluvert um „klíkur“
í gangi og eru þær flestar myndað-
ar í grunnskólum borgarinnar. Pilt-
ar á aldrinum fjórtán til sextán ára
munu nær eingöngu vera í nefndum
Of beldi ungl-
inga: Stigvax-
andi þróun til
hins verra
Fimmtán ára
unglingur neit
ar aó af henda
lögreglunni
hnif sinn, seg-
ist veróa aó
nota hann til
aó ver ja sig
kölluð „þungarokksklíka“ og hins-
vegar „mótorhjólaklíkan" en tekist
hafi að bijóta þær upp. Hann segir
að hið alvarlega í þessum málum
sé að ofbeldið í þessum unglinga-
hópum sé töluvert öðruvísi en menn
hafa átt að venjast. Mun meira sé
um grófari spörk og högg en áður.
Auk þess beri meira á vopnaburði,
einkum hnífum og kylfum.
Á skólalóðinni
Þótt klíkurnar séu myndaðar á
skólalóðinni er mjög sjaldgæft að
líkamlegu ofbeldi sé beitt þar. Hins-
vegar er meira um hið andlega.
Grunnskólaatvikið sem tæpt var á
hér að framan gerðist við Réttar-
holtsskóla. Gunnar Ásgeirsson
skólastjóri þar segir að kúgunin
hafi ekki verið skipulögð af hóp
heldur bundin við einstaklinga.
Ekki hafi verið um miklar fjár-
hæðir að ræða, sem að vísu skiptir
engu máli, en yfirvöld litu þetta
mál mjög alvarlegum augum.
„Þetta kom upp hjá okkur í hitt-
eðfyrra og fyrra en í ár teljum við
að okkur hafi tekist að koma alveg
í veg fyrir þetta," segir Gunnar.
Ekki mun kunnugt um að svipuð
Mikið af ofbeldinu er
bundið við ákveðnar
unglingaklíkur og
dæmi um að saklaust
fólk hafi slasast í eij-
um tveggja slíkra
hópa. Þetta er ástæða
þess að sérstök undir-
búningsnefnd vinnur nú að herferð
gegn vandanum og ber hún yfir-
skriftina „Unglingar gegn ofbeldi“.
. Mun hún standa í tvær vikur dag-
ana 6. til 19. nóvember. Undirbún-
ingsnefndin hefur haldið ijölda
funda þar sem hugmyndir um
hvernig standa beri að þessu verk-
efni voru ræddar. Þar á meðal var
stór fundur í Tónabæ nú í vikunni.
Ljóst er að auk hins líkamlega
ofbeldis, sem ætlunin er að draga
verulega úr, verður einnig rætt um
hið andlega ofbeldi sem m.a. felst
í svokölluðu „einelti“. Það eru nem-
endur sem verða af einhveijum or-
sökum fyrir annað hvort mikilli
áreitni eða útskúfun úr sínum hópi.
Sem dæmi um ofbeldi á skólalóðum
má nefna tilfelli sem komu upp í
einum grunnskóla borgarinnar í
fyrra og hitteðfyrra þar sem nem-
endur voru kúgaðir til að láta af
hendi peninga eða matarmiða sína.
Að baki lá hótun um barsmíðar og
verra ef kjaftað var frá. Og sem
nýleg dæmi um hið líkamlega of-
beldi má nefna tilvik sem Morgun-
blaðið greindi nýlega frá er ráðist
var á tvo pilta í Árbæ, annar sleg-
inn og hinn brenndur.
Hið líkamlega ofbeldi hefur að
því er virðist lítinn sem engan til-
gang. Þeir unglingar sem Morgun-
blaðið talaði við um þetta mál, og
spurði afhveiju þeir væru að beija
hvor á öðrum, svöruðu oftast: „Af
því bara.“ í mörgum tilfellum er
keðjuverkun í gangi. Og þar koma
unglingagengin eða klíkurnar til
sögunnar. Oftast hópar af skólalóð-
inni. Einn eða fleiri úr klíkunni
lenda í átökum við meðlimi klíku
af annari skólalóð og þá þarf að
hefna og svo öfugt og svo öfugt.
í samtölum Morgunblaðsins við
meðlimi undirbúningsnefndarinnar
fyrir herferðina kemur fram að of-
beldi unglinga er bundið við mjög
fámennan hóp þeirra, um eða innan
við 1%. Allur 'þorri unglinga er í
góðum málum ef svo má að orði
komast. Auknin þátttaka í íþrótta-
og félagsstarfi er til marks um
það. Hinn fámenni hópur smitar
hinsvegar mjög út frá sér og vanda-
málið því mun viðameira en fjöldi
einstaklinganna sem skapa það seg-
ir til um.
Klíkurnar ekki skipulagðar
Unglingaklíkur þær sem hér um
ræðir eru ekki skipulagðar sem
slíkar; það er ekki í þeim einn
ákveðinn foringi eða leiðtogi sem
skipar fyrir verkum. Frekar er um
að ræða hópa einstaklinga sem eiga
það sameiginlegt að vera úr sama
skóla eða hverfi. Né mun ofbeldið
á þeirra vegum vera skipulagt. Þó
er slíkt til og hefur lögreglan í
Reykjavík upplýsingar um a.m.k.
eitt slíkt dæmi.