Morgunblaðið - 22.10.1989, Qupperneq 28

2§> Cr)
MÓRÖÖWtíLAÖIÖ VELVAIÍflWdt’ riH IiW , 22. ÓRTÖBÉft''
4
|0| 'U*
M Úg cr mii pegar búi'nn aö verct.
■frti i 3dagcL vegna, veiki ndcx, u
pes&um mónuv5c."
Með
morgimkaffínu
Ég er búinn að
gieyma formúlunni
svo fúglinn verði aflur
konan þín, vinur ...
A förnum vegi
„Því hefur verið haldið
fram að flestir bílar séu
orðnir f ramhjóladrif nir
og þar af leiðandi þurfi
menn ekki nagla til að
komast áfram. Það er
alrangt aðhugsa
eingöngu um þetta.
Menn þurfa að geta
beygt og bremsað og
þá getur verið virkileg
þörf fyrir naglana. Það
er fáránlegt að leggja
að jöfnu malbik og
mannslíf."
Bjarni Arnaldsson
Eru nagladekkin
nauðsynleg?
ÞAR sem búast má nú við snjóum
og hálku hvað úr hverju ættu að
ökumenn að vera farnir að huga
að því að setja vetrardekk á bif-
reiðar sínar. Tími vetrardekkj-
anna hófst 15. október. Blaða-
maður Morgunblaðsins brá sér á
hjólbarðaþjónustu til að kanna
hvort ökumenn væru farnir að
búa sig undir veturinn og um
leið var tækifærið notað til að
leita svara við því hvort nagla-
dekk væru nauðsynleg.
Er malbikið dýrmætara en
mannslífin?
Nokkuit annríki var í Hjólbarða-
höllinni og virtust margir vilja hafa
vaðið fyrir neðan sig. Birgir Vagns-
son, framkvæmdastjóri fyrirtækis-
ins, gaf sér þó tíma til að svara
nokkrum spurningum. Hann sagði
að ökumenn settu vetrardekkin -
yfirleitt ekki á fyrr en við fyrstu
snjóa og hálku. Mésti annatíminn
væri allt að tveir mánuðir.
Birgir sagði að mikill meirihluti
bílstjóra notaði nagladekk en þeim
hefði þó fækkað nokkuð eftir að
gatnamálastjóri mæltist til þess áð
ökumenn notuðu þau ekki vegna
slits á malbiki. „Því hefur verið
haldið fram að flestir bílar séu orðn-
ir framhjóladrifnir og þar af leið-
andi þurfi menn ekki nagla til að
komast áfram. Það er alrangt að
hugsa eingöngu um þetta. Menn
þurfa að geta beýgt og bremsað
og þá getur verið virkileg þörf fyr-
Yíkverji
Málrækt og varðveisla tungunnar
er í brennipúnkti. Það er til
fyrirmyndar en vefst þó fyrir
Víkveija dagsins að sjá í hveiju
málræktarátakið felst í raun og veru.
Að vísu hefur menntamálaráðherra
beitt sér fyrir að hin alræmda Bibba
verði sett í hljóðvarpið og verði kennt
að tala boðlegt mál. Nokkrar ráð-
stefnur hafa verið haldnar og sam-
þykktir gerðar. Á sumum bamaheim-
ilum og leikskólum eru haldnir
„íslenskir dagar" þar sem börnum
er bannað að segja hæ og bæ. En
að þessu frátöldu: Hvað er verið að
gera?
Í töluðu sem rituðu máli blómstra
flólumar. Það telst til undantekninga
ef menn nota ekki enskuskrípið „í
dag“ þegar átt er við atburð sem
gerist nú, um þessar mundir, nú um
stundir. Sögnin að staðsetja sem
undantekningarlítið má sleppa fer
hamföium í tali og texta. Þágufalls-
sýkin gerir vart við sig í ljósvakamiðl-
um og meðal kennara og skal þá
engan undra þó böm taki lítið mark
á aðfinnslum. Tröllvaxin hús eiu reist
og risavaxnir bílar aka um götur.
Hugtök og orðtök ruglast um í ró
og næði, stofnanamálið virðist heldur
ekki enn komið inn á yfirráðasvæði
málræktannanna.
Athyglisvert dæini um það þegar
menn skortir lilfinningu fyrir máli
eða kunna ekki skil á hvað orð/orð-
tök þýða var í frásögn Tímans fyrir
nokknnn dögum. Þar var greint frá
að maður hefði verið dæmdur fyrir
hórmang. Sögð voiu deili á fímm
konum sem þar komu við sögu og
höfðu „hinar þijár getið sér orð fyrir
áfengisfíkn sína“.
Og ekki má gleyma öllum tískuorð-
unum sem virðist einatt gripið til svo
að allir megi sjá að skriffinnar búi
yfir ríkum og fjölbreytilegum orða-
forða; menn em sýknt og heilagt
skrifar
með eitthvað í farteskinu. Gott orð
í sjálfu sér en þolir ékki þessa mis-
kunnarlausu ofnotkun. Menn „skoða
málin“ endalaust og meðal stjórn-
málamanna em alltaf öðiu hveiju
„þreifingar í gangi".
Fleiri tískuorð baka vanlíðan hjá
nefndum Víkveija. Þar er ofarlega á
blaði orðið „umræðan". Það er mjög
eftii'sóknai'vert „að vera í umræð-
unni“, „koma málum inn í umræð-
una“, „komast inn í umræðuna" og
svo framvegis í það óendanlega. Og
þá kastar tólfunum þegar stjóm-
málamenn era famir „að beita hand-
aflsaðgerðum" m.a. varðandi vaxta-
breytingar. Víst em efnahagsmál
erfið viðureignar og víst má yfírfæra
orð en með leyfi af hvetju þessa til-
gerð og af liveiju ekki nota orð sem
venjulegt fólk skilur.
Nokkuð hefur dregið úr notkun
þess að vera meðvitaður og er það
til fyrirmyndar. Sömuleiðis er til bóta
að stjórnmálamenn og verklýðsfröm-
uðir hafa eftir ábendingar nokkuð
minnkað að hefja flestar setningar á
„það er ljóst...“ og gæti það átt sér
þá eðlilegu skýringu að þeim sé þetta
ekki Iengur jafn Ijóst og fyrr. Á hinn
bóginn er sögnin að vinna að verða
allsráðandi. Menn „vinna í sínum
málurn," „vinna sig út úr vandan-
um,“ „vinna að því að skoða rnálin"
og svo mætti lengi telja.
Margt fleira er athyglisvert. Oft
em fréttir þannig úr garði gerðar
að aðkallandi væri að njóta hand-
leiðslu til að botna í hvað er verið
að tala um. Dæmi em mýmörg.
Nærtækt er eitt úr Morgunblaðinu
sl. miðvikudag þar sem sagðar vom
þær gleðifréttir(?) að Sláturfélag
Suðurlands hefði fengið heimild
framkvæmdanefndar búvömsamn-
inga til að kaupa kjöt utan fullvirðis-
réttar með þeim skilyrðum að ráð-
stöfun þess verði hvorki á innanlands-
markaði né hefðbundna útflutnings-
markaði(??). Og þar með er sagan
öldungis ekki öll eins og eftirfarandi
ber með sér: „Utan fullvirðisréttar
hefur hingað til verið með öllu verð-
laust og bændur hafa fengið skerð-
ingu á innlegg sitt vegna þess magns
sem farið hefur í sláturhús umfram
fullvirðisrétt." Þetta em ekki aðeins
mjög foivitnilegar upplýsingar heldur
nánast algerlega óskiljanlegar.
XXX
Og áfram með smérið og höldum
okkur við landbúnaðinn. Slátur-
gerð á heimilum hefur lengi tíðkast
en í nokkur ár leit út fyrir að ungir
húsráðendur hefðu ekki lengur áhuga
á að gera slátur né lyst á að borða
þennan gómsæta mat.
Nú hefur skipt um og er gott til
þess að vita. Fólk á öllum aldri hefur
þyipst á sölustaði og keypt efni til
sláturgerðar og fjölskyldur komið
síðan saman og keppst við að hakka
lifur, skera mör, hræra blóð og sauma
keppi og síðan er góðmetinu komið
fyrir í frystikistunum og allir em
himinlifandi vegna spamaðar og fyr-
irhyggju. Síðasta sumar gerðu marg-
ir góð kaup er þeir festu kaup á stór-
um lambakjötspökkum á tilboðsverði.
Það hefur verið landlægt um nokk-
ur síðustu ár að hagsýni af þessari
tegund væri ekki í takt við annríki
nútímamannsins og vottaði jafnvel
fyrir lítilsvirðingu í garð þeirra sem
gerðu það. Nú er það eftirsóknarvert
og beinlínis æskilegt. Tískan er fjarri
því að vera alltaf neikvæð. Kannski
þetta sé líka eitt af fáu jákvæðu við
harkalega atför að launafólki í
landinu; menn læri að spara, hugsa
upp á nýtt og af svo miklum krafti
að það fer eins og tíska um allt þjóð-
félagið. Það er gott að sjá glætu í
vitleysunni.