Morgunblaðið - 07.03.1990, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. MARZ 1990
19
skógplantna á hveiju ári.
Skólarnir, Skógrækt ríksins og
Skógræktarfélag íslands tækju
höndum saman um gróðursetn-
ingu þannig að hver grunnskóla-
nemandi gæti að skólagöngu lok-
inni séð marga hektara lands í
heimabyggð sinni skipta um
ásýnd. „Þeir nemendur vita hvers
virði ræktun er,“ sagði Heimir
og bætti við að varla væri til
áhrifaríkari leið til að skapa nauð-
synlega hugarfarsbreytingu með
komandi kynslóðum.
Samkvæmt drögum að skipu-
lagsskrá sjóðsins er þess vænst
að stjórn hans verði skipuð full-
trúum Skógræktarfélags íslands,
Skógræktar ríkisins, mennta-
málaráðherra, kennarasamtaka
og forseta íslands og mun sá
stjórnarmaður gegna for-
mennsku. Heimir sagði að sér
hefði verið heimilað að tilkynna
það að forseti hefði þegar valið
Matthías Johannessen skáld sem
sinn fulltrúa og hefði hann tekið
verkið að sér.
Árið 1990 verður
gottár
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra kynnti því næst bréf,
sem menntamálaráðuneytið sendi
öllum skólastjórum grunnskól-
anna þann 20. febrúar sl. í bréf-
inu er annars vegar kynnt Land-
græðsluátak 1990 en þar munu
Skógræktarfélag íslands, Skóg-
rækt ríkins, Landgræðsla ríkisins
og landbúnaðarráðuneytið beita
sér fyrir því að plantað verði einni
og hálfri milljón plantna í friðað
gróðursnautt land á 73 stöðum á
landinu nú í vor, frá miðjum maí
til júníloka. Menntamálaráðuney-
tið beinir því til skólanna að þeir
veiji að minnsta kosti einum
kennsludegi til fræðslu um gildi
gróðurverndar og tijáræktar á
Islandi. Fjársöfnun til verkefnis-
ins fer fram 27.-29. apríl.
Hins vegar er í bréfinu kynntur
afmælissjóður Vigdísar Finn-
bogadóttur. Segir þar, að mennta-
málaráðuneytið muni, ásamt
kennarasamtökunum, Skógrækt-
arfélagi íslands og Skógrækt ís-
lands, beita sér fyrir að sjóðurinn
komi að sem bestum notum. Ekki
verði um að ræða gróðursetningu
á vegum sjóðsins á árinu 1990
heldur taki hann við gróðursetn-
ingarátakinu vorið 1991.
Menntamálaráðherra skýrði
jafnframt frá því, að í kringum
22. apríl, Dag jarðarinnar, yrði
hrint af stað barnamenningará-
taki, sem bera mun yfirskriftina
Börnin skapa heiminn. Þar sagði
menntamálaráðherra að ætti að
tengja saman landið, listina og
börnin í anda þeirra hugsjóna sem
forseti íslands hefur æ og aftur
brýnt fyrir íslendingum á undanf-
örnum mánuðum, misserum og
árum. Menntamálaráðherra
þakkaði að endingu það framtak
sem þarna var verið að kynna „Ég
er sannfræður um að árið 1990
verður gott ár, þótt ekki sé nema
vegna þess sem við höfum frétt
hér í Listasafninu í dag,“ sagði
Svavar Gestsson.
Gróðursetning
_ embættistákn
Þá tók Hulda Valtýsdóttir for-
maður Skógræktarfélags íslands
til máls og sagði að forseti okkar
hefði gert gróðursetningu tijá-
plantna með aðstoð ungu kynslóð-
arinnar í landinu, að embættis-
tákni sínu. „Ég veit ekki hvort
nokkur annar þjóðhöfðingi um
víða veröld hefur valið betur,“
sagði Hulda.
Hún sagði að þeir sem stæðu
að Skógræktarfélagi íslands og
aðildarfélögum þess hugusðu með
tilhlökkun til komandi ára þegar
þetta góða tækifæri gæfist til að
efla skóg- og tijárækt í samvinnu
við skólayfirvöld. „Það er gamall
draumur sem nú er að rætast,“
sagði Hulda.
Hún bætti við, að ekki væri
ólíklegt að þetta framtak ætti
eftir að vekja athygli víða og
verða öðrum þjóðum fyrirmynd.
En íslendingar yrðu að tryggja
að árangur næðist með víðtækri
þátttöku og vanda yrði til verks-
ins. „Við verðum að gefa þeim,
sem fylla flokk skólaæsku í dag,
möguleika á því að geta litið til
baka á fullorðinsárunum yfir
svæði þakin öflugum gróðri, sem
fékk að vaxa þegar þetta tæki-
færi gafst. Það markmið hlýtur
að vera nóg veganesti," sagði
Hulda.
Þrír ættliðir. niðja eins helsta
forystumanns íslenskrar skóg-
ræktar, Valtýs Stefánssonar rit-
stjóra, þau Hulda Valtýsdóttir,
dóttir hennar Kristín Gunnars-
dóttir og dóttursonur, Gunnar
Stefánsson, skrifuðu loks nöfn sín
á heillaóskalista Yrkju.
Athöfnin hófst með því að
barnakór undir stjóm Þórunnar
Björnsdóttur söng íslensk lög og
lyktaði henni einnig með söng
þarnanna. Margir höfundanna í
Yrkju vöru viðstaddir, auk ann-
arra gesta, og mátti þar sjá ýmis
kunnustu skáld landsins.
A næstu dögum verður Islend-
ingum gefinn kostur á að gerast
áskrifendur að afmælisriti forseta
Islands. Afmælisritið verður um
300 síður að stærð, og verð þess
til áskrifenda 2.500 krónur. Rit-
stjórar eru Njörður P. Njarðvík,
Heimir Pálsson, Jónas Kristjáns-
son og Sigríður Th. Erlendsdóttir.
Bókina prýðir mynd af frú Vigdísi
Finnbogadóttur, sem Tryggvi
Ólafsson listmálari málaði af
þessu tilefni.
Vorum á að giska 10-
15 mínútur í sjónum
- segir skipsfélagi mannsins sem féll í höfhina á Olafsvík
„FÉLAGA mínum varð fótaskort-
ur þegar við vorum að fara um
borð þarna um nóttina, og ég vissi
ekki fyrr en liann var kominn í
sjóinn milli báts og bryggju. Ég
fór strax niður honum til hjálpar,
og þarna vorum við á að giska
10-15 mínútur þar til lögreglan
kom,“ sagði Jóhannes Jónsson
skipverji á Dagfara, en þeim félög-
um var bjargað úr höfninni á Oi-
afsvík aðfaranótt sunnudags.
„Þegar við komum á staðinn voru
tveir menn I sjónum, og sá þriðji var
langt kominn niður dekkjaröð sem
hangir utaná bryggjunni. Við byijuð-
um á því að kalla hann uppá bryggj-
una, og þegar ljóst varð að ekki var
hægt að ná mönnunum tveimur upp
með hjálp snæris sem þeir höfðu
flækt sig í, fór ég niður dekkjaröðina
þeim til bjargar,“ sagði Adolf Steins-
son lögreglumaður. Honum tókst
síðan með snarræði sínu að koma
reipi utan um þann manninn sem
fyrr fór í sjóinn. Adolf, sem lenti
sjálfur tvívegis á kaf í sjónum við
björgunaraðgerðirnar, var eftir þetta
hjálpað upp. Jóhannesi var síðan
bjargað upp á bryggjuna eftir að
hann hafði komið á sig kaðli, og
sagði Adolf að ekki væri gott að
segja hvernig farið hefði, ef hann
hefði ekki verið félaga sínum til
hjálpar í sjónum þar til aðstoð barst.
ÚTFLUTNINGUR Á SALTFISKI
Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra:
Þolir alveg próf að af-
nema einkaleyfi SIF
JÓN Sigurðsson viðskiptaráðherra sem er jafhframt staðgengill
utanríkisráðherra til næsta föstudags, hefur tekið jákvætt undir
óskir fiskútflytjenda sem biðja um leyfi utanríkisráðherra til þess
að flylja út léttsaltaðan eða fullsaltaðan fisk með skipum. Hann
sagði í samtali við Morgunblaðið i gær að hann hefði kynnt er-
indi útflytjendanna og afstöðu sína á ríkisstjórnarfundi í gærmorg-
un. Viðskiptaráðherra kvaðst vilja hafa samstarf sjávarútvegsráðu-
neytisins og utanríkisráðuneytisins um lausn málsins, en vakti
athygli á því að það væri að sjálfsögðu í valdi utanríkisviðskiptaráð-
herra að leyfa útflutninginn og engar ákvarðanir yrðu teknar i
þeim efiium fyrr en hann væri kominn heim.
„Mér finnst að það þoli alveg
próf, að afnema einkaleyfi SÍF á
útflutningi á saltfisk,“ sagði við-
skiptaráðherra og sagði það vera
í samræmi við fyrri afstöðu sína
í sambandi á útflutningi á freð-
fiski. „Ég tel að þá hafi óttinn við
frelsið reynst ástæðulaus og bendi
á það að ýmsir af forystumönnum
sjálfstæðismanna töluðu mjög
harkalega gegn því þegar ég veitti
ýmsum aðilum útflutningsheimild-
ir, þar á meðal gjaldkera Sjálf-
stæðisflokksins," sagði Jón.
Jón átti í gærmorgun fund með
allstórum hópi fiskútflytjenda og
fiskverkenda, sem mótmæltu
reglugerð sjávarútvegsráðherra
frá sl. föstudegi, þar sem bann er
lagt við útflutningi á flöttum og
flökuðum ferskum fiski í öðrum
flutningatækjum en flugvélum.
„Þessir útflytjendur telja að reglu-
gerðin þrengi þeirra hlut og banni
þeim bjargir. Þeir biðja um út-
flutningsleyfi fyrir sig á léttsöltuð-
um eða fullsöltuðum fiski,“ sagði
ráðherra.
Viðskiptaráðherra sagði það vit-
að mál að útflutningur á flöttum
og flökuðum fiski, ósöltuðum,
væri að hluta tilkominn vegna
ákvæða í reglum Evrópubanda-
lagsins, þar sem væri allhár tollur
á sumum saltfiski, en lágur eða
enginn á ferskum fiski.
„Þessir útflytjendur telja að
þeir hafi fundið nýja markaði sem
ekki skarist við markaði SÍF,“
sagði Jón, en hann kvaðst ekki
leggja dóm á það. „Eitt er víst að
kjör þessara manna hafa raskast
við þetta bann og grundvellinum
er kippt undan rekstri þeirra í einu
vetfangi,“ sagði ráðherra.
Hann kvaðst því telja að ýmsar
hliðar væru á þessu máli. „Þótt
ég vilji virða vel viðleitni sjávarút-
vegsráðherrans til þess að tryggja
gæði íslenskrar útflutningsfram-
leiðslu, þá fer það stundum svo
að tvö æskileg markmið rekast á:
athafnafrelsi annars vegar, og
gæðaeftirlitið hins vegar,“ sagði
Jón Sigurðsson.
Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra:
Vill hafa samráð
í ríkisstjórninni
HALLDÓR Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra segir að vissu-
lega sé það á valdi utanríkisviðskiptaráðherra að veita út-
flytjendum léttsaltaðs eða fúllsaltaðs fisks leyfi, en sjávarút-
vegsráðuneytið vilji hafa þar hönd í bagga og hann telji eðli-
legt að um slík hagsmunamál íslendinga sé haft samráð í ríkis-
stjórninni.
„Við höfum sett reglugerð þar
sem koma fram almennar kröfur
að því er varðar þennan fisk sem
fluttur hefur verið út flattur og
ferskur, þar sem við teljum það
ekki samrýmast viðurkenndum
vinnsluaðferðum. Hveijir hafa
heimild til þess að flytja út salt-
aðan fisk er annað mál, sem er
óþarfi að blanda saman við þetta
mál,“ sagði Halldór í samtali við
Morgunblaðið í gær, er hann var
spurður hvort hann væri Jóni
Sigurðssyni viðskiptaráðherra
sammála að rétt væri að afnema
einkaleyfi Sölusambands
íslenskra fiskframleiðenda (SÍF)
til sölu á saltfiski, a.m.k. til
reynslu.
Sjávarútvegsráðherra sagðist
ekki hafa myndað sér ákveðna
skoðun í þeim efnum hvort tíma-
bært væri að afnema einkaleyfí
SÍF. „Ég tel að við höfum unnið
okkur ákveðinn sess á hinum
ýmsu mörkuðum og að það þurfi
að fara varlega í breytingar. Ég
tel að það sé algjör forsenda að
gerðar séu sambærilegar kröfur
til þeirra aðila sem standa í út-
flutningi, en mér hefur fundist
að þar skorti nokkuð á,“ sagði
ráðherrann.
„Ég tel að okkar útflutnings-
mál séu það mikilvæg að rétt
sé að hafa um þau samráð innan
ríkisstjórnar, en það er rétt að
þetta er á valdsviði utanríkisvið-
skiptaráðherra,“ sagði Halldór,
„en við í sjávarútvegsráðuneyt-
inu teljum okkur hafa þar um
að segja, að almennum skilyrð-
um sé fullnægt að því er varðar
eftirlit. Utflytjendur verða að
standast þær kröfur sem Ríkis-
mat sjávarafurða gerir til þeirra
sem nú standa í útflutningi."
Magnús Gunnarsson, forstjóri SÍF:
Utflutningur flatts fersks
físks skaðar markaði okkar
MAGNÚS Gunnarsson, forsljóri Sölusambands íslenskra fiskfram-
leiðenda, segir einsýnt að bann við útflutningi á ferskum flöttum
fiski hafi verið sett til að koma í veg fyrir að fluttur sé út fiskur
frá íslandi þannig frá genginn að hann skemmist eða rýrni mjög
að gæðum á leið á markað. Magnús sagði í samtali við Morgunblaðið
í gær að leggja yrði áherslu á að á undanfórnum 18 mánuðum
hefði verið fluttur út fiskur í þannig ástandi sem síðan hefði verið
saltaður á meginlandi Evrópu og komið inn á markaðina sem íslensk-
ur saltfiskur en verið af mjög vafasömum eða lélegum gæðum.
„Það er ljóst að slík starfsemi stofnar markaði íslensks saltfísks í
hættu,“ sagði Magnús.
Magnús sagði að hafa yrði í
huga að Evrópubandalagið hefði
ákveðið einhliða 1986 að setja toll
á saltfísk og saltfiskflök, 13% á
flöttum físki og 20% á flökum, til
þess að þrýsta á um að íslendingar
veittu veiðiheimildir fyrir skip Evr-
ópubandalagsins í íslenskri land-
helgi. Hann benti einnig á að salt-
fiskur er ekki með í bókun 6 (ekki
var samið um saltfisk í tvíhliða
samningum íslands og Evrópu-
bandalagsins árið 1972).
„Kaupendur þessarar vöru eru
aðilar sem salta fiskinn og selja í
samkeppni við íslenska saltfisk-
framleiðendur,“ sagði Magnús og
benti á að væntanleg saltfiskfram-
leiðsla Islendinga í ár annaði vart
þörfum hefðbundinna kaupenda ,
sem væri sanngjarnt að nytu for-
gangs eftir áratuga viðskipti við
Islendinga. „Rétt er að benda á að
kaupendur á flöttum ferskum fiski
eru fýrst og fremst, um þessar
mundir, aðilar í Danmörku, Bret-
landi og Hollandi, þar sem engin
hefð er fyrir neyslu á saltfiski og
því er allur þessi fískur ætlaður til
sölu á hefðbundnum saltfískmörk-
uðum Islendinga," sagði Magnús.
Spurningunni um það hvort nú
væri tímabært að afnema einka-
leyfí SÍF til saltfisksölu svaraði
Magnús á eftirfarandi hátt: „Það
er rétt að benda á að saltfiskiðnað-
urinn á undir högg að sækja í sam-
keppni við tollverndaðan og styrkt-
an saltfiskiðnað Evrópubandalags-
ins. Mörg þeirra fyrirtækja sem nú
eru í samkeppni við íslenskan salt-
fískiðnað um hráefni eru á svæðum
eins og Hirtshals þar sem bæjarfé-
lögin styrkja fyrirtækin til að halda
uppi_ atvinnu í byggðarlaginu.
SÍF er augljóslega þymir í aug-
um saltfiskframleiðenda innan Evr-
ópubandalagsins. Það væri því lítill
pólitískur styrkur í því að breyta
fyrirkomulaginu áður en til samn-
inga við Evrópubandalagið kemur.“
Magnús sagði að lokum að rétt
gæti verið, væri það ósk framleið-
enda sjálfra, að huga að breytingu
á fyrirkomulagi saltfísksölu þegar
íslenskur saltfiskiðnaður stæði
jafnfætis samsvarandi fiskvinnslu
innan Evrópubandalags.