Morgunblaðið - 15.07.1990, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JÚLÍ
C 17
manngerðir sem fást við orðabóka-
gerð?
Valerij Pavlovitj hefur greinilega
heyrt þennan áður því hann segir
ákveðinn: „Nei nei, það er ekki rétt.
Þetta eru menn með mörg áhuga-
mál. Ég var til dæmis skíðastökkv-
ari og fjallgöngumaður í ein 25 ár,
hef jafnvel verið í Kákasus- og i
Pamírfjöllum og leitað að snjómann-
inum.“
— Snjómanninum??
„Já, ég hafði eitt sinn skiýtinn
rektor. í stað þess að kenna sendi
hann okkur í leiðangur til að leita
snjómannsins. Þetta var í mars-apríl
1959.
Ég man að ég sagði helsta
skrýmslafræðingi ykkar, honum Þór-
bergi Þórðarsyni, frá þessu þegar
ég kom hérna 1966. Ég hafði þýtt
„Islenskan aðal“ og heimsótti hann
á Hringbraut 45. Hann hafði mikinn
áhuga á þessu og við sátum með
stórt landakort og ég skýrði honum
frá ferðinni í smáatriðum.
Við skrifuðumst síðar á og ég á
ein fimm bréf frá honum sem ég hef
hugsað mér að gefa Háskólanum.
Mér skilst að meistarinn hafí ekki
verið svo hrifínn af persónu minni,
heldur viðskiptum mínum við snjó-
manninn.
Þegar hann kvaddi mig stóð hann
í dyrunum og sagði: Ég er gamall
maður. Við sjáumst ekki í þessum
heimi, en áreiðanlega í öðrum.“
— Trúir þú því?
„Ég vona það.“
Njála
„Þegar ég þýddi Njálu sá ég hana
fyrir mér eins og litkvikmynd," segir
Berkov og teiknar með höndunum í
loftið.
„Það var oft erfitt að finna réttu
orðin á rússnesku, því ekki máttu
þau vera of ný, og ekki of gömul.“
Ég fer áð segja honum frá manni
sem ég þekkti, sem kunni Njálu
næstum utanbókar og Bérkov kinkar
kolli og segir:„Já, einmitt.“ Horfir
svo út í loftið annars hugar og hefur
að þylja langan kafla úr Njálu á ís-
lensku. Hættir svo í miðju kafi og
segir: „Það var árið 1956 sem við
Kamenskíj sáum lifandi íslendinga í
fyrsta sinn. Þeir komu til Leningrad,
Hákon Bjarnason, Sigurður Thor-
oddsen, Benedikt Waage og fleiri,
og við báðum þá um að lesa Njálu
inn á segulband. Þeir lásu þarna
textann á forníslensku og við vorum
allt í einu með Njálu á segulbandi!
Hugsaðu þér, fyrir okkur hafði þetta
alltaf verið handrit frá miðöldum."
Bérkov segist hafa þýtt fimm
sjöttu hluta Njálu,_ Kamenskíj hafi
þýtt afganginn. Ég spyr Bérkov
hvaða persónum í Njálu hann hafi
mestar mætur á, og hann nefnir
Gunnar og Skarphéðin.„Það er mikil
áhersla lögð á ytri styrk hetjanna í
íslendingasögum, en Gunnar hafði
þennan innri styrk."
— Hvað finnst þér um konurnar?
„Þær höfðu líka þennan innri
styrk."
— Nú, voru þær ekki svo vondar?
„Jú, þær voru það,“ segir hann
mjög kurteislega.„En þeii' Gunnar
og Njáll voru nú víst eitthvað að *
reyna að sætta þær.“
Ég spyr Bérkov hver hann haldi
að sé höfundur Njálu, _en hann hrist-
ir höfuðið og segir: „Ég hef skrifað
nokkrar bækur um norræn fræði,
og þau eru full af gátum. Það fást
engin svör við þeim spurningum sem
■eru hvað mest áríðandi. Það eru til
dæmis meira en 200 ár milli elstu
og yngstu skáldakvæða, en þau eru
þó byggð á sama hátt. Eldri rúnir
höfðu 24 tákn rúnastafa, yngri 16.
Af hverju?
En það er erfitt að kenna bók-
menntir á eftir Steblin Kamenskíj,
hann var á heimsmæiikvarða.“
Ömmur
Miklar breytingar hafa orðið í
landi Bérkovs undanfarið. Ég spyr
hann hvort Rússinn sjálfur hafi
nokkuð breyst.
„Rússland er mjög stórt land og
þar búa allar manngerðir," segir
Bérkov. „Höfuðvilla margra erlendra
blaðamanna er sú, að þeir reyna að
einfalda allt sem er að gerast heima.
Það gengur ekki því samfélag okkar
er svo fjölbreytilegt.
Það er mikið talað heima, en dag-
legt líf hefur ekkert breyst, þvert á
móti. Fólk er orðið þreytt og bíður
eftir áþreifanlegri breytingu."
— Hvernig er daglega lífið?
„Erfitt, það þykir gott ef ein teg-
und af osti fæst í búðunum. Stundum
fæst engin áleggspylsa. Nú svo erum
við með skömmtunarkort. Sykurinn
er skammtaður, — sjötíu og tveimur
árum eftir byltingu," segir hann og
brosir.
Ég fer út í smáatriðin og spyr
Bérkov um matmálstíma og þess
háttar, og hann reynir að svara mér
sem best hann getur.„Við borðum
morgunverð um áttaleytið, hádegis-
mat um tvöleytið, fáum okkur kaffi
eða te klukkan fimm og borðum svo
kvöldmat inilli klukkan átta og níu.“
— Já, kvöldmatur svona seint?
Er þetta algengt?
„Ég hef nú ekki gert samanburða-
rannsóknir á matarvenjum í Rúss-
landi,“ ansar hann, „en það eru
margar venjur öðruvísi hjá okkur.
Heima til dæmis hringja starfs-
bræður oft á kvöldin og ræða svona
prívat um kennsluna, en það væri
alveg óhugsandi í Noregi. Ég býst
við að skýringin sé sú, að í Noregi
koma þeir til vinnu sinnar á hveijum
degi, en það gerum við ekki því við
höfum ekki starfsaðstöðu í háskólan-
um. Önnur skýring gæti verið sú,
að vinnan hefur miklu meiri þýðingu
fyrir okkur heldur en Norðmennina."
Bérkov segir mér að þau hjónin
búi nú ein, en eigi tvær uppkomnar
dætur og þijú barnabörn. „Síðan á
dögum Krústjeffs geta konur farið á
eftirlaun 55 ára. Hlutverk ömmunnar
er stærra í Sovétríkjunum heldur en
hér hjá ykkur. Konuna mína kalla
ég oft í gamni „ömmu í föstu
starfi", því hún hjálpar dætrum okk-
ar með börnin og hefur mjög mikið
að gera.“
Vorið
Bérkov getur farið á eftirlaun sex-
tugur ef hann vill, en hann segir það
alls ekki standa til.
Ég segist hafa heyrt að hann sé
vinnuþjarkur mikill og hann segir
það muni víst rétt vera. Áður fyrr
hafi hann oft unnið frá átta á morgn-
ana til eitt á næturnar, en fari sér
nú aðeins hægar. Hann hafi einnig
stundað íþróttir af kappi hér áður,
auk skíðastökksins og fjallgöngunn-
ar hlaupið tíu til fimmtán kílómetra
annan hvern dag. En hann hafi jafn-
framt reykt eins og ekkert væri með
öllum hlaupunum og vinnunni, og
hjartað ekki sætt sig við þá meðferð.
— Áhugasviðin eru þá mörg?
„Jú, það er orðabókagerð, norsk
og íslensk málfræði, almenn málvís-
indi, þýðingar og íþróttir, — með
fyrirvara!
— Hvað um tónlist?
„Jú, til „hjemmebruk“,“ segir
hann og hneigir höfuðið. „En ég hef
alltaf elskað vinnu mína sem orða-
bókahöfundur, málvísindamaður og
þýðandi."
Auk Njálu hefur Bérkov þýtt rit
eftir Þórberg, Einar Olgeirsson,
Njörð P. Njarðvík, Ólaf Jóhann Sig-
urðsson, Úlfar Þormóðsson og fleiri.
í ágúst mun hann fara til Noregs
og kenna við Óslóarháskóla í eitt
misseri. Tekur þar við stöðu prófess-
ors sem er að fara í rannsóknarfrí.
-Jæja, en hvernig er vorið í Rúss-
landi? spyr ég.
Hann horfir á mig kíminn, þykist
vita að ég eigi við vorið í óeiginlegri
merkingu en svarar: „Vorið gefur
von. Við höfum haft tvo hlýja vetur
og því ekki verið stór munur á árs
tíðunum. En við höfum haft langt
pólitískt vor og nú viljum við fara
að sjá uppskeruna.“
— Bérkov, er það rétt sem sagt
er um Rússa, að þeir geri ekkert,
en hugsi mikið, og breyti ekki neinu,
en byggi loftkastala?
„Nei,“ segir hann ákveðinn. „Og
ég er hræddur við svona alhæfingar.
En þetta stökk ykkar fram á við,
það sýnir hvað hægt er að gera í
raun og veru. Við í Sovétríkjunum
eigum miklar náttúruauðlindir,
skóga, olíu, jarðir sem gott er að
rækta, en þið lítið annað en fiskinn
og heita vatnið.
Nú sjáum við hvað þið hafið gert.
Hvað samviskusemi og duglegar
hendur geta áorkað. Þið gefið gott
fordæmi."
GEISLASPILARI
á verði sem allir ráða við
UMBOÐSMENN
UM LAND ALLT
• Fjarstýring.
• 16 bita, 3ja geisla „Pick-Up“.
---------------------v--------
• Breidd 42 sm.
• 16 laga minni o.fl.
Gunnar Asgeirsson hf.
Suöurlandsbraut 16 ■ Sími 680780
U&tmiSOLSTOFUR
Sól og gróöur allt árið í
EINANGRUÐUM ELITE-SÓLSTOFUM
Framleiddar í stæröum: 9,1-15,4 og 24,3 ferm.
Möguleikar á öörum stæröum samkv. sérpöntun.
Auðveldar í uppsetningu - Hagstætt verð.
HAFIÐ SAMBAND EF ÞIÐ ÓSKIÐ EFTIR
NÁNARI UPPLÝSINGUM
SINDRa/qiSTÁLHF
Pósthólf 880, Borgartúni 31, 105 Reykjavík, sími: 627222

Meira en þú geturímyndað þér!