Morgunblaðið - 15.07.1990, Síða 18

18 C
NÍOftGUNBLAÐlÐ FJÖLIVHÐLAR SUNNUDAGUR
15. JULI
Myndin úr auglýsingunni „Fyrirgefðu", sem hlotið hefúr fjölda viður-
kenninga.
Islensk ljósmynd
meðal þeirra bestu
LJÓSMYND eftir íslenskan ljós-
myndara, Lárus Karl Ingason,
var valin ein af 50 til sýningar á
„Europanorama" í bænum Arles
í Frakklandi en sú sýning er
haldin á vegum Kodak og
EPICA, sem eru samtök aðila
sem vilja efla sköpunargáfú og
hugvitsemi í evrópskum auglýs-
ingum. „Þetta er ekki bara heið-
ur og viðurkenning fyrir mig,
heldur líka fyrir störf íslenskra
ljósmyndara. Þetta sýnir að það
er tekið eftir þeim,“ segir Lárus
Karl, en sýningin mun fara víða
um lönd, eftir að henni lýkur í
Arles í sumar.
Lárus Karl Ingason, ljósmyndari,
Islenskar
stjöninr?
Fjölmiðlastjörnufræðingar í út-
löndum telja að auk almennrar
velmegunar og ákveðinnar upp-
byggingar samfélags séu forsendur
þess að stjömur verði til eftirfar-
andi:
— Þróuð fjölmiðlatækni.
— Staðbundin menning á undan-
haldi, fjölmenning í vexti.
— Félagslegur hreyfanleiki, allir
verða að geta orðið stjörnur.
— Félagsleg breidd, allir þurfa
að þekkja stjörnuna en hún á alls
ekki að þekkja alla.
Hafi einhvern tímann verið hægt
að tala um íslenskar stjörnur þá er
sem flýgur reglulega til stjörnuhim-
ins.
Samhliða auknum áhuga þjóðar-
innar á þeim fjölmiðlum sem dreifa
efni sínu frá Reykjavík hefur dæg-
urmenning orðið miðstýrðari. Fjöl-
miðlar hafa orðið æ ríkari þáttur í
lífi allra um allt land. Yfir kaffísopa
í sjávarþorpi úti á landi er rætt um
Palla Magg og Stefán Jón þar sem
áður var rætt um gæftir og gjöful
mið. Afþreying og miðstýrðir fjöl-
miðlar renna í eitt og staðbundin
málefni komast síður á dagskrá.
Reykjavík er orðin Mekka íslenskr-
ar afþreyingar og popp-
menningar á
Stjörnur eru eins og skáldsagna-
persónur, — einungis útlínur
holdi klæddra einstaklinga.
að var ljósmyndarinn Vincent
Bertomeu sem stofnaði sýn-
inguna árið 1986 undir nafninu The
Journes de l’image professionell
(JIP). Bertomeu hafði sérstakan
áhuga á að ýta undir menningar-
lega túlkun mynda og hugsaði sýn-
inguna eingöngu fyrir atvinnuljós-
myndara. Fyi'sta árið komu saman
í smábænum Arles um 100 ljós-
myndarar og árið 1989 voru 1.200.
í ár sendu hins vegar 2.000 atvinnu-
ljósmyndarar myndir til sýningar-
innar.
Mynd Lárusar Karls, sem fékk
náð fyrir augum dómnefndar, er
úr auglýsingaherferðinni „Akstur
er dauðans alvara“, en auglýsingin
heitir „Fyrirgefðu“ og hefur hlotið
fjölda viðurkenninga, frá því her-
ferðin var fyrir tveii,iur árum. Aug-
lýsingaseríuna gerði GBB Auglýs-
ingaþjónustan, sem nú heitir Hvíta
húsið, fyrir Áhugahóp um umferð-
armenningu, og var öll vinnan gef-
in. Dagblaðsauglýsingin „Fyrir-
gefðu“, með myndinni hans Lárusar
Karls, var síðan valin athyglisverð-
asta auglýsingin árið 1988 af
ÍMARK (íslenska markaðsklúbbn-
um), komst í úrslit í EPICA-sam-
keppninni í Amsterdam og hlaut
guliverðlaun í samkeppni AAAI
(Affiliated Advertising Agencies
International) í Aþenu.
Lárus Karl lærði ljósmyndun í
Gautaborg. Áður en hann fór í nám,
vann hann í sjö ár hjá Myndamót-
um. Hann segir að sú reynsla sem
afiaði sér þar í prentmyndagerð,
m.a. eftir að hafa unnið við litgrein-
ingaskanner, h'afi komið sér að
góðum notum. Hann rekur nú vinn-
ustofu í Síðumúla 27 og fæst aðal-
lega við auglýsinga- og iðnaðarljós-
myndir. Lárus Karl segist ekki hvað
síst ánægður með þann arangur
sem myndir hans hafa náð, vegna
þéss að þær eru svart/hvítar. „Kópí-
ering á svart/hvítum myndum er
eitt það erfiðasta sem ég fæst við
og ég lagði mig 110 prósent fram
við gerð þessarar seríu.“
það einmitt núna. fjölmiðlafyrir-
tæki margs konar, vopnuð mjög
þróuðum tækjum hafa á síðustu
árum brotið sér æ greiðari leið inn
í vitund lands-
ins. Bryndís og
Hemmi eru enn
merkilegri og
glæsilegri en
þau hafa nokkru
sinni verið og
ungir og óþekktir einstaklingar
tengdir listum, skemmtunum og
fjölrniðlum, sleppa endrum og sinn-
um um borð í geimskutlu sjón-
varps, útvarps, blaða og tímarita
sama hátt og Hollywood í heimi
kvikmynda. í Reykjavík búa stjörn-
ur sem brosa til landsmanna allra.
En stjörnur væru ekki til án
draumsins um
að verða
stjama. Hér á
landi er mikill
félagslegur
hreyfanleiki.
Jólasveinn verð-
ur samgöngumálaráðherra, ungl-
ingar í frystihúsum úti á landi
verða á örfáum árum Hamletar og
alheimsfegurðarundur og járnsmið-
ur að norðan slær í gegn á La
BAKSVID
eftir Asgeir Fridgeirsson
Um sjónvarpsnotkun, ólæsi o.fl.
Islenskir sjónvarpsá-
horfendur hafa fengið
nokkra konfektmola
úr tækjum sínum upp
á síðkastið. íþróttaunnendur
sem og ekki íþróttaunnendur
hafa átt kost á íþróttaveislum
í beinum útsendingum frá
hinum stóra heimi. Heims-
meistarakeppni í knatt-
spyrnu, sem talið er að hall
náð til 30 milljarða sjón-
varpsáhorfenda, lauk 8. júlí
á sögulegan hátt inni í stof-
um Islendinga eftir mánaðar-
dvöl þar og sama dag mættu
meistarar í hinu heimsfræga
Whnbledon-móti í Englandi í
sönrú stofur til að hafa ofan
af fyrir íslenskum áhorfend-
um. En besti konfektmolinn
■ úr sjónvarpspakkanum þess-
ar síðustu vikur er án efa að
mati margra beina útsend-
ingin frá tónleikum annars
konar meistara sem tróðu
upp í sjálfri Rómarborg. Það
eru líklega flestir sem upp-
lifðu tónleika Domir.go, Carr-
eras og Pavarotti sammála
um að ekkert hafi vantað þar
á nema ef væri tilfinningin
að sitja á staðnum og anda
að sér ilminum á fögru sum-
arkveldi í útióperunni Carac-
allas. Þvílík sæla að hafa
sjónvarp við svona tækifæri.
Þvílíkur munaður að geta
brugðið sér á svo stórkost-
lega tónleika í sjálfri Romar-
borg heima í stofu. Þvílíkur
miðill sem sjónvarpið er. Lík-
lega flokkast ofannefnd horf-
un undir jákvæða notkun
hans, efnið líklega talið í
hágæðaflokki og áhrifín þro-
skandi, fræðandi og hvetj-
andi. En er þá eitthvað að
setja út á sjónvarpsmiðilinn?
Hvers vegna hljóðaði fyrir-
sögn hér í Morgunblaðinu um
daginn þannig: „Sjónvarpið
hefur slæm áhrif á fólk.“ Og
frásögnin hófst á staðhæf-
ingu sem sagði að sjónvarpið
væri víðsjárverður förtinaut-
ur og að sjónvarpsnotandan-
um liði oftast veri' eftir að
hafa setið fyrir franian skjá-
inn. Þarna höfðu tveir banda-
rískir sálfræðingar kannað
viðbrögð hjá hópi sjónvarp-
snotenda í 13 ár og birt í bók
sem fjallar um sjónvarpið og
lífsgæðin og áhrif áhorfs á
hversdagslífið. Þetta er að-
eins ein af fjöldamörgum
könnunum varðandi þennan
umtalað miðil á Qölmiðlaöld
og niðurstöður og ályktanir
margar og margs konar. Eitt
voru þátttakendur í ofan-
nefndri könnuninni þó sam-
mála um, að bóklestur væri
erfiðari og reyndi meira á
einbeitinguna en sjónvarps-
gláp en samt væru menn að
jafnaði afslappaðri eftir að
hafa lesið bók en eftir að
hafa setið fyrir framan skjá-
inn. Og það voru fleiri frá-
sagnir sem komu inn á sjón-
varpsmiðilinn í sama blaði
síðustu vikur. Ein kom frá
Bretlandi og sagði frá því að
ólæsi skólabama væri stöð-
ugt að aukast þar og að í
könnunum komi fram að
Breti horfi venjulega á sjón-
varp í 27 klukkustundir á
viku en lesi bók í átta stund-
ir, að foreldrar sinni börnum
sínum lítið en lesi þeir með
þeim í fímm mínútur á dag
aukist lestrarþroski þeirra
þrefalt hraðar en ella. I ann-
arri frásögn gagði síðan af
könnunum í Bandaríkjunum
þar sem í ljós kemur að
bandarískt æskufólk hefur
ekki áhuga á þjóðfélagi sínu.
Í skýrslum um kannanir
þessar segir að þetta sé farið
að hafa áhrif á bandarísk
stjórnmál og þjóðlíf og að
þarna megi að hluta fá skýr-
ingu á uppgangi léttvægra
sjónvarpsstöðva og á áhrifa-
mætti neikvæðra auglýsinga.
Já, fræðingarnir þreytast
seint á að velta fyrir sér
áhrifamætti sjónvarpsmiðils-
ins, hinum margvíslegu
áhrifum hans bæði jákvæð-
um og neikvæðum.
Rómarkvöldstundin með
Domingo, Carreras og Pa-
varotti er áreiðanlega í já-
kvæða pakkanum en það er
þetta með að kunna sér hóf,
að kunna að velja og hafna,
taka stundum spennumynd-
ina eða sápuóperuna með en
sleppa þeim þegar þannig
stendur á. Hún er nefninlega
ekki alvitlaus fjölmiðlaform-
úlan góða. Hver segir hvað
á hvaða hátt við hvem og
með hvaða áhrifum. Hún er
heldur ekki út í loftið ákvörð-
un Sameinuðu þjóðanna frá
1987 um að tileinka árið
1990 baráttunni gegn ólæsi.
8. september næstkomandi
verður alþjóðlegur dagur
læsis og hér í landi bókmenn-
tanna er í undirbúningi dag-
skrá í fjölmiðlum og eru jafn-
vel uppi hugmyndir um að
tengja átakið þeim degi þeg-
ar virðisaukaskattur á bók-
um verður felldur niður. Og
þegar sá skattur verður num-
inn brott geta þeir sem í
nýlegri sjónvarpskönnun
Gallups hér á landi voru
sagðir horfa mest á sjónvarp
keypt sér bækur til að vega
upp á móti sjónvarpsglápinu
— en eins komið hefur fram
í ljölda erlendra kannana
voru það þeir lægst launuðu
sem horfðu hvað mest á sjón-
varp á íslandi.
Guðrún Birgisdóttir