Morgunblaðið - 09.09.1990, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ UTVARP/SJOIMVARP SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1990
47
3.00 í dagsins önn — Útlendingar búsettir á ís-
landi. Rætt verður við Peter R. J. Vosicky frá
Tékkóslóvakíu. Umsjón: Pétur Eggerz. (Endurtek-
inn þáttur frá deginum áður á Rás 1.)
3.30 Glefsur. Úrdægurmálaútvarpimánudagsins.
4.00 Fréttir.
4.03 Vélmennið leikur næturlög.
4.30 Veðurfregnir. Vélmennið heldur áfram leik
sínum.
5.00 Fréttir af veðri, færð og flugsamgöngum.
5.01 Landið og miðin. Sigurður Pétur Harðarson
spjallar við hlustendur til sjávar og sveita. (Endur-
tekið úrval frá kvöldinu áður.)
6.00 Fréttir af veðri, færð og flugsamgöngum.
6.01 Áfram island. íslenskir tónlistarmenn flytja
dægurlög.
LANDSHLUTAÚTVARP Á RÁS 2
8.10-8.30 og 18.35-19.00 Útvarp Norðurland.
AÐALSTÖÐIN
FM 90,9/103,2
7.00 í morgunkaffi. Umsjón Steingrimur Ólafsson
og Eiríkur Hjálmarsson. Með morgunkaffinu eru
viðtöl, kvikmyndayfiriit, teprófun, neytendamál,
fjármálahugtök útskýrð, kaffisimtal og viðtöl í
hljóðstofu. Kl. 7.00 Morgunandakt. Kl. 7.10 Orð
dagsins. Kl. 7.15 Veðrið. Kl. 7.30 Litið yfir morg-
unblöðin. Kl. 7.40 Fyrra morgunviðtal. Kl. 8.15
Heiðar, heilsan og hamingjan. Kl. 8.30 Hugleið-
ing á mánudegi. Kl. 8.40 Viðtal dagsins.
9.00 Morgunverk Margrétar. Umsjón Margrét
Hrafnsdóttir. Kl. 9.30 Húsmæðrahomið. Kl.
10.00 Frúin í Hamborg. Kl 10.30 Hvað er í pottun-
um. Kl. 11 Spakmæli dagsins. Kl. 11.30 Slétt
og brugðið.
12.00 Hádegisspjall. Umsjón Steingrímur Ólafsson
og Eiríkur Hjálmarsson.
13.00 Strætin út að aka. Umsjón Ásgeir Tómas-
son. Létt tónlist. 13.30 Gluggað í siðdegisblaðið
14.00 Brugðið á leik i dagsins önn. 14.30 Saga
dagsins. 15.00 Leggðu höfuðið i bleyti. 15.30
Efst á baugi vestanhafs.
16.30 Mál til meðferðar. Umsjón Eirikur Hjálmars-
son. 16.30 Málið kynnt. 16.50 Málpípan opnuð.
Síminn er 626060. 17.30 Heiðar, heilsan og
hamingjan (Endurtekið frá morgni). 17.40 Heims-
pressan. Hver er (athafna)maðurinn? Rætt við
fólk í atvinnulífinu.
18.00 Bör Börson Jr. Pétur Pétursson les.
19.00 Kvöldtónar. Umsjón Halldór Backmann.
22.00 Draumsmiðjan. Umsjón Kristján Frímann.
Draumar hlustenda ráðnir.
24.00 Næturtónar Aðalstöðvarinnar. llmsjón Rand-
ver Jensson.
BYLGJAN
FM 98,9
7.00 Eiríkur Jónsson og morgunvakt Bylgjunnar.
Nýjustu fréttir og gluggað i morgunblöin.
9.00 Páll Þorsteinsson. Vinir og vandamenn kl.
9.30. Óvæntar uppákomur.
11.00 Valdís Gunnarsdóttir. Afmæliskveðjur og
óskalögin. Hádegisfréttir sagðar kl. 12.
14.00 Snorri Sturluson með vinsældapopp i bland
við gamla tónlist. Farið i létta sumarieiki.
17.00 Reykjavík síödegis. Haukur Hólm.
18.30 Hafþór Freyr Sigmundsson og kvöldmatar-
tónlistin.
22.00 Ágúst Héðinsson.
2.00 Freymóður T. Sigurðsson.
Fréttir á klukkutímafresti kl. 10, 12, 14 og 16.
EFFEMM
FM95.7
7.30 Til í tuskið. Jón Axel Ólafsson og Gunnlaug-
ur Helgason.
7.45 Út um gluggan. Farið yfir veðurskeyti veð-
urstofunnar.
8.00 Fréttayfirlit. Gluggað í morgunblöðin.
8.15 Stjörnuspá dagsins.
8.45 Lögbrotið. Lagabútar leiknir og kynntir.
9.00 Fréttir.
9.20 Kvikmyndagetraun.
9.40 Lögbrotið. Nú er komið að þvi að svara.
9.50 Stjörnuspá. Spáð í stjömumar.
10.00 Fréttir. Morgunfréttayfiriit.
10.05 Anna Björk Birgisdóttir. Seinni hálfleikur
morgunútvarps.
10.30 Kaupmaður á hominu. Skemmtiþættir
Gríniðjunnar.
10.45 Óskastundin.
11.00 Leikur dagsins.
11.30 Úrslit. .
12.00 Fréttayfirlit á hádegi.
12.15 Komdu i Ijós.
13.00 Klemens Amarson.
14.00 Fréttir.
14.30 Uppákoma dagsins.
15.30 Spilun eða bilun.
16.00 Fréttir.
16.05 ívar Guðmundsson.
16.45 Gullmoli dagsins. Rykið dustað af gömlu lagi.
17.00 Afmæliskveðjur.
17.30 Kaupmaðurinn á horninu. Hlölli í Hlöllabúð
lætur móðan mása.
18.00 Fréttafyrirsagnir dagsins.
18.30 „Kikt i bió" Ivar upplýsir hlustendur um það
hvaða myndir eru til sýninga i borginni.
19.00 Kvölddagskrá hefst. Breski og bandariski list-
- inn. Valgeir Vilhjálmsson kynnir.
22.00 Páll Sævar Guðjónsson.
ÚTVARPRÓT
FM 106,8
10.00 Fjör við fóninn með Stjána stuð.
12.00 Tónlist.
13-OOMilli eitt og tvö. Country, bluegras og hillbilly
tónlist. Lárus Óskar velur lög.
14.00 Tónlist.
18.00 Gamagaul. Þungarokk með Huldu og Ingi-
björgu.
19.00Skeggrót. Umsj.: Bragi & Þorgeir.
21.00 Heimsljós. Kristileg tónlist umsj.: Ágúst
Magnusson.
22.00 Kiddi i Geisla. Þungarokk m. fróðlegu ivafi.
24.00 Náttróbót.
STJARNAN
FM 102/104
7.00 Dýragarðurinn. Sigurður Helgi Hlöðversson
er alltaf búinn að opna dýragarðinn kl. 7. Fréttir
og leikir, blööin, veðriö, grín og klukkan 9 ötrú-
. legt en satt. . „ ,
A bakinu f dýragarðinum. Bjarm Haukurog Sig-
urður Helgi fara með gamanmál, lesa fréttirn-
ar öðruvísi.
10.00 Bjarni Haukur Þórsson og felagar.
12 00 Hörður Arnarsson og áhöfn hans.
15.00 Snorri Sturiuson. Slúður og staðreyndir.
18.00 Kristófer Helgason.
21.00 Ólöf Marin Úlfarsdóttir.
1.00 Björn Þórir Sigurðsson. Næturvakt.
Sjónvarpið:
Ljóðið mitt
BBBHB í kvöld birtist Val-
qa 30 gerður Benedikts-
“ú dóttir á skjánum í 15.
sinn ásamt Ijóðelskum gesti,
sem að þessu sinni er sjálfur
allsheijargoðinn, Sveinbjörn
Beinteinsson. Sveinbjörn hefur
margsinnis bergt á miði Sutt-
ungs og því til sönnunar liggur
eftir hann veglegt safn ljóða-
bóka.
Skáldvinum Valgerðar er
lögð sú skylda á herðar að gera
stuttlega grein fyrir vali sínu, en í sjálfsvald er þeim sett hvort þeir
flytji áheyrendum sjálfir kveðskapinn, ellegar kveðji aðra til þess
starfa.
Allsherjargoðinn kýs sjálfur að flytja ljóðaperlur sínar og er sköru-
legrar framsögu því að vænta í kvöld.
Sveinbjöm Beinteinsson.
Stjónrmál
ásumri
■^■■l Á máli fjölmiðla-
O A 00 manna nefnist sum-
“vl arið „gúrkutíð“, því
það er ekki mikið um að vera
í stjórnmálalífinu. Slíkir tímar
eru þó kjörnir til hugleiðinga,
um stjómmál sem aðra iðju
manna. Páll Heiðar Jónsson
hefur í sumar stýrt umræðu-
þættinum Stjómmál á sumri á
Rás 1 á mánudagskvöldum. í
þáttinn fær hann til hugleiðinga
með sér atvinnustjórnmálamenn
og aðra þá sem á einn eða ann-
an hátt fást við stjómmál og
má þar til dæmis nefna Pál
Skúlason heimspekiprófessor og
Guðmund Olafsson hagfræðing.
Páll Heiðar Jónsson.
Aðalstöðin:
Draum-
smiðjan
■■■■ Draumsmiðjan lýkur
OO 00 upp dyrum sínum á
““ ný fyrir hlustendum
Aðalstöðvarinnar í kvöld. Stefnt
verður inn í heim draumsins, til
dramalandsins þar sem dulin öfl
tilverunnar búa. Það er Kristján
Frímanns sem fjallar um draum
á Aðalstöðinni.
Lokaþáttur
Skeggrótar
■■■ Unglingaþátturinn Skeggrót, sem verið hefur á dagskrá
1Q 00 útvarps Rótar undanfarin tvö ár, er að hætta. Meðal efnis
í þessum sfðasta þætti eru viðtöl og getraunir, m.a. viðtal
við bandaríska leikaran John Voight. Þá kemur leynigestur í heim-
sólkn og að sjálfsögðu verður flutt mögnuð tónlist. Umsjónarmenn
Skeggrótar í kvöld eru Bragi Þór Hinriksson og Þorgeir Magnússon.
Bragi Þór Hinriksson og Þorgeir Magnússon.
Útvarp Rót:
GARUR
eftir Elínu Pálmadóttur
Fram til
lestrarorustu!
Nýtt átak hefur haldið innreið
sína. Fram til orustu, ættjarðar-
niðjar. Móðurmálsátakið lukku-
lega afstaðið og átak gegn
ólæsi hefur startað með fítons-
krafti. „Mætti ég stinga lappar-
skaminu inn fyrir“, sagði Hjálm-
ar tuddi, sígild skáldsagnaper-
sóna í íslenskum bókmenntum,
þegar hann vildi koma
máli sínu á framfæri
á æðri stað en honum
bar. Ekki úr vegi að
gera nú tilmæli hans
að sínum í tilefni
lestrarátaks, þótt það
kunni að vera að bera
í bakkafullan lækinn
í öllu greinaflóðinu
um lestur og ólæsi í
blöðum nú um stund-
ir._ En hvaða gagn er
að virðisaukaskatt-
lausri „bókinni“, sem við rithöf-
undar vorum að fagna nætur-
langt, ef læsir eru í útrýmingar-
hættu?
Gáruhöfundur hefur engin
próf upp á þekkingu á lestrar-
kennslu. En kynni að vera máls-
bót að hafa setið í fræðsluráði
Reykjavíkur á áttunda áratugn-
um, þegar verið var að innleiða
„nýja skólann“ svokallaða með
nýjum kennsluháttum. Þar með
i lestrarkennslu. Las þá, hlustaði
löngum og gleypti í sig rök og
útskýringar kennaranna með til-
vitnunum í merka erlenda skóla-
frömuði um breytingar og nýjar
aðferðir. Þar á meðal um hvern-
ig ætti að búa börnin ofurvar-
lega og faglega undir lestrarná-
mið þegar þau væru komin í
skólann. Aðeins væri til óþurftar
að foreldrar væru að kenna
börnunum að lesa fyrr, enda
kynnu þeir ekki nýjar aðferðir
og rugluðu bara börnin. Kannski
er ekkert samhengi þarna á
milli og hvað veit ég nema þess-
ar skoðanir hafi slípast síðan.
En þegar ég hlustaði í viðtali í
útvarpinu á sérkennslufulltrúa
segja það rétt vera að upp
undir helmingur skólabarna ætti
í erfiðleikum með að læra að
lesa, þyrfti helst að fá sérfræði-
hjálp fram eftir öllum skóla, þá
dembdist sektarkenndin yfir. Og
svo er því haldið fram að hópur
unglinga og fullorðinna íslend-
inga geti ekki, eftir 9 ára skóla-
göngu, lesið einfaldar setningar
og skilið þær. Af hveiju sem það
kann að stafa er ljóst að ein-
hvers staðar hefur eitthvað farið
mikið úrskeiðis við kennslu list-
arinnar að lesá.
Átakið, sem nú er hrint af
stað, bendir til þess að fólk ætli
ekki að sætta sig við þessa út-
komu. Hvernig á líka manneskja
að komast af í veröldinni, ef hún
getur ekki svo mikið sem iesið
leiðbeiningar á tækjum eða
hættumerkingar á neytendaum-
búðum. Að ekki sé talað um
aðra nauðsynlega vitneskju.
Nútíma þjóðfélag er að þróast í
það að fólk sé að læra allt lífið,
verði í stöðugri endurmenntun,
sama hvaða starfí það gegnir.
Svo örar eru breytingarnar í
heiminum með nýrri tækni. Og
hvernig eiga börnin, sem skyl-
duð eru til þess að vera í skóla
í 10 ár, að tileinka sér þar ann-
að efni fyrir lífið, ef obbinn af
þeim er ekki læs strax á fyrstu
árunum. í „gamla skólanum"
var byggt á gamalli hefð, þar
sem foreldrarnir eða afínn og
amman kenndu bömunum að
lesa og sendu þau síðan læs í
skólann, þar sem þau gátu farið
að tileinka sér annað efni.
Kenndu börnunum þegar þau
fóru að sækjast eftir því og
nýttu árin meðan þau eru opin
fyrir öllu nýju. Merkur kennari
í áratugi sagði um daginn að
það væri grátlegt hvernig farið
væri með næmi bamanna á
fyrstu árunum.
Ekki hefði ég sjálf viljað verða
af öllu því sem ég las framan
af æfi. Var orðin læs fimm ára
og byijaði að gleypa í mig bæk-
ur, sem ég hefí sjálfsagt skilið
mátulega framan af. Af svo
miklum ákafa að þegar seinna
á æfinni þurfti að fara að lesa
prófarkir kom í ljós að ég hrein-
lega sá ekki stafina eða orðin,
bara heilu setningarnar og varð
að fara í endurhæfíngu. Er raun-
ar enn afleitur prófarkalesari.
Sjálfsagt hefur það verið mis-
gagnlegt sem maður hefur
gleypt í sig. En í síflóknari heimi
verður þörfm fyrir að heyja sér
forða undirstöðuþekkingar æ
brýnni. Eða stefnum við aftur
niður á myndastigið?
Þróunin að undanförnu hefur
verið sú að bjóða börnum upp á
allt efni í myndum. Myndmálið
er þeim líka tamt af sjón-
varpsskjánum. Þannig byijaði
frummaðurinn líka að draga á
hellisveggi myndir af því sem
hann vildi segja, sem smám sam-
an þróaðist upp í málið sem
nútímafólk notar, skráir og les.
í miðaldakirkjunum skoðum við
enn í dag myndmálið í steindum
gluggum, styttum og lágmynd-
um, sem þar varð að nota t.il
þess að koma trúarbragðasög-
unum til hins ólæsa almúga. En
langt er orðið síðan. Og varla
verður séð hvernig manneskja
getur komist í gegn um lífið í
nútímasamfélagi án þess að geta
lesið sér til. Upplýsingar um að
upp undir helmingur barna geti
ekki lært að lesa, sem í umræð-
um er kallað að eiga við lestrar-
vanda að stríða eða torlæsi, hafa
slegið fólk óhug. Þótt aðeins sé
hugsað til þess hóps sem þegar
hefur haldið torlæs út á lífs-
brautina! Hvernig á honum eftir
að vegna?
Eitthvað hefur farið úrskeiðis
— verulega úrskeiðis, ef þetta
er rétt. Nýju aðferðirnar hafa
einfaldlega ekki dugað. Ætli
verði búið að meðtaka það og
snúa við eða sveigja á nýja
braut þegar „átakið“ hverfur í
áranna skaut, eins og hin? Hvað
eiga börn að tileinka sér í skólum
i 10 ár, ef ekki eru ráð með að
gera þau svo stautfær að þau
skilji um hvað skólabækurnar
fjalla?