Morgunblaðið - 04.11.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 19909
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBÉR 19909
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Deilur um
Afsögn Sir Geoffreys Howe,
aðstoðarforsætisráðherra
Breta, sl. fimmtudag, undirstrik-
ar þær djúpstæðu deilur, sem
staðið hafa inn an brezka Ihalds-
flokksins um langt skeið um
stefnu Breta gagnvart Evrópu-
bandalaginu. Howe hefur átt
sæti í stjórn Thatcher frá upp-
hafi og gegnt þar embættum
bæði fjármálaráðherra og ut-
anríkisráðherra. Forsætisráð-
herrann ýtti honum úr embætti
utanríkisráðherra fyrir nokkrum
misserum einmitt vegna skoðana-
munar þeirra í milli um Evrópu-
mál.
Margrét Thatcher hefur aðrar
skoðanir á því, hvert stefna skuli
í samvinnu Evrópuríkja en fram-
kvæmdastjórn Evrópubandalags-
ins í Brussel og flestir leiðtogar
EB-ríkjanna. í umræðum í
brezka þinginu sl. þriðjudag réðst
hún harkalega á bæði Þjóðveija
og Frakka og framkvæmdastjóm
ÉB og lýsti áformum um sameig-
inlegan evrópskan gjaldmiðil sem
í SAMTALINU VIÐ
mig sagði Fulbright
sér fyndist Víetnam
síður en svo eins mik-
ilvægt og af væri lá-
tið. Það væri allt ann-
að að veija Evrópu,
Indland eða Japan, svo dæmi séu
tekin. Auk þess bryti þetta stríð í
bága við utanríkisstefnu Banda-
ríkjanna fyrr og síðar. Hér væri um
að ræða framhald nýlendustríðis
sem Bandaríkjamenn hefðu smám
saman dregizt inní.
Og loks: „Rödd hans og áhrif eru
enn einn vitnisburður þess að lýð-
ræðið er homsteinn Bandaríkjanna.
Án þessa hornsteins gegndu þau
ekki forystuhlutverki sínu, hversu
máttugur sem dollarinn annars
væri. Já, hversu öflug sem þau
væru á hernaðarsviðinu.
Fulbright og lýðræðið eru greinar
á sama stofhi. Og sá stofn heitir
ekki Wall Street — heldur Banda-
ríki Norður-Ameríku.“ Og eitt sinn
var þetta land sjálft arðrænd ný-
lenda.
ÞVÍ MÁ SVO BÆTA VIÐ
• að í hugarvíli mínu útaf
þessari tímaskekkju, Víetnam-
stríðinu, hugsaði ég til rússneskra
skálda og orti að lokum ljóð til Jeft-
úsjenkós þar sem ég sting uppá því
að við leystum vandann(!) En ég
fékk engin viðbrögð enda leið ekki
á löngu þartil þetta sovézka skáld
fékk Afganistan til umhugsunar og
ég þóttist vita hverskonar hugarvíl
fylgdi þeim beizka kaleik. En nú
eru þeir að drekka hann í botn og
vonandi verður ekki skenkt aftur,
hvorki í Lithaugalandi né annars
staðar, Við þurfum á annars konar
hugarástandi að halda.
Einar Bragi orti fallegt kævði
og eftirminnilegt um Víetnam, Jóia-
nótt, og saknar jötunnar; og stjörn-
unnar. En öll él hafa rof.
VÍETNAM ER AUÐUGT
• að landgæðum og þar gæti
ríkt velmegun, ef rétt væri stjóm-
EB-stefnu
árás á sjálfstæði Breta. „Ef við
afhendum þeim sterlingspundið,
emm við að afsala okkur völdum
þessa þings til Evrópu,“ sagði
forsætisráðherrann. Hún lýsti því
jafnframt yfir, að framkvæmda-
stjóm Evrópubandalagsins ætlaði
að útrýma lýðræði.
Núverandi fjármálaráðherra
Breta, John Major, hefur lagt
fram tillögur um evrópskan gjald-
miðil, sem era frábrugðnar þeim
hugmyndum, sem nú era uppi
innan framkvæmdastjómarinnar
og meðal annarra áhrifamanna
innan EB. Tillögur Major stefna
að því, að settur verði upp evr-
ópskur gjaldmiðill, sem nota megi
jafnhliða gjaldmiðlum einstakra
aðildarríkja bandalagsins en komi
ekki í staðinn fyrir þá. í þing-
ræðu sinni lýsti Thatcher þeirri
skoðun, að tillögur Majors gætu
leitt til sameiginlegs gjaldmiðils,
þegar til lengri tíma væri litið,
þ.e. á æviskeiði nokkurra kyn-
slóða en persónuleg skoðun henn-
ar var, að þessi gjaldmiðill yrði
að. íbúarnir eru 65
millj. og þar er einn
öflugasti her heims.
Veija skal kommúnis-
mann í líf og blóð.
Miðstjórn flokksins
hefur fordæmt frelsis-
hreyfíngar Austur-Evrópu („heims-
valdasinnuð afturhaldsöfl"). Breyt-
inga er því ekki að vænta í þessu
myrkviði þarsem þjóðartekjur á
mann eru $200, en í nágrannaríkinu
Tælandi eru þær $1.200 og $11.000
í Singapúr. Sambærilegar tölur hér
á landi voru-1989 $19.564, en fara
lækkandi samkvæmt upplýsingum
Þjóðhagsstofnunar; voru yfir 20
þús. dalir.
Sumir skella skuldinni á Banda-
ríkjamenn; þeir beri ábyrgð á ör-
birgð Víetnama. í brezka vikuritinu
The Economist segir það sé frá-
leitt; landið sé fátækt vegna þess
„kommúnisminn hefur gert það fá-
tækt“, einsog þetta virta tímarit
kemst að orði. Allt keyrt í þjóðnýt-
ingarfjötra nema landbúnaðurinn.
Bændur hafa fengið jarðir í sínar
hendur og árangurinn lætur ekki á
sér standa: hrísgijónaframleiðslan
hefur komið í veg fyrir hungursneyð
og nú eru hrísgijón jafnvel flutt út.
Miðstjórn flokksins sem hefur al-
ræðisvald þijózkast þó við að losa
fjötrana af öðrum greinum, s.s.
verzlun og iðnaði. Þar valsa komm-
issararnir um og stjórna tapinu.
KANADÍSKA SKÁLD-
• konan Margaret Atwood
segir í skáldsögu sinni, The
Handmaid’s Tale, að guð þurfi að
sjá manninum fyrir himnaríki, en
sjálfur sjái hann um helvíti. Það er
raunar með ólíkindum hvað almenn-
ingur er ginnkeyptur fyrir því, oft
og einatt, að láta einræðisseggi og
óvandaða stjórnmálamenn tala sig
inní einhvers konar haturselda helj-
ar og mannvonzku þar sem of-
beldi, ofsóknir, ofstæki og ill-
mennska af öllu tagi verða einskon-
ar einkenni heilla þjóðfélaga. Þetta
er gert með ýmsum hætti; óvinir
ekki mikið notaður!
í kjölfar þessarar ræðu
Thatchers hafa stjómmálamenn
og fréttaskýrendur í Bretlandi
rætt þann möguleika, að brezki
forsætisráðherrann hyggist heyja
næstu kosningabaráttu sína á
þeim grandvelli, að hún ætli að
veija sjálfstæði Breta og ef nauð-
syn kreiji á þeim forsendum, að
aðildarríki Evrópubandalagsins
þrói samvinnu sína eftir tveimur
mismunandi leiðum, þar sem ein-
hver hópur aðildarríkjanna fari
sér hægar en önnur aðildarríki.
Skoðanir era því skiptar víða
um lönd um það, hvernig sam-
vinna Evrópuríkjanna skuli þró-
ast. Svo virðist, sem brezki
íhaldsflokkurinn sé alveg
tvískiptur í þessum efnum en
Thatcher ræður ferðinni enn sem
komið er a.m.k. Sumar hugmynd-
ir Breta finna hljómgrann annars
staðar m.a. hjá stjórnarandstöð-
unni, þ.e. hjá hægri flokkunum,
í Frakklandi.
Línur era að byija að skýrast
í umræðum um Évrópumálefnin
hér. Þannig lýsti Fiskiþing fullri
andstöðu við aðild að EB og á
aðalfundi Samtaka fiskvinnslu-
stöðva fyrir mánuði kom fram,
að þau samtök telja alls ekki
tímabært að sækja um aðild að
EB. Afstaða sjávarútvegsins er
því að mótast nokkuð skýrt. í
þingflokki Sjálfstæðisflokksins
hafa komið fram gjörólík sjónar-
mið. Það er ljóst, að Eyjólfur
Konráð Jónsson og Ragnhildur
Helgadóttir era á öndverðum
meiði. Skoðanamunur þeirra end-
urspeglast vafalaust víðar innan
Sjálfstæðisflokksins.
Það er mikill hraði í umræðum
um Evrópubandalagið um alla
álfuna en hraðinn í að hrinda
stefnumörkun í framkvæmd er
ekki jafn mikill. Þess vegna er
ljóst, að við íslendingar höfum
góðan tíma til þess að meta okk-
ar eigin stöðu.
og andstæðingar eru uppmálaðir í
hatursfullri síbylju áróðursvélanna,
athygli dregin frá brotalöminni
heimafýrir og beint að þeim ímynd-
aða óvini sem á að sitja á fleti fyr-
ir, jafnvel gripið til trúarofstækis í
þessu skyni, svo ótrúlegt sem það
er undir lok 20. aldar. En þetta er
auðveldara en margur hyggur.
Kommúnistar bjuggu til stéttaró-
vini, Stalín fyllti gúlagið af óvinum
ríkisins og tók þar upp þráðinn frá
miðöldum og ofstækisfullum for-
ystumönnum stjórnarbyltingarinn-
ar frönsku, Hitler beindi kastljósinu
að gyðingum og smærri illmenni
bregða ljósi á aðra óvini. Síðan eru
allir andstæðingamir réttdræpir.
Þeir hætta að vera manneskjur,
þeim er breytt í dýr; talað um það
dýrið, en ekki þá mennina. Og þeg-
ar manneskjan er orðin það, dýrið,
þá er hún réttdræp. Þegar farið er
að tala um heimilisdýrið, gæludýrið,
sem það, segir Margrét Atwood,
þá er stutt í að öllum þyki sjálfsagt
að kettinum sé fargað.
Einræðisseggir og harðstjórar
líta sömu augum á fórnardýr sín.
Þau eru ekki manneskjur, þau eru
einsog dýrin; réttdræp. Andmann-
eskjur, skepnur. Hann maðurinn
verður hún skepnan; þessi rétt-
dræpa skepna sem er til trafala.
Henni er útrýmt Og allt í nafni ein-
hverrar „göfugrar" hugsjónar,
hvortsem hún heitir kommúnismi,
nazismi eða sameining allra araba
og múslíma undir Allah. Kristnir
menn kynntust þessu ofstæki á
miðöldum, en lærðu af því. Og von-
andi eiga einnig aðrir eftir að læra
sína lexíu áðuren þeir tortíma jörð-
inni og hleypa öllu í bál og brand
með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Jörðin hefur mátt þola marga
hitlera og enn virðast þeir vera á
hveiju strái. Og kynda undir ragna-
rökum. En fall kommúnismans í
Evrópu og samskipti stórveldanna
nú eru þó uppörvandi nýmæii og
ýta undir nýja bjartsýni sem óþekkt
var áðurfyr. M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
Kvóti er VÍÐAR EN
í landbúnaði einsog
kunnugt er. Hann er
einnig allsráðandi á
miðunum umhverfis
ísland. Mörgum er far-
ið að blöskra.
Steingrími Hermannssyni, forsætisráð-
herra, er jafnvel orðið nóg um og getur
ekki orða bundizt: „Því verður þó ekki
haldið fram,“ segir hann í stefnuræðu sinni
á Alþingi 22. okt. sl., „að þjóðarsátt sé
orðin um stjórn fiskveiða. Einkum veldur
það áhyggjum, að rétturinn til að nýta
hina sameiginlegu auðlind þjóðarinnar,
fiskimiðin, virðist ætla að safnast á stöð-
ugt færri hendur. Óhjákvæmilegt er að
skoða enn vandlega þennan þátt í stjórn
fiskveiða.“
Aldamótanefnd Sjálfstæðisflokksins
sem minnzt var á í Reykjavíkurbréfi ný-
lega tekur kvótann einnig til umræðu í
álitsgerð sinni og er sumt fróðlegt í þeirri
úttekt þó að deila megi um niðurstöðurn-
ar, enda málið hið flóknasta og erfitt úr-
lausnar. Bent er á þá leið að stjórnvöld
gefi upp heildarkvóta sem mætti veiða á
tilteknu tímabili og yrðu þeir þá hlutskarp-
astir sem bezt kynnu til verka og mest
úthald hefðu ef aðstæður væru ákjósanleg-
ar við veiðarnar. Þessi leið væri hvetjandi
og þykir það mikill kostur, að sjálfsögðu.
Dugnaður og áræði skipstjórnarmanna og
sjómanna eiga að njóta sín á miðunum,
nýta þarf rækilega landkosti þeirra byggða
sem næst eru beztu fiskimiðunum og helzt
væri ákjósanlegt að hætta öllum pólitísk-
um afskiptum af framleiðslunni. En þá er
bent á að gegn slíku fyrirkomulagi mælti
meðal annars það að hagkvæmni veiðanna
yrði e.t.v. ekki tryggð og skipum mundi
ekki fækka. En á þetta yrði að reyna áður
en árangurinn yrði mældur.
ÞÁ ER BENT Á
þá hugsanlegu leið
að úthluta endur-
gjaldslaust heimild-
um til að veiða þá
fiskistofna sem
skammta þarf,
hvort sem það væri
um lengri eða
skemmri tíma. „Þessi veiðiréttindi yrðu þá
varanleg og til alllangs tíma til þess að
einstaklingar yrðu sem óháðastir pólitísk-
um afskiptum ríkisvaldsins.“ Slíkt kerfi
yrði að vera sveigjanlegt. Eins og kunnugt
er hafá komið aðrar hugmyndir um lausn
þessa vandamáls, þ.e. að selja veiðileyfí
og afnema kvótann með þeim hætti. Þá
væri nærtækast að ríkið leigði fiskimiðin
til ákveðins tíma eins og bændurnir árnar
og þannig fengju þeir veiðiréttindin sem
hæsta leigu greiddu en væru jafnframt
skuldbundnir til að rækta hafið og hugsa
vel um lífið í sjónum einsog þeir leigutak-
ar hafa einnig gengizt undir sem leigt
hafa laxveiðiárnar og hefur sú leið gefizt
mjög vel. Leigutakar sem hagsmuna hafa
að gæta hafa öðrum fremur áhuga á laxa-
rækt og árangur þeirra skilað sér vel og
rækilega í ýmsum ám landsins. Engin
ástæða er til að ætla að leigutakar á haf-
inu umhverfís landið hefðu önnur tök á
en laxveiðimenn eða skiluðu verri árangri
í fiskirækt og varðveizlu fiskistofna en
þeir. Þetta fyrirkomulag mætti vel reyna
því það hefur gefizt vel í ánum og orðið
landeigendum gjöful og ábatasöm leið til
að vernda og ávaxta eignir sínar. Þannig
mundi fólkið í landinu einnig njóta góðs
af slíkum leigutökum og arðurinn af sam-
eiginlegri eign, fískimiðunum, ætti að geta
verið í hámarki eins og arðurinn af lax-
veiðiánum. Enginn leigutaki hættir fjár-
magni sínu nema harin kunni til verka og
sé reiðubúinn til að hlíta lögum og reglum
á miðunum. Þjóðin fengi hámarksarð af
atvinnuvegi þeirra sem bezt væru í stakk
búnir til að umgangast miðin og ávaxta
þau. Þannig yrði farið að fyrirmælum laga
um að fískimiðin séu sameign allrar þjóðar-
innar og engum gefið undir fótinn með
það að hann eigi meiri rétt, jafnvel eignar-
Kvóti og sið-
leysi, eða:
sala veiði-
leyfa og
leigutakar
rétt!, á fískimiðunum en hinir raunverulegu
eigendur, fólkið í landinu. Núverandi
kvótafýrirkomulag ýtir undir slíkan hugs-
unarhátt, ekki sízt þegar það er látið við-
gangast að menn geti selt óveiddan físk
í sjónum, þ.e. „eign“ sem þeir eiga ekki
heldur allir þegnar landsins sameiginlega.
Nú eru kvótahafar farnir að tíunda físki-
miðin sem eign sína og nýta sameignina
eins og þeir einir eigi. Oft hefur verið
varað við þessu hér í blaðinu og ófyrirsjá-
anlegum afleiðingum þess að helzta auð-
lind landsmanna komizt í hendur örfárra
manna sem eiga „rétt“ skip. Hvílíkt réttar-
far(!) Hvílík einokun(!) Hvílíkt siðleysi(I)
Það vantar ekkert annað en kvótahafar
hefji hlutafjárútboð á „eigninni" og selji
miðin á verðbréfamarkaðnum(I) Kvótasal-
an nú sýnir hvert stefnir.
Um þetta er að vísu ekki fjallað í grein-
argerð aldamótanefndar landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins en þó ekki úr vegi að nefna
það hér og hvetja til uppstokkunar á kerf-
inu sem er bæði óréttlátt, siðlaust og úr-
elt. En þó einkum í andstöðu við frelsis-
hyggju og nútímaviðhorf. Núverandi kerfí
hefur ekki leyst neinn vanda, heldur kallað
á margvíslega efíðleika, brask og óhag-
kvæmni og augljóst að nauðsynlegt er að
breyta til og fínna lausn sem væri eðlileg,
arðsöm og réttlát, en þó umfram allt hvetj-
andi og verndandi, enjafnframt hagkvæm-
ari og arðvænlegri en þær reglur sem nú
gilda.
Ríkisforsjá
- gjald-
þrotastefna
í GREINARGERÐ
aldamótanefndar er
aftur á móti talað
um ástandið eins og
það er nú og því
lýst með þessum
orðum, sem ástæða er til að vitna í að
lokum: „Þrátt fyrir að sjávarútvegurinn
hafí átt einkaaðgang að hinni gjöfulu auð-
lind hafsins hefur tekist að koma honum
í talsverð vandræði, jafnvel verulega erfíð-
leika. Ekki er vafi á því að stjórnvöld, sem
nú telja sig réttilega verða að vemda sjáv-
araflann gegn ofveiði, eiga mesta sök á
hvernig komið er. Með misvitrum ákvörð-
unum hafa þau beinlínis stuðlað að því að
nú er alltof stór floti að veiða þann físk
sem hafíð getur gefíð af sér í hvert sinn,
og alltof margar vinnslustöðvar, of dreifð-
ar og of búnar vélum, til þess að vinna
úr þeim sama afla. Sennilega eru ófarimar
í sjávarútvegi sterkustu dæmin um það,
hvernig ríkisforsjá getur farið illa með
skilyrði, sem eru frá náttúrannar hálfu
eins og bezt verður á kosið.-Þessari for-
sögu verður ekki breytt, en afleiðingar
hennar blasa við og við þeim afleiðingum
verður að bregðast og er reyndar lífsspurs-
mál að bregðast rétt við. Stundum er látið
að því liggja að þekkingargrundvöllur
fiskifræðinnar sé mjög takmarkaður og
spár fiskifræðinga því haldlitlar. Slíkar
vangaveltur eru þó óþarfar, því við getum
ekki á öðru byggt og óleyfilegt er að taka
áhættu í þessum efnum.
Stjórnvöld, sem hingað til hafa beinlínis
hvatt til offjárfestingar, súpa nú seyðið
af þeirri pólitísku skammsýni og komast
ekki hjá að draga í land í bókstaflegum
skilníngi. Alltof margir togarar eltast við
alltof fáa físka í sjónum og það veldur því
að hver togari er ekki jáfn arðvænlegur
og fjárfestingin í honum gerir kröfu til
og efnahagslífið gæti vissulega komist af
með hógværari skipakost og færri frysti-
hús.“
Á öllu þessu hefur Morgunblaðið
tönnlazt undanfarin misseri. Nú eru for-
ystumenn í sjávarútvegi einnig farnir að
íhuga þessi efni af alvöru og er það vel.
En betur má ef duga skal. Þjóðin bíður
eftir pólitískri samstöðu um lausn þessa
vandamáls sem tengist miðstýringu, óhag-
kvæmni og siðleysi kvótahafa sem era
ekkert annað en tímaskekkja og augljós
yfírlýsing um vanmátt stjómmálamanna
til að takast á við aðsteðjandi vanda. Al-
þingismenn era ekki kosnir til að flækja
mál, heldur leysa þau. Þeir eru ekki kosn-
ir til að drepa í dróma, heldur leysa úr
læðingi.
REY KJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 3. nóvember
Tíminn líður
í MINNINGUM
Krúsjeffs sem son-
ur hans hefur stað-
fest að séu alger-
lega ófalsaðar er þess meðal annars getið
að Elena dóttir hans hafí fyrir mörgum
áram dáið úr erfiðum blóðsjúkdómi, en
örvæntingarfullar tilraunir hans til að fá
aðstoð helzta sérfræðings Bandaríkjanna
á þessu sviði hafí ekki borið þann árangur
sem til var ætlazt. Rússneska leyniþjónust-
an reyndi aftur á móti að koma óorði á
sérfræðinginn, elti hann á röndum og sýndi
sitt rétta andlit, jafnvel þegar Krúsjeff
átti í hlut, enda var hann þá ekki annað
en eftirlaunamaður og þymir í augum
Bréfsnefs og annarra leiðtoga harðstjóm-
arinnar.
En þannig líður tíminn. Dætur Krúsj-
effs, Júlía, eiginkona Gontars fram-
kvæmdastjóra Kiev-ballettsins, og Elena,
komu til Islands 1964 og ferðuðust um
landið í fylgd með öðrum gestum. Elena,
sem var yngri, fór meðal annars í heim-
sókn að Gljúfrasteini og höfðu þau Auður
og Halldór Laxness boðið henni í útreiðar-
túr um Mosfellssveitina. Fréttamanni
Morgunblaðsins vár boðið að slást í förina
þangað uppeftir og tala við liana á leið-
inni. Vladimir Jakob sem hér starfaði um
skeið, talar íslenzku og er málvísindamað-
ur í Moskvu en hafði verið yfirmaður í
sovézka hemum eða njósnadeild hans,
greiddi fyrir því að fréttamaður Morgun-
blaðsins slægist í förina upp í Mosfellsdal
og er ekki fráleitt að rifja upp nokkur
atriði frásagnarinnar í Morgunblaðinu. Það
gæti verið eins og dálítil heimsókn aftar
í söguna, þegar allt var með öðrum hætti
en nú og kalda stríðið einkennandi í sam-
skiptum stórveldanna, þótt nokkuð hefði
dregið úr því vegna nýrra viðhorfa Krúsj-
effs og annars lífsstíls en leyfður var í
ógnvænlegu myrkri stalínismans.
Elena sagðist varla treysta sér til að
eiga blaðaviðtal í bíl því henni liði ekki
vel, hvorki í bílum né flugvélum. Þar átti
hún við að hún hefði orðið veik í flugvél-
inni yfír Surtsey. Og henni var ekkert um
eldfjallið gefið. Elena hafði fengið lax í
Elliðaánum og var hæstánægð með það.
Hún kvaðst aldrei fyrr hafa veitt físk en
ekki væri útilokað að hún reyndi það ein-
hvern tíma aftur. Elena var samt ekkert
hátíðleg yfir þessu ævintýri, hún sat hin
rólegasta í framsætinu með þykku gler-
augun sín og virti fyrir sér fjöllin á leið-
inni um Mosfellsdal. Hún hafði lesið sér
ýmislegt til um landið. Nú olli það henni
engum vonbrigðum. „Áhrifin hafa verið
góð og þægileg." En hvað var það falleg-
asta sem hún hafði séð á íslandi? „Gull-
foss ... mér finnst Gullfoss tignarlegastur
og fallegastur." Og enn segir blaðamaður-
inn: „Hún er augsýnilega mjög rólynd
stúlka og lætur ekkert fara í taugarnar á
sér eða koma sér úr jafnvægi. Líklegá er
hún líkari móður sinni en föður að því leyti
og svo hefur hún ekki eins gaman af að
tala og hann.“ Hún segist mest hafa hrifizt
af gestrisni íslendinga og fegurð landsins.
Hvort tveggja hafi verið skemmtileg ævin-
týri. Þessi dóttir sovézka forsætisráðherr-
ans kvaðst vera borgarbam fram í fingur-
góma, en þætti samt gaman í útreiðartúr-
um og kvaðst kunna vel við sig í sveit-
inni. Hún sagði að íslendingar væru líkir
Norðmönnum. „Norðmenn og íslendingar
eru kannski dálltið minna glaðir en Danir
og Svíar, en ég hef á tilfínningunni að
þeir séu áreiðanlegir. Það er hægt að
treysta því sem þeir segja.“
„Hvenær var ákveðið að þú færir til
íslands?“
„Það var ákveðið áður en við fórum í
Norðurlandaferðina. Þá var mikið talað
um ísland, ferðin vegin og metin fram og
aftur og svo gáfu pabbi og mamma okkur
leyfi og sögðu að við mættum fara til ís-
lands. Þau hafa áreiðanlega bæði áhuga
á að skreppa til íslands, skoða landið og
kynnast fólkinu og við verðum að hafa
okkur allar við þegar við förum að segja
þeim frá ferðalaginu. Auðvitað segjum við
þeim allt sem gerzt hefur ...“
Um stjórnmál sagði Elena Krúsjeffs-
dóttir einungis þetta: „Hjá okkur hafa all-
ir áhuga á stjórnmálum. Það er ekki hægt
að komast hjá því að lesa blöðin. Og þau
eru full af pólitík. Auðvitað verð ég að
fylgjast með stjórnmálum og háfa áhuga
á þeim eins og allir aðrir í landi okkar.“
Hún var spurð að því hvort hún hefði
ekki heldur kosið að á íslandi væri komm-
únistískt þjóðskipulag, en hún svaraði:
„Það kemur okkur ekkert við, hvaða pólitík
er hér tíðkuð. Fólkið sjálft velur hverskon-
ar fyrirkomulag það vill. Ég er gestur og
mér kemur ekki til hugar að fara að segja
að mér líki illa við það sem fólkið hefur
valið.“
Síðan fór Elena að segja viðstöddum frá
blómunum sem hún ætti heima, yndislega
fallegum og allavega litum blómum og hún
hlakkaði mikið til að koma heim og -hirða
um þau. Engu líkara en hún hefði heim-
þrá sem hún reyndi að bæla niður.
En nú var komið að Gljúfrasteini, hest-
arnir biðu, landið beið, fjöllin urðu hlýrri,
grasið grænna, sveitin vinalegri.
Tíminn líður og nú er þessi viðfelldna
dóttir einræðisherrans öll, horfin í jörðina
hjá blómunum sínum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg