Morgunblaðið - 14.04.1991, Qupperneq 12

12 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. APRÍL 1991
Hreppsfélagið átti búið og
var þetta leigujörð. Upp-
haflega keypti hreppsfé-
lagið jörðina til mjólkur-
framleiðslu fyrir þorps-
búa. Eftir þijú ár ákvað
hreppsfélagið að reyna að
græða sjálft á búinu og mun það
hafa gengið frekar illa. Halldór dó
ekki ráðalaus og keypti Fremri-Duf-
ansdal og fer að búa þar með kýr
og dálítið af sauðfé. Þar hittir hann
konuna sína og þar voru þau í 12
ár. En hreppsfélagið gat illa rekið
búið og bað Halidór um að taka við
rekstrinum á ný. Það gerði hann og
voru þau hjónin þar í 17 ár. Árið
1976 kaupa þau hús á Bíldudal, en
þá var Halldór byijaður í póstferðun-
um. Kúabúið á Hóli datt um sjálft
sig þegar Mjólkursamlagið var
stofnað og mjólkin kom frá Patreks-
firði.
SHMSTI
SJOPOSniRINH
„Flæktist í þetta“
Aðspurður segist Halldór hafa
keypt bátinn í þeim tilgangi að nota
hann í póstferðirnar. Fyrst hafði
hann keypt lítinn bát sem kallaður
var „pungrotta" á þeim tíma. Pung-
rottur voru notaðir til að slefa síldar-
nótunum áður en blökkin kom til
sögunar. Hann var lekur og þurfti
mikillar viðgerðar við og hentaði því
illa í þetta starf. Árið 1972 hættir
Halldór með kýmar á Hóli, en fer
að fjölga sauðfé. Síðan um haustið
byijar hann á póstferðunum. „Eigin-
lega flæktist ég í þetta. Þá er Kaup-
félagið oltið yfir og var búið að
kúldra mér í formannssætið áður og
það kom talsvert á mig að standa í
þessu. Nú, það átti að fara slátra
og böndin berast að mér að vera
sláturhússtjóri þetta haust. Þá er
Hannibal Valdimarsson samgöngu-
ráðherra og er með búskap í Selár-
dal. Hannibal spyr mig hvort ég viti
hver taeki við póstinum. Þá var Þórð-
ur Ólafsson heitinn að hætta. Þórður
hafði verið í 20 ár, en póstferðir
hans voru reyndar styttri en er í
dag. Hann fór að Auðkúlu og í
Mosdalinn, síðan var þessu breytt í
eina póstferð. Hannibal kastar því
fram við mig hvort ég vilji ekki taka
þetta starf að mér. Nei, það kemur
ekki til mála, segi ég. Til þess vérð-
ur maður að eiga bát og ég sé ekk-
ert að spekúlera í að kaupa neinn
bát. Þá var á döfinni dálítið strögl.
Árum saman hafði póstur ekki verið
fluttur inn í Suðurfirðina. Það var
sérstök póstleið inn í Trostansfjörð.
En við höfðum hirt póstinn á póst-
húsinu og ég í fávisku minni, og
við, héldum að það væri búið að
leggja þetta niður. Þá haga atvikin
því þannig að allt í einu er farið að
flytja póst inneftir. Svo við vöknuð-
um upp við vondan draum og ákváð-
um hér flestir, sem áttu hlut að
máli, að athuga þetta betur. Þá kem-
ur í ljós að póstleiðin inneftir hefur
alltaf verið borguð, en við tekið póst-
inn endurgjaldslaust. Við gerðum
kröfu um að okkur verði greitt fyrir
þetta og það varð úr þessu heilmik-
ið mál, en málið var reyndar svæft.
Það var réttað í málinu en allt kom
fyrir en ekki. Nú, kannski vorum
við ekki nógu harðir af okkur í að
fylgja málinu eftir og fá okkur lög-
fræðing. Nema þama líður nú og
Þórður gamli er hættur og það vant-
ar þóst.“
Pungrottan keypt
„Eftir það kemur löng saga, en
Sigurður Guðmundsson símstöðvar-
stjóri hringir í mig og segir að hér
sé maður frá Pósti og síma, Vil-
hjálmur Heiðdal hét hann að mig
minnir. Þessi maður vill tala við mig
og Matthías heitinn á Fossi. Þá héld-
um við Matti að nú væri að koma
skriður á málið sem við kærðum á
sínum tíma. Nei, þá er hann á allt
öðrum vegum. Hann er í vandræðum
með póstferðirnar og spyr okkur
hvort við getum tekið þetta að okk-
ur. Matti segist getað tekið póstinn
inneftir að Fossi, en það kom ekki
til mála hjá Heiðdal. Því nú sé búið
að sameina þessar póstferðir, land-
leiðina og sjóleiðina, og að þetta sé
orðin ein póstferð frá Bíldudal að
Auðkúlu og Laugarbóli. Við segj-
umst engan bát eiga _og ég væri
ekkert að spá í þetta. Eg ætlaði að
fara í sauðfjárbúskap á Hóli og
stunda einhveija aukavinnu á
Bíldudal. Síðan berst það í tal að til
sölu sé bátur á Patreksfirði og
Heiðdal kannar málið. Skömmu síðar
erum við Matti búnir að kaupa bát-
inn og þar með var þetta komið.
Síðan kom í ljós seinna að bátur
þessi var ófullnægjandi, þá sagði ég
upp.“
Póstur og sími svíkur
Halldór segir að Heiðdal hafi beð-
ið sig um að halda áfram og að
hann skuli aðskilja póstferðina inn
að Fossi, sem er sjálfstæð póstferð
í dag. „Nú, mér leist vel á það og
hafði reyndar frétt af bát á Suður-
eyri sem væri til sölu. Fjárráð voru
ekki mikil til að kaupa bát og það
verður úr að Póstur og sími býður
mér fyrirframgreiðslu til að ég gæti
keypt bátinn, sem var helmingur
kaupverðsins. Hann kostaði 400
þúsund krónur. Það voru engin sæld-
arkjör svo sem, nema ég fer til Suð-
ureyrar til að skoða bátinn. En þeg-
ar ég er kominn norður að ganga
frá kaupunum við Snorra, þá hringi
ég eftir 200 þúsundunum. Æ, þá
gat það ekki orðið nema 100 þús-
und,“ segir Halldór og skellihlær.
„Og ég varð að slá víxil fyrir hinu,
hitt hafði ég handbært. Síðan hefur
maður druslast í þessu og er búinn
að eiga bátinn í 16 ár í haust, keypti
hann 1974.“
Selamannagat
Nú erum við komnir að Langa-
nesi og Halldór slær af. Framundan
blasir Borgarfjörðurinn við og í
íjarska er Auðkúla og Hrafnseyri.
Halldór bendir á klett í nesinu og
segir að stóra gatið sem er í gegnum
klettabríkina sé kallað Selamanna-
gat. „Veiðimenn skýldu sér hinu
megin við gatið og skutu sel í gegn-
um það. Selaskytterí var mikið
stundað hér á árum áður og ku þetta
hafa verið góður veiðistaður. En eitt-
hvað hefur selurinn breytt göngu
sinni, því nú orðið sé ég aldrei sel
þarna.“ Dýralíf er mikið í Arnar-
firði. Víða er auðugt fuglalíf, tófa
og minkur á landi, selur og hnísur
í sjónum. „Ég man eftir því að hér
áður fyrr var mikið af hnísum hér,
en nú er bara ekkert orðið af þeim,
hvemig sem á því stendur. Það var
löngu hætt að veiða þær þá. En það
er mikið af sel, sérstaklega við Laug-
arból. Líklega vegna þess að þar er
æðarvarp og bannað að skjóta. Svo
er Alla illa við að selur sé skotinn
þarna í grenndinni.“ Við siglum
áfram á hægri ferð fram hjá Langa-
nesi. Skammt frá er stór klettadr-
angur í flæðarmálinu. Hann er kall-
aður Kerling og Kerlingasker nær
út í sjó. Kerling þessi átti að hafa
orðið að steini, eins og segir í þjóð-
sögum. Mikið sjófuglavarp er í nes-
inu og hefur það aukist með árun-
um. „Nú, það má ekki gleyma ernin-
um. Það kemur fyrir að ég sé örn,
einn og einn fugl. Upp á síðkastið
hefur það verið lítið og nokkuð langt
síðan ég sá örn. Aðallega er það á
vorin og sumrin sem maður sér hér
örn.“
Fór í sjóinn við Hrafnseyri
Fyrsti áfangastaðurinn er Laug-
arból. Þar býr Aðalsteinn Guð-
mundsson bóndi. Þangað er 20 mín-
útna sigling og ég spyr Halldór út
í byijunarörðugleika í starfinu.
„Þetta er náttúrulega ekki farið
nema í góðu veðri og þetta eiga að
vera tvær ferðir í viku. Yfirieitt tekst
það nú, en það fer allt eftir veðri.
Stundum fær maður á sig gusur á
leiðínni, hvessir og svoleiðis nokkuð.
Ég man eftir einu atviki þegar ég
fór í sjóinn við Hrafnseyri. Ég varð
að fá mér lítinn bát til að komast í
land með póstinn, því engar bryggj-
ur eru á viðkomustöðunum, nema á
Mjólká. Til að byija með voru þetta
litlir gúmmíbátar en þeir entust illa,
svo ég smíðaði mér þennan litla,“
segir Halldór og bendir á lítinn gul-
an eins manns bát á dekkinu. Hann
er kallaður Hrafnsunginn af félögum
Halldórs. „Ég er búinn að eiga hann
í sex ár og hann hefur dugað ágæt-
lega.“
- Og þú fórst í sjóinn?
„Já, það var nú fyrir bölvaðan klauf-
askap. Þetta gerðist við Hrafnseyri.
Það var dálítil bára og báturinn valt
þegar ég var kominn í hann. Ég
hafði þá ýtt mér frá honum heldur
harkaiega, nema hann veltur á síð-
una og hvolfir mér úr sér. Það var
póstur um borð, en hann rak á land
en ég varð að synda. Þetta voru um
20 metrar að ég held. Ég fór heim
að Hrafnseyri og fór í bað og skipti
um föt. Síðan fór ég niður eftir og
kláraði pósthringinn, fór að Auðkúlu
og svo rakleiðis heim. Þegar líður á
kvöldið fer ég að kasta upp, nú, það
er hlaupið í hjúkrunarkonu, hún
kemur og símar vestur og í fram-
haldi af því er ég fluttur á sjúkrahú-
sið á Patreksfirði. Þar var ég í tvo
daga og ekki nokkur skapaður hlut-
ur að mér.“
Flutningnrinn óx
Til að byija með var aðeins lítils
háttar póstur til bænda, en síðan
segir Halldór að flutningurinn hafi
vaxið skyndilega. „Jú, það óx nokk-
uð skyndilega. Þá voru engar vörur
Það vat dálítil báia op
bátuiinn valt liegai ég vai
kominn i hann. Eg hafði
bá ýtt méi fiá Jionum held-
w harkalega. nema hann
veltm á siðuna og hvolfii
méi ói séi. Það vai póstui
um horð, en hann lak á
land en ég varð að synda.
og engar samgöngur frá Bíldudal inn
að Mjólká. Síðan gerist það að RA-
RIK selur Orkubúinu Mjólkárvirkj-
un. Inn á Mjólká hafði áður verið
rekið kúabú á vegum RARIK, fyrir
fjölskyldurnar sem voru þar. En
Orkubúið kemur auga á það, sagt
var að þetta hafi verið dýrasta kúa-
bú á landinu. Þarna voru þijár kýr
og maður á fullum launum allt árið.
Orkubúið losar sig við þetta og bend-
ir á að mjólkin geti komið framveg-
is með póstbátnum, og þar með féll
skriðan. Núna fer ég með allar nauð-
synjavörur til fólksins og svo póstinn
líka, sem getur stundum verið mik-
ill. Þetta er orðið mín aðalatvinna í
dag. Og ég er nú svo mikili víðáttu-
maður að þetta á vel við mig. Ég
hef mjög gaman af þessu.“ Núna
hægir Halldór á vélinni. Laugarból
er framundan. Akkerinu er slakað
niður skammt frá landi. Engin merki
sjást um mannaferðir í og við bæ-
inn. Halldór setur Hrafnsungann á
flot og rær af stað með póstinn til
Alla. Skektan er dregin upp í sandinn
og síðan gengur hann að gömlu
bátshræi ofar við fjörubakkann og
fer að sýsla við það. Eftir fáeinar
mínútur er Hrafnsungjnn kominn á
fullt skrið frá landi. Ég spyr hvort
karlinn komi aldrei niður eftir að
sækja póstinn. „Nei, ekki núorðið.
Hann er eitthvað argur út í mig,
karlinn," segir Halldór og dregur
upp akkerið. Eitthvað var nú bogið
við þetta. Síðar sagði Halldór að
lendingin væri svo slæm á þessum
stað að hann hefði lítinn tíma til að
stoppa og setti alltaf póstinn hans
Alla í póstkassa sem stóð við báts-
hræið við ijörukambinn.
Tók póstkassann í
mótmælaskyni
Nú var svo komið að Alli gamli
hafði tekið póstkassann í mótmæla-
skyni, því hann vill fá póstinn heim
á hlað. Það tekur Halldór ekki í
mál, því báturinn getur slitnað frá
og þá er illt í efni. Þeir félagar hafa
ekki talast við í margar vikur og
Aili sækir póstinn niður í ijöru. Hall-
dór bindur plastpoka með póstinum
í við rekkverkið á bátshræinu, en
núna hafði miðvikudagspósturinn
ekki verið sóttur og það þótti heldur
óvenjulegt. Aðalsteinn hefur búið á
Laugarbóli einn síðan 1963, en þá
dó móðir hans. Hann hafði lofað
henni að búa á Laugarbóli til dauða-
dags. Alli er 84 ára gamall og er
með tvær kýr. Alit hans sauðfé var
skorið niður vegna riðuveiki fyrir
nokkrum árum. Sagt er að einveran
hafi gert Alla undarlegan í mannleg-
um samskiptum. Honum leiðist og
vantar nauðsynlega .einhvern til að
talk við og líka til að aðstoða sig
við ýmislegt á bænum. Á sumrin er
hann með mikið æðarvarp og dundar
sér í því dag og nótt. Skammt frá
er bærinn Os og á milli þessara
bæja ríkir ekki mikil vinátta og sam-
skipti manna á milli í algeru lág-
marki, svo ekki sé meira sagt. Nú
liggur leiðin út að Ósi og þar búa
þeir feðgar, Pétur Sigurðsson, bóndi,
og sonur hans, Þorbjörn.
Háskafarir og brælur
Á meðan við siglum að Ósi berst
talið að brælum og óveðrum. Ég
spyr hvort hann hafi aldrei lent í
sjávarháska eða strandað bátnum á
þessum 18 árum. „Ég hef aldrei
strandað bátnum í þessu, en einu
sinni, fyrir nokkrum árum, hélt ég
að nú væri ég búinn að tapa bátn-
um. Þetta gerðist þannig að ég kem
inn að Mjólká, þá er hann að hvessa
illa að austan og ég ákvað að verða
kyrr og fara ekkert lengra. Þá var
bryggjan ekki komin, svo að ég lendi
beint niður af stöðinni og það er
byijað að falla út. Þar var slæmt
um að festa. Nú, það kemur maður
niður eftir eins og venjulega og við
förum með krípinn upp í ijöruna,
nokkuð langt og þar setjum við hann
í sandinn og berum á hann gijót.
Eftir það förum við heim, en veðrið
versnar og það fellur út og báturinn
leggst á leirinn. Þegar fellur að er
komið óþverraveður, tæplega stætt.
Það fellur fljótt að þarna því landið
er svo flatt. Báturinn reisir sig og
fiýtur og við sjáum að veðrið fer að
tæta hann til og frá. Og við kom-
umst niður eftir til þess að sjá á
eftir honum út i sortann. Þá hafði
hann rifið krípinn undan gijótinu og
við það hvarf báturinn. Eg taldi að
nú væri hann búinn að vera, ég
þóttist þekkja sjólagið inn á Breiðar-
firðinum. Við fórum heim og símuð-
um til Bíldudals. Ég vissi að rækju-
bátarnir voru að koma að og einn
þeirra fer að stað inneftir, en varð
frá að hverfa vegna bilunar. Þá er
annar bátur sendur af stað og finn-
ur hann bátinn í radarnum nokkuð
nálægt landi, en þarna er frekar
aðdjúpt. Og þeir náðu honum og
drógu hann til Bíldudals. Veðurskil-
yrði eru misjöfn í Arnarfirðinum,
Það eru skörp skil við Langanesið
og finnst mér að veðurspáin mætti
ná að Langanesi. Innfjarðarbáran
er kröpp og leiðinleg og það skiptir
fljótt um veður á firðinum. Það sem
bjargaði bátnum, held ég, var að
hann var með krípinn hangandi á
eftir sér í löngum enda og hann
hefur eitthvað haldið honum upp í.
Þegar þeir komu með hann til Bíldu-
dals var þá ekki meiri sjór í honum